Tíminn - 09.10.1962, Blaðsíða 2

Franskir bændur í stríði
við kvikmyndastjörnur
í haust réðust mörg hundr-
uð bændur um hánótt inn á
heimili hins heimsfræga
kvikmyndaleikara Jean Gab-
ins, örvita af bræði og sturl-
aðir af hatri, rifu hann fram
úr rúminu á náttfötunum og
hótuðu honum öllu illu.
Hann reyndi að sefa hinn
æsta bændalýð, hélt ræðu
og táraðist en það kom að
litlu gagni.
Lögreglan hefur haft strangar
gætur á búgörðum Brigitte Bar-
dot þvl einnig þar er búizt við
innrás bænda. '
Að baki þessum aðgerðum
bændanna liggur ekki nein ó-
vild í garð kvikmyndaleikara,
Gabin er jafn vinsæll sem leik-
ari meðal bænda sem annars
fólks i Frakklandí og bændur
viðurkenna að ekkert fyrirtæki
færir franska ríkinu jafn mikla
valútu og Bardot.
En þeir eru að mótmæla að
ríkisbubbar frá París kaupi si-
fellt meira af landi fátækra
bænda sem ekki hafa annað lifi
brauð en landgæðin. Jean Gabin
.'hefur sífellt verið að kaupa
fleiri og fleiri búgarða og leggja
undir sig meiri landspildur,
fleiri akra og engi en notar þetta
land einungis í því skyni að
Jean Gabln
rækta kyn veðhlaupahesta. Þetta
leiðir sdðan til þess að fátækir
bændur flosna upp og fara á ver-
gang.
Bændur hafa látið ófriðlega,
kveikt í svínastium og brotið
hús. Þó tókst að semja vopna-
hlé meðan ferðamannastraumur
var sem mestur um landið, að
öðrum kosti hefði mátt búast við
þvi að vígi hefðu verið reist á
vegum úti og barizt af miklum
móð.
í tilefni af þessu öllu hefur
því verið haldið fram að smá-
bændastéttin franska muni líða
undir lok þegar Evrópumarkað-
urinn kemur til sögunnar. Einn
af forustumönnum landbúnaðar-
ins hefur reiknað út að héruðin
kringum París geti hæglega
framleitt allar landbúnaðarvör-
ur sem Frakkar þurfa á að halda.
Þar með er stöðum kippt undan
tilveru allra smábænda víðs veg-
ar um landið. Smábændurnir
vilja ekki yfirgefa kotbæi sína
þar sem þeir búa að vísu við
bág kjör en hafa engan áhuga
á að laga sig eftir breyttum stað-
háttum og vélvæðingu.
Reiði franskra bænda er einn-
ig af því sprottin að upp á síð-
kastið hafa flutzt inn fjölmargir
flóttamenn frá Alsír og haft
nokkur fjárráð, þeir hafa keypt
allmarga búgarða í Frakklandi
og hrakið bændalýðinn á brott,
þannig geta þeir lifað lífinu á
svipaðan hátt og þeir vöndust í
Alsír.
Lögregluhormenn hafa átt fullt I fangl meS að halda hlnum reiSu bændum í sekfjum.

-2-A ^d'/n ' wm -<áj td/7i um VtQt 1
HÉR kemur bréf frá SigurSl frá
Brún, og er þar rætt um mynd-
list. Þar segir:
„GUNNAR BERGMANN á í Tíman-
um 5. sept. tal við listmálarann
Þorvald Skúlason um málaralist
og ýmlslegt fleira raunar, svo
sem það, hvort stjörnufræðl geti
verið þjóðleg.
Það er ætíð fengur að lesa það,
sem ritað er af rósemd og nokk-
urri þekkingu. Viðtal við Þ, Sk.
er því allrar þakkar vert og sýnir
sitthvað, sem satt má reynast um
málaralist hans og skoðanabræðra
hans. Það veitir lika — með dæm.
um þeim, sem Þorvaldur notar til
skýringa á myndum slnum, — út
sýni til fleiri listgreina, og það er
þeim verðmæti, sem bera skyn á
aðrar hliðar fegurðar en þá, sem
er aðalumræðuefni hans, þvl að
orð skýra mynd, og mynd skýrir
orð, er einhver mynd er á mynd
eða orði. Og tilgangur viðtalsins
virðist frá Þorvalds hlið vera sá
að afsaka og rökstyðja ómyndræn
málverk, en mætti, þar sem orð-
um er beitt, skýringum og dæm-
um, ekki aðeins ræða myndirnar
heldur lfka myndgildl eða list-
gildi orða hans_og fleiri skyldra
fyrirbæra.
Sjaldan eða aldrei ber það við,
að drekavafningum eða höfðalet.
ursborðum á útskornum munum
sé vegna eðlis þeirra neitað um
listgildi eða fegurð. Þótt hvorugt
þetta sýni eftirlfkingu nokkurs
hlutar f náttúrunni, hafa mörg
sýnishorn þess þótt mikilsverð,
bæði fögur og listræn. Þráflæktar
bugður drekanna geta vanið inn
í menn smekk fyrir fögrum bjúg-
línum og andúð til annarra, sem
miður þykja fara. Þess háttar
formskyn og smekksæfing getur
svo valdið þeim dómi rúmfjala-
vanra og þaulkunnugra heiða-
smala á Brúardölum og Vestur-
öræfum, að vissulega sé andarháls
og vel settur hrossmakki fegurri
en nokkur hreindýrssvfri. Það
skyldi því enginn lasta ómyndræn
málverk sem listaverk, fremur en
rúmfjölina eða spónskaftið,-vegna
þess eins að það sýnir engan nátt
úrlegan hlut. Hitt mætti spyrja
um: Vekur þessi sjón nokkra
kennd í vitund þess, er hana sér,
eða ef svo er, verkar hún til skaða
og skammar ef nokkuð er?
Og Viðtalið er myndskreytt.
Þegar á þær myndir er litið,
kemur upp ærið áleitln ósk um
skýringu á^orsökum þess, að lín-
urnar í húsum þeim, sem sjás^ á
málverkinu „Sjávarþorp" eru all-
ar eins sannar og við verður búizt,
t.d, stafngluggl hér um bil rétt-
hyrndur, en limir mann-ógerða
þeirra, sem taka upp meginhluta
grunnflatarins hægra megin eru
hundvitlaust dregnir, svo að lfkj.
ast meira vindilstúfum, skæraodd
um eða vírspottum en nokkrum
hlutum mannlegra ifkama. Hvaða
tilgiangi þjónar slík myndagerð,
eða eru hendur og fætur fegurri
svo og lærdómsrfkari á að sjá,
sýndir með ámóta sannsögli og
stafn á húsi, flögrandi mávar eða
fuglabringur á sjó?
— Ellegar naílastrengur sá, sem
liggur frá miðbletti efri myndar-
innar á fyrri síðu viðtalsins í átt-
ina að öxl myndarmálarans sjálfs.
Hvert er hlutverk hans í mynd-
Inni? Væri listaverkið stórum ó-
persónulegra, ef strik það skorti?
Þorvaldur getur þess, og er það
spaklega mælt frá almennu sjónar
miði, og auk þess einhver álitleg
asta málsvörn alls nýjabrums, að
meira sé vert að gera þau verk,
sem óunnin biða en að vinna upp
aftur þau störf, sem þegar hafa
verið leyst af hendi til nokkurrar
hlftar. En mun ekki ráðlegra til
skjóls og nytja að byggja heldur
ofan á þá grunna, sem til eru, en
að leggja steypuna, sem ætiuð var
í efri hæðir nývirkjanna á tómt
löftlð eða óundirbúna lóðina?
Þótt þannig komi margs konar
spurningar I hugann vlð lestur áð-
urnefnds viðtals og athugun
mynda þeirra, er i því eru prent-
aðar, þá verður varla komizt hjá
að viðurkenna hófsemi Þorvalds
f orðalagi og uppteknum skýring-
um viðhorfs sins. Hver skyldi t.d.
hafa umboð til að áfellast Piet
Mondrian, er hann nefnir sem
dæmi, þótt hann fengi ofnæmi fyr
ir trjám og hætti að mála lands-
lagsmyndir? En er þá ekki íslenzk
um kjarrvinum lfka frjálst að
æskja sér heldur teikninga af
greniflækju og stofnum eða mál-
verka af bláfátæku birkilaufi en
brotlínusafns, sem engu líkist, eða
mislitra bletta á blaði — bletta,
sem vekja hvorki minningu né
von, nema ef vera skyldi von um
að geta varlð augu sin síðar fyrir
öðru ámóta ólífrænu litasulli og
strikadreif um steindauða lérefts
búta. Svipað er um aðrar listgrein
ar.
Þeir, sem fara stórlega fram úr
eða dragast mjög aftur úr gangna
röð annarra leitarmanna í smala
mennsku næmloiks og mann.
þroska, mega að réttu vænta þess
eins að verða nauðleitarmönnum
sínum nytjalausir við verkið og fá
fyrirhöfn sfna vanþakkaða og að
engu goldna. Sú er harmsaga bæði
brautrýðjenda og getulítilla slóða,
að vísu hvorki frumleg né skemmti
leg, en alveg dagsönn.
Flest sem Þorvaldi er eignað f
greininni mun vera verjandi og
að nokkru ' satt en færra. óyggj-
andi, og þá slagorðið sízt, þetta
endemis atkvæði um hugtakið
þlóðlegur, Stjörnufræði verður að
vera með nokkrum hætti þjóðleg
eins og annað. Við, sem búum á
norðurhveli jarðar, verðum þann
ig að láta okkur nægja að rann-
saka það, sem vitað verður um pól
stjörnuna og umhverfi hennar, en
hljótum að iáta suðurkrossinn vera
órannsakaðan á sama hátt og hott-
entotti verður að sleppa hafísrann
sóknum, enda mun bæði blaða-
manninum og málaranum vera
þetta ijóst undir niðri, þótt annað
liggi á lónni.
(Framhald á 12. siðu).
5 milljónir á dag
„Vís'ir hefur það eftir góðum
heimildum, að þjóðarbúið tapi
5 mil'ljónum króna á dag, með-
an ósamið er f síldveiðideil-
un,ni“.
Með þessum orðum stór- og
fe'itletruðum hefst aðalfréttin
á forsíðu stjórnarmálgagnsins
Vísis í gær. Sé Vísir snjall að
margfalda, ætti hann að vita,
að þetta eru 150 milljónir á
mánuði. Gunnar Flóvenz, fram
kvæmdastjóri sfldarútvegs-
nefndar, hefur lýst þvj greiní-
lega yfir, að það sé jafnvel
meira en þetta fé, sem sé í
hættu, ef sfldveiðarnar hefjist
ekki þegar, einnig mark.
aðir okkar fyrir Suðurlands-
sfld í fnamtíðinni. Kannske
Vísir vilji reyna að reikna út,
hve miklu það tap gæti numið
'á dag.
Þetta sýnir það gleggst, hví-
líkt skemmdarverk ríkisstjórn.
in Vinnur með þvi að koma ekki
síldvciðunum af stað strax.
Ætlar hún kannske að tefja
haustsíldveiðarnar um þrjár
vikur eins cig sumarsíldveið-
arnar?
Þetta er því hatrammlegra
sem bráðabirgðalausn í máli
þessu virðist blasa Við og vera
ríkisstjórninni auðveld. Samn-
ingar eiga að sjálfsögðu að
halda áfram um síldveiðikjör-
in, en meðan verið er að ganga
frá þcim á ríkisstjórnin að
beita sér fyrir því, að ráðið sé
á síldarskipin samkvæmt gömlu
samningunum, en ríkið taki að
sér að greiða tækjauppbót til
síldarskipanna til bráðabirgða
sem svarar þeirri upphæð, sem
tekin var af sjómönnum í sum
ar með igerðardómnum.
Á öllum síldveiðunum í sum-
ar mun þessi tækjauppbót frá
sjómönnum til skipanna hafa
numið 20—30 millj. kr. Sést
á því, að hér yrði aldrei um
að ræða nema brot þess, sem
annars tapast á því að láta sfld
arskipin liggja í höfn — að
ekki sé minnzt á þá geigvæn-
legu hættu, sem yfir vofir af
missi markaða, Hér stendur
fyrst og fremst á aðgerðum
ríkisstjórniarinnar.
Gagnkvæm ánægja
Það sér á, að ástríki er mik-
ið á stjórnarheimflinu, því að
s. I. sunnudag gcfa stjórnar-
flokkarnir hver öðrum trausts-
yfirlýsingu og lýsa ánægju
sinni hvor með annan. Bjarni
BenediktSson se-gir í Reykja-
víkurbréfi:
„Núverandi stjórnarflokkar
hafia unnið saman af heilind-
úm og festu að Iausn hinna
þýðingarmestu mála og sett
sér það markmið að láta sam-
starf standa út kjörtímabilið.
Bendir nú allt til þess, að því
marki verði náð“.
Benedikt Gröndial segir i
héigarspjalli sínu i Alþýðu-
blaðinu:
„Þjóðfélag okkar er á athygl
isverðu stigi um þessar mund-
ir . . . Það sameinar margt þ.að
bezta úr jafnaðarstefnunni og
hinni frj'álsu samkeppni, og
byigigist á góðum lífskjörum og
miklum kaupmætti hins breiða
fjölda, cn ekki hinna fáu ríku,
eins og áður var“,
Ánægjan er sem ságt gagn-
kvæm, og „jafnaðarstefnan“ og
„frjálsa samkeppnin" virðast
eiga góða samleið. En hvað
segja menn um hinn „mikla
kaupmátt hins breiða fjölda"
hér á landi núna? Og eru hér
engir „fá'ir ríkir"? Hverjir
(Framhald á 12. síðu).
2
TÍMINN,' þriðjudagurinn 9. okt. 1902.