Tíminn - 11.11.1962, Blaðsíða 6

Bandarfkjamenn vilja
framsækna stjórn
Þmgkosningarnar, sem
fram fóru í Bandaríkjunum
á þriðjudaginn var, urðu
mikill sigur fyrir Kennedy
forseta og flokksbræður hans,
demokrata. í öldungadeild-
inni stybktu demokratar
meirihluta sinn, sem var þó
ríflegur áður. í fulltrúadeild-
inni héldu þeir nokkurn veg
inn sama meirihluta og áður.
Þetta eru mjög glæsileg úr-
slit, þegar þess er gætt, að
venjulega tapar flokkur forsét
ans í þingkosningum, er fara
fram milli forsetakjörs. Það
hefur aðeins komið fyrir einu
sinni áður um margra ára-
tuga skeið að stjórnarflokk-
urinn hafi unnið á í slíkum
kosningum. Það var 1934 eða
1 fyrstu kosningum eftir að
Franklin D. Roosevelt hafði
hafið hið mikla umbótastarf
sitt.
Flest bendir til, að Kúbu-
málið hafi ekki haft veruleg
áhrif á þessi úrslit, enda
kom þar ekki fram veruleg-
ur stefnumunur hjá flokkun
um, heldur hjá einstökum
frambjóðendum. Þeir íram-
bjóðendur, sem lengst gengu
í Kúbumálinu og vildu jafn-
vel láta gera innrás, virðast
yfirleitt hafa tapað. Þannig
féll Capehart sem búinn var
að vera öldungadeildarþing-
maður í Indiana í 18 ár og
lengi vel þótti viss um end-
urkosningu, en hann var
helzti talsmaður innrásar-
stefnunnar.
Það, sem tvímælalaust hef
ur ráðið mestu um sigur j
demokrata i þingkosningun-
um ,er stuðningur kjósenda
við umbótastefnu Kenhedys
forseta í innanlandsmálum.
Mörg umbótamál forsetans
voru felld á seinasta þingi,
m.a. vegna þess, að íhalds-
samir flokksbræður hans
gengu til liðs við republikana
í andstöðunni gegn þeim. —
Kennedy bað um sérstakan
stuðning kjósenda við þá
frambjóðendur, er fylgdu
stefnu hans. Þeim gekk líka
yfirleitt vel í kosningunum.
Kosningarnar sýna, að megin
þorri bandarískra kjósenda
vill frjálslynda og framsækna
stjórnarstefnu.
Þetta sést líka á því, að
ýms:r afturhaldssömustu
þingmenn repúblikana féllu,
m.a. þeir tveir þingmenn, er
lýst höfðu stuðningi við hinn
illræmda John Birch-félags-
skap. Aðalstefna þess félags-
skapar er að stimpla alla
frjálslynda og framsækna
menn fylgisveina og erind-
reka kommúnista.
Rockefeller næst?
í ríkisstjórakosningunum
gekk demokrötum ekki eins
vel. Þeir töpuðu ríkisstjórum í
nokkrum stórum ríkjum, þar
sem þeir hafa farið lengi með
völd, eins og í Michigan, Ohio
og Pennsylvanía. Þar birtist
sú bandaríska venja, að láta
ekki sama flokkinn stjórna
of lengi. Bandaríkjamenn eru
mjög þeirrar skoðunar, að
rétt sé að skipta um stjórn
með hæfilegu millibili.
í New York-ríki var Nelson
Rockefeller endurkosinn rík-
isstjóri. Kosningaúrslitin
urðu þó ekki verulegur sigur
fyrir hann, því að hann sigr-
aði með minni meirihluta en
í ríkisstjórakosn:ngunum
1958 og með nær helmingi
minni meirihluta en þeir
flokksbræður, sem voru kjöm
ir í önnur trúnaðarstörf ríkis
ins. Þrátt fyrir þetta þykir
Rockefeller nú líklegasta
forsetaefni republikana 1964,
því að hinir nýju ríkisstjór-
ar þeirra, Romney í Michig-
an og Scranton í pennsyl-
vaniu, munu heldur kjósa að
bíða til 1968.
Sennilega hefur það dregið
nokkuð úr vinsældum Rocke-
fellers, að hann skildi við
konu sína fyrir nokkru. Senni
lega verður farið að fyrnast
meira yfir það eftir tvö ár, en
þrátt fyrir það er ekki líklegt
að hann sigri Kennedy þá, a.
m.k. ekki eins og nú horfir.
Ef hann þætti eigi að síður
standa sig vel, getur hann
haft möguleika til að reyna
aftur 1968, en þá getur Kenne
dy ekki gefið kost á sér.
Ósigur Nixons
Það, sem einna mesta at-
hygli hefur vakið í kosning-
unum í Bandaríkjunum á
þriðjudaginn, er fall Nixons
í Kaliforníu, þar sem hann
reyndi að ná kosnmgu sem
ríkisstjóri. Þar vann hann í
forsetakosningunum fyrir
tveimur árum með um 30 þús.
atkvæða mun, en tapaði nú
með nær 300 þús. atkvæða
mun. Ósigur hans er enn
me’'ri, þegar þess er gætt, að
flokksbróðir hans, Kuchel,
náði endurkosningu með 400
þús. atkvæða mun, en hann j
tilheyrir hinum frjálslyndari'
arm: republikana
Þessi ósigur Nixons þykir
líklegur til að binda enda-
hnútinn á pólitískan feril
hans. Hann mun að vísu geta
haft mikil áhrif áfram, en
ólíklegt er hins vegar að hann
komi aftur til greina sem for-
setaefni.
Ofnotaður áróður
Nixon hefur verið einn um
deildasti stjórnmálamaður
Bandaríkjanna. Hann er tví-
mælalaust greindur og slyng
ur áróðursmaður, en hefur
ekki þótt vandaður að meðul-
um. Megináherzlu hefur
hann oftast lagt á það í á-
róðri sínum að notfæra sér
kommúnistahræðsluna í
Bandaríkjunum og því stimpl
að keppinauta sína sem und-
anlátssama eða fylgisama
við kommúnista. Þessi áróð-
Rockefeller — næstl kepplnautur Kennedys?
ur hans tryggði honum sigur,
er hann bauð sig fyrst fram
t!l þings, og oft síðan.
í 'kosningabaráttunni nú
lagði Nixon mikla stund á
þennan áróður og deildi mjög
á Brown ríkisstjóra fyr:r unn
anlátssemi og fylgispekt við
kommúnista. í þetta skipti
brást NixonT enda
eru BandariKjarnenn Sfarnir
að vara sig mikiu1 'be'iur á
þessum kommúnistaáróðri en
þeir gerðu um skeið. Nixon
hefur hér fallið á því bragði
að ofmeta þennan áróður.
Bann við kjarnorku-
sorengingum
Tvennt hefur gerzt gleði-
legt í kjarnorkumálunum
alveg nýlega. Annað er það,
að Kennedy hefur tilkynnt,
að Bandaríkjamenn væru
hætt:r tilraunum sínum með
kjarnorkusprengingar í há-
loftunum, ofanjarðar og neð
ansjávar, en myndu gera enn
nokkrar tilraunir neðanjarð
ar, og að Krustjoff hefur til-
kynnt, að Rússar myndu
hætta tilraunum sinum fyrir
20. þ.m. Báðir hafa þeir
Kennedy og Krustjoff lát:ð
í Ijós þá von, að nú ætti að
vera tækifæri til að semja
um bann við slikum tilraun-
um.
Hitt er það, að þing Sam-
e'nuðu Þjóðanna hefur skor
að á kjárnorkuveldin að
semja um stöðvun slíkra til-
rauna fyrir áramót, en hafi
slíkir samningar ekki verið
gerðir fyrir þann tíma, verði
eigi að síður gert bráðabirgða
samkomulag um að tilraunir
verði ekki hafnar að nýju.
Kjarnorkuveldin sátu hjá við
atkvæðagreiðsluna um þessa
tillögu en um 80 riki greiddu
atkvæði með henni.
í framhaldi af þessari á-
lyktun allsherj arþings S.Þ.,
mun afvopnunarráðstefnan í
Genf bráðlega hefja störf sin
að nýiu og eru horfur nú tald
ar betri á því en áður, að
samkomulag náist um að
hætta kjarnorkusprenging-
um. Slíku samkomulagi
myndi fagnað um heim all-
an.
Vanmegna stjórn
Það eru nú ekk: nema æst-
ustu stjórnarsinnar, sem
neita að viðurkenna það, að
núverandi ríkisstjórn sé veik
og vanmegna stjórn, sem
ráði ekki við vandamálin.
i Glundroðinn í efnahagsmál-
unum og upplausnin í launa
málunum. eru ótvírætt vitni
um þetta.
Slíkur glundroði myndi
vissulega ekki síður haldast,
þótt stjórnarflokkarnir
fengju endurnýjaðan meiri-
hluta á Alþingi i næstu kosn
ingum. Ekki myndi þeim bet
ur takast að fást við verð-
bólguna þá en á þessu kjör-
tímabili.
Það, sem blasir hér við er
það, að ekki er hægt fyrir
stjórn stórgróðavaldsins, eins
og núverandi stjóm er, að
stjórna með nauman meirl-
hluta að baki sér. Það er ekki
hægt fyrir stjórn að byggja
á stéttasundrungu og stétta-
baráttu, eins og núverandi
stjórn gerir. Ranglát lagaboð
og gerðardómar munu aðeins
gera illt verra, þótt misnota
megi veikan þingmejrihluta
á þann hátt.
Vandamálin, sem við er að
fást, munu ekki leysast far-
sællega, nema hægt sé að
UM MENN OG MALEFNI
skapa víðtæka samvinnu
stéttanna um lausn þeirra.
Þetta tókst vinstri stjórninni
ekki, og því kaus hún að fara
frá áður en í óefni væri kom-
ið, eins og er skylda allra
stjórna í lýðræðislöndum,
sem ekki fá fram þá stefnu,
sem þær telja nauðsynlega.
Núverandi rikisstjórn hefur
aldrei ráðið neitt við vanda-
málin, en hangið samt and-
stætt öllum heilbrigðum
stjómarvenjum. Því blasir nú
við meira öngþveiti í efna-
hagsmálum en áður er dæmi
um. Það væri ekki til annars
en auka það, að láta núv.
stjórn hanga áfram.
Samvinna stéttanna
Þegar „viðreisnarlögin“
voru sett sællar minningar,
vöruðu Framsóknarmenn
mjög við þvi, að reynt yrði að
leysa málin með því að auka
stéttabaráttu og stéttaskipt-
ingu, eins og var óneitanlega
meginstefna viðreisnarlag-
anna. Framsóknarmenn lögðu
þvert á móti til, að reynt yrði
að leysa málin með sem allra
vlðtækustu samatarfi stétta
og flokka. Þessari tillögu
Framsóknarmanna hafnaði
rífc'sstjórnin með miklum
gorgeir. Víðtækt samstarf
mátti ekki heyrast nefnt á
nafn. Engin stétt fékk að
vita fyrirfram um efni „við-
reisnarlaganna", nema stór-
atvinnurekendur. Nú sjá
menn afleiðingarnar. Stétta-
barátta og stéttasundrung í
algleymingi. Aldrei meirl dýr
tíð og óðaverðbólga. Aldrei
meiri glundroði í launamál-
um. Aldrei aumari og ráðvillt
ari ríkisstjórn.
Framsóknarmenn bentu
vissulega á hina réttu leið.
Aðeins með víðtæku sam-
starfi stéttanna verður tryggt
| það bolmagn, sem þarf til
I þess að framkvæma raun-
hæfa v:ðreisnar- og fram-
! farastefnu.
Máttarstoðir
kommúnista
Útlendingar sem hingað
koma, undrast oft yfir því,
hve sterkur sé flokkur komm
únista hér á landi.
Þetta hefur hins vegar sína
ákveðnu skýringu. Kommún-
istar eiga hér tvær máttar-
stoðir, sem eru óþekktar í ná-
lægum löndum. Önnur mátt
arstoðin er Alþýðuflokkurinn.
íhaldssöm forusta hans um
langt skeið hefur hindrað það
að hann gæti náð svipaðri
forustu og jafnaðarmanna-
flokkarnir annars staðar á
Norðurlöndum. Hin, máttar-
stoðin er Mbl. Ekkert víð-
leslð blað í nálægum lönd-
um, hefur rekið þann áróð-
ur að stimpla umbótabarátt-
una kommúnisma og umbóta
menn kommúnista. Það hef-
ur aðeins þekkzt hjá Mc-
Carthy-istum og John Birch-
istum í Ameríku. Á þennan
hátt hefur Mbl. fengið fjöl-
marga til að halda, að komm
Framhald á bls. 13.
6
T f M I N N, sunnudagurinn 11. nóv. 1962.