Alþýðublaðið - 05.03.1944, Blaðsíða 5

Sunnndagur 5. marz 1944

Orðsending til farþega í strætisvögnum. — Tillögur, sem
ég vona að verði vel tekið — Hætta, sem verður að af-
stýra. — Umbót á afgreiðslu.
VIÐ ERUM ALLXAF ákaflega
kröfuhörð. Það er líka sjálf-
aagt að gera kröfur til annarra,
en þó, vel að merkja, því aðeins,
að við gerum kröfur til okkar
sjálfra. Sá, sem ekki gerir kröfur
til sjálfs sín, á engan rétt til að
gera kröfur til annarra. Það er
lika nauðsynlegt að muna það, að
við getum gert ákaflega margt
sjálf til þess að gera samlíf okkar
auðveldaxa og gleðiríkara. Þetta
Jhvort tveggja datt mér í hug í gær-
Jkveldi, þegar ég beið eftir strætis-
vagni á torginu og ég fór með
vagninum dálítinn spöl.
ÉG HEF OFT skrifað um stræt-
Isvagnana. Ég hef oft gagnrýnt fé-
lagið, sem rekur þá, og ég hef líka
hvatt fólk, sem ferðast með þeim,
til þess að sýna lipurð og nær-
gætni, þegar það fer með vögn-
unum. Ég hef hvatt til þess að
fólk kæmi i alltaf með mátulega
peninga, til þess að bifreiðarstjór-
inn, sem alltaf verður að reikna
í sekúndum í starfi sínu, tefðist
ekki. Og ég hef hvatt til kurteisi
í vögnunum.
I GÆR SÁ ÉG, hvernig fólk
tróðst inn og út úr vögnunum,
hvernig það stökk að þeim á ferð
og svipti opnum hurðunum og lá
eitt sinn mjög nærri slysi. Þessu
verður að breyta. Það er ekki ein-
ungis verk félagsins eða bifreiða-
stjóranna. Þetta er fyrst og fremst
hlutverk okkar, sem notum vagn-
ana. Það má aldrei svipta hurðum
vagnanna opnum; eftir að þeir eru
komnir af stað. Það er gersamlega
óþolancþ — óg það getur valdið
stórslysum.
FÓLK Á ALDREI, ef nokkur
rnaður bíður á stoppistöð, að fara
út úr vagni um framdymar, held-
mr ætíð um afturdyrnar. Fram-
•dyrnar eiga aðeins að vera fyrir
þá, sem koma inn í vagninn. Ég
veit ekki, hvort að hægt er að
taka upp algilda reglu um þetta,
þannig að afturdyrnar séu aðeins
notaðar til þess að fara út um þær,
en framdyrnar aðeins til þess að
fara inn um þær. En ef þetta er
hægt, þá á að taka upp þessa reglu.
Ef þetta verður gert, mun af-
greiðsla vagnanna ganga miklu
betur, og fólki líða betur í þeim.
ÉG VIL EINDREGIÐ mælast til
þess við farþegana, að þeir taki nú
þessa reglu upp, og ég er sann-
færður um það, að þó að ein-
hverjum þyki ef til vill súrt í
broti, fyrst í stað, að þurfa að fara
framarlega úr vagninum o'g út um
afturdyrnar, þá koma kostir þessa
strax í ljós, og allir komast að
raun um, að þetta er mikil um-
bót. Nú er straumurinn inni í vögn
unum á stoppistöðvum, í tvær átt-
ir og oft lendír allt í þvögu af
þessari ástæðu. Við skulum nú
taka höndum saman um þetta í
samráði við vagnstjórana. Þetta er
til hægðarauka fyrir alla aðila, og
það kostar ekki neitt að sýna
kurteisi og vera nærgætinn, en
slíkt er prýði á hverjum manni
og hverju samfélagi.
STRÆTISVAGNARNIR ERU
orðnir svo stór og þýðingarmikilf
liður í bæjarlífinu, að nauðsyn
krefur, að rekstur þeirra sé sem
beztur og háður sem einföldustu
og þægilegustu skipulagi. Við
skulum gera kröfur til Strætis-
vagnafélagsins um góða og hreina
vagna og auknar ferðir um út-
hverfin, en við skulum líka gera
kröfur til okkar sjálfra um góða
og þægilega umgengni um vagn-
ana. Við skulum yfirleitt gera
bifreiðastjórunum starf þeirra eins
létt og unnt er. Það er líka áreið-
anlega þægilegast og bezt fyrir
okkur sjálf.
Hannes á hornlnu.
GLIN6A
vantar okkur nú þegar til að bera biaðið una
Bergþórugötu ©g
Hverffisgötu.
HÁTT KAUP
ÁlþýðublaÖið. — Sími 4909.
Sehdisveinn óskast
strax. — Upplýsingar í afgreiðslunni.
ÁlþýÍublaÖiÖ. — Sími 4900.
Friður náttúrunnar.
Friður náttúrunnar, fjarri öllua stormum styrjaldarinnar hvílir yfir þessari mynd. Það er
ein af Aleuteyjunum, sem sést á henni, og í haffletinum speglast skýin yfir Alaska.
Hitler og Dónárlöndin.
MILLI Mið- og Suður-Ev-
rópu liggur landflæmi
það, sem Dóná rennur um. Það
er nefnt Dónárlöndin én ekki
Dónárdalurinn, því að allmikill
hluti fljóts þessa, sem er um
tvö þúsund og sjö hundruð
kílómetrar að lengd, rennur
ékki eftir dal. Dónárlöndin
telja mörg lönd og þjóðir, sem
eru þátttakendur í styrjöld
þairri, er nú geisar, enda þótt
sumar þeirra muni vart geta
gert sér þess grein, hvað því
veldur. Iiver þessara þjóða á
sér langa sögu, og þeim hefir
eigi ávait komið sem bezt sam-
an. Saga þeirra, eða sögur, síð-
ustu fimm aldirnar er nátengd
„spurningunni um Austur-Ev-
rópu“. Vandamál það, er hér
um ræðir, hófst, þegar Tyrkir
brutust fyrst inn í Evrópu á
fjórtándu öld óg virtust mundu
leggja undir sig gervallan Balk
anskagann svo og Dónárlöndin.
Þeir fóru sveipandi sverði um
konungsríkið Búlgaríu, keisara
dæmið Serbíu, Rúmeníu, svo
og mestan hluta Ungverja-
lands og komust allt að Vínar-
borg, höfuðborg Austurríkis.
Þar voru þeir ofurliði bornir og
hraktir hrott. En fáir munu
minnast þess, að þegar Tyrkir
höfðu náð Konstantinopel á
'vald sitt árið 1453 og lokað
hinni fornu samgönguleið milli
Evrópu og Indlands og annarra
Austurlanda, var mikill áliugi
vakinn fyrir því að finna nýja.
leið til Indlands. Þetta varð svo
meðal annars til þess, að Kol-
umbus fann Ameríku um fjöru
tíu árum síðar.
Nú var „spurningin um Aust
ur-Evrópu“ eigi aðeins í því
fólgin, hversu frelsa skyldi
Evrópu undan yfirgangi Tyrkja
og hrekja þá aftur til Asíu.
Það var einnig um það að ræða,
hver skipa skyldi sæti þeirra í
Evrópu. Þetta er einnig mjög
á dagskrá um þessar mundir,
þegar rætt er um Dónárlöndin.
Hvorki Austurríki, en Þýzka-
landskeisari drotnaði þá þar í
landi, né Frakkland eða Eng-
land æsktu þess, að Rússar skip
uðu sess Tyrkja. Eins voru
Rússar því mótfallnir, að Aust-
urríki eða Þýzkaland skipaði
sess þeirra. Hver styrjöldin af
annarri var háð, þar á meðal
nokkrar milli Rússa og Tyrkja.
|TJ.REIN ÞESSI var upp-
haflega flutt sem er-
indi í brezka útvarpinu af
H. Wickham Steed og fjall-
ar um Dónárlöndin aðstöðu
þeirra fyrr og nú og þess,
hvers megi af þeim vænía í
komandi framtíð. Hér er
greinin þýdd úr útvarps-
tímaritinu Fhe Lisíener.
Þá kom Krímstyrjöldin til
sögu 1854—1855, styrjöldin
milli Rússa og Tyrkja 1877—
1878, þegar Serbar og Rúmen-
ar endurheimtu sjálfstæði sitt
úr greipum Tyrkja og Rússar
frelsuðu meginhluta Rúmeníu
einnig undan yfirráðum þeirra.
Svo komu Balkanstyrjaldirnar
til sögu 1912—1913, sem voru
undanfari heimsstyrjaldarinnar
1914—1918. Það er því ekki
rétt að vanmeta mikilvægi
Dónárlandanna, enda þótt þau
verði vart talin anddyxi að Aust
háttað. Hitler hefir notað þau
urlöndum eins og nú er málum
sem hliðardyr að Rússlandi, og
einnig sem hliðardyr að Balkan-
skaga og austanverðu Miðjarð-
arhafi. Báðar þessar hliðardyr
virðast nú vera lokaðar honum,
og ein aðalástæðan fyrir því,
að hann mun leggja alla þá á-
herzlu, sem hann framast má,
á það að halda þeim, er sú, að"
í heimsstyrjöldinni hinni fyrri
voru Þjóðverjar og bandamenn
þeirra ofurefli bornir á bökk-
um Dónár mun fyrr en þýzki
herinn á vesturvígstöðvunum
neyddist til uppgjafar. Hann
óttast það, að svo kunni að fara
öðru sinni, að Dónárlöndin
verði notuð sem bakdyr. að
Þýzkalandi, sem honum stafi
hætta af.
En ástæður Ilitlers fyrir því
að treysta yfiiráð sín yfir Dón-
árlöndunum sem bezt eru mun
fleiri eins og gefur að skilja.
Á leið Dónár til Svartahafs
falla í hana afrennsli ýmissa
stórra vatnsfalla, sem hafa upp
tök sín í Karpatafjöllum og
Transylvaníuölpum. En að
dómi Þjóðverja hafa Karpata-
fjöllin og Transylvaníualparnir
mikla þýðingu. Þau liggja eins
og geysistór hálfmáni í suður
og suðvestur frá austurlanda-
mærum Tékkóslóvakíu, unz
þau tengjast Dóná við mikla
klettaþröng, sem nefnist Jám-
hliðið, á landamærum Júgó-
slavíu og Rúmeníu. Þau eru, ef
svo mætti að orði kveða, hinn
hringmyndaði hryggur Rúm-
eníu. Bardagarnir á Italíu hafa
fært manni heim sanninn um
það, hversu Þjóðverjar geta
varizt lengi 1 fjalllendi, og hin
virði vöxnu Karpatafjöll og
Transylvaníualpar myndu reyn
ast Rússum mikiU farartálmi
jafnvel þótt þeim auðnaðist aS
ná Bessarabíu við Svartahaf,
Moldavíu og Vallakíu á vald
sitt. Þess ber að geta, að það
eru miklar líkur á því, að rúm-
enska þjóðin hefði liðið undir
lok, ef forfeður hennar, sem
talið er að hafi aðaUega verið
rómverskir hermenn eða róm-
verskir frumbyggjar, hefðu
ekki bjargað sjálfum sér og
tungu sinni, sem er af latnesk-
um uppruna, með því að flýja
upp í fjöllin á annarri og þriðju
öld samkvæmt okkar tímatali,
þegar hver hópur siðlausra
þjóðflokkar af öðrum kom frá
Asíu og óðu yfir Dónárlöndin
eftir að Rómverjar hurfu það-
an.
.*
ENN verður ekki séð, hvort
Þjóðverjar muni víggirða
og verja Karpatafjöll og Trans-
ylvaníualpa. Enn sem komið er
kjósa þeir heldur að halda aust
urhliðum Transylvaníualpa £
kringum Ploesti, en þar eru
auðugustu olíulindir í Evrópu
utan Rússlands. Ef Þýzkaland
myndi tapa rúmensku olíulind-
unum, gæti það orðið til þess
að lama mjög hernaðarvélina
þýzku. Ef til vill yrði Þýzka-
land að gefa upp Dónárlöndin
og freista þess að verja miklu
styttri víglínu nær heimaland-
inu. En ég er enginn hernaðar-
sérfræðingur og legg því engan
dóm á þessi mál. En ég hefi séð
mikið af Dónárlöndunúm allt
frá landamærum Austurríkis til
Svartahafs og ég held þess
vegna, að ef Hitler missti þau,
myndi af því hljótast stjóm-
málalegt, fjárhagslegt og hern
aðarlegt hrun Þýzkalands. Þjóð
verjar lögðu ekki undir sig
Framhald á 6. síð«.