Alþýðublaðið - 11.03.1950, Blaðsíða 4

ALÞYÐURLAÐIÐ
Laugardagur 11. marz 1950
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
' Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Sfp' kosningar
STJÓRN ATTLEES stóðst
fyrstu árás hinnar stórefldu
stjórnarandstöðu í neðri deild
brezka þingsins í fyrrakvöld.
íhaldsflokkurinn hafði borið
fram tillögu um það, að þjóð-
nýtingu stál- og járniðnaðarins
vrði frestað þar til eftir næstu
kosningar, en jafnaðarmanna-
stjórnin lýst yfir því, að hún
myndi skoða það sem van-
traustsyfirlýsingu af hálfu
þingsins, ef slík tillaga yrði
sarhþykkt. Við atkvæðagreiðsl-
una fór svo, að tillagan var
'felld með 310 atkvæðum gegn
296. Vantaði þannig í hinn
stóra þingmannahóp neðri
deildarinnar aðeins örfáa á
hvora hlið; en svo vel hafði
verið smalað, að einn þing-
maður jafnaðarmanna reis upp
af sjúkrabeði til þess að geta
tekið þátt í atkvæðagreiðsl-
unni.
En þó að stjórn Attlees hafi
sigrað í þessu fyrsta átaka-
máli í neðri deild brezka
þingsins eftir kosningarnar,
sýnir atkvæðagreiðslan um
það ljóslega, hve litlu rnunar,
að stjórnin geti lent í minni-
kluta, jafnvel í stórmáli eins
og þessu, og þar með verið
knúin til þess að rjúfa þing og
efna til nýrra kosninga. Það
burfa ekki nema örfáir menn
úi þingflokki jafnaðarmanna
að veikjast til þess að stjórn-
in bíði ósigur við atkvæða-
gréiðslu á þingi, ef allir þing-
menn íhaldsflokksins eru
mættir og hann notar sér
tækifærið til þess að bregða
fæti fyrir hana. Og það hlýt-
ur oft að verða tilviljun und-
irorpið, hver í meirihluta verð-
ur á fundum neðri deildar
þingsins, stjórnin eða stjórn-
erandstaðan.
Það er því engin furða, þótt
menn séu þegar farnir að tala
um aðrar kosningar á Bret-
landi á þessu ári. Talið er þó
Víst að reynt verði að ganga
frá fjárlögum áður en til
þeirra verði hugsað; og líkur
þykja einnig til að reynt verði
áður að fá þingssamþykkt fyr- (
ir auKnum xjárframiögum tii
hinnar nýju heilsugæzlu, sem
jafnaðarmannastjórnin hefur
leitt í lög á Bretlandi; en þau
fjárframlög eru talin munu
verða mikið átakamál milli
stjórnarinnar og stjórnarand-
stöðunnar, þannig, að stjórnin
muni þá þurfa á öllum sínum
stuðningsmönnum á þingi að
halda,- ef þau eigi að ná fram
að ganga. En eftir að þessi tvö
mest aðkallandi mál hins nýja
þings væru afgreídd þykir á-
kaflega líklegt, að það verði
rofið og nýjar kosningar látnar
fara fram í þeirri von, að þær
skapi öruggari þingmeirihluta.
En hvaða möguleikar og
hvaða borfur eru á því, að aðr-
ar kosningar á Bretlandi á
þessu ári myndu skapa slíkan
þingmeirihluta? Þessi spurning
cr nú, að vonum, á allra vörum
á Bretlandi; og hún er einnig
rædd um víða veröld. Svo mik-
ið þykir mönnum nú, hvarvetna
um heim, undir því komið,
hver framvinda hinnar félags-
iegu og. stjórnarfarslegu þró-
unar verður í þessu móðurlandi
þingræðisins og lýðræðisins.
Kjörsóknin við hinar nýaf-
stöðnu kosningar á Bretlandi
mun hafa verið meiri en dæmi
eru til áður; og er því ekki lík-
legt, að aukin kjörsókn gæti
orðið til þess að breyta neinu
verulegu við nýjar kosningar í
nánustu framtíð. Tveir stærstu
flokkarnir, alþýðuflokkurinn og
íhaldsflokkurinn, fengu og
mun hærri heildaratkvæðatöl-
ur en áður, alþýðuflokkurinn,
sem fékk 13,2 milljónir at-
kvæða, yfirleitt hæstu heildar-
atkvæðatölu, sem dæmi eru til
að nokkur flokkur hafi fengið
við kosningar á Bretlandi
nokkru sinni. Ef annar hvor
þeirra ætti að auka kjósenda-
fylgi sitt svo að nokkru næmi,
þá yrði það því fyrirsjáanlega
að verða á kostnað þriðja
flokksins, sem nokkru fylgi á
að fagna á Bretlandi, frjáls-
lynda flokksins. Það fer og
heldur ekkert dult, að báðir
fiokkarnir, alþýðuflokkurinn
og íhaldsflokkurinn, eru nú
þegar byrjaðir að berjast alveg
opinberlega um fylgi þeirra
kjósenda, sem við kosningarn-
ar í febrúar köstuðu atkvæðum
sínum á glæ með því að gefa
þau frjálslynda flokknum.
Frjálslyndi flokkurinn hafði
sem kunnugt er þingmánnsefni
í kjöri í meira en 400 kjördæm-
um af 625 í kosningunum í
febrúar og fékk um 2,5 milljón-
ir atkvæða, en ekki nema 9
þingmenn. Það er því ekki tal-
inn neinn efi á því, að kjós-
endahópur frjálslynda ílokks-
ins myndi tvístrast gersamlega,
ef gengið yrði til nýrra kosn-
inga í ár, og það alveg eins þótt
flokkurinn hefði aftur menn í
kjöri í öllum.þeim kjördæmum,
sem hann bauð fram í við hin-
ar nýafstöðnu kosningar. Þær
2,5 milljónir kpósenda, sem
greiddu frjálslynda flokknum
atkvæði í febrúar, verða þvi
vafalítið tungan á vogarskál-
inni við nýjar kosningar á
Bretlandi, ef fram fara á þessu
ári. Úrslit þeirra verða undir
því komin, hvað þyngra vegur
í hugum kjósenda hans, þegar
á reynir, frjálslyndið eða fast-
heldnin við einkaframtakið;
því að þeir munu ekki eiga ann-
ars kost við þær kosningar, en
að gera það upp við sig, hvorn
þeir vilji heldur efla með at-
kvæði sínu, rdþýðuflokkinn eða
íhaldsflokkinn.
5.2 mliljónir
Óþverralegir barnaléikvellir. — Þröng viö
Skemmuglnggann. — Táknræn mynd. —
Sígarettuelvla.
UNÐANFARNA DAGA hafa það í sömu andránni að nauð-
sumii- barnaleikvellirnir í synlegt sé að flyja inn þvotta-
bænum verið eins og kviksyndi. j vélar, ísskápa, hrærivélar og
Barnaleikvöllurinn, sem ég ,• otrauvélar. En mér finnst að
þekki bezt, við Hringbrauí, Iiér sé mjög ólíku saman að
hefur verið algert svað, enda jafna. Ég vil segja: þvottavélar
næstum ómöguiegt að leyfa j fyrst og fremst. Látum hin tæk-
börnunum að fara út á vöílinn. \ in bíða þangað til úr rætist með
MARSHALLAÐSTOÐ til ís
lands .á fjárhagsarinu 1. júií
1950 fram til 30. júní 1951 hef
ur til bráðabirgða verið áætl-
uð að upphæð 5.200.000 dbll-
arar, samkvæmt upplýsingum
or Paul G. Hoffman, fram-
kvæmdastjóri Efnahagssam-
vinnustofnunarinnar í Washing
lon, lét utanríkismálanefnd
öldungadeildar Bandaríkja-
þings í té.
Að meðtöldum þeim 5.200.
000 dollurum, sém er bráða-
birgðaframlag' til íslands á
næsía fjárhagsári, nemur áætl
uð Marshall aðstoð til Tslands
á tímabilinu frá apí'íl 1948 til
iúní 1951 18.400.00 dollurum.
Á fimmtán mánaða tímataili, þ.
e. frá því í apríl 1948 og fram
til 1. júní 1949, fékk íslapd
samtals 8.300.000 dollara, en
ofnahaðsaðstoð á yfirstandandi
ári er áætluð 7.000.000 á tíma-
bilinu júlí 1949 til júní 1950.
Þau hafa komið eftir augnablik
útötuð úr svaðinu. Þessi barna-
leikvöllur hefur verið miklu
verri heldur en nokkur gaía í
bænum.
ÞAÐ VIRÐIST sem ekki
renni af vellinum. Að minnsta
kosti getur maður ekki ■ séð að
vatnið fari niður. Hvað veldur
þessu? Ég trúi því ekki fyrr en
ég tek á, að þarnaleikvellir
þurfi að vera svona útleiknir.
Það hlýtur að vera hægt að búa
svo um vellina að vatn liggi
ckki á þeim í ma^ga daga. Ég
held að yfirvöld barnaleikvall-
anna
ættu að hefja^ sem fyrst þær amérísku sígarettur,
athpgun á þessu máli.
ÉG SÁ FÓLK standa í hóp
við Skemmugluggann í gær svo
að ég slóst í hópinn. Það var að
skoða fallegar litlar þvottavél-
ar, sem Magnús Kjaran hefur
sýningu á þar, en einnig sýnir
hann þar ryksugur frá sama
firma, Hoover. Þessar þvofta-
vélar vöktu athygli vegfarenda
og ég heyrði unga konu segia:
„Svona þvottavél mundi passa
alveg fyrir mig.“
ÞETTA VAKTI enn einu
cinni athygli mína á því, hve
nauðsynleg heimilisæki þvotta-
vélarnar væru. Oft' er talað um
gjaldeyrinn.
SÉRKENNILEG MYND birt-
ist í blaðinu Fálkinn á föstu-
daginn. Hún er tekin á staðnum'
þar sem Clam strandaði. Brim-
löðrið ber við himin, en upp úr
löðrinu gnæfir krossmark eir.s
og vottur um þann harmleik,
sem þarna gerðist. Þetta er ó-
venjuleg mynd og ákafléga sér-
kennileg.
REYKINGAMAÐUR skrifar:
,,Ekki getur þú nú, Hannes
minn frætt mig um það hvernig
á því stendur að ekki eru ieng-
ur til hér í verzlunum ýmsar
sem
Symfóníuhljómsveitm
FYRSTU HLJÓMLEIKAR
n3ríu symfóníuhljómsveitar-
innar í fyrrakvöld voru
merkur viðburður í menn-
ingarlífi Reykjavíkur og
landsins alls. Slík hljómsveit
er að mörgu leyti glæsileg-
asti og áhrifamesti flytjandi
tónlistarinnar, enda er sym-
fóníuhljómsveit hvarvetna
álitin æðsti prófsteinn á tón-
listarlíf hverrar borgar. Það
er því mikið kapps- og metn-
aðarmál fyrir alla unnendur
tóhlistar. að slík hljómsveit
Romist hér upp, og margir
þeir, sem ekki hafa heyrt
slíka hljómsveit leika fyrr,
heyrðu í Austurbæjarbíó í
fyrrakvöld hvers þeir hafa
farið á mis. Það er tvennt
gerólíkt að hlusta á slíka
hljcmsveit í tónleikasal eða í
útvarpi og á hljómplötum
ERFIÐLEIKARNIR á stofnun
symfóníuhljómsveitar hafa
verið miklir hér á landi. í
fyrsta lagi hefur skort færa
menn með mörg þau hljóð-
færi, sem mikilvægust eru.
Úr þessu hefur verið bactt
með því að fá erlenda menn,
og mun tæplega þriðjungur
hljómsveitarinnar, sern nú er
tekin til starfa hér, vera
Þjóðverjar. Er það svo til föst
venja hvarvetna, að' mikill
tilflutningur á hljómlistar-
mönnum á sér stað og slíkar
hljómsveitir eru mjög oft al-
þjóðlega skipaðar. Þó mun
útlendingunum fækka, eftir
því sem íslenzkir menn geta
tekið sæti þeirra, þótt að
sjálfsögðu verði ávallt ein-
hverjir erl’endir gestir í
hljómsveitum hér.
ANNAÐ ER ÞAÐ, sem hefur
reynzt erfitt að yfirvinna í
þessu sambandi. Hljóðfæra-
leikarar verða að sjálfsögðu
að vinna fyrir sér og fjöl-
skyldum sínum, og klassiska
tónlistin hefur hingað til ekki
getað aldið uppi stórum hópi
manna. Þeir hafa því orðið
að leita sér atvinnu í dans-
hljómsveitum kaffihúsanna,
og veit hver maður, að sú
vinna er ekki hentug þjálfun
fyrir symfóníuhljómsveit. -—
Auk þess hefur aðstaða
þeirra, sem lifa á tónlist
Kinnh verið sú, að þeir þui'fa
að gera kaupkröfur, sem
,,amatörarnir“ gera ekki og
finnst stundum helzt til mikl-
ar. Þannig togast <á listin og
lífsviðurværið.
ÞAÐ KOSTAR að sjálfsögðu
mikið fé að halda uppi sym-
fóníuhljómsveit. En þa3
kostar mikið að reka þjóð-
leikhús, að styrkja rithöf-
unda og listamenn og halda
uppi bókaútgáfu. Ríki og
þær hljóta þó að hafa ráð á
að leggja fram nokkuð fé, þar
sem svo mikið menningarmál
er í veði, og í -framtíðinni
mun það vonandi reynast
svo, að hljómsveitin geti afl-
að sér miklu meira fjár sjálf
en gert er ráð fyrir i fyrstu.
\
SYMFÓNÍUHLJÓMSVEITIN
verður * stórmerkur lið'ur
menningarlífs í Reykjavík,
þegar fram líða stundir, og
þá munu þeir tónlistarunn-
endur, iingir og gamlir, sem
sækja hljómleika hénnar,
furða sig á því, að mötmum
skyldi nokkru sinni detta í
hug, að þjóðin hefði ekki ráð
á slíkri hljómsveit. íslend-
ingar þykjast augsýnilega
„hafa ráð á“ villum, lúxus-
bílum, kampavíni og brenni-
víni, lúxusferðalögum, lúxus-
flugvélum og skipum, dönsk-
um húsgögnum og damaski
og hvers kyns íburði. Hvern-
ig má það þá vera, að þeir
hafi ekki ráð á symfóníu-
hljómsveit?
hér hafa fengizt um mörg und-
anfarin ár og Tóbakseinkasalan
hefur flutt inn, t. d. Raleigh,
Lucky Strike, Camel og fleiri
vinsælar tegundir. Hins vegar
er nú á boðstólum fjöldinn allur
af gersamlega óþskktum teg-
undum sem algerlega eru ósam-
bærilegar að gæðum nefndum
sígarettum. Hvað sjálfan mig
snertir er mér ekki nokkur leið
að reýkja þetta hey og hof ég
því heldur kosið að snúa við
blaðinu og r'eykja ýmsar góðar
enskar sígarettur, sem hér fást
nú.
EKKI MAN ÉG nú hvort þú
ért nokkur reykingamaður,
Hannes minn, en allir, sem
nokkuð reykja að ráði vita það
vel, að hafi maður vanið sig á
einhverja sérstaka tóbaksteg-
und, þá vill hann helzt ekkj
reykja annað. Þeir, sem-venja
sig t. d. á að reykja „Virginia“
tóbak, vilja ekki reykja ,tyrk-
neskar“ eða öfugt, þar sem
bragðið er allt annað. Ekki á
þetta síður við með amerískar
sígarettur, sem flestir hafa nú
vanið sig á í mörg ár, en þær
amerísku sígarettur, sem nú er
völ á, eru þó varla reykjandi
eins og ég sagði áður.
ER ÉG VISS UM, að flestir
reykingamenn mundu vera þér.
þakklátir, ef þú gætir útvegað
skýringu á því, hvers vegna er
ekki alveg eins hægt að halda
áfram að flytja inn þessar að-
urnefndu vinsælu tegundir, eins
og rusl það, sem .okkur er boðið
upp á nú. Kemur ekki til mála,
að hér sé um skort á dollururn
að ræða, því nóg virðist hafa
verið flutþ inn af þessum slæmu
amerísku sígarettum.
ÉG HEF AÐ VÍSU HEYRT
þá skýringu, að þessar nýju
tegundir væru greiddar í ensk-
um pundum, en því trúi ég
varla, að framleiðendur „Lucky
Strik'e“, „Camel“ o. fl. slík
risafyrirtæki eigi verra með að
taka við greiðsiu í pundum en
þau smáfyrirtæki sem framleiða
það rusl, sem nú fæst. Hins veg-
ar væri ekkert við þessu að
segja, ef þær amerísku sígarett-
Framhald á 7. síðu.