Tíminn - 01.05.1964, Síða 7
f- r r-
Lengl var þess beSlí að komast
út aS Surtl og loks var róisS af
stað ktakkan að ganga sex kvCMið
fjiir somardagbm fyrsta.
Mb. Haraldur skreiC úr hðfn-
lnni og veltist út fyrir klettana.
Þar er sjaldan dauOur sjór. Gísli
Gestsson, ljósmyndarl og Svíamir
fóru að bjarga myndatækjum sín
um af dekkinu. Þetta voru tveir
sænskir blaðamenn frá Malmö,
tygjaðir miklum vélbúnaði og
flðggum til aö stinga niður á
Surti. Flöggin voru gul með svo-
íelldri áletrun: NU HARI Gísli
hafði meðferðis öflugan þrífót til
að standa undir myndatöku, og
þeir voru að ljúka við að troða
honum undir borðið frammí, þeg
ar Haraldur renndi fyrir Yzta-
klett og hætti að velta.
Viö vorum átta farþegar með
Haraldi, Svíamir, Amerikani, strák
ur úr verinu, Ási í Bæ, Albert
Jónasson bílstjóri á Hreyfli, Gfsli
og undirritaður. Gústaf Sigjóns-
son, skipstjóri, hélt um stjómvöl-
inn og Ólafur stýrimaður Þórðar-
son var að gefa okkur kaffl. Þeir
höfðu lofað að kynna okkur fyrir
Surti, karlinum.
Svíamir mændu upp í klettana
og tóku myndir. Við bentum þeim
á Dufþekju og sögðum, að þar
hefðu tugir manna farizt við fugla
tekju. Ási I Bæ staðfestl, aö þeir
Suöurey, þá Hellisey og Súlnasker
í fjarska. Surtur við hafsbrún og
rótaði sér ekki. Það var norðan-
kaldi, en logn á dekkinu því Gúst
af jók ferðina suður.
— Þama norðan á Álfsey heitir
Þjófanef, sagði hann og benti. Þar
fóm Fransmenn upp til að stela
kindum, þegar þeir voru á dugg-
um hér við Eyjar. — Maður var
hræddur við Fransmenn, þegar
maður var strákur, sagði Gústaf.
Alltaf þegar maður sá skrýtna
duggu, þá hljóp maður til bæjar.
Við héldum að allar skrýtnar dugg
ur væru franskar.
Vlð mauluðum harðfisk og héld
um áfram að tala um Fransmenn
ina. Þetta er viðsjárverð þjóð
og sýndi það í haust þegar þrír
knallharðir náungar frá Paris
Match lögðu frá Heimaey án þess
menn vissu og lentu við Surt og
stigu á hann fyrstír og flögguðu
þar. Slíkt voru ódæmi.
Svíamir vildu ekki harðfiskinn
okkar og Ameríkaninn var jafn
genverðugur á þá fæðu. Þetta
var smáskorinn harðfiskur úr
kjörbúðinni. Við smjöttuðum á
honum og fleygðum roðinu út um
brúargluggana.
Surtur var fyrir stafni, hár,
dðkkyrjóttur og breiður um síg.
Krðpp fjaran svört og slétt og
braut á henni. Gísli stóð í stafni
Breiddi lit sinn á hafið og himinjnn.
umarnóttin fyrsta hjá
URTI
hefðu verið fjörutíu og tveir eða
þrír. Sagt var að forynja hefðist
við í Dufþekju og önnur við Jðk-
ulsá á Sólheimasandl. Þær fyrir-
komu mðnmun til skiptis svo ekki
hallaðist á. Svíunum þótti mikið
til þess koma og tóku myndir af
Dufþekju. ólafur sagði, að þeir
skyldu mynda gatið i Eminum
þegar við færum fyrir hann, og
Svíamir beindu tólum sinum að
þessum götuga drangi, sem Vest-
maoneyingar kaiia Om.
— Það eru margir skrýtnir
prófflar í klettunum, sagði Ólaf-
ur, margir kallar sem maður þekk
ir, ef maður er naskur á það. En
snmir sjá ekM neitt og segja —
þetta er bara grjót Við fórum að
tala um einn kalHnn, rétt hjá
Hananum og Hænunni, hvað hann
væri líkur Foster sáluga Dulles
utanríldsráðherra. Framundan á
bakborða voru Álfsey, Brandur og
með kvikmyndavélina og beindi
henni ýmisst að Surti eða mann
skapnum, sem starði á þetta ey-
land og tók myndir af því.
— Við lendum ekki héma meg-
in, sag® Gústaf. ólafur samsinnti:
— ólendandi.
Ameríkaninn kom auga á fót
spor, sem lágu upp úr viki milli
öskuhóla.
— Footprints! sagði Ameríkan-
inn.
Við lónuðum suður með vestm'-
ströndinni og skoðuðum hana.
Sjórinn klappaði henni alls staðar.
Gústaf sagði, að kanturinn væri
snarbrattur og við mimdum
hvolfa skektunni, ef við reynd-
um að lenda. Hann sagðist vera
búinn að fá nóg af því.
— Eg neita að fara upp og
hvolfa, sagði Gústaf. Það er nóg
komið af vitleysunni.
Surtur fyrir stafnií
(Ljósmyndir:Tíminn)
Var skall vi gi i landT
spurðu Svíamir.
— Nu skall vi se, sagði ÁsL
Og skyndilega sáum við gufu-
mekki stíga upp úr sjónum. Þétt
ir bólstrar hnykluðust upp við
svarta hraunbrúnina, sem kom í
ljós á bakborða. Þeir spruttu eins
og sveppir í flæðarmálinu og ullu
upp í kvöldloftið.
Báturinn hertl skrið suður fyrir
unz gigurinn blasti við hátt á
hraunbungunni í faðmi ðskufjall-
anna, skeifur með gapandi skolt-
um og rak út úr sér glóandi tung
una. Heitur þefur barst að vitum
okkar. Svíamir tóku myndir. Am
eríkaninn horfði stjarfur á rauða
slefuna, sem rann úr munnvikinu
á Surti. Hann mátti ekká mæla og
hendumar héngu niður með síð-
unum. Svartur nýnuminn hraun
taumur lá niður úr kríkanum að
vestan og gufaði mest þar vði sjó-
inn.
— Hann hefur gubbað þessu í
nótt, sagði Ólafur.
Við héldum fram með hraun-
breiðunni og sáum í henni gul-
grænan lit, eins og mosa.
— Hér brjótum við skektuna,
sagði Gústaf og sneri bátnum aft
ur vestur að krikanum. Hann sló
af vélinni. Ási tók stýrið.
— Skall vi gá? spurðu Sví-
amir.
— Dom skall titta pá det, sagði
Ási.
ólafur og Gústav létu skekt-
una í sjóinn. Gústaf settist undir
árar, ólafiu- í stafni, við Albert
fórum aftur í. Svíamir horfðu á
eftir oklcur. Við remm að hraun-
brúninni, þar sem gufubólstram-
ir Jmykluðust og sáum loftbólur
stíga upp úr sjónum.
— Eg fer ekki að fcrjóta þetta
hom á lirauninu, sagði Gústaf.
Hann sneri bátnum vestur í krik
ann og Ólafur horfði á sogið í
fjörunni. Þeir hristu höfuðin.
— Hver kemur þarna? hrópaði
Albert. Sem ég er lifandi er það
hann nafni minn.
Við horfðum austur með hraun-
brúninni, og mikið rétt, þar kom
skip öslandi og stefndi að okkur,
varðskipið Albert.
— Gott, sagði Gústaf. Við lát-
um þá mæla sogið. Þeir hafa bát,
sem hægt er að lenda hér.
Varðskipið var komið upp að
riðunni á Haraldfc-þegar við stig
um um borð. Þeír höfðu verið að
leita að nýjum standi, þar sem
Herjólfur og fleiri sáu gosmökk
héma fyrir vestan. Skipstjórinn
rak hausinn út um brúarglugga
og Gústaf kallaði til hans, hvort
hann væri með bát, sem hægt
væri að lenda þar. Skipstjóri sagð
ist hafa nóga báta.
— Viltu lána okkur bát? spurði
Gústaf.
Skipstjórinn sagöist ekki lána
bát til óþarfa. Hann bauðst til að
mæla sogið, fór lnn á átta faðma
og virtist næstum uppi í fjömnni.
Við sáum hann bakka jút og heyrð
um hann kalla, að sogið væri tíu
metrar, ölduhæð nálega metri.
Skömmu síðar flautaði hann og
hvarf fyrir eyna.
Þetta var útskýrt fyrir fulltrú-
um erlendra ríkja um borð.
— I must go, sagði Amerfkan-
inn. Það var sársaukí í röddinni.
I ean swim, bætti hann við.
— Við róum með strákana og
lofum þeim að komast eins nærri
og hægt er, sagði Gústaf.
Þeir leystu bátinn og rera með
Gísla og Ameríkanann og komu
aftur og rem með Svíana. Þeir
héldu á flöggunum sínum.
Gígurinn bærði ekki á sér þessa
stundina. Við lónuðum austur með
hrauninu, þegar allir höfðu farið
í skekktunni. Amerfkaninn var
súr. Hann sagðist hafa komið hing
að til að fara í land og talaði um
að stinga sér fyrir borð.
— There will be no swimming
here, sagði Ási.
Skyndilega rak gígurinn út úr
sér tunguna og teygði hana langt
upp fyrir hraunflipann.
— Nú kemur það! hrópaði
Gústaf.
— Det Sr pS vag! kölluðu Sví-
armr.
Yes, oh, yes . . . yeaaaa! It
is marvellous, I love it!
Gígurinn færðist í aukana og
spjó hvítglóandi hraunkviku
hærra og hærra með þungum dun-
nm, upp fyrir efstu brúnir fjalls-
ins. Hitan lagði á móti okkur og
rauðum bjarma sló á sjóinn. Gló-
andi veggur byrjaði að hlaðast
upp, og skyndilega, eins og hendi
væri veifað, brauzt hann fram,
hljóp hálfa leið vestur í krikann,
staðnæmdist, brauzt aftur fram,
alla leið. Himinhár gufumökkur
sté upp úr sjónum.
Við sáum glóandi flyksur hend
ast upp úr vatnsskorpunni. Síðan
kom hver hraunbylgjan af annarri
og mnnu með boðaföllum eins og
gullfljót, unz mökkurinn byrgði
sýn.
Gústaf gaf fullt inn vesturmeð.
Mökkurinn reis eins og veggur,
hnyklaðist eins og risavaxnir
mjólkurgerlar, stóð beinn fyrir
norðanáttinni. Hraunelfan kom
aftur í ljós.
-r- Nú fæ ég skot ársins, sagðl
Gísli.
— Svona fer drottinn að því,
sagði Ási í Bæ.
Svíamir skutu stanzlaust af
myndavélum sínum. Ameríkaninn
horfði stjarfur, og það var kyn-
legur glampi í augum hans. Svo
var eins og slaknaði á honum,
kjálkamir sigu, munnurinn opn-
aðist. Hann ók sér í herðunum
og settist.
Gústaf rólaði frá. Við sáum hvíta
stróka taka sig út úr mekkínum
niður við sjó, snarsnúast og tevgja
sig hátt í loft, eins og ullarkembur
Ný hrauntunga var að renna frá
gígnum. Sjórinn var eldrauður. Og
í nóttinni var Surtur eins og háls-
höggvinn líkami, sem lagði svarta
hramma á sjóinn, en blóðið
gaus úr strjúpanum, rann niður
um hann og breiddi lit sinn á haf
ið og himininn.
Baldur Óskarsson.
T i M I N N, föstudagur 1. raai 1964. —
Z.i
I \
r l l- i'l
't ■ 1 «r f
J’!