Tíminn - 17.06.1964, Blaðsíða 14

CLEMENTINE
KONA CHURCHILLS
107
Hún gerði hlé á, en bætti síðan
við Iðngunarfullum rómi: „Það
mundi gleðja mig mjög, ef eigin-
maður minn gæti á ævikvöldi sínu
notið þess að eiga þátt í þeim
miklu umbótum, sem gert er ráð
fyrir í fjögurra ára áætlun þeirri,
er hann lagði fram fyrir tveimur
árum."
Clementine veitti athygli við-
brögðum fólksins við hinum bitru
ádeiluræíðum hans og þeirri harð-
neskjulegu baráttu, sem hann
barðist, þegar hann ávarpaði
fjöldaúttfund á Walthamstow Sta.
dium. Þetta var á heimavelli Win-
stons — í hans eigin kjördæmi —
og samt sem áður byrjuðu óróa-
seggir að hrópa hann niður hvað-
anæva úr mannþyrpingunni. And-
staðan og framíköllin urðu svo
gegndarlaus, að hann gat varla
lokið ræðu sinni.
Tveimur dögum síðar var kastað
að þeim flugeldum í Tooting í
London. Skeytið hitti hann í and-
litið og sprakk örskammt frá þeim.
Það var kraftaverk, að þau skyldu
ekki meiðast.
' Þjóðin gekk að kjörborðinu 5.
júlí. Það var mikill dagur fyrir
Winston og Clementine.
Þau voiu saman þann dag. Fyrst
komu þau á kjörstað í Woodford.
Þegar út var komið, lét hún
hann setja upp hattinn, þar sem
mjög andkalt var. Hann var
þreytulegur, en hún brosti enn. Og
hún brosti enn, þegar Winston
sagði síðar við flokksstarfsmenn-
ina á staðnum: „Ástkær eiginkona
mín kom mér til hjálpar þar, og
hefur átt mikinn og stóran þátt í
starfinu.“ Clementine bætti við og
sagði við aðstoðarmennina, sem
söfnuðust saman í kringum faarin:
„Ég er viss um, að bænir ykkar
og hjálp verða helgaðar manni
mínum.1-
Ekki átti að telja atkvæði fyrr
en 27! sama mánaðar, svg að unnt
yrði að senda og telja* atkvæði
herjanna, sem erlendis voru.
Á því tímabili var Clementine
boðið að koma til Oxford-háskól-
ans til að veita þar viðtöku heið-
ursdoktorsnafnbót í einkarétti.
Halifax lávarður, kanslarinn,
kvaddi hana með orðunum: „fylgi-
nautur hins ósigrandi Júpíters
vors, sú, sem gætti og annaðist
hann, á meðan hann annaðist
heim, sem riðaði til falls.“
Winston var í för með henni og
fékk sérstakt sæti í Sheldonian-
leikhúsinu, svo að Clementine
gæti strax eftir að henni hefði
verið veitt doktorsgráðan, hlýtt
fyrirmælum stjórnandans, sem
sagði: ,,Veitum henni sama heið-
ur og elginmanni hennar, og vís-
um henni til hins fasta sætis
hennar — við hlið bónda síns.“
Við athöfnina hélt talsmaður há-
skólans ræðu, þar sem hann mál-
aði sterkum litum „manninn, sem
stýrir heimili Churchills.“
„Á meðan hann er önnum kaf-
inn við vandamál heimsmálanna,
gleymir hann matmálstímum,
eða þá að hann kemur alls óvænt
til málsverðar, svo að kona hans
þarf að vera viðbúin að vega út
þann mat, er honum er skammt-
aður.
Og skyndilega er hann allur á
burtu og er þá þotinn á einhverja
ráðstefnuna einhvers staðar. Hvað
getur exginkonan gert? Annað-1
hvort fer hún með honum eða
hún sækir hann til Egyptalands
nær dauða en lífi, eða þá að hún
geldur liku líkt og leggur leið sína
sjálf og án hans til Moskvu.
Auk þess er hann eins og eld-1
fjall, dreifir öskunni um öll gólf.“
Það var sjaldan sem henni var
veittur slíkur heiður persónulega.
í þetta sinn var Winston viðstadd-
ur, þegar hún gekk framar hon-
um, hvað persónulega viðurkenn-
ingu snerti.
Hún hefði getað séð sig í Ijóma
og dýrð sviðsljósanna, en hún
kaus frekar að ganga í skugga
hans. Þegar hún var heiðruð, var
henni lýst sem eiginkonu sem átti
sér engan líka Þegar eiginmaður-
inn kom heim frá skrifstofunni,
voru vandamálin, sem hann kom
með . með sér, vandamál alls
heimsins. Þegar hann kom of seint
til kvöldverðar eða lét öskuna
falla á gólfteppið, var það ef til
vill vegna þess, hve hann var
þungt hugsi um vandamál þau, er
steðjuðu að heiminum.
En Clementine fylgdi bónda
sínum staðföst og trygg. Heilli ævi
hafði hún eytt til að tryggja hon-
um dálítinn samastað heimilisfrið-
ar og öryggis.
Hún sagði eitt sinn: „Heimili á
að vera slaður, þar sem ríkir gleði,
ánægja og notaleiki, þar sem börn
eru alin upp, og þar sem unnt er
að njóta friðar og þæginda."
Einmitt þannig var það heynili,
er hún bjó Winston.
Á meðan hann hafði nóg að
gera við að fást við heimsvanda-
málin og við að stemma stigu við
framgangi slíkra illmenna, sem
Hitlers, gætti hún þess að hann
fengi gott að borða, og hafði þá
sönnu staðreynd í huga, að her-
fylkin — og allir hermennirnir —
ganga fyrir mat.
Ásamt henni veittu eftirtaldir
menn viðtöku heiðursdoktorsnafn-
bót í einkarétti sama dag: Mount-
batten aðmíráll, King og Stark,
aðmírálar í bandaríska flotanum,1
Spatz flughershöfðingi í banda-
ríska flughernum. Cunningham
vísigreifi af Hyndhope flotaaðmír-
áll, sir James Sommerville aðmír-
áll, Creai hershöfðingi í kanadíska
hernum, Portal lávarður af Hung-
erford flugmarskálkur brezka flug
hersins, Dowding lávarður flug-
herráðsforingi, sir Ramaswami
Mudaljr, formaður indversku
sendinefndarinnar hjá Sameinuðu
þjóðunum og herforinginn sir Ma-
lik Khizar Hyat Khan Tiwana, for-
sætisráðherra Punjab.'
Enn var óvíst um úrslit kosning-
anna 1945 og Potsdam-ráðstefnan
átti að hefjast síðari hluta júlí-
mánaðar, svo að þau ákváðu að
þiggja boð um stutt frí í höll
nokkurri í Frakklandi, sem var í
eigu aldraðs iðnrekanda. Höllin
var í þriggja mílna fjarlægð frá
spönsku landamærunum. Winston
I jafnaði sig . þar í návist þeirra
! Clementine og Mary, enda var
, honum ekki vanþörf á hvíldinni.
En dag nokkurn sagði hann upp
úr eins manns hljóði við hádegis-
verðarborðið: „Við þurfum bráð-
um að halda aftur til LUNDÚNA
til að gá, hvort þeir hafi sparkað
mér út 1 rennusteininn."
Þegar kominn var tími til að
halda af stað til Potsdam, þurfti
Clementine að fara til Lundúna,
svo að hún sendi Mary með Win-
ston til Berlín til að líta eftir
honum.
Jafnvei Stalín var fullviss um,
að Winston yrði endurkosinn for-
sætisráðherra, enda sló hann því
föstu, að þær upplýsingar, sem
honum bárust frá kommúnistum
og annars staðar frá, væru réttar,
og renndu þær stoðurn undir þá
trú hans, að Winston mundi a.m.k.
áttatíu sæta meirihluta.
Winston vildi ekki spá neinu
fyrir fram. Hann vildi jafnvel ekki
spá neinu um úrslitin fyrir Cle-
mentine, þar sem hann sagðist
ekki viss um. hvernig herirnir
hefðu greítt atkvæði. 25. júlí kom
hann heim aftur á Northolt-flug-
völlinn. Þau snæddu ein þetta
kvöld.
Miðstjoin íhaldsfloksins var viss
um, að flokkurinn mundi fá hrein-
an meirihluta
Hið fræga kortaherbergi Win-
stons í varnarmálaráðuneytinu,
var nú um tíma orðinn sama-
staður manna, er háðu pólitíska
baráttu. Winston sat í stól for-
sætisráðherrans og fylgdist með
kosningatölunum, um leið og þær
bárust, þar sem þær voru krítað-
ar upp á heljarstóra töflu á veggn-
um.
Að kvöldi dags 26. júlí — úr«
slitakvöldið — um það leyti, sem
tími var kominn til að ganga til
14
inn. Það hafði verið ófyrirgefan-
legt, já, beinlínis ruddalegt að
reiðast Tracy af því að hún hafði
slett sér fram í einkamál Nans.
Hvernig gat hann áfellzt Tracy
núna fyrir það, sem hún hafði
gert alla tíð — sem sé að rázka
með líf annarra manna, bæði í
stóru og smáu? Samt hafði hon-
um orðið hverft við. Hafði hann
verið svo mikið flón að búast við
að Tracy hefði eitthvað breytzt
hið innra þó að andlitið væri öðru
vísi en áður? Að hún hefði fengið
nýja eiginleika jafnhliða nýju út-
liti? Auðvitað ekki. Hún
hafði enn skemmtun í að kippa
í þræðina, sem stjórnuðu lífi ann-
arra og hún hafði alltaf átt sér-
lega auðvelda bráð þar sem Nan
var annars vegar. Samt var ekki
að vita, hvort það sem gerðist
fyrir fjórum árum var gert af
beinni mannvonzku eða hreinu og
kláru hugsunarleysi. Nan var að
sjálfsögðu ekki í neinum vafa og
það ásamt ýmsu öðru hafði fyllt
Nan heift í garð Tracy, svo að
ekkert fékk því breytt. Auk þess
tilbað hún Mark á auðmjúkan og
gagnrýníslausan hátt. Og núna þeg
ar hún hafði minnt á að hún var
undir vilja móður sinnar í einu
og öllu mundi vekja allar gömlu
tilfinningar hennar, sem hún
hafði reynt að dylja fyrr um kvöld
Samt sem áður átti ég ekki að
tala svona hrottalega við Tracy,
hugsaði hann. Hún hlýtur að vera
dauðuppgefin og ráðþrota og
hrædd. Þessi dagur hefur ekki ver
ið áreynslulaus fyrir hana. Ég
hefði átt að vera vingjarnlegri.
Ég vona bara að hún sé of þreytt
til að brjóta heilann meira um
þetta áður en hún sofnar
En Tracy var ekki syfjuð. Loks-
ins var þessi dagur á enda, hugs-
aði hún og hallaði sér út í glugg-
ann og teygaði f°rskt loftið. Tungl
ið var á lofti og kastaði birtu yfir
rústirnar í fjarska. Ugla vældi í
tré, þorpið fyrir handan var í
svefni. Þetta var Avebury, hér var
Pilagrims Barn, þar sem hún
hafði búið mest alla ævi sína.
Þetta var ekki lengur nafn án
þýðingar heldur staðir sem voru
hér umhverfis hana. Hún hlaut að
muna eftir þeim! Nokkrar sekúnd
ur barðist viljinn örvænting-
arfullri baráttu við tómið í heil-
anum, en hún gafst upp örmagna.
Hún vissi þetta var þýðingarlaust
og hættulegt. Doktor Brodie hafði
varað hana mjög eindregið við
gera tilraun til að þvinga sig til
að muna.
Hún gekk frá glugganum, stillti
sér upp á miðju gólfinu, leit í
kringum sig og reyndi af öllum
kröftum að vera róleg. Hún var í
svefnherbergi á Pilgrims Barn
og það hlutu að vera hér ýmsir
munir sem gátu vakið einhverjar
minningar hjá henni, eða
minnsta kosti gefið henni bend-
ingu um að hún væri komin heim.
Á litla skrifborðinu og á arin-
hillunni stóðu nokkrar myndir.
Hún tók þær, settist á rúmið og
kveilcti á náttborðslampanum og
virti fyrir sér myndirnar. Það
fyrsta sem hún leit á var mynd
af ungum manni. Hann var 1
hvítri skyrtu og bindislaus og
hafði slengt jakkanum yfir öxl
sér. Þetta var Mark — hún vissi
það strax af lýsingu Bretts. Hann
var ólíkur Brett hárið ljóst, and-
litsfallið allt annað og pétursspor
í hökunni.
Tracy fannst hún einkennilega
móð, en hún neyddi sig til að
virða fyrir sér myndina af þessum
óþekkta manni — sem var eigin-
maður hennar. Með vilja tók hún
skref frá sjálfri sér. Þessa stund-
ina var hún ekkí Tracy Sheldon,
hún var ekki heldur Tracy Bertr
am, en það hafði hún heitið fyrir
giftinguna. Hún var ókunnug
kona sem skoðaði mynd af ókunn
ugum manni og reyndi að skynja,
hvort hann væri sú manngerð,
sem hún gæti orðið hrifin af, án
þess að þekkja hann. Doktor Brod
ie sagði henni það yrði hægur
vandi. Hugboðið mundi ætíð beina
henni á rétta brautir. En hugboð-
ið virtist ekki sérlega öruggt. Hún
hafði ekki minnsta grun um, hvort
hún hefði kosið sér þennan mann
að eiginmanni ef henni hefði gef-
izt tækifæri til þess öðru sinni . . .
Jæja, hún varð að hugleiða það
nánar seinna. Næsta mynd. Það
var mynd af tveimur manneskj-
um. Sama unga manninum, nú
var hann klæddur í kjólföt og með
nelliku í hnappagatinu. Við hlið
hans stóð hvítklædd brúður með
slör sem flaksaðist aðeins í októ-
bergolunni . . . Tracy lokaði fast
augunum og skyndilega fannst
henni herbergið snarsnúast. Hún
hafði ekki kjark til að skoða þessa
mynd, samt varð hún að gera það.
Hún gat ekki neitað að mæta
sjálfri sér eins og hún hafði verið
áður. Hún setti myndina á borðið
undir lampann. Konan var miklu
lægri en hinn hávaxni eiginmað-
ur hennar, það var rétt hún náði
honum í öxl. Lítil gyllt kóróna
sat á uppsettu hárinu, sem var
miklu þykkara og síðara en hár-
ið á henni var núna. Andlitið var
glaðlegt. Augun eilítið skásett,
kinnarnar ávalar. Hún þurfti ekki
annað en líta til hliðar, þá sá hún
sig í speglinum. Hvernig gátu
þessi tvö andlit tilheyrt einni og
sömu manneskju? Andlitið sem
hún haíði núna var allt öðruvísi,
nefið beint, drættirnir skarpari.
Það var ekkert sem kom heim og
saman, nema ef til vill hárið og
þó fannst henni það vaxa á annan
hátt. Það var ekkert við þetta
andlit sem kveikti minnstu glætu
hjá henni. Og mikið skelfing var
hún dauf og leiðinleg konan í
speglinum miðað við ungu lífs-
glöðu stúlkuna á myndinni!
Hún horfði á hinar tvær mynd-
irnar. En það gilti einu hversu
lengi hún horfði, hún fann aðeins
sekúndubrot til örlítils æsings.
Það var þegar hún skoðaði mynd-
ina af bræðrunum saman. Mark
skipti hana engu máli, en Brett
aftur á móti . . . Hún horfði
Ungir og aldnir njóta þess að borða
köldu Royal búðing'ana.
Bragðtegundir: —
Súkkulaði. karamellu. vanillu og
jarðarberja.
14
T í M I N M miðvikudaaur 17. iúní 19M.