Morgunblaðið - 30.12.1936, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 30. des. 1036.
Deildartungupestin:
rannsóknum áfram
Dungal helöur
í Dýskalandi.
Ekki hafa bændur borið mik-
ið úr býtum af fje þessu;
skinnin, sem verðmætust voru
talin, hafa yfirleitt selst fyrir
mjög lágt verð.
Dungal farinn til
Þýskalands.
Samkvæmt upplýsingum sem
Morgunblaðið fekk hjá forsæt-
isráðherra er prófessor Dungal
nú farinn til Þýskalands til
þess að reyna að komast þar á
snoðir um pestina. Ef veikin
skyldi hafa borist hingað með
karakúlfjenu hlýtur hún að
vera í Þýskalandi.
Það stóð til að flytja sýkt
fje hjeðan til Englands og fá
það rannsakað þar. Bjóst pró-
fessor Dungal við að innflutn-
ingsleyfi myndi þar fást fyrir
fjeð. En á síðustu stundu neit-
uðu Englendjngar um innflutn-
ingsleyfi, og þá var afráðið að
prófessor Dungal færi til
Þýskalands.
*
Eins og sjest af brjefi pró-
fessors Dungals til landbúnað-
arráðherra er annað en glæsi-
legt framundan fyrir þau hjer-
uð, sem Deildartungupestin hef
ir fest rætur. Menn' vita ekk-
ert um hvernig veikin smitast,
en smitandi er hún. Menn
standa ráðalausir gegn pestinni,
og verður að drepa hverja þá
kind, sem fær veikina.
Hjer virðist því vera á ferð-
inni landplága, sem enginn get-
ur enn sjeð fyrir hvaða tjón
getur af hlotist.
Eldur nærri olíutönk-
um Shell og B. P.
I Eyjum.
Skemdir á ffsk-
þarkaDarhúsi
Eldur kom upp í gær í
fiskþurkunarhúsi, sem
stendur við Edinborgar-
bryggju í Vestmannaeyjum.
Olli eldurinn töluverðum skemd-
um, en slökkviliði Yestmannaeyja
tókst að hefta útbreiðslu hans áð-
ur en hann komst í norðurenda
hússins.
En við norðureuda hússins
eru bensín og olíutankar olíu-
fjelaganna Shell og B. P. og
hefði því eldurinn gert feikna
tjón, ef hann hefði náð að
breiðast út.
Eldsins varð vart um kl. 4y2 í
gærdag og er álitið að hann hafi
komið upp út frá vjel fiskþurk-
unarhússins, sem er í miðju hús-
inu.
Þegar slökkviliðið kom á vett-
vang var vjelahúsið alelda. Eftir
rúmlega klukkutíma baráttu við
eldinn tókst slökkviliðsmönnum
að kæfa hann.
Vjelahúsið hefir eyðilagst. Ver-
ið var að þurka fisk í húsinu og
mun hann hafa skemst mikið af
reyk og vatni. Annars var ekki
fullkunnugt um hve tjónið er mik-
ið er þessi frjett var send í gær-
kvöldi.
Fiskþurkunarhúsið var áður
eign Gísla Johnsen, en nú átti
Utvegsbankinn húsið.
Stanley Baldwin, frli.
6
nUMHAZJ) AF 3. SIÐU.
magnast þegar fjeð er í þrengsl
um. Hinsvegar benda tilraunir
Suður-Afríkumanna ekki til að
slík smitun eigi sjer stað, en
tnaður hlýtur að álykta, að ein-
hvernveginn hljóti fjeð þó að
smitast. Við erum nú með til-
raunir í gangi heima, sem
ganga í sömu átt, og verður
ffóðlegt að sjá hvort þær verða
einpig algerlega neikvæðar.
Ekki er ósennilegt að veik-
in sje svo skæð heima vegna
þess hve fje er miklu meira
hýst þar en annars staðar“.
Hefir karakúlf jeð
flutt pestina inn
í landið?
Bændur í Borgarfirði hafa
verið þeirrar skoðunar, að
Ðeildartunguveikin væri komin
inn í landið með karakúlfjenu,
sem flutt var til landsins frá
Þýskalandi sumarið 1934. Einn
karakúlhrúturinn fór sem kunn
ugt er til Deildartungu.
Ásgeir Einarsson dýralæknir
hefir kynt sjer þessa hlið máls-
ins all-rækilega ,og telur hann
miklar líkur til þess að skoðun
börgfirskra bænda sje rjett.
Ásgeir hefir í samtali við
Morgunblaðið staðfest þessa
skoðun sína. Hann segir að um-
ræddur hrútur hafi komið til
Deildartungu um jólaleytið
1934 og hafður með mislitu án-
um það sem eftir var vetrar.
Vorið 1935 var hrútur þöSsi
rekinn á fjall með öðru fje, en
þá var hann orðinn lafmóður,
en það eru glöggustu einkenni
veikinnar. Þetta sumar (1935)
drápst hrúturinn á fjalli, og
onginn gat því rannsakað
dauðaorsökina.
{«— Jeg tel, segir Ásgeir, að
þárna sje að finna fyrstu sjúku
kindina. Þessi skoðun styðst og
við það, að einmitt næsta haust
fer veikin að magnast, og fyrstu
æmar sem drápust úr pestinni
voru æmar sem hrúturinn var
roeð um veturinn.
Úpp úr þessu breiðist pestin
ört út, einkum eftir rjettir
haustið 1935, en í rjettunum
var vitanlega smithættan mest.
Þetta er álit Ásgeirs Einars-
sonar dýralæknis, og styðst það
við almenna skoðun bænda í
Borgarfirði.
Víxlsporið.
Ef það skyldi eiga eftir að
aannast, að karakúlfjeð hafi
flutt inn hina illræmdu Deild-
artungupest, ætti þetta tilefni
að verða alvarleg áminning til
okkar að gæta mein varúðar
um innflutning erlends fjár en
gert hefir verið upp á síðkastið.
Meðan Magnús heitinn Ein-
arson dýralæknir var ráðu-
nautur ríkisstjórnarinnar um
þessi mál, stóð hann altaf fast
á móti slíkum innflutningi. .1
meira en 20 ár stóð um þetta
mál látlaus barátta milli Magn-
úsar dýralæknis og Búnaðar-
þihgs, en Magnús ljet sig aldrei.
Svo strangur var Magnús, að
hann lýsti. yfir því, að ef stjórn
og þing gengi inn á þá braut að
leyfa innflutning erlends fjár,
vildi hann ekki koma þar ná-
lægt að neinu leyti.
Svo fell Magnús Einarson
frá og nýir ráðunautar komu til
sögunnar. Þá var þetta mál
auðsótt, og voru lög um þetta
samþykt á Alþingi 1931.
Upphaflega var aðeins farið
fram á heimild til innflutnings
á bresku holdafje, en svo bætt-
ist við karakúlfjeð frá Þýska-
landi. Var það Páll Zophónías-
son sauðfjárræktarráðunautur
Búnaðarfjelags íslands, sem
sótti það mál fastast, og fekk
landbúnaðarnefnd Ed. til þess
að flytja breytingartillögu um
það.
Karakúlf jeð.
Þetta karakúlfje var svo
flutt til landsins sumarið 1934.
«
Það var 18 talsins, 3 ær og 15
hrútar, keypt rándýru verði í
Þýskalandi.
Þegar hingað kom var fje
þetta einangrað í Þerney, en
engirt íslensk kind höfð með
því.
Að einangrunartímanum
loknum var fje þessu dreift
þannig um landið: 3 ær og 2
hrútar fóru að Hólilm, 2 hrút-
ar fóru í Borgarfjörðinn, 1 hrút-
ur í Gnúpverjahrepp (drapst),
1 í Ölfus í Árnessýslu, 1 í Þver-
árhlíðarhrepp í V.-Hún., 1 í
Kaldrananeshrepp í Strandas.,
2 í Þingeyjarsýslu, 1 í Vopna-
fjörð, 1 á Fljótsdalshjerað
(drapst), 1 í Breiðdal, 1 í
Hornafjörð og 1 að Fagurhóls-
mýri í öræfum.
FRAMH. AP FIMTU SÍÐU.
var við völd 1924-^1929, en þá
var meirihluti hans mjög geng-
inn til þurðar. Hann gekk nú til
kosninga á Safety First stefnunni
og beið mikinn ósigur. Stjórn
háns á árunum 1924—29 er mjög
athyglisverð, því 1935 er Baldwin
aftur kominn til valda með fyrir-
heiti um 5 ára valdatímabil fram
undan. Árin 1924—29 spáðu engu
góðu. Forsætisráðherrann virtist
varla hafa nægilegan áhuga á
starfi sínu, til þess að halda tök-
um á málunum, og leiddist út í
aðgerðaleysi, vetlingatök og ráð-
leysi. Hann fór skakt að í kola-
málinu. Hann gerði gælur við
ýmsar fyrirætlanir um endurbæt-
ur á lávarðadeildinni, þ. e. a. s.
að styrkja hana, og út úr því öllu
kvað Garvin upp þann úrskurð í
„Observer“, að stjórnin væri
dauðadæmd. Utanríkis’.áðherra
hans, Sir Austin Chamberlain,
skrifaði undir Locarnosamning-
inn, en að öðru leyti var utanrík-
ispólitík stjórnarinnar tóm mis-
tök. Hún feldi Genfarsamþyktina,
auðmýkti Þýskaland með því að
tefja fyrir upptöku þess í Þjóða-
bandalagið, ýtti undir Mussolini
í Albaníu og Abyssiníu, skrifaði
ekki undir Kelloggs-sáttmálann
fyr en hún var búin að murka úr
honum lífið, vakti gremju Banda-
ríkjamanna með bresk-franska
flotasamkomulaginu og lagðaði
flot.amálaráðstefnuna í Genf svo
illyrmislega, að Cecil lávarður
gekk úr stjórninni í mótmæla-.
skyni.
En þegar Baldwip varð aftur
forsætisráðherra 1935, hafði
hann yfirgnæfandi meirihluta enn
að nýju. Það bragð hans, að
ganga til kosninga 14. nóv., þeg-
ar allar þjóðir voru staddar í
mesta öngþveiti og nienn hlutu
þessvegna óhjákvæmilega að
styðja sterka, „örugga“ stjórn,
þótti fremur óvandað. En hvað
sem því líður, þá var þetta sterk-
ur pólitískur leikur. Og kosninga-
úrslititL urðu mikill persónulegur
sigur fyrir Baldwin. Kosningarn-
ar snerust ekki svo mjög um
íhaldsflokkinn eða þjóðstjórnina;
þær snerust um mann. Og þær
snerust um það, sem Baldwin
sagðist standa og falla með —
friðinn.
Pað er haft eftir Steed, að
Rudyard Kipling, systrung-
ur Baldwins, hafi stundum strítt
honum á því, að hann væri rithöf-
undurinn í ættinni. Og það er á-
reiðanlegt, að forsætÍ3ráðherrann
er prýðilega orðhagur. Og þegar
hann «r að tala, þá kann hann að
velja orðin eftir áheyrendunum.
Erindi hans, sem komið hafa út í
tveim bindum, eru ímynd enskr-
ar hefðar, sem sameinar stjórn-
mál og bókmentir.
Hann talar oft um starfshætti
og kosti lýðræðisskipulagsins, t.
d.: „Hið mikla hlutverk þessarar
kynslóðar er í mínum augum að
bjarga lýðræðinu, að halda því
við og efla það. Hugsjónir lýð-
ræðisins eru hinar göfugustu. En
engar hugsjónir geta lifað af
sjálfu sjer. Og ef lýðræðið á að
þrífast og bera þá ávexti, sem
fylgjendur þess óska að sjá, þá
er eina leiðin, að hver einstakling
ur leitist við, svo sem í valdi hans
stendur, að hlynna að því og
rækta það“.
inu sinni sagði hann, að Eng-
land hefði aldrei æskt eftir
öðrum Cromwell. En það má vel
vera, að þeir vilji fá annan Bald-
win.
Hann beið mikinn álitshnekki
út af kákinu í sambandi við „frið-
aráætlun“ Hoare og Lavals í des.
1935, en hefir aftur áunnið sjer
virðingu fyrir framlcomu sína í
kvonfangsmáli konungs.
Hjálpræðisheriim. í kvöld kl.
8y2 opinber jólatrjeshátíð. Söng-
ur, hljómleikar og upplestur. Allir
velkomnir.
NesKaapstaöurgengur
í ábyrgð íyrir
togaraíjelag.
Mib.il gremfa meðal
bæjarbúa.
Frjettaritari vor í Nes-
kaupstað símar að þar
ríki megn óánægja meðal
bæjarbúa vegna framkomu
meirihluta bæjarstjórnar í
sambandi við Togarafjelag
Neskaupstaðar.
Framkvæmdastjóri Tog-
arafjelagsins hafði krafist
þess að bærinn £engi í á-
byrgð fyrir láni til fjelavs-
ins. Voru haldnir margir
fundir um mál þetta off
voru menn mjög ósammála
á fundunum.
Loks var bæjarstjórn Neskaup-:
staðar kölluð saman á lokaðan
skyndifund og þar var samþykt
tillaga frá Ólafi Magnússyni um
„að bærinn takist á hendur á-
byrgð á alt að 35 þús. króna
víxli við Landsbankann í
Reykjavík, er Togarafjelag
Neskaupstaðar h.f. sje sam-
þykkjandi að og felur Jóhasi
Guðmundssyni að ganga frá
öllum skjölum því viðvíkj-
andi, fyrir hönd bæjarstjórn-
ar“.
Ennfremur er það tekið fram í
tillögu þessari að bæjarstjórn á-
skilji sjer rjett til að breyta á-
byrgðinni síðar þannig, ef um það
fæst samkomulag milíi hlutháfa,
að hver þeirra takist á hendur
ábyrgð þessa í rjettu hlutfalli við
hlutafjáreign sína í fjelaginu. Á-
skilið er samþykki ríkisstjórnar-
innar fyrir ábyrgðarskuldbinding-
unni og að Landsbankinn láni fje
til klössunar á togara fjelagsins,
„Brimi“, og sjái fjelaginu fyhir
rekstursláni án bæjarábyrgðar svo
togarinu, yerði starfræktur hjer á
komandi ári.
Tillaga þessi var samþykt, að
viðhöfðu nafnakalli, með 5 at~
kvæðum gegn 2.
Já sögðu allir fulltrúar sósíal-
ista, þeir Ragnar Bjarnason, Aút-
on Lundberg, Sigþór Brekkan,
Jóhann Eyjólfsson og Ólafur
Magnússon.
Nei sögðu Ingvar Pálmason og
Jón Sigfússon, en Ármann Eiríks-
son greiddi ekki atkvæði, þar sem
hann hafði ekki enn fengið þær
upplýsingar um rekstur fyrirtæk-
isins, sem hann hafði krafist á síð-
asta bæjarstjórnarfundi.
Áður en gengið var til atkvæða
um tillöguna bar forseti undir
bæjarstjórn hvort Ólafur Magnús-
son mætti greiða atkvæði urn
hana, þar sem hann væri hluthafi
í Togarafjelaginu, og var samþykt
að leyfa það með 4 atkv. meiri-
liluta.
Um ábyrgð þessa er afar mikið
talað og flestir ljúka upp einum
munni um að hún sje gerræði við
bæjarbúa.
Nýlátinn er Gestur Bárðarson
bóndi á Ljótarstöðum í Skaftár-
tungu, 85 ára gamall, og elstur
maður í þeirri sveit. — Bjó hann
langan búskap og altaf á sömu
jörð. — Jarðarför hans fer fram
í dag. (FÚ.).