Morgunblaðið - 27.09.1939, Qupperneq 5

Miðvikudagur 27. sept. 1939.
%
— JRtlorgnitWaðið - -
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Ritstjórar: Jón Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgTSaFmaTSur).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla: Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á mánutSi.
í lausasölu: 15 aura eintakitS — 25 aura metS Lesbók.
r
Ovanalegir tímar
BEINU SKATTARNIR
OG ÞÖRF SJÓMANNA
C jómeimirnir iiafa alt í einu
rekið sig á eitt af bjargráð-
iiiii sósíalistastefnunnar: Beinu
skattana.
Árum saman hefir það verið eitt
af kjörorðum sósíalista, að skatt-
■arnir ættn að vera aðaltekjustofn
þess opinbera. Og undir þann lof-
söng tók Framsókn meðan hún
var þar í nánastri samvinnn. Og
«nn er haklið fast við þessa stefnu
.af þeim, sem seinastir eru í vend-
ingunni eða þráastir við fyrri mál-
'i-stað.
Er ekki sjálfsagt, að menn
borgi til opinberra þarfa eftir
’þeim tekjum sem þeir hafa ? segja
þessir boðberar beinu skattanna.Ef
maður er kominn upp í þessar
gífurlegu tekjur, að hafa 6—7—8
þúsund krónur, hvers vegna á
kann þá ekki að borga ríflega af
þessu til ríkis og bæjar? Að ekki
sje talað um, ef menn eru komnir
hærra, upp í 15—20 þúsund!
Á þessari kenningu hafa sósíal-
Istar,og Framsókn kannske safnað
meira fylgi en flestu öðru. Það
-lítur svo vel út á pappírnum. Það
virðist vera svo sanngjarnt þegar
J)að er sagt með svona einföldum
-orðum: Hver borgar opinber gjöld
• eftir tekjum sínum.
Og á þessari braut hefir svo
verið haldið áfram í sífellu. Hærri
•=«g hærri verður tekjuskatturinn,
-ofan á aukaútsvörin. Ef eitthvað
liefir átt að milda þetta, t. d.
með því að láta eitthvað af liæsta
kúfnum renna í bæjarsjóði, þá
hefir það óðar verið tekið aftur
:með hinni hendinni. Og loks er
svo komið, að lítið sem ekkert
; gagn er í að fá tekjur sínar hækk-
; aðar, af því að mestur hluti hækk-
tunarinnar fer í skatta.
Og nú koma sjómennirnir og
jþurfa að fá liækkun vegna hætt-
' unnar á höfunum, af völdum ó-
‘ friðarins.
Það er víst varla nokkur maður,
;sem ekki finnur, hve mikil sann-
; girni er í þessari ósk.
En þá komast sjómennirnir alt
:í einu í flokk m-eð þessum mönn-
'«m, sem áruin saman hafa verið
að kvarta undam því, að tekjur
þeirra hrykkju ekki lengur fyrir
þörfunum vegna beinu skattanna.
iÞessum mönnum hefir ekki verið
trúað, eða rjettara sagt, það hefir
-ekki verið ’hlustað á þá. Þessir
hátekjumeim, það er líklega, að
iþeir komist ekki af með sín 5-—6
—7 þúsund, að ekki sje talað um
Ihina með enn Tiærri tekjur!
En nú kemur nýr hópur með í
þessa fyTk’ingu, nýr hópur, sem
finnur hve mikils virði tekjuupp
hæðin er undir íslenskum skatta-
lögum. Nú kemur liðsauki til þess
að sýna fram á, að bei»u skatt-
arnir eru göðir og sjálfsagðir að
vissu marki, en fvrir ofan það
wer'ka 'þeir lamandi á framtak
manna og drepandi á löngunum
til þess að bjarga sjer.
Nú er svo komið, að ekki er
gagn að aukatekjum nema þær
verði skattfrjálsar — með ein-
ö
llum er það nú ljóst, að tím-
arnir, sem við lifum á, eru
tímar þrenginga og hörmunga,
þannig, að ekki einungis nokkur
lönd eða þjóðir eru undirseldar
skelfingu og ógnum styrjaldarinn
ar, heldur stynur allur heimurinn
undir þeim ótta og skelfingu, sem
yfir vofir. Að eðlilegheitum höf-
um við hjer á iandi, þó einangrað-
ir sjeum, orðið nokkuð gripnir af
þessum ótta og öllum hugsandi
mönnum er nú full ljós sú hætta.
krefjast óvenjulegra
ráðstafana
ir afkomu einstaklinga, og þarf I offra einhverju af okkar vanalegn
ekki að efa, að áfram verður hald þægindum og ánægju til þess að
hverjum liætti. Það er svo komið sem vofir yfir öllum landslýð, ef
að gömlu ráðin frá vondu tímun-1 ekki er goldinn varhugur
um duga ein: Annað hvort sjer- tíma.
rjettindi eða svik.
Er þetta heilbrigð stefna, sem
leiðir til svona afturfarar ■? Sem
keyrir þróunina annað hvort inn
í gömlu sjerrjettindastefnuna eða
í einokunarhugsunarháttinn, þeg-
ar bóndinn gat enga ráðdeild við -
haft í viðskiftum aðra en þá, að
snuða kaupmanninn ?
★
Það er ekki tilgangurinn að
bera hjer saman föst laun eða
kaupgjald annarsvegar og áhættu-
þóknun sjómanna hinsvegar. Á
þessu er talsverður munur. En
sameiginlegt með báðum er þetta :
Ef tekjur manna á íslandi ná
ákveðnu marki, og því ekki háu,
fer að vei’ða lítið gagn að viðbót.
Og þegar svo er komið er skatta-
kerfið orðið fjarstæða og stór-
háskaleg villa. Ekkert getur verið
skaðlegra fyrir hag þjóðarinnar
en það, að menn missi löngunina
til að afla tekna og yerðmæta. Þá
færist yfir sú deyfð, sem ekkert
stjórnarfar að öðru leyti getur
bætt úr.
Það er vonandi, að úr þörf sjó-
mannanna verði bætt á þann hátt',
að þeim verði gagn að. Það er
vonandi, að hægt verði að láta þá
sjálfa fá uppbót fyrir stríðshætt-
una, sem þeir taka á sig til þess
að draga nauðsynjar að landínu
á þeim v.oðatímum, sem nú eru
En sú staðreynd, að það skuli
ekki vera hægt nema með því
móti, að koma þeim einhvernveg-
inn fram hjá gildandi skattalög-
um, ætti að opna augu manna
fyrir annara þörfum líka, opna
augu nianna fyrir því, að hjer
þarf að gera bráða breytingu á.
Skattalpg, sem lama viðnáms-
þrótt manna, eru altaf skaðleg. En
á erfiðleikatímum, eins og þeim
sem nú fara í hönd, verða þau þó
enn háskalegri en annars.
Yið verðhækkun vara og alls-
konar aðra örðugleika má ekki
bæta þeim háska, sem stafar af
núgildandi skattalögum. Það ættu
menn að geta lært af þessu vanda-
máli sjómannanna.
Ráðstafanir
ríkisst j órnarinnar.
Ríkisstjórnin hefir þegar hafist
handa fyrir nokkru og skipað fyr-
ir um ýmsar ráðstafanir til ör-
yggis fyrir þjóðina og einstakling
ana. Ollum þessum, ráðstöfunum
ber okkur þegnunum að taka með
þökkum og fullum skilningi, þanu
ig, að allar ráðstafanir þess opiu-
bera leiði til sem farsælastra nota,
eða nái sem bést tilganginum. fs-
lendingar ættu nú á þessari hætt-
unnar stund, þrátt fyrir þeirra
sundur lyndi og deilugirni, að
reynast fúsir til sameiningar gegn
hættunni og beita allri sinni orku
og seigju, sem þeir hafa mikið til
af, til þess hver á sínu sviði og
allir sameinaðir að standast raun-
ina í hverri mynd, sem húu mæt-
ir þeim.
* *
Kirkjuritið, ágiist — september-
heftið, er komið iit. Þar eru fimni
greinar er fjalla um biskupsvígslu
herra Sigurgeirs Sigurðssonar, og
er ein greinin frásögn af vígslunni
eftir síra Árna Sigurðsson. Þar er
og birt vígsluprjedikun biskups.
I ritinu erw og greinar um Presta-1'
stefnuna og aðalfund Prestafjeleg ■ _
íslands. Ritstjórinn, Ásmundur ^ivað gerir
Guðmundsson, ritar um Jórsala-
för sína og próf. Magnúsar Jóns-
sonar. Auk þess eru í ritinu marg-
ar aðrar greinar um andleg efni.
Góðærið.
Við (höfum nú um 20 ára bil
notið samfeldra góðæra, þannig
að 25—30 ára gamlir menn og
yngri vita ekkert hvað íslenskur
vetur er, eða íslensk harðindi, og
hafa kannske þessvegna að vonum
ekki verið eins varkárir í breytni
sinni og allri hegðan í tilliti til
sinnar eigin afkoinu, eins og ann-
ars myndi. Það vill nú verða svo
með þá, sem eingöngu eru vanir
því góða, að þeir verða það ekki
sem skyldi og búast lítt við hætt-
unum. Enda sagði Björn Gunn-
laugsson einhversstaðar í erindi:
„Að vettugi haft alt verður gott,
ef vont er ei öðrum þræði“. Það
má margt læra á erfiðu tímun-
um, ef erfiðleikunum er tekið með
manndómi og hlífðarlausri bar-
áttu sjer til bjargar.
Bændur, sem enn á ný hafa not-
ið þess að fá gott sumar, svo til
fullra fádæma heyrir, ættu nú að
vera þess minnugir, þegar þeir í
haust ákveða tölu þess búfjár, sem
setja á á vetur, að ofan á erfið-
leika stríðsafleiðinganna getur
komið fimbulvetur, þannig, að
engri skepnu sje úti vært fleiri
vikur og mánuði og ekki skaði
skeður, þó bregðist til þess betra,
því gott er bvianda að fyrna góð
hey. Bændur ættu alment að hug-
leiða þetta, því þegar þeir liætta
að vera heylausir á hverju sem
gengur, hætta þeir að vera fá-
r-kir.
ið á þeirri leið, eftir því sem lienta
þykir og við verður komið. En í
tilliti til Reykjavíkur og þeirrar
gífurlegu hættu, sem henni stafav
af innstreymi til bæjarins af ör-
við í eigafólki, vil jeg spyrja — því
! enginn hefir á spurninni: Væri
ekki vit í því fyrir bæjarstjórn
að láta þegar birta í blöðum og
útvarpi alvarlega aðvörun til
landsfólksins um að koma ekki
hingað í haust, vegna ástandsins,
sem nú ríkir, og jafnvel um leið
að óska þess af húseigendum, að
þeir ekki leigi nýjum innflytjend-
um, sem ekki geta sjeð fyrir sjer
sjálfir? Ennfremur væri ekki úr
vegi, að mjer finst, vegna kvart-
ana úr sveitunum um fólksleysi,
að bæjarstjórn setti sig í samband
við sýslumenn landsins með það
fyrir augum að fá þá til að
grenslast fyrir um við hrepps-
nefndir hver í sinni sýslu, hvað
hver hreppur mundi vilja eða
óska eftir að fá af atvinnulausu
fólki Iijeðan, körlum eða konum,
barnlausu eða með einu barni, til
vetrarvistar og með hvaða kjör-
um. Þetta þyrfti að fá vitneskju
um, áður en vegir og veður spill-
ast.
greiða úr erfiðleikunum, sem að
steðja, með því að einbeita öllum
okkar kröftnm að því að vinna að
aðkallandi nauðsynjastörfum hvar
sem við getum höndum yfir kom-
ið. Því nauðsynjastörfin, hvorfc
sem þau eru unnin á landi eða á
sjó, inn til dala eða út til stranda,
innan húss eða utan, eru öll óhjá-
kvæmileg til eflingar þjóðarhagn-
um, þjóðarfrelsinu og þjóðarheiðr-
inum.
Sig. Á. Björnsson.
Reykjavík?
Jeg gat þess hjer að framan, að
þegar hefðu verið gerðar ýmsar
ráðstafanir til aukins öryggis fyr-
Við, sem. þenna bæ byggjum,
göngum þess ekki dulin, að í hönd
fara hjer þrengingar og vandræði,
ef svo er látið stefna áfram sem
horfir með aukinn innflutning
folks ofan á atvinnuleysingjahóp-
inn. Ennfremur er það nokkurn-
veginn ljóst, að stórlega hlýtur
að draga úr húsabyggingum,
vegna stríðsins, og þar af leiðandi
aukast húsnæðisvandræði fyrir
eðlilega fjölgun bæjarbúa, hvað
þá ef við er bætt í hundraða tali
aðfluttu árlega.
Það kann nú einhverjum að
finnast sú ráðstöfun á fólki, sem
hjer er á minst, vera óviðfeldin
og að vísu má segja, að hún s.je
óvanaleg. En á óvanalegum tím-
um verður að grípa til óvanalegra
ráðstafana og ekki trúi jeg því
fyr en í síðustu lög, að ekki sje
margt fólk hjer í bæ af þeim,
sem ekkert hafa að gera, sem feg-
ins hendi tæki því að vinna jafn-
vel aðeins fyrir mat sínum úti í
sveitum yfir veturinn. Jeg verð
þó hinsvegar því miður að viður-
kenna, að þeir eru til hjer, bæði
piltar og stúlkur, sem heldur vilja
þiggja hjer fátækraframfæri en
vinnu úti á landi. Þesskonar fólki
á að þröngva til vinnu með sjer-
stakri löggjöf.
Góðir íslendingar! Við, sem er
um svo hepnir að vera lausir við
herskyldu og þar með allar verstu
hörmungarnar, sem leiða af þátt-
töku í styrjöld, ættum á sama
tíma sem aðrar þjóðir fórna sín-
um vöskustu mönnum á blóði-
drifnum orustuvöllum stríðsland-
anna, að geta sameinast í því að
Kirkjuvígsla
að Núpi
i Dýrafirði
E1 YRRA sunnudag var vígð
ný kirkja að Núpi í Dýra-
firði. Biskup framkvæmdi vígsl-
una.
Þetta er steinkirkja. Var byrj-
að að byggja kirkjuna vorið 1938,
eftir teikningu húsameistara ríkis-
ins. Stóðu fyrir byggingunni trje-
smíðameistararnir Eirílrur Arn-
grímsson og Ólafur Geirsson, hinn
síðarnefndi sá um smíðina inni.
Kirkjan er mjög falleg og vand-
aður allur frágangur. Síra Sig-
tryggur Guðlaugsson fyrv. pró-
fastur rjeði mestu um innri frá-
gang og málaði sjálfur ýmislegt
inni. Guðm. Jónsson mvndskeri frá
Mosdal skreytti prjedikunarstól,
grátur og loftsöngsbrún með út-
skurði, einkar haglega gerðum.
Hann skar og fallega hörpu á
söngloftið, framanverðu. Viggó
Nathanaelsson málaði mikið inni,
ásamt Hauki Kristinssýni bónda á
Núpi.
Kirkjan tekur 90 í sæti niðri og
10 á sönglofti. Alls rúmar kirkjan
160—170. Hún kostaði fullgerð
rúmar 17 þús. kr. Alls eru 90
manns í sókninni og þar af um 50
gjaldendur. Hefir þessi fámenni
söfnuður sýnt þrekvirki með
kirkjubyggingu þessari.
Sóknarnefnd og sjerstök bygg-
ingarnefnd stóðu fyrir vérkinu. 1
sóknarnefnd eru: Árni Brynjólf-
son bóndi, Viggó Nathanaelsson
fimleikakennari og Kristinn Guð-
laugsson, Núpí. Og í byggingar-
nefnd: Bjarni Guðmundsson og
Rakel -Jónasdóttir húsfreyja, Núpi.
Kirkjuklukkur og orgel eru úr
gömlu kirkjunni, livortveggja
vandað.
Ýmsir utansóknar hafa gefið til
kirkjunnar, þ. a. m. Jón Oddsson
útgerðarmaður í Grimsby 2000 kr.
Við vígsluna mættu, auk bisk-
ups, 9 prestar og prófastar og
mikill fjöldi safnaðarfólks. Var
athöfnin öll hin hátíðlegasta