Morgunblaðið - 14.01.1955, Blaðsíða 9

Föstudagur 14. jan. 1955
MORGVNBLA&IÐ
„NÓI", SJÓNLEIKUR EFTIR ANDRE OBEY
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR
frumsýndi s.l. miðvikudagskvöld
sjónleikinn „Nóa“ eftir franska
rithöfundinn André Obey. Mun
þetta kvöld í Iðnó gömlu verða
öllum minnisstætt er viðstaddir
voru. Hef ég sjaldan verið við
leiksýningu hér á iandi þar sem
Stemningin hefur verið jafn irini-
leg og almenn og leikhúsgestir
%’erið jafn hrifnir frá byrjun til
leiksloka. Og var það vissulega
ekki að ástæðulausu, því að jafn-
framt því, sem hér var um að
ræða ágætt leikrit, þá var
þetta hátíðarsýning í tilefni þess,
að í haust voru þrjátíu ár liðin
frá því er Brynjólíur Jóhannes-
son, einna allraágætasti og ást-
sælasti leikari þessa lands kom
fyrst fram á leiksviðinu i Iðnó.
Og leikhúsgestir létu ekki á sér
standa að hylla Brynjólf, því að
þegar er hann kom á sviðið í
gerfi Nóa, var honum tekið með
langvarandi og dynjandi lófa-
taki.
Höfundur „Nóa“, André Obey,
er í fremri röð franskra leikrita-
höfunda, enda ber leikritið þess
vitni, að þar hefur mikið skáld
og kunnáttumaður verið að verki.
Efni leiksins er reíst á sögn
Gamlatestamentisins um synda-
flóðið og hina löngu og örlaga-
ríku reisu Nóa og skylduliðs hans
ásamt dýrunum um hið óendan-
lega haf, er lauk sem kunnugt
er með því, að hinn frumstæði
farkostur, ,,Orkin“, tók land á
tindi fjallsins Ararat.
Á yfirborðinu er leikritið ljúft
og elskulegt, fullt af góðlátri
kímni og skemmtilegum „ana-
kronisma“. En á bak við orð og
athafnir, sjáum við lífið í hnotu-
skurn og vandamál og átök
mannanna, eins og þau ger-
ast á öllum tímum. — Ættfaðir-
inn, Nói, aldinn og lífsreyndur,
talar við guð sinn eins og jafn-
ingja sinn, og er ekki alltaf
ánægður með hann, en lýtur þó
í einu og öllu forsjá hans í auð-
mýkt og trúnaðartrausti. En svo
kemur Kam sonur hans, — upp-
reisnarmaðurinn, — til sögunnar
og þá hefst sundurlyndið í þess-
ari samstilltu fjölskyldu. Kam
unir því ekki að reka þannig
um hafið stefnulaust án minnstu
vitundar hvar ferðinni Iýkur. —
Hann vill setja upp siglutré og
segl og koma fyrir stýri á fleyt-
unni, svo að skipshöfnin hafi það
í hendi sér hvert stefnt er og
hvar land sé tekið. Hann trúir
ekki, eins og Nói, blint á forsjón
guðs heldur á mátt sinn og meg-
in. Hann heldur æsingafund (í
nútímastíl) og fær skipshöfnina
á sitt band, en Nói verður
ókvæða við, telur athæfi Kams
guðlast og vantraust á forsjón-
jnni, og verða nú mikil átök og
hörð milli feðganna. „Það er eng-
inn maður þess umkominn að
stýra farkosti guðs“, segir Nói. —
Og þegar loksins er lent og menn
og dýr fá fast land undir fót, taka
allir upp sitt upprunalega eðli.
Bræðurnir berjast af því að sá
sterkari krefst réttar fram yfir
hina og dýrin taka að láta
ófriðlega. — Og að lokum taka
bræðurnir og konur þeirra
pjönkur sínar og halda hver í
sína átt og með sínum hætti — til
þess að halda áfram lífinu og við-
halda mannkjminu, — en öll
gleyma þau ættföðurnum, — hin-
um sameiginlega uppruna sínum,
og bróðurtengslum, — og því
er heimurinn eins og hann er, —
fullur böls og úlfúðar.
Lárus Pálsson hefur sett leik-
jnn á svið og annast leikstjórn-
jna. Hefur honum faríst hvort-
tveggja af þeirri snilld, að ég hef
vart séð heilsteyptari leiksýningu
á íslenzku leiksviði. Haldast þar
í hendur mikil hugkvæmni og
smekkvísi leikstjórans, svo að
unun var á að horfa, og auk þess
hefur honum heppnast svo vel
hlutverkaskipunin að beildar-
Leikstjóri: Láras
Giæsileg frumsýning i iðnó
Brynjóifur Jóhaunesson ákaff hylHur
Nói (Brynjólfur Jóhannesson) og dýrin í Örkinni
svipur leiksins er óvenjulega góð-
ur. Hefur Lárus með þessari leik-
stjórn sinni ennþá staðfest það,
sem reyndar var löngu vitað, að
hann er einn mikilhæfasti leik-
stjóri, sem hér hefur starfað, að
öllum öðrum ólöstuðum.
Aðalhlutverkið, Nóa, leikur
sem áður getur, Brynjólfur Jó-
hannesson. Hlutverkið er mikið
Frú Nóa (Emilía Jónasdóttir).
og vandasamt, en Brynjólfur
gerir því, sem vænta mátti, frá-
bær skil. Gerfi hans er ágætt og
Nói er í höndum hans ávallt
sjálfum sér samkvæmur, auð-
mjúkur herrans þjónn er aldrei
missir traust sitt á handleiðslu
guðs, mildur en stjórnsamur fjöl-
skyldufaðir, kimjnn og vonglað-
ur. Brynjólfur verður þarna að
leika á marga strengi, en honum
fatast aldrei tökin og með Nóa
hefur hann ennþá einu sinni
skapað minnisstæða persónu. —
Hann gerir það reyndar oftast
nær, því að honum er öðrum
fremur sýnt um að gefa persón-
um sínum sérstæðan svip og blása
þær lífsanda.
Konu Nóa leikur Emilía Jónas-
dóttir. Frú Nóa ann bónda sínum
og treystir honum og forsjá hans,
þó að út af bregði undir lokin,
en hún er hversdagsleg í hugsun
og viðhorfi sínu til lifsins, enda
ósvikin „fyrirflóðsmanneskja"
eins og hún kemst að orði. —
Emilía gerir þessu hlutverki af-
bragðsgóð skil, er eðlileg og sönn
í öllu látbragði, að ég ekki tali
um hina ágætu framsögn hennar.
Bræðurna þrjá, Sem, Kam og
Jafet, leika þeir Einar Þ. Einars-
son, Jón Sigurbjörnsson og Stein-
dór Hjörleífsson. Fara þeir allir
prýðisvei með hlutverk sín. —
Mest er hlutverk Kams, er Jón
Sigurbjörnsson leikur af miklum
þrótti og sterkri innlifun. Er
hann karlmannlegur og svip-
mikill leikari, sem áreiðanlega á
eí'tir að vinna mörg afrek á leik-
sviðinu.
Eiginkonur þeirra bræðra, þær
Seilu, Naomi og Ada, leika Sig-
rióur liagalin, Hólmfríður Páls-
dóttir og Anna Stína Þórarins-
dóttir. — Einnig þær fara ágæt-
lega með hlutverk sín og verður
þar ekki gert upp á milli, enda
var yíirleitt slikt samræmi í öll-
um leik á þessari sýningu, að fá-
gætt má teijast.
Þortseinn Ö. Stephensen leikur
„Manninn“, litið hlutverk, sem
hann fór vel með.
Búningar ailir voru einkar
góðir, og þá eklti sízt dýrabúning-
arnir. Hefur Leikfélagið fengið
þá að láni erlendis frá, aðra en
búning fílsins og dúfuna, sem
Jón E. Guðmundsson, listmálari,
hefur gert af miklum hagleik.
Lothar Grund hefur málað
leiktjöldin, sem eru hin prýði-
legustu.
Þýðingu leikritsins gerði Tóm-
as Guðmundsson, skáld, af 'sinni
alkunnu snilli og vandvirkni.
í leikhúsinu var hvert sæti
skipað, og tóku leikhúsgestir
leiknum forkunnar vel. Voru að
leikslokum leikstjóri og leikend-
ur kallaðir fram hvað eftir
gnnað og þeir ákaft hyllt-
ir, og þá fyrst og fremst „af-
Átökin um segl og reiða.
Pálssct'ia
mælisbarnið" Brynjólfur Jó-
hannesson, sem vann þarna einn
af sínum stóru leiksigrum. Var
hans sérstaklega minnst með
ávörpum og áður en varði var
leiksviðið orðið fullt af fögrum
blómum, er honum bárust. —
Fyrst kom fram formaður Leik-
félagsins, Lárus Sigurbjörnsson,
og flutti Brynjólfi blóm og þakk-
ir Leikfélagsins fyrir frábært
listastarf á liðnum áratugum og
tilkynnti honum jafnframt að fé-
lagið hefði ákveðið að gefa hon-
um málverk af honum sjálfum,
er málað yrði af þeim listamanni
er Brynjólfur kysj sjálfur. — Þá
flutti Valur Gíslason afmælis-
barninu blóm og árnaðaróskir
frá Félagi íslenzkra leikara, því
næst tók til máls Lárus Pálsson
og færði honum blóm og kveðjur
starfssystkina við Þjóðleikhúsið
og ennfremur ávarpaði Þorsteinn
Ö. Stephensen hann fyrir hönd
starfssystkinanna í Nóa og færði
honum fögur blóm.
Að lokum tók Brynjólfur sjálf-
ur til máls og beindi orðum sín-
um til leikhúsgesta og leikara.
Kvaðst hann ekki geta haldið
ræðu að þessu sinni, því svo
hrærður væri hann af þeinv
vináttu- og virðingarvotti, sem
honum hefði nú verið sýndur, og
auk þess væri hann þreyttur eft-
ir leikinn. Hann yrði því að láta
sér nægja fyrir sina hönd og Nóa
gamla að biðja guð að gefa öllum
viðstöddum góðar stundir.
Þá gekk fram Valur Gíslason
og bað a!la, sem viðstaddir voru,
að hylla Brynjólf með ferföldu
húrrahrópi. Stóðu þá allir upp
úr sætum sinum og húrrahropin
dundu við svo undir tók í hinu
gamla leikhúsi.
Var þetta ánægjuleg kvöld-
stund og vissulega virðskulduð sú
! mikla viðurkenning, sem Brynj-
* ólfi Jóhannessyni var þarna sýnd.
Flyt ég honum hér með hjart-
anlegar þakkir mínar, aðdáun og
hamingjuóskir.
Sigurður Grímsson.
S.l. ór var hagstætt
bændum í Holtum
Heyskapur er að mestu á ræktuðu landi
MYKJUNESI, 9. jan.: — Enn
er eitt ár liðið í skaut aldanna
og annað nýtt upp runnið með
sína óskráðu sögu. Árið 1954 var
gott ár hér og skilur eftir góðar
minningar í vitund okkar. Vet-
urinn var góður og vorið milt,
sumarið var einstakt, haustið að
vísu fremur kalt og umhleyp-
ingasamt, en hafði ekki áhrif á
heildarsvip ársins. Fénaður allur
var vel fram genginn og skilaði
yfirleitt mjög góðum afurðum.
Grasvöxtur og nýting varð með
allra bezta móti. Garðávextir
spruttu í meðallagi og gekk
mönnum sæmilega að losna við
uppskeruna
Bú bænda fara nú mjög stækk-
andi, einkum fjölgar fé ört. Af-
koma manna er yfirleitt góð,
þrátt fyrir miklar framkvæmdir.
HEYSKAPUR AÐ MESTU
Á RÆKTUDU LANDI
Eins og undanfarin ár, var á
liðnu mikið unnið að byyggingar-
og ræktunarframkvæmdum og
hafinn undirbúningur ag meiri
framkvæmdum á þessu ári og
þeim næstu. Hér í Holti er nú
mikill meirihluti heyskapar tek-
inn á ræktuðu landi og allmargir
bændur er ekki slá annað en
tún.
RAFORKUFRAM-
KVÆMDIR
Allmikið var unnið að raforku-
framkvæmdum hér á árinu, en
varð hvergi lokið fyrir áramót,
en ráðgert er að vinna áfram
að þeim framkvæmdum í vetur
þar til lokið er, og hugsa menn
með fögnuði til þeirrar stundar,
er þeim áfanga er náð, og straumi
verður hleypt á línurnar og verð-
ur að teljast dýrmætur hver á-
fanginn er næst í raíorkufram-
kvæmdunum. »
PRESTSETURSHÚS
í SMÍDUM í MÖRG ÁR
Nýlokið er byggingu prestset-
urshússins að Fellsmúla í Land-
sveit og hefur það verið í smíð-
um í mörg ár Verður það1 að
teljast misráðið af hálfu hins
opinbera að draga slíkar fram-
kvæmdir þannig á langinn, því
með slíku móti verður fram-
kvæmdin óhjákvæmilega all-
miklu dýrari en ella.
VIDHALD VEGA
Eitt er það, sem er að verða
mjög alvarlegt mál hér, og það
er hið lélega og handahófslega
vegaviðhald hér um slóðir. Veg-
irnir lengjast ár frá ári, en við-
haldið eykst ekki að sama skapi
eða jafnvel ekki neitt. Hitt má
svo hiklaust telja, að ráðamönn-
um vegamálanna séu mjög mis-
lagðar hendur um ráðstöfun- þess
fjár, er veitt er í þessu skyni.
Það má t. d. benda á, að í apríl
s.l. varð ófær vegur nýlegur, en
illa við haldið, þannig að hann
var rétt fær á „traktorum". •—
Þetta ástand varði í rúman mán-
uð, en þá tók náttúran í taum-
ana og jafnuði mestu misfellurnar
er klakinn var úr veginum. Ekki
var eitt malarhlass látið í þenn-
an veg s.l. sumar, en heflaður
var hann tvisvar eða þrisvar, það
var allt og sumt. Núna eftir ára-
mótin er hlýnaði mjög ört, var
þessi sami vegur kominn vel á
veg með að verða ófær. Það
gefur að sjálfsögðu auga leið
hvernig vegirnir fara með slíku
áframhaldi Og nú er spurningin
þessi, á að taka eitthvað af veg-
um úr þjóðvega tölu aftur, eða á
að koma betra skipulagi á þessi
mál?
Framundan er nýtt ár með
óþekkt viðfangsefni. Eins vænt-
um við þó hér um fram allt af
hinu nýja ári, en það er, að þeirri
skipan verði komið á læknismál
okkar hér, að læknishéraðinu
verði skipt með búsetu annars
læknisins í útsýslunni. Það er
sameiginlegt áhugamál allra hér
um slóðir. •—M.G.
— Þýzkur logari
Framh. af bls. 1
leitt hagað svo að sjálf aðalvél-
in knýr rafalinn, sem veitir orku
til aflvindunnar.
Sigling Neumúnster frá Vest-
mannaeyjum til Reykjavíkur á
270 hestafla aukavélinni tók 28
klst. Var varastykki í hina biluðu
vél þegar pantað með símskeyti
til Oeutz-verksmiðjanna í Köln.
og kom það flugleiðis frá Þýzka-
landi í gærmorgun, rétt í sama
mund og togarinn kom til Reykja
víkur. Annaðist Hamar h.f. við-
gerðina, en það félag hefur um-
boð fyrir Deutz-verksmiðjuna hér
á landi.