Morgunblaðið - 23.05.1957, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 23. maí 1957
MORGVNBLAÐIÐ
11
Skógræktin hér á landi
stendur nú á tímamótum
^KÓGRÆKT á íslandi er nú
komin yfir fyrsta tilrauna-
stigið og ætti sem fyrst að
taka hana upp sem sérstakan
tið í ræktun landsins. Frá
1899 og fram á þennan dag
hefur meira og minna verið
unnið að gróðursetningu er-
lendra trjátegunda og reynsl-
an af því starfi hef-
ur sýnt að skógrækt
»r möguleg víðast hvar á
landinu. Ennfremur hefur
reynslan sýnt, hvert Ieita beri
tll að afla fræs unz okkar eig-
in skógar fara að bera fræ.
Reynslan af innflutningi
sumra tegunda, eins og t. d.
sitkagrenis, hefur verið á
þann veg, að það virðist und-
ir flestum kringumstæðum
vera harðgerara en íslenzka
birkið.
Þetta ætti ekki að koma á
óvart, því að með saman-
burði á veðurfari og gróðri
á íslandi og ýmsum öðrum
n-erðlægum stöðum sést, svo
að ekki verður um deilt, að
fjöldi trjátegunda og margs
konar annar nytjagróður vex
við jafnerfið og erfiðari skil-
yrði en hér eru í byggðum
landsins. Hér fer því saman
reynsla og kenningar en slíkt
er undirstaða þess, að sér-
hvert starf megi bera ávöxt.
Þannig fórust Hákoni skóg-
ræktarstjóra orð er ég hitti hann
að máli um daginn í skógrækt-
arstöðinni í Fossvogi. Hann var
að skoða fallegar plöntur af
sitkagreni, sem stóðu þar í beð-
um í þúsundatali. Hvert eiga
þessum plöntur að fara, spurði
ég.
í HEIÐMÖRK
„Þeim verður dreift nú eftir
rokkra daga milli skógræktar-
félaga, en þessar plöntur fara
aðallega upp í Heiðmörk.“
„Hvernig lízt þér á landnáms-
starfið þar efra?“
„Mér lízt ágætlega á það, og
nieð hverju árinu sem líður
batna skilyrðin í Heiðmörk, því
að landið verður frjórra og betra
Geru þnrf skógræhtina eftirsótta
og að föstum lið í búskaparhóttum
Samtal v/ð Hákon skógræktarstjóra
ár frá ári. Annars getur Einar
Sæmundsen gefið þér betri upp-
lýsingar um Mörkina, því að
hann er þar hæstráðandi. En
eins og kunnugt er hefur bæjar-
stjórn Reykjavíkur falið Skóg-
ræktarfélaginu hér í bæ að ann-
ast allar framkvæmdir þar, en
Einar er framkvæmdastjóri
þess.“
FÉLAGATALA OG
AFKÖST
„Úr því að þú minnist á skóg-
ræktarfélög, — hve mörg eru þau
á landinu?"
„Þau eru nú 29 með tæplega
8000 manns innan vébanda sinna.
Þótt Skógræktarfélag Reykja-
víkur sé stærst, þá eru mörg
hinna mjög athafnasöm og mikil-
virk. Og það fer ekki ávallt sam-
an, félagatala og afköst, því að
sum hinna fáliðaðri félaga hafa
unnið frábært starf. Þannig er
t. d. skóggræðslan á Holtsdal á
Síðu til fyrirmyndar, þótt hún
hafi verið unnin af litlu félagi,
skógræktárfélaginu Mörk undir
forustu Siggeirs Björnssonar. Þá
eru og ljómandi fallegir reitir hjá
Mýrdælingum, þótt þeir séu einn
ig fáliðaðir. En svo má ekki
gleyma stóru félögunum eins og
t. d. Eyfirðingum og Suður-Þing-
eyingum, Borgfirðingum og Ár-
nesingum. Eyfirðingar og Suður-
Þingeyingar eru langafkasta-
mestir og eiga langa starfssögu
að baki. Fyrir atbeina þeirra eru
nú að vaxa upp heilir skógar og
ótal trjálundir."
FRAMTÍÐARSKÓGARNIR
„Eru nú þessir skógar og lund-
ir að vaxa upp á þeim stöðum,
sem þú telur að framtíðarskóg-
arnir eigi að vera?“
„Sumir, en aðrir ekki. Fram-
tíðarskógarnir eiga fyrst og
fremst að rísa í gömlu skóg- og
kjarrlandi, og þeir þurfa auk
þess að verða eins samfelldir og

kostur er. Þess vegna verðum við
nú þegar að gera okkur grein
fyrir, hvar heppilegast sé að þeir
rísi og byrja eins fljótt og unnt
er að gróðursetja á þeim stöðum.
T. d. er þegar hafin töluverð
gróðursetning í Haukadal í Bisk-
upstungum og á Laugarvatni, en
á milli þessara staða er óhemju
víðlent skóglendi. Eg tel ekki
áhorfsmál að vinna að því, að
þetta land allt verði tekið undir
barrskóga eins fljótt og kostur
er, en auðvitað tekur það tugi
ára að gróðursetja í slíkt flæmi.
En það verður ólíkt byggilegra
í Árnessýslu þegar bændurnir
þar geta sótt viðinn upp í hálend-
isbrún Suðurlands en þurfa ekki
að fá hann úr skipum í Þorláks-
höfn eða Reykjavík. Sama gildir
um Skorradalinn og ýmis önn-
ur skóglendi í Borgarfirði, enn-
fremur skóglendi í Þingeyjar-
sýslu og á Héraði. Þá geta og
ungir bændasynir stundað vetr-
arvinnu á þessum stöðum í stað
þess að fara til langdvala að
he.iman í vinnuleit.
® ® ®
,Mér skilst þá, að skógræktin
sé stödd á merkilegum tímamót-
um eins og nú standa sakir?“
„Vissulega eru það tímamót,
þegar öruggt er að við getum
ræktað hér barrskóga af ýmsum
tegundum með góðum árangri,
sem hafa mun í för með sér að
landið „eldist til bóta“ eins og
Stephan G. kvað. Eg get nefnt
þér sem dæmi, að sibiriska lerkið
á Hallormsstað vex nú sem svar-
ar 5 teningsmetrum af viði ár-
lega á hektara lands. Þá hefur
sitkagreni náð nærri 9 metra hæð
á 19 árum þar sem bezt lætur.
Hæsta lerkið var orðið röskir 12
metrar í fyrra, þá 35 ára, en ísl.
björkin er um 11 metrar þegar
hún er 50—70 ára. Þá hafa sum
barrtrén borið þroskað fræ á und
anförnum árum, svo sem blá-
greni, sitkagreni, broddfura og
fleiri. Og við höfum nú í vor
í fyrsta sinni fundið sjálfsána
sitkagreniplöntu í brekkunni of-
an við Tumastaði. Hún er senni-
lega 3 ára, bústin og pattaraleg
en ekki há í loftinu. Þá eru hér
Hákon Bjarnason
og sjálfsánar fjallafurur á Þing-
völlum og margt mætti* fleira
telja upp, sem yrði alltof langt
mál.“
t FRAMTÍÐINNI
„Hvernig hugsar þú þér að
skógræktarstörfunum verði hag-
að í framtíðinni?"
„Verkefnið er svo feikilega
mikið og óþrjótandi að hér þyrftu
helzt allir að vinna að, sem vettl-
ingi geta valdið. Skógrækt ríkis-
ins verður að hafa forustuna og
gefa allar leiðbeiningar. Við
erum nú að taka saman áætlun
um næstu árin og munum leggja
hana fyrir stjórnarvöldin nú á
þessu sumri. Þar verður gert ráð
fyrir, að bæði skógræktarfélög og
einstaklingar geti lagt fram sinn
skerf á þann hátt, að menn verði
fúsir til að vinna að þessum mál-
um. Ef slík starfsáætlun finn-
ur náð fyrir augum stjórnarherr-
anna og verður samþykkt, þá má
vænta mikils framgangs skóg-
ræktarinnar á næstu áratugum.
ÞAÐ ÞÆTTI SAGA
„Er það nokkuð fleira, sem þú
vildir sagt hafa, Hákon, áður en
við skiljúm?"
„Eg skal segja þér það, að það
þætti saga til næsta bæjar, ef
við hættum allt í einu að rækta
kartöflur, en veiztu hvað það
kostaði þjóðfélagið? Nei, þú veizt
það ekki góði, það mundi ekki
kosta nema um 11—12 milljón
króna innflutning. En allt timbr-
ið, sem við flytjum inn kostar
okkur nú um 60—80 milljónir, og
þyrfti að vera miklu meira, því
að hér eru menn sífellt í spýtna-
hraki. Finnst þér nú í sannleika
ekki tími til kominn að fara að
setja undir þennan peningaleka,
karl minn, með því að fara að
planta trjám í stórum stíl og
•koma upp álitlegum barrskóg-
um?“
Sv. Þ.
Mercier vísað úr landi
Maðurinn stendur vio »iuin stærsta sitkagrenitrésins í Múlakoti,
en tré þetta var gróðursett 1937. Reyndar er myndin tekin fyrir
nokkrum sumrum.
BERN, 22. maí.
TFIRMAÐUR upplýsingadeildar
franska sendiráðsins í Svisslandi,
Marcel Mercier ofursti, er farinn
frá Svisslandi samkvæmt óskum
stjórnarinnar þar. Hann var yfir-
lýstur „persona non grata“ í
fyrri viku. Hann er talinn hafa
verið höfuðpaurinn í njósnamáli,
sem leiddi til þess að hinn opin-
beri svissneski saksóknari, René
Dubois, framdi sjálfsmorð 23.
marz sl. Mercier og Dubois yoru
persónulegir vinir og höfðu
skipzt á leynilegum upplýsing-
um. Nokkuð af þessum upplýs-
ingum á að hafa farið á milli
þeirra með vitund svissnesku
stjörnarinnar. En Mercier hafði
betri sambönd en Dubois. Ann-
an maí var lögreglustjórinn Max
Ulrich handtekinn fyrir að hafa
selt Mercier leynileg samtöl til
og frá egypzka sendiráðinu, sem
hann hafði tekið á stálþráð. —
Álitið er, að upplýsingarnar sem
Mercier komst yfir með þessu
móti hafi leitt til handtöku
margra leiðtoga serkneskra upp-
reisnarmanna bæði í Alsír og
Frakklandi. Upplýsingarnar, sem
Dubois fékk með samþykki sviss-
nesku stjórnarinnai, vörðuðu
einnig starfsemi uppreisnar-
manna í Alsír, en þær voru ekki
jafnverðmætar Frökkum og upp-
lýsingarnar, sem Ulrich gaf þeim.
„Keisaraskurður"
HÚSAVÍK, 21. maí: — í gær
voru sjómenn frá Húsavík staddir
austur í Axarfirði við loðnuveið-
ar. Urðu þeir þar varir við tölu-
vert af sel og skaut Þorgrímur
Maríusson landssélskæpu. Þegar
hann hafði innbyrt kæpuna tók
hann eftir hreyfingu á kvið henn-
ar. Gerði hann þá þegar „keis-
araskurð" á kæpunni og náði frá
hinni dauðskotnu skepnu lifandi
kóp.
Urðu sjómennirnir að sinna
þarna venjulegum ljósmóður-
skyldum, hnýta fyrir naflastreng
og skilja á milli. Tókst þetta svo
vel að kópinn sakaði ekki. Var
hann fremur dasaður fyrst eftir
fæðinguna, en hresstist fljótt,
eftir að hituð hafði verið mjólk
handa honum sem hann drakk af
beztu lyst.
Kópurinn var síðan fluttur til
Húsavíkur og lifir hann þar bezta
lífi eftir því sem séð verður.
STAKSTEI!\EAR
Borgun fyrir banka'
stiórastöður
Kommúnistar segjast alltaf
vera mjög mótfallnir gengis-
lækkun. En nú leikrur sterkur
grunur á því, að þeir hafi verið
keyptir til fylgis við slíka ráð-
stöfun, þegar haustar, með nokkr
um stöðum í bönkunum.
Arugljóst er að miklar ráða-
gerðir eru uppi um gengislækkun
innan stjórnarherbúðanna. Emil
Jónsson sagði í þingræðu fyrir
nokkrum dögum að einungis
tvær leiðir hefðu verið fyrir
hendi í efnahagsmáhunum sl. vet-
ur, gengisbreyting eða styrkja-
stefna. Hin síðarnefnda hefði ver
ið valin. En framkvæmd hennar
væri háð því skilyrði, að stjórn-
inni tækist að koma í veg fyrir
áframhaldandi kapphlaup milli
kaupgjalds og verðlags. Ef henni
tækist það ekki, blasti ekkert
annað við en gengislækkun.
Nú vita allir, að kapphlaupið
milli kaupgjalds og verðlags er
í fullum gangi. Dýrtíðin vex með
hverjiam mánuði.
Þetta vita vinstri stjórnar
menn. Þess vegna ráðgera þeir
nú gengislækkun með haustinu,
eftir að hafa svikið öll sín lof-
orð um nýjar leiðir og úrræði
í þessum málum. Og margt bend
ir til þess að kommúnistar hafi
lofað að styðja gengislækkunina
í staðinn fyrir bankastjórastöð-
urnar, sem þeim era nú ætlaðar.
Stjórnarmyndun
í Danmörku
Jafnaðarmenn töpuðu eins og
kunnugt er verulega í dönsku
kosningumum um daginn. Ekk-
ert liggur ennþá fyrir endanlegt
um möguleika til nýrrar stjórnar
myndunar annað en það, að H.
C. Hansen getur ekki myndað
meirihlutastjórn á breiðum
gnandvelli. Við það hefur hann
þegar gefizt upp. Róttæki flokk-
urinn mun einnig tregur til
stjómarmyndunar með jafnað-
armönnum. Og við kommúnista
vilja jafnaðarmenn alls ekki tala,
hvorki um stjórnarsamvinnu né
sluðning í einstökum málum.
Mikið gætu leiðtogar íslenzkra
jafnaðarmanna lært af flokks-
bræðrum sínum í Danmörku. Hér
sitja Alþýðuflokksmenn í ríkis-
stjórn með kommúnistum og
leiða þá til áhrifa á öllum svið-
um þjóðlífsins. Nú þessa dagana
era þeir að bisa við að koma
tveimur kommúnistum í banka-
stjórastöður.
íslenzkir jafnaðarmenn hafa
einir allra jafnaðarmannaflokka
hins frjálsa heims tekið þessa af-
stöðu.
Ólgandi óánæffia
Stjórnarflokkarnir loga nú að
innan af óánægju með stjórn sína
og stefniu hennar. Bragi Sigur-
jónsson lýsti vonbrigðum kjós-
enda þeirra úti á landi með fram
kvæmd hennar og á Alþingi sagði
Áki Jakobsson henni hlífðarlítið
til syndanna. Einnig leik-
ur grunur á að Alþýðuflokkurinn
hafi rekið einn varaþingmann
sinn af Alþingi, vegna þess að
hann var tregur til fylgis við
skattafrumvarp stjómarinnar og
bankamálastefmi.
Uti á meðal almennings er óá-
nægjan þó miklu almennari.
Þingmennirnir og forystulið
vinstri flokkanna hangir nú fyrst
og fremst saman á sameiginleg-
um vonum um ný embætti og
bitlinga. Annar ráðherra Alþýðu
flokksins mun nú hafa skipað
marga tugi manna af flokks-
bræðrum sínum og stuðnings-
mönnum stjórnarinnar í nefndir
til þess að föndra við alls konar
„endurskoðanir".