Morgunblaðið - 02.07.1958, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 2. júlí 1958
MOKCVISBI 4Ð1Ð
3

Það þarf víst margar byssur
Nokkur orð um geit-
ina, sem vex í Tyrol
NÚ ER mikið í húfi. Sumarleik-
hús Heimdallar er að hefja starf-
semi sína og ætlar að sýna bráð-
skemmtilegan gamanleik. Það
veitir ekki af í rigningunni.
Þegar við hittum Lárus Páls-
son, leikstjóra, að máli ekki ails
fyrir löngu, sagði hann, að ef við
fylgdumst með æfingum á Heim-
dallarleikritmu,- mundum við
kynnast bæði sérkennilegu og
skemmtilegu umhverfi: -— Við
byrjum klukkan 10 á niorgnana
og æfum okkur þangað til ,kl. 2
síðdegis. í hádeginu fáum við
okkur mat í Síld og Fisk. Þar er
ágætur kokkur, eins og þið getið
séð af því, að við kaupum jafnvel
af honum „biximat“. I eldhúsi
Sjálfstæðishússins getið þið svc
fundið einhvern allra bezta bak-
ara hér í bæ, hann er að vísu
ákaflega önuglyndur um þessar
mundir, því að hann getur ekki
fengið sumarfrí fyrr en leikhúsið
hefur hætt sýningum. Þegar við
byrjuðum aö æfa kallaði hann
á mig og sagði: Heyrðu Lárus,
helduröu að þetta taki langan
tíma? Á meðan ég hugsaði mig
um, svaraði hann sjálfum sér með
þessum orðum: Nei, það er ómögu
legt, það getur ekki verið, að
þetta verði sýnt meira en fjórum
til fimm sinnum. Ja, þá hef ég
lítið vit á leiklist, ef þeir kom-
ast upp í sex sýningar — og svo
brosti hann og hélt áfram að baka
vínarbrauð, því að það starf hef-
ur hann einkum með höndum.
Við létum Lárus ekki segja
okkur þetta tvisvar. Okkur lang-
aði nefnilega til þess að kynnast
svolítið miðjunni á miðbænum,
en hún liggur víst einhverstaðar
á milli eldhúsanna í Sjálfstæðis-
húsinu og Síld & Fisk. — Þegar
við komum niður í Sjálfstæðis-
hús í gærmorgun kl. 10,30 voru
leikararnir nýfarnir. Á sviðinu
stóðu þrír ungir menn, hömruðu
og mældu og gerðu allar hunda-
kúnstir. Við spurðum, hvort þeir
væru aðstoðarleikarar, þorðum
ekki að fara lengra í sakirnar,
svona fyrst í stað. Þeir litu á okk
ur og svöruðu einum rómi: —
Ónei, ekki er það nú. Við erum
yfirsmiðir. Svo héldu þeir áfram
að smiða, eins og ekxert hefði í
skoiizt. Við spurðum, hvort ieik-
ararnir væru ekki við. Nei, þeir
fóru víst upp í útvarp. Nújá,
hugsuoum við, það er undarlegt,
hvað leikarar þurfa oft að skjót-
ast upp í útvarp. Þeir virðast hafa
mikið dálæti á þeirri stofnun. En
upphátt segjum við: Hvað er
þetta þarna uppi á veggnum? Ja,
það er víst einhverskonar
er dálítið óvenjulegt starf eins og
vera ber; þeir eru að breikka
legubekk. Nújá, svo þetta er
franskur gamanleikur, segjum
við. Hárrétt. — En hvað á að gera
við dívaninn? — Hvað er gert við
þá yfirleitt, svara yfirsmiðirmr
hálfhneykslaðir. Það á auðvitað
að sofa á honum. Hér eiga leik-
Magnús Pálsson mættur með sitt
fallega Búlganinsskegg. Hann
gekk til yfirsmiðanna, þar sem
þeir lágu yfir dívaninum, benti
á viðbótarsmíðina og spurði: —
Með hverju ætlið þið svo að fóðra
þetta? Með grasi, svöruðu þeir.
— Nújá, þið verðið þá að sjá um,
að geithafurinn hlaupi ekki í það.
f þessum svifum birtist Lárus
Pálsson í eldhúsdyrunum. Hann
er nýkominn aftur og byrjaður
að leggja á borð. Við köilum til
hans: — Þið voruð farnir, þegar
við komum. — Já, svaraði hann.
Rúrik er að byggja. Helga Val-
týsdóttir og Rúrik Haraldsson
voru nú komin í mat. Við gengum
til Helgu og sögðum við hana:
— Svo þú ert hérna líka. Hvað
leikur þú? — Kvenhlutverk!
Hvernig átti okkur að geta dott-
ið það í hug, svona á stundinni?
Svo er setzt að snæðingi, sumir
fengu bollur aðnr „bixirnat", en
við borðuðum aðeins vínarbrauð
til.að þóknast bakaranum. Talið
barst að leikritinu. Einn af að-
stoðarmönnunum lýsti því yfir,
að hann hefðj fengið lánaða
skammbyssu hjá lögreglunni. Jú
auðvitað, datt okkurr í hug, það
hlýtur að þurfa margar byssur í
gamanleik, þar sem legubekkur
er í aðalhlutverkinu En við sögð
um auðvitað ekkert, vorum kómn
ir til að hlusta, en ekki tala —
Nú var farið að ræða um mat-
inn. Hvað skyldi eiginlega vera
í þessum bollum? Yfirsmiðirnir
litu upp á leiksviðsvegginn. Jú,
geitin var á sínum stað. Þetta var
þá óhætt og svo stungu þeir upp
í síg bita, en varlega. Af hverju
hættið þið ekki blaðamennskunni
farið að leika með okkur?
Aðalleikendur í Sumarleikhúsi Heimdallar: Helga, Lárus,
Rúrik — og Iegubekkurinn.
ararnir að liggja . . . Allan tím-
ann, spyrjum við: Ekki er það nú
ætlunin, svara yfirsmiðirnir. Svo
brosa þeir kankvíslega hver til
annars og einn þeirra bætir við:
Annars veit maður aldrei hvað
getur gerzt.
Eins og af þessum stutta inn-
gangi má sjá, tóku yfirsmiðirnir
okkur tveim höndum, svo að við
söknuðum leikaranna ekki á
nokkurn máta. — Nú, þið getið
bara snúið þessu upp í blaðavið-
tal við okkur, sagði einn þeirra,
en félagi hans þaggaði niðrí hon-
um og sagði, að hann skyldi halda
áfram að vinna. — Það er meira
hvað þú ert áhugasamur þenn-
an hálftíma, sv’araði hinn, og sló
hamrinum af alefli á vísifingur
vinstri handar. Þér var nær,
sögðu hinir, en hann stóð upp
og sagði: — Það er svona, þegar
maður vinnur dag og nótt fyrir
hugsjónir sínar, og svo er ég
ekki vanur að vinna eftir svona
litlum vinnuteikningum. Svo
skrapp hann niður í búningsher-
bergið og var þar nokkra stund.
Þeir fóru þangað nokkrum sinn-
um, svo að það vakti athygli
okkar. Við eltum þá og sáum,
að þeir laumuðust í stóra ferða-
, geit-1 tösku. Við höfðum enga hug-
hafur, svara yfirsmiðirnir hróð- mynd um_ hvað þeir voru að
ugir. Svo bætir einn þeirra við: ! sækja_ en eitt var víst> að það
— Ég held þetta sé sérstök tegund , var ekki svefnmeðal.
Okkur vantar t. d. einhvern til
að leika náunga, sem heitir Rú-
bert. Hann sést aldrei á sviðinu,
en það er ekki laust við, að hann
tali ^indum í símann. Þið hafið
æfingu í að tala í símann, er það
ekki? Jú auðvitað, það gerir
blaðamennskan. Svo súpum við
á glasinu og hámum í okkur vín-
arbrauð. Lárus Pálsson stendur
upp:—Eigum við ekki að skreppa
fram í eldhús, spyr hann. Jú,
auðvitað. Þegar við komum í eld-
húsið var bakarinn þar fyrir.
Hann var ákaflega virðulegur,
benti okkur á vínarbrauðsstafla
og sagði: — Gjörið þið svo vel,
vínarbrauð. Við þökkuðum fyrir
og bitum í. Kurteisi okkar skein
af hverjum bita: —
Það er augljóst að þér þykir
skemmtilegra að baka vínarbrauð
en vera í sumarleyfi. Wilhelm Ó.
Bernhöft bakari hristi höfuðið og
settist upp á eldhússkáp. Eftir
stundarkorn sagði hann:
— Ég er vanur að baka mínar
kökur af umhyggju. Morgunblað-
ið sagði einhvern tíma, að þetta
væru beztu vínarbrauð í bæn-
um. Mér er víst óhætt að trúa
því, sem þar stendur. — Og
hvernig lízt þér nú á leikritið’
— Minnist ekki á það, minnist
ekki á það. Hér standa þau all-
an morguninn, æpandi og vein-
andi á sviðinu, og svo þegar ég
kem hlaupandi fram í salinn, þá
hefur ekkert gerzt. Sennilega eru
þau bara að kitla hvert annað.
jú, ætli það ekki. Og svo hlær
Vilhelm bakari af öllu hjarta og
bendir á Rúrik, sem skýzt með
vínarbrauð inn í salinn:
— Þarna ur nú hinn höfuð-
paurinn, segir hann, hjáleigan.
Og við hlæjum allir, en í því
kemur ljósamaður inn í eldhúsið
og veður inn í skáp einhverra
erinda: — Gott á meðan þeir fara
ekki með lúkuna ofan í mann.
segir Vilhelm bakari. En við
kveðjum. Ferðinni er heitið í eld-
húsið í Síld og Fisk. Þið skuluð
vara ykkur á kokknum, sagði
Lárus á leiðinni. Ég held hann
hafi ekki heldur fengið sumarfrí.
Hann er ákaflega gramur yfir
því, ég gæti bezt trúað, að hanr.
gæti tekið út úr sér tanngarðinn
og greitt sér með honum, ef sá
gállinn er á honum. En þetta var
mikill misskilningur hjá Lárusi,
því að kokkurinn í Síld og Fisk
er mesta ljúfmenni og lék við
hvern sinn fingur, á meðan við
röbbuðum við hann. Hann var
meira að segja svo kurteis að
lýsa því yfir í heyranda
hljóði, að leikarar væru dásam-
legt fólk, ákaflega skemmtileg-
ir, enda fæddir til þess. Við sögð-
um honum, að hann mundi ekki
vera svona kurteis, ef hann vissi,
hvernig þeir hefðu baktalað
hann. Hann hló góðlátlega og
sneri kálfasteikinni á pönnunni,
benti okkur síðan á mæli, sem
þar var upp á vegg og sagði:
— Hérna getið þið séð, 40 gr.
á Celsíus. í þessum hita þarf ég
að standa allan guðslangan dag
inn; það rennur af manni — svit
inn á ég við. En það gerir ekkert
til, það lendir að minnsta kosti
ekik á „kúnnunum“ onei, hér er
búinn til góður matur, eins og þið
getið séð af því að 300 manns
borða hér á hverjum degi í hádeg
inu. Það var augsýnilegt, að hann
kunni vel við sig á þessum stað.
Hér var hann konungur í ríki
sínu, já, svo fastur í sessi, að
óhugsandi er, að um hann verði
sagt eins og segir í sögu alnafna
hans Tryggvasonar; „Þá mælti
Ólafr konungr: „Hvat brast þar
svá hátt?“ Einarr svarar: „Noregi
ór hendi þér, konungr". —
Framh. á bls 14
af geit, ég held þetta sé stein-
geit, hún vex víst í Týrólf Svo
halda þeir áfram starfi sínu. Það
Vinnuteikningu? Eru þær nú
líka notaðar við smíði leiktjalda?
Ójú, ekki bar á öðru, og nú vai
allir fá kaffi hjá Vilhelm bakarr.
Afsakaniir Tímanu
Mikill ágreiningur var a. m. k.
innan Alþýðuflokksins um þaS,
hvort Alþingi íslendinga, elzta
löggjafarþing í heimi, ætti ai
verða fyrsta stofnunin meðal
frjálsra þjóða, scm sendi full-
trúa í heimboð til Kreml eftir að
kunnugt varð um réttarmorðin og
griðsvikin i Ungverjalandi. Fram
sóknarmenn hafa og vafaiaust
orðið varir megnrar óánægju af
þessum sökum í liði sínu. Afsak-
anirnar, sem birtast sl. sunnudag
í Tímanum eru vafalaust miðaðar
við þetta. En þar segir m. a.:
„Ef menn íhuga þessi mál í
^ ljósi sögulegrar reynslu, mun
, aukin einangrun og enn öflugra
járntjald milli austurs og vesturs,
tæpast verða til þess að veikja
kommúnismann. Hitt er miklu
líklegra, að vaxandi samskipti,
menningarleg og verzlunarleg,
geti smátt og smátt haft heppileg
áhrif austan járntjaldsins, ®g
styrkt hin friðsamlegri og frjáls-
lyndari öfl þar. Það er líka eina
leiðin til að draga úr tortryggn-
inni, sem á mestan þátt í stríðs-
hættunni. Þess vegna mega vest-
rænir stjórnmálamenn ekki gef-
ast upp við það að sýna sig jafnan
reiðubúna til samskipta og sátta,
jafnhliða því, sem þeir verða að
gæta vöku sinnar og flana ekki
að neinu, sem er ótryggilegt.“
Ferð Stevensons annars
eðlis en alþingis-
mannanna.
Allar fara þessar afsakanir á
svig við það, sem hér skiptir
máli. Engum íslending hefur dott
ið í hug að slíta stjórnmálasam-
bandi við Rússa eða hætta eðlileg
um viðskiptum við þá. Sjálfur
segir Tíminn t. d. í sama blaði frá
för Adlais Stevensons til Rúss-
lands nú á þessa leið:
„Adlai Stevenson hinn banda-
ríski er nú á leið til Rússlands
í erindum bandarískra rithöfunda
... ætlar að semja fyrir þá um
höfundarlaun í Ráðstjórnarríkjun
um ... íslenzkir og aðrir evrópsk
ir höfundar gætu notið góðs af
þeim samningum .. ..“
Af þessari lýsingu sjá menn
hversu ósambærileg för Steven-
sons er við ferðalag íslenzku al-
þingismannanna. Hann fer ekki
á kostnað kommúnista né í heim-
boði þeirra heldur til að leysa
ákveðið mál, sem úrlausnar þarf
við. Alþingismennirnir fara hins
vegar í boði og á kostnað þeirra,
sem ábyrgir eru fyrir réttarmorð-
unum í Ungverjalandi. Enginn
vafi er á, að flestir íslendingar
eru sama sinnis og Helgi Sæm.
undsson um að þcir vildu vera
lausir við þann veizlufagnað.
Orð og framkvæmd
í hugleiðingum sínum um „sam
skiptin við kommúnistalöndin“
segir Tíminn um réttarmorðin:
„Allir eru sammála um að for-
dæma þau og fordæma þau svo
ákveðið, að eftir því verði tekið
austan járntjaldsins“.
Þjóðviljinn hefur hins vegar í
gær eftir Emil Jónssyni forseta
Samcinaðs Alþingis undir mynd
af honum, þar sem hann stendur
blómum skrýddur milli rpssr-
neskra valdamanna í Moskva:
„Við íslendingar eigum ágæt
samskipti við Sovétríkin, bæði í
efnahagsmálum og menningar.
málum. Ég er þess fullviss að
heimsókn okkar og sovézk endur-
gjaldsheimsókn munu efla þá vin
samlegu sambúð, sem er með
löndum okkar“.
Heyrist mönnum hátt látið um
„fordæminguna" í þessum orðum
foiseta Sameinaðs Alþingis?