Morgunblaðið - 06.09.1964, Side 31

UllliilUiUllllllllllllUllllllllilÍllllllllillllllllllUlillllllllllllllillllillllllllilllllilllllllllliUlllllllllUllJllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllilllllllllllllllliilllllllllllllilllllllllllllll^
Sunnudagur 8. sept. 1964
MORGUN BLAÐIÐ
Sigrún Jónsdóttir við batik-tjald, seir. hefur verið á mörgum
sýningum erlendis.
Óskaverkeínið er
batik-hökull
ÞAÐ heíur ekki íarið mikið
fyrir vefstofu Sigrúnar Jóns-
dóttur á Háteigsvegi 26 og
fáir vita gjörla hvað hún
hefur verið að sýsla þar und-
anfarin ár, meðfram heim-
ilisstörfunum. Sjö kirkju-
mundir, sem sýndir oru í sýn
ingarglugga Málarans í
Kirkjustræti fyrr í vikunni,
Og nú undurfagrir batikdúkar
minntu okkur á, að í okkar
landi lifa enn konur, sem
kunna að slá skyttu og vefa
dýrindis dúka eins og for-
mæður þeirra aftur í öldum.
Þegar við ræddum um
þessi mál við Sigrúnu Jóns-
dóttur, sagði hún að það
væri aðdáunarvert að sjá
handbrögðin á prestklæðum
og öðrum munum í Þjóð-
minjasafninu, sem íslenzkar
konur í fornöld hefðu unnið
við miklu óhagstæðari skil-
yrði en hægt væri nú. í>ó
svo, að íslenzkur heimilis-
iðnaður nú til dags í heild
stæðist þeim ekki snúning.
Hún sagði, að sér vitist
meira hafa verið borið í
messuklæði þá en nú tíðkað-
ist
„Þar sem ég héf lagt stund
á kirkjulega vefnaðarlist um
tíu ára skeið í Svíþjóð",
sagði frú Sigrún, „ og er full
áhuga á að vinna fyrir ís-
lenzku kirkjuna, en mér
oft sárnað það, hve íslending
um er gjarnt á að leita langt
yfir skammt og pantað hökla
og annað erlendis frá, án
þess svo mikið að spyrjast
fyrir um, hvort hægt sé að fá
samskonar þjónustu hér
heima fyrir sanngjarna þókn-
un. Það kostar þó ekk-
ert að spyrja. Allir kannast
við gæði íslenzku ullarinnar
og við seljum hana óunna úr
landi, t. d. til Bretlands, og
kaupum hana unna til baka
margfalt dýrara verði. Ég
hef reynt að sérhæfa mig í
meðferð íslenzkrar uilar,
með tilliti til þess ai' hún er
eina hráefnið sem við eigum
völ á hér heima. Og hökull
úr íslenzkri ull er þjóðlegri
en úr flaueii eða öðru inn-
fluttu efni, þó ég sé að öðru
leyti ekki að setja út á þá“.
„Eru köklarnir ekki nokk-
uð dýrir?“
„Erlend handavinna er
engu ódýrari en isíenzk. Ég
hef tekið þetta frá 5 þúsund
krónum upp í 25 þúsund
fyrir hökul og önnur vinna
eftir því. Það er nú einu
sinni svo með listvefnað sem
aðra list, að það er erfitt
að verðleggja hana, og raun-
verulega fær iistamaðurinn
aldrei sannvirði fyrir verk
sín. Þegar ég tek að mér eitt
hvert verk hugsa ég um þau
dag og nótt, þar tii það er
komið í þann búning sem
mér líkar.“
„Hvenær hefur yður bezt
tekizt uppsetning í kirkju?“
Sigrún hlær og syarar;
„Þessari spurningu er
vandsvarað. Síðan ég kom til ■
landsins fyrir rúmum 6 ár-
um hef ég unnið fyrir 16
kirkjur. Eitt aif fyrstu verk-
efnum mínum hér var að
prýða altarið í Bessastaða-
kirkju. Ég fékfc harða' gagn-
rýni fyrir'þetta verk hér á
landi, en starfsbræður mínir
erlendis sem komið. hafa í
Bessastaðakirkju ..og aðrar
kirkjur sem ég hef unnið eitt
hvað fyrir. teija, að einmitt
þar hafi mér teÍilzt áð skaj>a
gott heildarsamráéíhií’ " Af
öðhúm vfe'rkeínúiíi sefn; ég hief I
haft ánægjú af að vinna að, 1
er t.d. hátíðarhökuilinn ' í :
Skálholtskú'kju, ■ altarisbrún
á Brynjólfsaltari, rykkilin
með handknippluðum blúnd-
um ásamt.ifleiri hlutum, sem
félag Biskupstungnamahná
í Reykjavík gaf Skálho.ts-
kirkju, þar á meðal gólftepp-
ið sem afar margir hafa bor-
ið lof á. Þá eru ótalin batik-
veggtjöld í Eskifjarðar-
kirkju, ásamt fleiri uppsettn-
ingum í. mörgum litum. Ég
bíð eftir þeim tíma, þegar
einhver pantar hjá mér
batik-hökul, það er verkefni
sem mig dreymir um“.
„Hafið þér meiri áhuga á
batik en vefnaði?"
„Að vissu marki svara ég
þessari spurningu játandi.
,Batik er geysiskemmtileg
listgrein og á Java, þar sem
hún er upprunnin, hafa
menn náð ótrúlega góðum
árangri. Þar fer saman marg
brotin munsturgerð og fagrir
litir, og má segja að litasam-
setningin skipti einna mestu
máli. Ég vil taka það fram
til að fyrirbyggja misskiln-
ing, að reginmunur er á bat-
ik og tauþrykki, sem kallað
er. Ég hef orðið var við það
að margir hér á landi halda
að það sé eitt og hið sama.
Batik er framkvæmd í stór-
um dráttum þannig, að vax
er borið á tau eftir fyrir-
fram gerðu mynstri. Síðan er
taúinu dýft ofan í litarlög og
það tekur lit alistaðar nema
þar sem vaxið er. Svona er
haldið áfram koll af kolli.
Að síðustu er vaxið soðið úr,
og þar af leiðir að ekki kem-
ur til greina annað en nota
ekta liti. Batikkjólar hafa
verið mikið í tízku t.d. í Finn
landi og eru farnir að ryðja
sér til rúms í Paris, og hef
ég útbúið nokkra slíka kjóla.
Annars finnst mér batik
alltaf fallegri eif ljós fær að
skína í gegnum dúkinn, t.d.
nýtur hún sín vel í glugga-
tjöldum og lampaskermum".
„Svo þér snúið yður
kannski eingöngu að batik-
inni í framtíðinni?“
„Nei, ætli það“, sagði frú
Sigrún Jónsdóttir að lokum,
„Sem stendur hef ég í vinnu
tvær vefkonur, sænska og
finnska, og eina danska
stúlku sem er okkur til að-
stoðar. Þessar stúlkur vinna
undir minni stjórn, og get ég
því ttkið fleiri verkefni, þeg
ar ég hef svona góðan vinnu-
kraft. Og ekki má ég gleyma
að minnast á Vigdísi Krist-
jánsdóttur, sem setur upp
höklana fyrir mig af ein-
stakri vandvirkni. Ég er að
hugsa um að ef tími vinnst
til, að efna til námskeiðs í
vetur og kenna konum að
binda vefa botna í svonefndu S
ryateppi, sem mífcið eru í §
tízku, og hjálpa þeim til að ||
búa til munstrin. Ryateppin M
eru list út af fyrir sig — =
menn eru smátt. og smátt 5
farnir að skiija það hér, að §j
fieira er list en málverk. =
JE<gr-er heldtar seint
á lerðinni
VIÐ hittum fyrir nokkrum
dögum sölustjóra snyrtivöru-
fyrirtækisins Elizabeth Ard-
en, frú Anne Wilkie. Hún er
glaðleg og aðlaðandi kona og
hefur. ferðast, um öij heimsr
ins höf í áamóandi við starf
sitti > Hún! var hýkómin’' fr'á
Akmtfyr; þegar fundum okk,-.
ar bar saman og lenti þar í
kuldakastinu. ' „Ég hélt 'að'
svona andstyggilegt veður
kæmi hvergi nema í Lodon“,
sagði hún hlæjandi, „en nú
veit ég betur".
En það var ekki veðurfarið
á Akureyri sem við ætluðum
að ræða um við frú Wilkie,
heldur' fýrirtækið sem hún'
starfar . hjá og ný.jungar < í
snyrtivörum. Hún sagði, að
eins og flestir' vissu væri
fyrirtæki Elizabeth Arden
eitt elzta snyrtivörufyrirtæki
í heimi, og hefði verksmiðj-
ur og seldi snyrtivörur í öil-
um hejmsálfum. Stærsti
markaðurinn væri í Amer-
íku, þar sem fyrirtækið var
stofnað fyrir rúmri hálfri öld,
en höfuðstöðvarnar eru nú í
London. Hún sagði, að Eliza-
beth Arden væri skópk-kana-
dísk að uppruna, og enn full
áhuga á starfi sínu, þó farin
væri að nálgast níræðisaldur-
inn.
— Tilgangur minn með
ferðinni hingað til íslands,
sagði frú Wiikie, er að líta á
snyrtivörumarkaðinn hérna,
og það er skoðun mín að ég
sé heldur seint á ferðinni.
Það eru tvær verzlanir hér í
Reykjavík sem hafa Eliza-
bet Arden snyrtivörur á boð-
stólum, Iðunnarapótek og
Svalan í Austurstræti, en
vöruúrval beggja er of tak-
markað, enn sem komið er.
Þetta er nokkuð bagalegt,
einkum með tilliti til þess að
ferðamannastraumurinn hing
að er að aukast og hingað
koma áreiðanlega konur, sem
nota Elizabeth Arden snyrti-
vörur, og eru vanar að geta
keypt það sem þær vanhagar
um hvar sem er í heiminum".
Þér hafið uggiaust ferðast
víða á vegum fyrirtækisins?
— Já, mikil ósköp, ég hef
farið um heiminn þveran og
endilangan. Það er kannski
ekki svo undarlegt, þegar
tekið er tillit til þess hve
framleiðsla okkar fer víða.
Til dæmis höfum við stóra
markaði í Indlandi, Afríku, á
Norðurlöndum, Frakklandi
og í fíéstum löndum Evrópu,
að ógleyemdum Bandaríkj-
unum, Rússlandi og Mið-
Asíu. Við erum eina fyrir-
tækið á Vesturlöndum, sem
seljum snyrtivörur í járn-
tjaldslöndunum, og eftir
fimm Moskvuferðir virðast
mér sovézkar konur hafa
gaman af snyrtivarningi og
fer áhugi þeirra í vöxt.
— Hvaða nýjungar hafið
þijýá boðstólum íiúna?
— Það nýjasta er fljótandi
' n'aétúrkrem fyrir’ allaf húð-
. -t.egundir, Ardena. heitir það.
Ég hef heyrt marga hæla
þeásu kremi, og af' eigin
reynslu geÞ-ég mælt með því,
Frú Wilkie
því ég hef notað það síðan i
febrúar. Svo koma sífellt
dás-amlega fallegir varalitir í
ljósum lit með fallegum
nöfnum. Ljósir varalitir eru
margfalt vinsælari núna en
dökkir, t.d. framleiddum við
aðeins tvo nýja dökka liti á
síðasta vetri. Augnaskuggar
eru nú brúnir eða dökkbrún-
ir, og yfirleitt má segja að
andlitsföðrun sé öll fölari, en
hún hefur verið. Það er ekk-
ert líkt hvað stúlkur nota nú
mýrkri og eðlilegri föðrun
en fyrir nokkrum árum.
Mig langar sérstaklega til að
geta þess, að hjá okkur hafa,
um langt skeið verið
framleiddar sérstakar snyrti-
vörur fyrir örótt fólk og fólk
sem er gjarnt á að fá ofnæmL
Það er vitað mál, að það er
ilmefnið sem ofnæminu
valda en ekki snyrtivörurar
sjálfar. Þar af leiðandi höfum
við framleitt ilmlausar snyrti
vörur.'Fólk sem lent hefur í
bílslysum eða skemmist í
andliti af einhverjum orsök-
um, getur komið til okkar og
fengið sérstakar leiðbeining-
ar og snyrtivörur við þeirra
hæfi.
— En það er mikill mis-
skilningur, sagði frú Wilkie
að lokum, að fólk, sem þarf
sérstaka meðhöndlun, hefur
t.d. of feita húð, þurfi þessa
meðhöndlun um aldur og
ævi. Þegar húðin er orðin
heilbrigð á að meðhöndla
hana sem slíka.
— Ólykt
Framihald af bls. 32.
mönnum Mr. Hanson, sem er yfir
maður á vísindastofnun þeirri í
Bretlandi, sem heitir Torry
Research Station í Aberdeen. Sú
stofnun er rikisstofnun og vinnur
að rannsóknum á sviði fiskiðn-
aðar. Mr. Hanson kemur hér á
vegum stofnunarinnar af áhuga
tii að fylgjast með þessum
merku tilraunum, sem Klettur
h.f. er að láta gera í samvinnu
við Airwick Ltd,
Ingvar Vilhjálmsson útgerðar-
maður lagði árerzlu á, að mikið
væri búið að reyna áður til að
eyða lyktinni, og skapaði það
undirstöðu að þessum nýju til-
raunum. Þýzkir sérfræðingar
létu þvo reykinn með sjó, og á
hverjum klukkutíma væri 300
tonnum af sjó dælt á reykinn.
Ingvar sagði þetta vera einustu
verksipiðjuna, sem hefði gert til-
raunir til að eyða lykt hér á
land, og hefðu eytt milljónum í
það. Það væri keppt að því marki
að svona verksmiðja gæti óátalið
verið i finni borg eins og Reykja
vík.
Mr. Goodall og Mr. Hanson
höfðu þráðlaust samband sín á
milli þannig, að Mr. Goodall
stjórnaði tilraununum við verk
smiðjuna, en Mr. Hanson fór út
um borgina í fylgd með fulltrúa
frá heilbrigðiseftirlitinu og kann
aði, hvort efnin og tækin frá Air
wick minnkuðu lyktina.
Mr. Hanson tjáði blaðamönn-
um, eins og áður var frá skýrt,
að tilraunin hefði tekizt, og
myndi það koma enn betur i ljós
er frá liði, þegar vandamál í sam
bandi við blöndunarhlutföll
hefðu verið leidd til lykta. Stofn
un sú, sem hann vinnur hjá not
ar mörg efni til tilraunanna ekki
aðeins Airwick.
Hann ræddi um þá aðferð til
lykteyðingar, sem fram hefur
komið, að „brenna lyktina“, og
taldi hana að vísu mjög góða, en
svo dýra, að hún væri dýrari en
fiskimjölið, og myndi þá fiski-
mjölsframleiðsla leggjast niður.
Mr. Hanson sagðist að lokum
myndi ræða um í fyrirlestri á
þinginu í Vín í október um þessa
tilraun á Kletti, því að hann teldi
hana stórmerka, og hann hefði
kosið að koma hingað sjálfur til
að fylgjast með henni.
Jónas framkvæmdastjóri sagði
við blaðamenn að lokum, að
hann vonaðist til þess, að borgar
búar myndu finna það á næst-
unni, að lytkin af fiskimjölsfram
leiðslunni hefði minnkað jafnvei
horfið með öllu með þessari til-
raun-