Morgunblaðið - 27.10.1965, Blaðsíða 3

Miðvikudagttr 2T. október 1965
MORGUNSLADIÐ
3

, , , . V0.V9;■■•

!

S I\ K S T FIW1»
Jón Eyþórsson vlð mælingar á austurtungu Sólheimajftkuls, sem skriðið hefur fram um 22 m. og
grjóti. Brúnin er sprungin og brött.
ekið á undan sér aur og
Jökulsporöur skríður fram
SÓL.HEIM.AJÖKULL er einn
af skriðjöklunum, sem ganga
suður úr Mýrdalsjökli, teygir
sig þar fram í tveimur tung-
um, sem ganga sín hvoru
megin við svokallaðan Jökul-
haus. Þessi skriðjökull er jafn
an mikið sprunginn og mjög
fallegur. Fyrir þá sem kunna
að njóta ísenzkrar náttúru
hefur hann líka þann kost, að
mjög auðvelt er að komast að
honum, hægt að aka mjög
nærri eftir slóð, sem liggur
út af þjóðveginum rétt austan
við brúna á Jökulsá á Sól-
heimasandi, þá sem nú er að
fara og truflar samgöngur
austur í Skaftafellssýslu.
Varla er svo nema 10—20
mínútna gangur frá slóðar-
enda að sjálfum jöklinum.
Þennan jökulsporð ‘ hefur
Jón Eyþórsson mælt árlega
síðan 1930. Hann hefur sem
aðrir„ landsins jöklar alltaf
verið að hörfa til baka, þynnzt
um 80—100 m. og stytzt um
kílómeter á þessum árum, er
aðeins þrisvar hefur hanr
gengið nokkra metra fram.
Nú þegar Jón mældi jökulin;
fyrir 10 dögum, kom í ljós ai
vestari sporðurinn hafði hlaur
ið fram um 50 m. og sá austar.
um 22 m. og hafði kraftur-
inn verið svo mikill í jöklin-
um, að hann skreið 22 m. upp
eftir snarbrattri brekku
Jökulhausnum og svignaði
þar upp í loftið. Við spurðum
Jón hvað það væri sem gerð-
ist, þegar jökulsporður fer
svona af stað allt í einu. Hann
sagði, að þetta ætti rætur sín-
ar að rekja langt upp í jökli.
stafaði sennilega áð mikilli
snjókomu að vetri eða lítill.
leysingu að sumri. Jökullinn
bólgnaði upp og kæmi meiri
hreyfing í hann.. Ekki væri
víst að þetta kæmi fram fyrr
en 2 árum seinna niðri viö
jökulröndina. Þegar þetta ger
ist, ekur jökulsporðurinn á
undan sér miklu af sandi og
aur og skilrtr eftir greinilega
jökulöldu, þegar hann fer að
hopa atfur.
Úr Sólheimajökli kemur
Jökulsá eða Púlilækur, sem
nú hefur verið að brjóta af
sér brúna niðri á sandinum.
Jökulsá hefur verið talin
meðal hættulegustu vatnsfalla
á íslandi, vegna stórgrýtis,
straumhörku og jakaburðar
og sögusagnir herma, að í
henni hafi drukknað 18—19
manns. í Ijóði Gríms Thom-
sen um Svéin Pálsson og Kóp
hans kemur það fram, að áin
hafi verið viðsjál og hættuleg
og oft á tíðúm ekki fger nema
beztu vatnamönnum og traust
ustu hestum.
/
„Ófær sýnist áin mér,
állinn þessi venstur,
stóra jaka straumur ber,
stendur hann enginn hestur.
Áin hljóp sem oft til ber
eftir milda vetra;
vertu í nótt, því vísast er,
að verði á morgun betra“.
Og svo síðasta vísan;
Þó að liggi lífið á,
láta þeir núna bíða
í jökulhlaupi Jökulsá
og jakaburði að ríða.
Við spurðum Jón hvort flóð'
ið í ánni nú gæti stafað af
hlaupinu í jöklinum. Hann
taidi það ólíklegt. Þetta væri
bara rigningarflóð. Þó lón
hefði hlaupið fram, væri það
um garð gengið fyrir löngu.
Ekki væri vitað um neitt
jökullón þarna, sem gæti enzt
í viku. Slík stórflóð í Jökuisá
komu aftur á móti alltaf ann
að slagið fram um 1940 og
stöfuðu af því, að jökulinn
gekk fyrir mynnið á Jökuls-
árgili, austan við Skógafjall.
Þar gat þá safnazt um 100 m.
djúpt lón og þegar vatnið úr
því ruddist fram, urðu ógur-
leg flóð í Jökulsá. En þau
stóðu alltaf stutt. Á seinni ár-
um hefur þetta alveg horfið,
enda getur ekki myndazt neitt
teljandi lón þarna núna, því
jökullinn er svo þurmur fyrir
framan gilkjaftinn. Þegar brú-
in kom á Jökulsá, þar sem
þjóðvegurinn iiggur, var jök-
ullinn farinn að lækka og ekki
er vitað til að slík hlaup hafi
skemmt rbúna.
En hvað um það, Sólheima-
jökull er mjög fallegur og
reglulega þess virði að skoða
hann. Núna er hann mjög
sprunginn og brattur. Ferðin
þangað verður þó að bíða
þangað til styttir upp og búið
að lagfæra brúna, því leiðin
er erfið að jöklinum vestan
megin árinnar.
WMMm
Krafturinn í jftkursporðinum hefur verið svo mikill í framskriðinu, að hann hefur ruðzt
upp bratta brekku í Jftkulhausnum, og brúnin undizt upp í loftið þar sem h.ann stöðvaðist. —
L.jósm.: G.G.
Unnið að viðgerð á
brúnni yfir Fúlalæk
LITLA-HVAMMI í Mýrdal, rskemmdir orðið á brúnni yfir
26. okt. — Ekki bafa niéíri | Jökúlsá á Sólheimasandi en þær
sem sagt er frá í Mbl. f dag.
Unnið er nú af fullum krafti
við að koma brúnni í lag. í dag
var farið að rífa gólfið af
brúnni að áustanvérðu, þar sem
ætlunin er að rétta brúna. Vatni
er veitt í'búrtú frá brúnni aust
anmegin. Nú hefur tekið fyrir
alla flutninga yfir brúna.
Heldur er að réna í vötnum
hér um slóðir. Mikið vatn var
á Mýrdaissandi, en það virðist
fara minnkandi. Nú er orðið
kaldara, enda er hann heldur
hærra á, og aðeins hefur snjóað
efst tii fjalla.
Stefnan fundin
Allt frá því er Eysteinn Jóns-
son flutti „ræðu“ sína um „hina
leiðina", þegar rikisstjórnin birti
stefnuyfirlýsingu sína á Alþingi
byrjun þings, hafa Framsókn-
armenn verið í ftrvæntingarfullri
leit að því, sem í „hinni leiðinni“
felst. Bftir ítrekaða leit, og þeg-
ar Eysteinn var búinn að halda
aðra af þessum „ræðum“ sínum
við fjárlagaumræðurnar, varð
ljóst af túlkun Tímans á ummæl-
um foringja síns að Framsóknar-
menn þóttust nú hafa himin
höndum tekið stefnan væri fund-
in, kjarni hennar væri ljós.
„Skynsamleg niðurröðun verka",
er hinn nýi tftfralykill, sem mun
færa mönnunum sem „fæddir
eru til að stjórna", vftldin á ný,
og þjóðinni miklu betri lífskjör
en hún býr við nú. Að vísu hef-
ur hvorki Eysteinn né Tíminn
séð nokkra þörf á því að skýra
nánar hvernig ,skynsamleg niður
röðun verka“ verður fram-
kvæmd. Og þar sem Framsókn-
arpostular hafa ekki séð neina
þörf á að skýra framkvæmdina
nánar, hefur Morgunblaðið talið
rétt að gera það fyrir þá.
Krafa um aukin höft
Sannleikurinn er nefnilega sá,
að „niðurröðun verka“, sem virð
ist vera meginþráðurinn í stjóm
málastefnu Eysteins Jónssonar
um þessar mundir verður ekki
framkvæmd nema með tvennu
móti, annars vegar með því að
setja á ný upp fjárhagsráð og
taka upp hftft á allar framkvæmd
ir, verzun og viðskipti, fólk
verði að sækja um leyfi til þess
að byggja þetta eða gera hitt,
kaupa þetta eða kaupa hitt. Það
eru hin gömlu úreltu höft og
hömlur sem Framsóknarmönnum
voru svo kaér fyrr á árum, og
sem þeir töldu sig hagnast manna
mest á, sem Framsóknarfo.ringj-
arnir sjá nú í hillingum, og vilja
innleiða á ný. Á hinn bóginn er
einnig hægt að framkvæma „nið-
urröðun verka“ að einhverju
leyti a.m.k. með stórfelldum
skattaálögum á þá aðila í land-
inu, sem að mati Framsóknar-
foringjanna eiga ekki að fá leyfi
til fjárfestinga og framkvæmda,
Þess vegna mundu Framsóknar-
mennirnir leggja á stóraukna
skatta til þess að gera þessum
aðilum fulKíomlega ókleift a®
safna fjármunum til fram-
kvæmda.
„Hin leiðin“ er
haftastefna
Þá er loksins komið í ljós h.ver
,Jiin leiðin“ hans Eysteins Jóns-
sonar er, og var vissulega tími
til kominn að takast mætti að
bægja þokunni frá „hinni leið-
inni“. „Hin leiðin“ er ekkert
annað en hin gamla og úrelta
haftastefna, sem ríkti hér í tvo
áratugi og hafði í för með sér
stórkostlega spillingu og ótrúleg-
ustu höft og hömlur á framtak
og athafnaþrá fólksins í landinu.
En Framsóknarmenn, sem aldrei
hafa unnað frelsi, og aldrei hafa
þrifizt, þegar frelsi hefur ríkt,
eru greinilega búnir að fá nóg
kf því frelsi, sem núverandi
ríkisstjórn hefur innleitt á öllum
sviðum þjóðlífsins, ekki sízt
í atvinnu- og viðskiptalifi. Þeir
eru búnir að fá nóg af þessu
frelsi, og nú vilja þeir afnema
það hið fyrsta, og taka upp gamla
siði með gömlum mönnum og
gftmlum ráðum ,hið gamla ©g
úrelta haftakerfi, sem fyrir löngu
hefur gengið sér til húðar, og
fslendingar' vonast til að þurfi
aldrei að sjá framan í aftur.
FramsóknarflókkuHnn er búinn
að taka sina afstöðu, hann er
flokkur hafta, ófrelsis óg úrelts
hugsunarháttar.