Morgunblaðið - 03.06.1967, Blaðsíða 18

18
MEÐ UNGU FOLKI
Laugarðagur 3. júni 1967
EKKI alls fyrir löngu hitti ég
kunningja minn á götu. Hann
c>r einn þeirra, sem ekki er
harffsoðinn í pólitíkinni og
hefur aldrei orðið heltekinn
af „hinni pólitísku bakteríu“
Ekki svo að skilja, að hann
fylgist ekki með stjórnmál-
um, en hann hefur aldrei
gengið í neinn flokk og það
er erfitt að „merkja“ hann og
ekki kæmi það á óvart, þótt
fleiri en einn flokkur gerði
sér vonir um atkvæði hans í
hverjum kosningum. Við fór-
um að tala um kosningarnar
nú í vor. „Þaff er eitt atriði".
sagði hann, „sem mér finnst
„þið'* eigið að leggja öðru
fremur áherzlu á í þessari
kosningabaráttu og því at-
riði má koma fyrir i einu
orði, þ.e. STÓRHUGUR. Það
eru fáar eða engin rikisstjórn,
sem setið hefur á valdastóli
hér á íslandi, sem sýnt hafa
jafnmikinn stórhug og þessi
ríkisstjórn, sem nú leggur
störf sín fyrir dóm kjósenda.
Það er a.m.k. mitt mat, sem
er hlutlaus áhorfandi“. Og
við fórum að ræða þetta nán-
ar.
Það er vafamál að menn
almennt geri sér grein fyrir
því t.d., hversu Búrfellsvirkj-
unin er stórkostleg fram-
kvæmd, miðað við það, sem
áður hefur þekkzt hér á
landi. Þetta mikla stórfljót,
sem runnið hefur óbeizlað til
sjávar til þessa og var fram
á síðustu áratugi einn versti
farartálmi og fáir komust yf-
ir nema fuglinn fljúgandi,
verður nú með hjálp nútíma
tækni og þekkingar gert að
aflgjafa, sem er stærri en allt
annað, sem hingað til hefur
þekkzt á íslandi. Draumurinn
um virkjun Þjórsár hefur
hingað til einungis lifað í
kvæðum og þjóðsögum meðal
þjóðarinnar, en hinn raun-
sæja kraft til framkvæmda
hefur vantað. Þó er Búrfells-
virkjunin aðeins byrjunin.
Með samningnum um ál-
bræðsluna, sem mun nota þá
orku, sem íslendingar sjálfir
þurfa ekki næstu ár, er ein-
mitt lagður grundvöllurinn að
áframhaldandi virkjun Þjórs-
ár. Búrfellsvirkjun, þótt mik-
il sé, er aðeins áfangi á braut
stórfelldra virkjunarfram-
kvæmda, sem vinna þarf að
á íslandi og unnið verður að,
ef stórhugurinn fær áfram að
ríkja.
Upphaf stóriðju er og
merkilegra spor, en margir
gera sér grein fyrir. Hún
treystir undirstöður okkar
einhliða atvinnulífs og skap-
ar okkur tekjur, sem verja á
fyrst og fremst til uppbygg-
ingar fjölþættara atvinnulífs
í hinum dreifðu byggðum
landsins. Kísilgúrverksmiðj-
an við Mývatn er og merkur
áfangi, þar sem botnleðju
vatnsins verður breytt í verð
mæta útflutningsvöru.
Þess verður vafalaust lengi
minnzt á íslandi, þegar smá-
sálarskapurinn náði yfirhönd
inni í öðrum stærsta stjórn-
málaflokki landsins — og
hann greiddi atkvæði gegn
þessum mikilvægu framfara-
málum.
Stórhugurinn hefur og birzt
í fleiru. Tökum t.d. byggða-
áætlanirnar. Samkvæmt þeim
er ætlað með samstilltu átaki
að framkvæma stórvirki í
framfaramálum einstakra
landshluta. Vestf jarðaráætl-
unin er upphafið. Samkvæmt
henni verður á árinu 1965—
1968 varið yfir 200 millj.
króna til sérstakra verkefna
í vega-, flug- og hafnarmál-
um Vestfjarða. Norðurlands-
áætlunin er næst á dagskrá
og er undirbúningur hennar
hafinn.
Stórhugurinn hefur hirzt í
ýmsu fleiru og við ræddum
þetta fram og aftur, kunningi
minn og ég. „Ég er hálfhrædd
ur um það, hvernig fer, ef
þessi ríkisstjórn fær ekki
brautargengi", sagði hann.
„Mér finnst a.m.k. núna skorta
áræði, djörfung og þrek hjá
stjórnarandstöðunni. Þetta er
mest andlaust pex, sem þeir
bera á borð og þref um lítils-
verða smámuni. Þegar kemur
að stóru málunum hafa þeir
ekkert fram að færa. Nei, ég
veit aldeilis ekki, hvernig
þetta fer, ef stjórnin tapar.
Ég er að hugsa um að standa
með ykkur núna“, sagði hann
um leið og við kvöddumst.
— BIG.
— Viðtal við Þór
Framhald af bls. 15
einfalt í raun, en í meginatriðum
virðist mér þetta rétt mynd af
því, sem við blasir. — Sjálfur
hef ég þá trú, að í Evrópu séu
nú að gerast miklir atburðir. Eg
þykist sjá, að þjóðirnar í álf-
unni séu að taka höndum saman
og að innan aldarfjórðun<?s muni
vesturhluti Evrópu verða sam-
félag með nýju sniði, sem ekki
þekkist í dag. Ég veit ekki,
hvernig það verður, en mér
finnst sennilegt, að á efnahags-
sviðinu verði raunveruiega um
eitt samfélag að ræða. Svo verð-
ur varla á sviðum stjórnmála og
menningar, en samstarfið í efna-
hagsmálum og sú trú á samtökin,
sem nú þegar er orðin svo
áhrifamikil, mun án efa hafa
mjög örvandi áhrif á menning-
armál og skapa ný viðhorf. Við
fslendingar getum ekki — því
miður vil ég segja — verið full-
ir þátttakendur í þessu efna-
hagssamstarfi. Jóhann Hafstein
dómsmálaráðherra lýsti því yfir
á ráðherrafundi erlendis fyrir
tveimur árum, að við gætum
ekki fullgilt Evrópuráðssam-
þykkt, sem nú þegar er til um
gagnkvæm atvinnuréttindi. Þetta
er vegna þess, að ónotaðar ís-
lenzkar náttúruauðlindir og fá-
mennið í okkar stóra landi skapa
hættur á innflutningi fjármagns
og fólks í þeim mæli, sem við
teljum ekki æskilegan. Við höf-
um nú ákveðið að fá erlent
áhættufjármagn í ál- og kísil-
gúrverksmiðjur. Þetta var gert
að vandlega athuguðu máli, og
ég held, að það sé rétt stefna,
sem ríkisstjórnin lagði áherzlu
á í umræðum á Alþingi, að um
almenna heimild til innflutnings
slíks fjármagns gæti ekki verið
að ræða, heldur þyrfti að meta
allar aðstæður hverju sinni. En
af mörgum ástæðum, bæði
menningarlegum og efnahagsleg-
um, er nauðsynlegt, að við njót-
um góðs af þeirri framfarasókn,
sem mun eiga sér stað í Evrópu.
Það verður að tryggja með
samningum. sem okkur henta, og
ég tel, að hljóti að vera fáan-
legir. Hér blasir við stórt verk-
efni, sem er ekki auðvelt, en
bæði þroskandi og heillandi. Is-
lenzka þjóðin hefur hvað eftir
annað sýnt, að hún vill vera full-
gildur aðili að heimsmálunum,
ekki einangruð úti í reginhafi
eða sérkennalaus hluti af stór-
þjóðamúg, heldur sjálfstæður
þátttakandi. Við viljum heims-
menningu á íslandi og íslenzka
menningu í heiminum. Það er
ekki af fordild, sem við leggjum
áberzlu á þátttöku í samstarfi
þjóða, þrátt fyrir kostnað og
aðra erfiðleika. Það er vegna
þess, að slík opinber þátttaka er
til þess fallin að leggja áherzlu
á tilveru okkar, hún sýnir öðr-
um, að við viljum vera til, og
hún brýnir okkur sjálf á að
vera það með sóma.
MEÐ
UMGIi FÓLKI
Fylgirit Morgunblaðsins.
Útgefandi: Samband ungra
S jálfstæðismanna.
Ábm.: Ármann Sveinsson.
Þá var alltaf verið
„Að frelsa landið eða selja landið“
OLAFUR Haukur Ölafsson er fæddur 1930. Hann Iauk students-
prófi frá Menntaskólanum í Reykjavík 1949 og kandidatsprófi í
læknisfræði frá Háskóla Islands 1957. Hann starfaði í Svíþjóð frá
1958, þar til hann kom heim til Islands fyrir u. þ. b. hálfu ári.
Ólafur tók mikinn þátt í félagslífi á skólaárum sínum, var m. a.
Inspector Scholae í Menntaskólanum og sat í Stúdentaráði sem
fulltrúi Vöku.
— Fyrsta st.iórnmálafélagið.
sem ég gekk í var raunar Æsku-
lýðsfylkingin. Dvöl mín þar var
að vísu stutt, því að ég var rek-
inn úr félaginu von bráðar.
Núna er þetta í huga mér eins
og hver önnur barnabrek. Eg
gerðist síðan liðsmaður í Heim-
dalli veturinn 1947 og tók þátt
í srtarfi félagsins mörg næstu ár-
in.
— Hvernig var umhorfs í ís-
lenzkum stjórnmálum á þessum
tíma?
—• Sem kunnugt er rofnaði
samstarf Nýsköpunarstjórnar-
flokkanna, — aðallega vegna
ágreinings um utanríkismál. A
þessum tíma lituðu utanríkis-
málin íslenzka pólitík sterkum
litum. Þá var alltaf verið að
„selja landið“, eða „frelsa land-
ið“. Rússnesku kommúnistarnu
svældu undir sig hvert landið
af öðru, og járntjaldið var farið
að síga. Utanrikismálin voru
sem sé númer eitt. Hér í Reykja-
vík voru kommarnir stærsti and
stæðingur okkar. Bardaginn
hlaut því að vera á milli okkai
og þeirra, Innanríkismálin voru
auðvitað þrætuepli líka, en bar-
áttan um þau reis hæst um
kosningar rétt eins og nú.
Á þessu tímabili voru oftast
samstjórnir lýðræðisflokkanna.
Kommarnir voru aftur á móti
l stjórnarandstöðu. Stjórnar-
tímabilin voru stutt og stjórnar-
skipti tíð, enda var það segin
saga. að þegar nær dró kosn-
ingum, lögðu Framsóknarmenn
allt samstarf á hilluna og gerð-
ust mannaveiðarar til að auka
gengi sitt. Þannig hafa þeir
venjulega hagað seglum eftir
vindi.
Þá má og geta þess, að kosn-
ingaslagurinn var pensónulegri
heldur en nú er. Kjördæmaskip-
unin átti sinn þátt í því. Kjör-
dæmin voru öll minni, og í sum-
um kjördæmum valt aðeins á
sárafáum atkvæðum, hver kæm-
ist á þing.
— Hvernig var félagsstarf
Heimdallar á þessum tíma?
— Félagsstarfsemin var í
miklum blóma. Við börðumst
við socialistana. Ungir Fram-
sóknarmenn voru varla til hér
í Reykjavik. Framsóknarflokk-
urinn á enga pólitíska hugsjón.
Þeir styðja jú samvinnu. — En
hver er á móti samvinnu? Þetta
er ekki pólitík.
Mér er enn í fersku minni
kappræðufundimir milli Heim-
dallar og Æskulýðsfylkingarinn-
ar. Það var mjög gaman að
undirbúa þá fundi, ekki síður
en að taka þátt í þeim. Báðir
aðilar lögðu kapp á það „að eiga
fundinn“. Þessir fundir voru oft-
ast haldnir í Sjálfstæðishúsinu,
en sá fundur, sem mér er einna
Ólafur H. Olafsson
minnisistæðastur, var haldinn í
Mjólkurstöðinni við Snorrabraut.
Var fundurinn kenndur við
Mjólkurstöðina og kallaður
Mjólkurstöðvarfundurinn. Mikil
áherzla var lögð á að smala á
fundinn og við fylltum rútubíla
af ungu fólki og ókum því svo
upp í Mjólkurstöð. Kommarnir
biðu algjöran ósigur á þessum
fundi. Fyrir vikið mátti lesa
á næstu dögum í sorgmæddum
Þjóðviljanum um „Heimdallar-
baulið í Heimdallarkálfunum"
og „pabbadrengina" í Heimdalli.
Við létum samt ekkert á okkur
fá, enda varð þetta aðeins til
að efla samstöðu okkar gegn
„Fylkingunni“.
Þrátt fyrir allt þetta áttum við
ágæta kunningja í öðrum stjórn-
málafélögum. Þá var siður að
hittast á kvöldin og rabba um
pólitík yfir kakóbolla og pönnu-
kökum, en hundskammast síðan
í blöðum daginn eftir. Fyrir
okkur var þetta oft aðeirus „bair-
átta baráttunnar vegna“, — eins-
konar skák eða skylmingar.
— Hvað finnst þér um stjórn-
málin í dag?
— Ég hef aðeins verið hér
heima í hálft ár, en mér finnst
fólkið, sér í lagi unga fólkið,
vera „skeptiskara". Áður fyrr
var allt annað hvort alveg sva.rt
eða alveg hvitt, en núna er það
aðeins mismunandi grátt.
Kommúnistar hafa beðið mik-
ið skipsbrot á undanförnum ár-
um. Þeirra „Guðir“ hafa flest-
allir fallið af sínum stalli. Þetta
var mikið áfall fyrir þá, sem
höfðu bjargfasta sannfæringu og
„trúðu“ á kommúnismann.
Þar sem frjáls hugsun fær að
þróast, verður ætíð um stjórn-
málabaráttu að ræða. Jafnvel
þótt breyttir tímar hafi fært
okkur betri skilning á afstöðu
annarra einstaklinga til við-
fangsefnanna, verður baráttan
alltaf fyrir hendi, — ef ekki
um markið, þá um leiðir að
markinu.
— Hverju vilt þú helzt beina
til æskunnar í dag?
— ísland er land mikilla
möguleika fyrir áræðið og ungt
fólk. Til þess að nýta þessa
möguleika verðum við að reyna
allt, sem við getum til að vinna
saman að sameiginlegum hags-
munum. Við eigum svo margt
sameiginlegt, og það er svo fátt,
sem skilur okkur að.
Hinsvegar megum við ekki
missa sjónar af lýðræðinu. Ef
ég man rétt var það Churchill,
sem sagði eitthvað í þá áttina,
að lýðræðið væri ófullkomnasti
stjórnarhátturinn í heimi, að
undan'skildum öllum öðrum
stjórnarháttum.
Fyrir hverju börðust þeir?