Morgunblaðið - 28.09.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. SEPT. 1968
f
Hafa framkvæmdir F.B. í Breiöholti ekki
heppnast sem skyldi?
— að undanförnu hafa framkvœmdirnar verið gagnrýndar
af byggingarmeisturum sem telja að ekki hafi tekizt að upp-
fylla þœr megin forsendur að íbúðirnar yrðu ódýrari, bygg-
ingarhraði meiri og tœknilegar nýjungar yrðu innleiddar
Húsnæðismál hafa lengi veriff
vandamál viða um heim. íslend-
ingar hafa ekki fariff varhluta af
þeim. Á þaff sér þá efflilegu skýr
ingu, aff upp úr 1940 varff mik-
il röskun á islenzku athafna- og
efnahagslífi, sem orsakaffi stöðugt
vaxandi fólksflótta úr sveitum
landsins fil kauptúna og kaup-
staða, og þá mest til Reykjavík-
ur. Sú þróun sem þá hófst hef-
ur haldiff áfram og hefur hlut-
fallsleg fólksfjölgun í Reykja-
vik veriff óefflilega mikil allt tii
síffustu ára, aff nokkuff hefur
dregiff úr henni
í kjölfar fólksfjölgunarinnar
í kaupstöðum varð þar meiri eft-
irspurn eftir húsnæði er fram-
boðið var á markaðinum og skap
aði það óeðlilega þenslu og hátt
verð á íbúðum. Stórfe'lldar kjara
baetur launþega og aukin almenn
velmegun hefur einnig orðið til
þess að mikill meiri hluti þjóð-
rinnar hefur þess efnahags-
lega möguleika að búa
í eigin húsnæði, og þrátt
fyrir stöðugar kvartanir um að
ekki sé nóg að gert má benda
á, að aðeins í örfáum löndum
búa hlutfallslega eins margir í
eigin íbúðum. Hefur sú hlutfalls
tala farið árlega hækkandi og má
nefna sem dæmi um það tölur
úr húsnæðisskýrslu Hagstofu ís-
lands, sem nýlega eru komnar
út. Þar kemur m.a. fram, að ár-
ið 1940 voru 56,2 prs. eigenda-
íbúðir, en 70,3 prs. árið 1960.
Meðalíbúðin hafði einnig stækk-
að á sama árafjölda úr 4,17 her-
bergjúm I 4,84 herbergi, og seg-
ir það einnig sína sögu.
ÁRLEG FJÁRMUNAMYND-
UN 2 MILLJARÐAR KRÓNA
ótaldir eru þeir einstaklingar
sem lagt hafa á sig gífurlegt
erfiði við að koma sér upp íbúð.
Menn hafa unnið langan
vinnnudag og brotizt áfram til
þess að geta skapað sér falleg
heimili, sem eru nú að verða
aðalsmerki íslendinga. Það hefur
oftsinnis verið gagnrýnt harð-
lega hversu ríkisv. mæti þessa
viðleitni lítils og hvað hið al-
menna lánakerfi landsins gerði
lítið fyrir húsbyggendur.
Aðallánsmöguleikar húsbyggj-
enda eru frá tveimur aðilum.
Húsnæðismálastofnun ríkisins og
lífeyrissjóðum. Húsnæðismála-
stofnunin var stofnsett árið 1955.
Fær hún tekjur sínar úr Bygg-
ingarsjóði ríkisins, en honum
hafa á undanförnum árum verið
fengnir nýjir tekjustofnar, og hef
ur árlega 340—400 milljónir kr.
sem ráðstöfunarfé Hafa lánveiit-
ingar stofnunarinnnar aukizt
verulega síðari ár og námu ár-
ið 1966 343,4 milljónum króna,
auk 17 milljóna króna er lánað
var til útrýmingar á heilsuspill-
andi húsnæði. Lánþegar það ár
voru 2452 aðilar. Árið 1967 veitti
stofnunin 2519 lán samtals að
upphæð 391,4 milljónir króna,
og veitti auk þess lánsloforð til
greiðslu í maí 1968 til 531 að-
ila, samtals kr. 93.245 milljónir
króna.
Lámsupphæðin hefur hækkað
árlega í tengíflum við visitölu
byggingarkostnaðar. Árið 1965
voru þau t.d. 280 þús. krónur,
árið 1966 340 þús. krónur 1967
380 þúsund krónur og árið 1968
' 395 þúsund krónur. Þar að auki
hafa verið veitt 75 þúsund króna
viðbótarlán til þeirra húsbygg-
enda er hafa verið meðlimir í að-
áldarfélögum A.S.f.
Lífeyrissjóðum hefur vaxið ver
ulega fiskur um hrygg undan-
farin ór, og nema nú árlega lán
þeirra til húsbygginga og ibúð-
arkaupa litið eitt lægri upphæð
en lán Húsnæðismálastjórnar (t.
d. lánuðu sjóðirnir 315,8 mi'Uj.
kr. árið 1966). Fleiri aðilar hafa
einnig lánað til húsbygginga, og
ber þar fyrst að nefna banka
og sparisjóði. Heildarfjármuna-
myndun í íbúðarbyggingum und
anfarin ár hafa verið um 2 millj
arðar króna árlega, og auk áður
nefnda lána munar þar mest um
eigið fé er húsbyggjendur leggja
fram (Árið 1966 t.d. 843,9 millj-
ónir króna.)
VERKALÝÐSFÉLÖGIN
SETJA HÚSNÆÐISMÁL
Á ODDINN
Langt er síðan verkalýðsfé-
lögin fóru að setja húsnæðismál
launþega að ræða og úrbætur í
Borgarstjórn Reykjavíkur ráð
stafar þeim 250 íbúum, sem koma
í hlut Reykjavíkurborgar sam-
kvæmt reglugerð þessari, m.a. til
útrýmingar heilsuspillandi hús-
næðis.
Þeim 1000 ibúðum, sem koma
í hlut ríkisins samkvæmt reglu-
gerðinni, ráðstafar húsnæðismála
stjórn að fengnum tillögum 3ja
manna nefndar verkalýðsfélag-
anna í Reykjavík. Jafnframt skal
og velja 3 varamenn í nefndina.
íbúðir þær sem hér um ræðir
skulu seldar láglaunafólki, sem
eru meðlimir í verkalýðsfé'lögum
Heimilt er að gefa kvæntum iðn-
nemum kost á íbúðum þessum.
Umsækjendum sem þyngri hafa
fjölskyldu og eiga ekki átt á
sl. 2 árum viðunandi íbúð, skulu
að jöfnu sitja fyrir um kaup
á íbúðum.
Söluverð hverrar íbúðar skal
vera kostnaðarverð.
Innfluttu timjburhúsin fóru verulega fram úr kostnaðaráætlun.
DEILUR UM FRAMKVÆMD
INA.
Ákveðið var að skipuð skyldi
nefnd til að sjá um byggingar-
framkvæmdirnar í Breiðholti.
Nefnist hún Framkvæmdanefnd
byggingaráætlana. Aðalverktaki
framkvæmdanna er hins vegar
fyrirtækið Breiðholt h.f. og ber
það ábyrgð á öllum framkvæmd
um undirverktaka gagnvart Fram
kvæmdanefndinni. Þá sér Breið-
holt h.f. einnig um alla jarð-
vinnu, steypuframkvæmdir og
uppsetningu steinsteyptra ein-
inga. Greiðslur til Breiðholts hf.
eru ákveðnar sem ákveðin pró-
sentutala kostnaðar framkvæmd
anina.
þeim hafa oft fært þeim raun-
hæfari kjarabætur heldur en
bein hækkun kaups í krónutölu.
Langt er síðan að fyrstu verka-
mannabústaðirnir voru reistir í
Reykjavík og áður hefur verið
minnzt á viðbótarlán sem Hús-
næðismálastofnunin hefur veitt
tii meðlima verkalýðsfélaganna.
Stærsta skrefið sem hingað til
hefur þó verið stigið, er þegar
ákveðið var í samkomulagi ríkis
valdsins og verkalýðsfélaganna
1965, að hið opinbera léti reisa
1250 íbúðir í Breiðholtshverfinu
í Reykjavík, sem síðan á að selja
verkalýðsfélagafólki með miklu
betri kjörum en annars staðar
gerist á íslenzkum húsnæðismala
markaði.
í reglugerð er gefin var út
28. apríl 1967, segir m.a. svo um
íbúðarbyggingar þessar:
Á árunuim 1966 til 1970 skulu
byggðar 1250 íbúðir í Reykjavík
á vegum ríkisins og Reykjavík-
urborgar í samvinnu við verka-
lýðsfélögin, svo sem nánar er
iin á oddinn í kjarabaráttu sinni,
enda ekki nema eðlilegt. Hór er
um stórfellt hagsmunamád allra
lýst í reglugerð þessari
fjölbýlishúsum nefndarinnar í byggingu.
Húsnæðismálastjórn skal aug- Með því að hafa þennan hátt
lýsa íbúðir þær, sem koma til á við framkvæmdir áðurnefnds
úthlutunar eftir 14 mánuði með samkomulags, í stað þess að bjóða
hæfilegum umsóknarfresti fyrir
væntanlega kaupendur þeirra.
Greiðsluskilmálar á andvirði
þeirra íbúða, sem seldar verða,
skulu vera sem hér segir:
a) Kaupandi greiðir 20 prs.
af andvirði íbúðanna á fjórum
árum, þannig að 5 prs. greiðadt
12 mánuðum áður en íbúðin er
fullgerð og afhent kaupenda.
Síðan greiðir kaupandi 5 prs.
af andvirðinu á ári, næstu þrjú
árin, á sama gjalddaga og fyrstu
afborgunina. Setja skal hann
tryggingu fyrir þessum þremur
ársgjöldum, sem Veðdeild Lands
banka íslands metur gilda.
b) Afgangur andvirðis íbúð-
anna, 80 prs. af söluverðinu
greiðist með láni frá Húsnœðis-
má'lastofnun ríkisins, sem vera
skal til 33 ára, afborgunarlaust
fyrstu þrjú árin, en endurgreið-
ast síðan á 30 árum. Að öðru
leyti skulu kjör á þessum ián-
um vera hin sömu og á lánum
Húsnæðismálastofnunar ríkisóns
á hverjum tíma.
framkvæmdirnar út á venjuleg-
an hátt mun hafa verið ætlunin
að gera þrennt í senn: Auka
byggingarhraðann, lækka bygg-
ingarkostnaðinn og koma fram
hagkvæmni og nýjungum í bygg
ingariðnaðinum. Nú hafa orðið
töluverðar deilur um störf fram
kvæmdanefndarinnar, og er það
má'l flestra þeirra, er við bygg-
ingamál fást, að henini hafi ekki,
þrátt fyrir hagstæð skilyrði, tek
fct að ná fram áðurnefndum mark
miðum. Þá hefur einnig verið
rætt og ritað um áhrif fram-
kvæmdanna á aðrar byggingar-
framkvæmdir í landinu. Hér á
eftir verður vikið að flestum
helztu deilumáluunum, og reynt
að draga hið rétta og sanna
fram.
Á EFTIR AÆTLUN.
24. maí 1967 birtu fréttastofn-
anir fréttatilkynningu frá fram-
kvæmdanefnd byggingaráætlana
og var í henni gerð ítarleg grein
fyrir fyrirhuguðum framkvænud
um, jafnframt því sem auglýst
var eftir umsóknum um íbúðirn-
ar. Segir í tilkynningunni, að
áætlað sé, að búið verði að af-
henda 260 íbúðir fyrir 15. júlí
1968, auk þess sem einbýlishús-
in, sem byggja á, verði ti'lbúin
í desember 1967 og í janúar 1968.
Fyrstu fjölbýlishúsaíbúðir F.B.
voru afhentar laust fyrir miðjan
mai mónuð sl., en afhendingu
þeirra íbúða, sem eru í fvrsta
ófanga byggingaráætlunarinnar
verður ekki lokið fyrr en í febr-
úar 1969, eða 6—7 mánuðum síð-
ar en ráð var fyrir gert. Fram-
kvæmdir við það fjölbýlishús,
sem var tekið í notkun, hófust
6. apríl 1967, og tók bygging
þess því um 13 mánuði.
Af þessu má marka, að áætl-
anir um byggingarhraða hafa
engan vegin staðizt, og er hann
sízt meiri en hjá byggingarmeist
urum. Bent hefur verið á það
af forráðamönnum F.B. að á þeim
tíma „þegar 150—200 fjölskyldur
fluttar inn í hús Fram-
kvæmdanefndarinnar, verður
einasta stigahús túilbið
ti'l íbúðar hjá keppinautunum."
Þetta er að vísu rétt, en sann-
leikurinn er ekki hálfsagður, því
að framkvæmdanefnd byggingar
áætlana var úthlutað sínum lóð-
um í Breiðholtshverfinu 25. á-
gúst 1966. F.B. lagði teikningar
sinar inn til samþykktar þá um
veturinn og gat hafizt handa
strax um vorið. Byggingarmeist-
urunum var hinsvegar úthlutað
sínum lóðum í apríl 1967, og
fengu þeir teikningar sínar sam-
þykktar í september og gátu þá
hafið framkvæmdir sínar, en á
mun óhagstæðari árstíð en F.B.
Byggingarmeistarar eru um þess
ar mundir að ljíka við íbúðirn-
ar, sem þeir byrjuðu á þó, og
sézt því, að framkvæmdir þeirra
hafa tekið heldur skemmri tíma
en framkvæmdir F.B., hvort sem
miðað er við lóðaúthlutun eða
byrjunarframkvæmdir, þrátt fyr
ir að aðstæður þeirra væru óhag
stæðari, einkum og sér í 'lagi
að því, er lítur að útvegun fjár-
magns.
Framkvæmdanefndin hefur
skýrt það hvers vegna fram-
kvæmdir hennar eru á eftir á-
ætlun á þá lund, að langan tíma
hafi tekið að þjálfa byggingar-
starfsliðið i nýjum byggingarað-
ferðum og að byggingarsvæðið
hafi ekki verið tilbúið á þeim,
tíma, sem þeir væntu Það er
óneitanlega mikill ókostur við
nýjungar í byggingartækni, að
svo langan tíma taki að þjálfa
menn upp í að nota þær, að
skakki 6—7 mánuðum á áætlun
og niðurstöðu. Það er hins vegar
gömul saga þeirra sem við bygg
ingarframkvæmdir fást, að svæð
ið sé ekki eins og þeir kjósa,
þegar framkvæmdir herjast. Viss
ulega tefur s'líkt fyrir, en ekki
meira hjá F.B. heldur en bygg-
ingarmeisturunum, þar sem byrj
unaraðstaða var mjög svipuð.
LÍTIL TIT.RAUNASTARF-
SEMI VIÐ BYGGINGU EIN-
BÝLTSHÚSANNA
Eitt af hlutverkum F.B. var
aff gera t’ilraun með byggingu
einbýlishúsa úr timbri. Var á-
kveðið að reisa 23 slík hús, og