Morgunblaðið - 08.03.1969, Blaðsíða 15

MORGUNB'LAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MARZ 1969.
15
„Það er með þetta eins og aðra
þætti lífsins... t. d. ástina... “
Spjallað við tvo unga lœkna, hjónin Helgu Hannesdóttur og Jón C. Stefánsson
„ÉG var alltaf ákveðin í að fara í háskólanám og einhvern
veginn varð læknisfræðin úrslitalausnin — en hvers vegna
endilega hún, á ég erfitt með að svara. Ef til vill var það
vegna þess, að ekki var völ fyrir mig á öðrum raunvísindum
við háskólann hér á landi, eða kannski vegna þess að faðir
minn var læknir og vakti starfið því snemma forvitni mína.“
Og Helga Hannesdóttir viðurkennir, að sú staðreynd, að
faðir hennar var læknir og afi hennar sömuleiðis og þau
kynni, sem hún þannig hafði af starfi lækna, hafi ráðið ein-
hverju um, að hún ákvað að feta í fótspor þeirra. Fyrir
skömmu lauk hún prófi frá læknadeild háskólans og er byrj-,
uð sitt kandídatsár.
En það er ekki aðeins, að faðir hennar, Hannes Guðmunds-
son hafi verið læknir og afi hennar, Guðmundur Hannesson,
heldur er eiginmaður hennar, Jón G. Stefánsson, einnig lækn-
ir. Má því ætla að heilsufarið verði í góðu lagi á heimil-
inu því.
Mbl. heimsótti þau hjón eitt kvöld fyrir skömmu, til að
reyna að skyggnasit aðeins inn í þann heim, sem bíður ungra
lækna í dag.
Það vekur athygli, að vegg
ir dagstofunnar á heimii
þeirra eru hárauðir og hús-
gögnin eru í svipuðum lit.
Það hvarfar að manni, að
þessir litir eigi að vega Upp
á móti hvítklæddu fólki, hvít
um rúmum og ljósmáluðum
veggjum, en slíkt er um-
hverfi þeirra á vinnustað.
Helga er, eins og fyrr segir,
byrjuð sitt kandídatsár og
fyrsta hálfa mánuðinn verð-
ur hún á Fæðingadeildinni
en fer síðan á Slysavarðsitof-
uraa. Það eru nokkrir erfið-
leikar fyrir nýútskrifaða
læknakandídata að fá kandí-
datsstöður, því að lausar
stöður eru nú af skornum
skammti og ganga eldri kandí
datar að sjálfsögðu fyrir. Jón
er á lyflækningad'eild Land-
spítalans og er hann að ljúka
sínu kandídatsári, þótt þrjú
ár séu ’liðin, síðan hann lauk
háskólaprófinu. Hefur hann
tekið kandídatsárið í hlutum,
en unnið við önnur læknis-
störf á milli, að mestu á
Kleppsspítala.
KANDÍDATSPRÓFIÐ ER
AÐEINS AFANGI
„Þessa dagana er fólk allt-
af að Segja við mig hvað ég
hljóti nú að vera ánægð með
að vera búin ... vera búin
að fá svona mikið próf, segir
Helga. En í rauninni er kandí
datsprófið aðeins áfangi á
þeirri leið, sem maður er að
fara. Ég er ekki lengur bund
in við skólann og kennsilu-
kerfi hans og hef ekki leng-
ur bókastaflann stöðugt yfir
mér — en námið heldur á-
fram, þótt ég geti nú farið
að sinna meira þeim greinum
læknisfræðinnar, sem ég hef
áhuga á eða ætla að leggja
fyrir mig.“
Og Jón bætir við: „Þegar
háskólanámi lýkur er maður
laus við það kerfi, sem mað-
ur heíur orðið að búa við
allt frá 7 ára aldri. Maður
hefur orðið að lesa bækur,
sem mann langar ekki til að
lesa og læra fög, sem mann
langar ekki til að læra. En
... þótt losnað hafi um tök
námsskipulagsins, þá er mað-
ur ekki endanlega laus, því að
í sérnámi eru gerðar kröfur,
sem verðandi sérfræðingur
skal uppfylla, hvort sem hon
um þykir súrt eða sætt.“
„Nú ætlar þú að leggja
fyrir þig geðlækningar Jón.
Hvað ræður vali þínu á sér-
grein?“
„Það er tilviljun, sem ræð-
ur því á hvaða grein lækn-
isfræðinnar maður fær áhuga.
Það er eins með þetta og
aðra þætti lífsins. Tökum t.d.
ástinia. Hvers vegna verður
maður ástfanginn af þessari
konu en ekki hinni?“
„En nú er ástin hverful."
„Áhugamálin breytast einn
ig innan læknisfræðinnar.
Læknanemi eða læknir, sem
hefur haft brennandi áhuga
á einni grein, fær allt í einu
áhuga á annarri. En það er
„Læknar skoða sjúkling-
inn sem einstakling, segir
Jón. Það skal allt gert fyrir
hann, sama hvað það kostar.
En það er minna hugsað um
almennar sjúkdómavarnir.
Læknir segir t.d. við feitan
sjúkling með skert sykurþol:
„Þú þarft að breyta um mat-
aræði og grennast, þá líður
þér betur og þú lifir lengur.“
Þetta segja Iæknar við sjúkl-
inga sína daglega, en þetta
er ekki sagt við fjöldann,
alla þjóðina. Læknar eru
ekki á eirau máli um, hvað
er rétt og hvað er rangt eins
og allir vita. En þeir eru
sammála um fjölmörg grund-
vallaratriði hollustuhátta og
mættu gera meira að því að
tala ti'l fjöldans. Krabba-
meinsfélagið rekur áróður
gegn reykingum ... en betur
má ef duga skal.“
„Þau öfl í þjóðfélaginu,
sem ráða verðlagi og gæða-
mati taka ekki tillit til holl-
ustu í ákvörðuiium sínum, seg
ir Helga. Tökum t.d. kinda-
kjöt. Kjötið, sem metið er í
fyrsta flokk, sem bezta kjöt-
almennt, hljóti að aukast. Það
mætti segja mér, að það verði
áhugamenn og stjórnmála-
menn, sem taka frumkvæðið
í þessum málum, meðan lækn
ar leggja kollhúfur."
ÞEKKINGIN VERÐUR
ÞYNGST Á METUNUM
„Hvað mætir lækninum,
þegar hann kemur út úr há-
skóla?"
„Kandídatsárið, sem flestir
taka strax eða stefna að því
að ljúka sem fyrst, segir
Helga. Það er 13 mánuðir,
2 mánuðir á fæðingadeild, 2
á slysavarðstofu, 5 á lyflækn
ingadeild, 4 á handlækninga-
deild og við þetta bætist hér-
aðsskyldán, sem er mismun-
andi llöng og getur farið upp
í 6 mánuði. Nú er hún 3 mán-
uðir. Þessu þarf að ljúka, áð
ur en maður fær lagalega
leyfi til að kalla sig lækni.
Sumir byrja á að fara í sér-
grein og taka kandídatsárið
síðar. Það er ekkert skemmti
leg tilhugsun að þurfa að
byrja á kandídátsárinu því
að það þykir heldur leiðin-
Jón, Helga og Aðalbjörg litla. Hver veit nema Aðalbjörg eigi eftir að feta í fótspor foreldra
sinna, afa og langafa?
ekki vegna þess að hann
hafi vegið og metið hverja
grein fyrir sig og komizt
þannig að raun um, hver
muni vera sú bezta. Þarna
er eitthvað annað, sem oft-
ast ræður úrslitum. Það á
ekki að gera of mikið úr
þætti skynseminnar. En varð
andi val mitt á sérgrein þá
hef ég haft áhuga á geð-
lækningum allt frá því ég
byrjaði í læknisfræði. Ég var
að hugsa um að fara í sál-
fræði eða heimspeki í eina
tíð og hef alltaf haft áhuga á
fólki.“
ÞAÐ ÞARF AÐ KYNNA
SKOÐANIR LÆKNA
Við ræðum nokkra stund
um hinár ýmsu háskólagrein
ar og ungu læknarnir koma
inn á það, að læknisfræðin
sé í of litlu sambandi við
þjóðfélagið.
ið, er jafnframt það feitasrta
og um leið e.t.v. óhollasta
kjötið. Mjólkin verður að
hafa ákveðið fitumagn til
þess að teljast góð. En hún
mætti vel vera með 1 prs.
minna fitumagni, án þess að
missa nokkuð af bragði sínu
— ö'llum offeitum til bless-
unar.“
„Það eimir ennþá eftir af
hugsunarhættinum „feitur og
fallegur", segir Jón. Annars
þarf að gera meira að því
að kynna skoðanir lækna. Ég
held að þeir hafi lítið hugs-
að út í þetta sjálfir og verði
hafizt handa um almennari
heilbrigðisfræðslu, sýnist mér
það verði aðrir en læknar,
sem hafa mumu frumkvæðið.
Afstaðan gegn félagslegum
vandamálum er mikið að
breytast og áhugi á þeim ört
vaxandi og eins held ég, að
áhuginn á heilbrigðismálum
legt og því fylgir vakt víð-
ast hvar þriðja hvern dag
og verður maður þá að vera
til taks á sjúkrahúsinu allan
sólarhringinn."
„Eru kandídatar og aðrir
yngri læknar þjakaðir undir
yfirlæknaveldinu, sem maður
heyrir stundum talað um?“
„Þetta með yfirlæknaveld
ið hlýtur að hafa breytzt frá
því sem var, segir Jón, ef
sögurnar eru réttar, sem af
því fóru. Yfirlæknarnir eru
forráðamenn á sjúkrahúsun-
um, og ég held reyndar, að
áður fyrr hafi verið talið
skylt að þeir vissu bezt og
réðu í einu og öllu. Nú er
aftur á móti frjálsar umræð-
ur um hvert mál og allir geta
látið rökstutt álit sitt í ljós.
Yfirlæknirinn er foringi með
al jafningja — en ungu lækn
arnir, sem koma úr sérnámi,
eru oft fróðari i sinni
grein. Til þeirra er leitað og
e'ldri læknar skilja það og
sætta sig við það. Þetta er í
takt við það, sem annars stað
ar er. Þekkingin verður
þyngst á metunum."
ÞAÐ ÞÝÐIR EKKI AÐ
SETJAST f STÓL
„Það tilheyrir víst að
spyrja fólk að loknu háskóla
prófi hvort háskólinn ræki
sína skyldu?“
Jón svarar: „Ja, það eru
svo margir, sem segja NEI,
að maður fer að trúa því“.
„Eru kennsluhættirnir í
læknadeildinni þá ekki eins
og þeir ættu að vera?“
„Kennsluhættir eru aldrei
eins og þeir ættu að vera
og verða það aldrei, segir
Jón. Nú eru væntanlegar
breytingar á kennslufyrir-
komulaginu og þær verða á-
reiðanlega til bóta. Námið
ýerður líklega stytt, þannig
áð meðalnámstími verði 6 ár í
stað 6V2 nú, og ég býst vfð
að í framtíðinni verði stefnt
að því að stytta námið enn
meir, niður í fimm ár.“
„Af hverju verður þá skor
ið?“
„Fyrst og fremst þeim tíma
sem hefur farið í ekki neitt.
Með mun meiri skipulagn-
ingu fæst betri nýting náms-
tímans. Sennilega verður lagt
harðar að mönnum og námið
þyngt. Allt of mikil áherzla
hefur verið lögð á sumar
greinar, t.d. líffaérafræði og
endurskipulagning námsins er
löngu orðin brýn. Annars
eru breytingarnar örar í
læknisfræðinni og á hverju
ári kemur margt nýtt fram,
sem taka þarf upp í kennslu
og um leið má strika annað
út. Þess vegna þýðir ekkert
að setjast í stól að loknu
prófi og ætla sér að sitja þar
og lækna til æfiloka, sam-
kvæmt því, sem manni var
kennt í skóla. Eftir nokkur
ár er margt af vísdómnum
orðið úrélt og því verða lækn
ar að halda menntun sinni
við. Ég gerir ráð fyrir að það
komi að því, að mun strang-
ari kröfur um viðhaldsmennt
un verði gerðar til lækna en
nú er.“
EINHVERS KONAR
MINNAPRÓFSLÆKNAR
„Nú er mikilil skortur á al-
mennum heimilislæknum.
Hafa ungir læknar ekki á-
huga á því starfi?“
„Sú skoðun, að almennir
læknar geti ekki gert neitt
almennilega hefur legið í loft-
inu. Þeim hefur jafnvel sjálf-
um fundizt þeir vera ein
hvers konar minnaprófslækn-
ar. Þetta finna stúdentarnir
greinilega, meðan þeir eru
við nóm og þeir geta ekki
sætt sig við tilhugsunina um
að búa undir þessum rang-
láta dómi. Séu menn spurðir
viðurkenna þeir að hinir al-
mennu heimilislæknar séu
hinir ágætustu og þörfustu
menn heilbrigðisþjóraustunnar
en samt skortir þá dýrðar-
baug sérfræðingsins. Gefa
verður þeim kost á því að
ná sömu metorðum og aðrir,
með því að afla sér sérþekk-
ingar í heimilislækningum,
enda er í ráði að gera þær
að sérgrein. Ég veit um marga
er luku læknaprófi fyrir 3—4
árum, og hafa áhuga á að
stunda almennar lækningar
hér í Reykjavík eða úti á
landi. Stærstur hópurinn vill
stunda þær í samvinnu við
aðra lækna og allt bendir til
þess, að læknar verði fúsir
ti'l að vinna á þeim lækna-
stöðvum eða læknamiðstöðv-
um, sem mikið hafa verið til
umræðu undanfarið — þ.e.a.s.
verði þeim komið upp. Ungu
læknarnir vilja hafa góða
Framhald á bls. 18