Morgunblaðið - 24.02.1970, Blaðsíða 17

MORiGUiN.BLA.DID, MUÐJUDAGUR 24. FEBRÚAR 1970
17
Bændastéttin hefur sýnt
dugnað og framkvæmdavilja
Ræða Ingólfs Jónssonar, landbúnaðarráðherra,
við setningu Búnaðarþings
Stjóm BúimaiSarfélaigs íslands,
búrtaðianm álastj óri,
Búnað'ailþinigsiulltrúar,
ágætu áheyrendur.
Síðaist þeigar Búmiaðiarþiimg kiom
saimaoti viar rætt um árferðið oig
afikoni'u laMdbúniaðiariinB.
Voru menin siaimmála uim að ár-
fierðið unidanfarin ár hiefði veri'ð
ótoiaigistætt, tíðarfarið toafi verið í
laíkiara lagi og (heyskapur rnijög
misjiafn að gæðium og miaigni.
Árið 1969 miunia allir og -hiafa
flestir hieildarmyinid af því í hiutgia
sér.
Óþiurríkaiinium um meiri hluta
lainidisdnis og afleiðinigum þeirra
þarf ©kikii að lýsa svo kiuiraniuigt,
sem það er öllutm,
Erfitt érferðd fjögiur ár í röð
hlýtur að hafa áhrif á afikiomu
landbúniáðia r in s og reynlt á diuign-
að og atorku þeirra, sem aitvinnu
vieginm stiumdia.
Marigir bændiux hafa sagt að
mú væru búskiapanskilyrði gó'ð,
ef tíðarfar væri í mie'ðlallagi.
Auíkin ræik'tun, tækinii og viðun-
andi verðlag á búivörum, hiefir
reynat bœmdum haldigóð vörn í
viðureigmdnni við kiuld'a og ó-
halgstætt tíðarfiar.
Flastir gerðu ráð fyrir mikl-
um aamidrætti í framiefðlslumni
og framíkivæmidium miðað vxð
þaiu sfcilyrðd, siern af tíðarfarinu
ieiddii.
Á sl. haiusti reiknuðu allir með
mjólkiurisfciorti á aðal miarfcaiðis-
avæðiiniu. Til þess hefur efcki
Idomið. Það hefiur hins veigar
sfcieð, sem ekki hafði verið reikn-
alð amieð aið mjólfcurframieiðlslan
hiefiur aufcizt verulega frá fyrra
ári.
Ekfci hefur þurft að flytja
íhjóik að niorðan eins og neynt
var árið áður. Slífcir flutniiinigiar
eru dýrir og vomt að treysta á
(þá, þar sem fjallvegir teppast
iðulega.
Sú staðreynd að framleiðslan
dregst lítið saimiairi! þrátt fyrir
Vornt árfierði sýnir duginiað og
framkvæmdavilja bœndaistéttar-
ilntniar. Það sýnir eiinmiig ihvers
virði það er lanidbúnaðinium að
hafia á fáum uindianförruum árum,
tvöfaldað túniaistærðinia og auik-
ið rætotuiniimia einis og rauin ber
viltiniL
RÆKTUNIN BJARGAR
FRAMLEIÐSLUNNI
Ef ræktumiinm hefði ekki mið-
að jafn vel á veg einis og stað-
reynidinruar sýnia, befðd viðnáms-
þróttur lamdibúinialðarinis til þess
að mæta kólniamdi tíðarfari og
erfiðleifcium, sem af því leiddi
verið miun mintná. Þá hefði fram-
ieiðslam óhjákvæmdiega dregizt
saimain, þá hefði öruiggiega orðið
mjól'kiurskortur mikimm hluta
vetrarinis og þá hefði orðið tái-
fimniamjieg kreppa og samidróttur
í landibúmaðdntum.
Vera má að erfiðledkiar geri
vart v?ð siig veglnta þetsa að góð-
ur miartoaður finnist ekfci fyrir
niægilega mifciinm hlulta frtam-
leiðlsluminiar. Erfiðleifcar vegna
aiufciinmar framleiðlsiu eru ammiars:
eðlis og verða efctoi eins tilfinn-
amiegir, þótt útflutiniinigisuppbæf-
lumar hröktovi efctoi til að trygigja
fullt verð fyrir alia framleiðisl-
uirua.
Vomir standia til að inmgamiga
íslanidis í EFTA verði til þeiss aið
betri miarfaaður fáist fyrir kj'öt-
vörur, ull og stoimm.
Nú þegar á íþessu ári mjótum
við haigniað'ár af því mie'ð kjiöt-
sölu til Svfþjóðiar, sam okki hef-
ur verið í allmöng ár og aiufcdnmii
sölu á dilkakjöti til Nonegs.
Tollur af þvlí fcjöti, isiam fier til
Svíþjóðar verður felldur rniður
að minnista toosti af miesitium
hlutia þes® mialgms, sem þain|gað
fer og líklegt er að tollur verði
felldur miður af því kjöti, sem
fer til Nonegs.
Tollur, sem öruigglega verður
gefinm eftir af þvi kijöitd, sem fer
til Svíþjó'ðar, miemiur kr. 22.000.
000,00. Og nionsfci kjöttollurinn,
sem er miklu lægri, niemiur 9
millj. króna.
Hagmaðurimm nú á fyrsta ári
nemur talsvert hærri upphæð, en
því sem tollunjum nemiur, þar
sem verð fyrir kjötið í Noreigii og
Svíþjóð er hærra, þótt tollamiir
væru greiddir, heldiur en femigizt
hefir anmiars staðar.
Emgimn tollur er af því kjöti,
sem fier til Dammiertour. Þar er
senmileiga möguleiíki á að kioma
mieira kjiöitd á miartoað með því að
vinma motokuð mieira fyrir það,
en himgiað til hefiur verið gert.
Margt er gert til þess að vinima
miarka'ði fyrir íslenzfcar búivörur
og hafa ýmsdr lagt sig fram í því
efni. Eiigi að síðiur er maiuðlsynlegt
að herðia róðurinn og letggja
enn mieiri áherzlu á þaiu mél.
Um EFTA befur miikið verið
rætt og hafia verið skiptar skioð-
andr um það mál.
Autoafundur Stéttasambands
bæmda var kaliaðiur samian mieð-
an málið var tdl mieðfer'ðar í Al-
þinigi, oig 'gerði fundiuriinm álykt-
um um, að það væri ísleinztoum
landbúmiaðd til tjóms að gerast
aðili að Fríverzluniarbamdalagii
Evrópiu og gæti það einnig orðið
þjóðimini í heild til mikils
sifcaða.
Ektoi er seinnileigt að Búniáðiar-
þiinlg geri einmiig ályktum á svip-
aðam hátt. Um það stoal emigu
spáð og EFTA-miálið ekki gert
að frekara umræðuiefmi að þesisu.
sdmmi.
Það sfaal þó á það hemt að ör-
uiggt má telja, að lamdibúmiaður-
inn og þjióðini í heild mumi mjóta
gó’ðs af því að hafa igerzt aðili
að fyrrmefndum samtötoum.
Reynsliam mium sbiera úr því
hversu mitoill haigmiaðiurimm verð-
ur, hvort voixir himmia bjiartsýn-
ulsitu miurnu rætast í því efmi.
EFNAHAGSAÐGERÐIRNAR
HAFA BORIÐ GÓÐAN
ARANGUR
Samfara erfiðhi árfierði til
landsins hafði eiminiiig klomið afla-
bres'tur og stórfcioistlegt verðfall
isjlávarafurð'a á árunum 1967 og
1968.
Á þeim áruim læiktouðu út-
fluitninigistekjuriniar um niærri
helminig.
Til þess að miæfca þessu varð
að gera róttækar aðigertSir í efna-
hagsmálum, sem allir fumdu fyr-
ir um sinm.
Enigiinm efast lengur um að ráð
sibafiamiinniar, sem gerðar voru,
hafia borið árainlgur og að nú er
útlitið í aitvinnu- og efnihagsmál-
um miklu betra.
Nauðsynlagt er að saimistaðá
fáist uim að mdðia kröfiur um toaup
og kijör við gjialdlgetu abvinnu-
vegannia. Kapþhlaiup milli toaup-
'gjialds og ver'ðlags gæti spillt
þedm áramgri, sem hefir náðst,
og toomdð í veg fyrir að góð lífis-
tojör og atviinmiuöryggi verði í
lamidinu.
Aflabröigð á síðastliðiniu ári
voru sæmilega igóði, 'þótt síldin
bafii rað miastu bruigðizt.
Verðlag á sjávarafurðuim hefir
'hækfcað og igrei'ðlslujöfniuður við
útlömd hefir náðlst.
Gjialdey risvarasij óður hefur
miyinidast aftur í Seðlabiantoan-
um.
Ef efiniaihaigsaðigerð'irniar hefðu
ékfci verið gerðar, faefði það fcom
ið þumgt niður á lanidbúmaðinium
tefcfci síður en ö'ðrutm atvimmiu-
greimiuim. Þá hefði hér skiapazit
varamlegt atviininulieysi og siarn-
dráttur í framtovæmdum.
Full atvininia fyrir alla er eikki
síður hagsmiumiamál fyrir land-
búnaðiiinin etn þjóðlarfheildlimia.
Það er landbúmaðdmum mikils
virði að atvinna sé nœig og kaiup-
geta sé fyrir hendi.
EFTA-AÐILD OG
ATVINNULÍFIÐ
Ég hield að EFTA-aðild og
aufcin iðtniaðarstarfsami verði
hjálpartæfci til þess alð tryggja
mægilega abvinmu í lamdinu og
bæta þamnig lífskjör almienm-
inlgs.
Mi'ðað við það að bœndur hafa
búið við 'slæmt tíðarfiar fjöigiur
ár í röð, er eðlileigt að atbuiga
nioktouð hvermig baigur þeirra er
uim þessar mumdiir.
Vitað er að aðistaðam er mjög
misjöfm, að mieðal tekjurnar eru
Ingólfur Jónsson
því ekki háar. Þanmiig hefur það
alltaf verið og mum latoara, ef
liti'ð er árabuig eða áratuigi til
bafca, og málin ákoðuð á hlut-
læigan hábt.
Haus'tið 1908 var gerð víðtæfc
úttekt á efmáhag bænida oig tetoj-
um þeirra.
Greimargerðin,, sem samiin v'ar
af Harðærismefmd er glögg og ít-
arleig oig hefiur verið birf í Ár-
bófc lamidbúnaiðariins 196S. AstæðU
lauist er því að f jölyrða um þessa
igreiinargierð nú, þar siem húm
liggur fyrir prentuð,
Mér þykir þó rétt a'ð vekja at-
hygli á að mieðaiskuld bæmida
yfir landið alít var í árslok 1967
kr. 262 þús.
2747 bænidur sfculduðiu að
mieðialtali 109 þúis. kr. og 2022
bæmdur sfciulduðu að mieðaltali
468 þús. kr.
Skuldir hafa senmiliaga aiukizt
eitthvað síðan.
Meðalbrúttóeign bænda yfir
landið, var fcr. 1.048.000,00.
3,4% bænda eða 162 að tölu
eru taldir vera mjög illa stæðir
fjárhagsl'ega og hafa tæplega að-
'Stöðp til að halda búskap áfram.
Ýmsir hafa talið að afkoma
bænda hafi versnað milkið síð-
an þessi úttefct fór fram.
Uim það Skal efckert fullyrt að
þessu simmi, en ástæða er til að
tafca til athugunar hvernig sfldl-
semi bænda reyndist vera við
síðuistu áramót.
SKILSEMI BÆNDA GÓÐ
Meginhluti skuldanna er við
Stofnlánadeild landbúnaðarins
og Veðdeild Búnaðarbanfcamis.
Samfcvæmt upplýsingum banfc
ans hafa árgjöld af sfcuMum
bænda ékiki greiðzt eins vel og
við síðustu áramót.
Heildarárgjöld árið 1969 námu
143 millj. fcróna en það sem inn
heiimtist á árinu var kr. 150.899.
876,51. Hefur það ekki áður skeð
í sögu bankans að árgjöld greidd
ust svo vel, eða nærri 8 millj. kr.
af ógreiddum árgjöldum frá fyrri
árum, aufc þesis sem féll í gjald-
daga á sl. ári.
Þetta er nofcikur mælikvarði á
greiðslugetuna þótt efcki sé hann
algildur og munu allir, sem bera
hag landbúnaðarins fyrir brjósti
telja þetta góð tíðindi.
Lán úr Stofnlánadeild inámu á
sl. ári kr. 131,8 millj. en kr.
139,7 millj. 1968. Gj'öld til Stofrn-
lánadeildar verða efcfci felld nið
ur hverjir sem með völd fara.
Norðmenn tafca hátt innflutnings
gjald af fóðurbæti og nota það
til laindbúnaðarlána.
A síðasta Alþingi voru sam-
þyktkt lög um heimild til að
breyta lausastouldum bænda í
föst l'án.
Hafa ýmsir gagnrýnt þessa lög
gjöf og talið hana lítilsvirði fyr
ir bændur. Ekki sfcal tíma eytt í
að rökræða uim þessa löggjöf að
sinni en nötokrar staðireyndir
skulu nefndar.
Lánin eru til 20 ára með jöfn-
um ársgreiðslum. Vextir og af-
borganir samanlagt eru jafn háar
og greiða verður í vexti og. fcostn
að af víxilsfculd. Með þvi að
greiða sem nemur víxilvöxtum
ásamt fcostnaði sem af víxlum
'l'eiðir, læfclkar sbuldin um 5%
árlega.
Miðað við það að bóndinn sé
roeð víxilsfculd eða verzlunar-
sfculd er það til mikilla hagsbóta
að eiga þess kost að fá fast lán
með þeim kjöruim, sem tilgreind
eru.
Slkuldabreyting getur aðeins
átt sér stað vegna framfcvæmda
eða fjárfestingar á jörðinni gegn
hæfilegu veðL
LAUSASKULDALANIN KOMA
AÐ GÓÐUM NOTUM
Þótt Seðlabanlkinn hafi ékki
verið slkyldaður með löggjöf til
þess að kaupa slkuldabréfin þarf
það efcki að standa I vegd fyrir
því að ilöggjöfin sé framfcvæmd.
Minna má á að 1962 voru sam
þyfcfct lög í sama tilgangi og hafa
Skuldabréf frá þeim tíma selzt að
mestu leyti. Búnaðarbankinn
mium eiga eftir tæpiega 6 miillj.
króna af þeim bréfum.
Víð síðlustu árarnót hafði Bún-
aðarbanfcinn afgreitt 260 lausa-
sfculdalán að upphæð krónur
50.630.000,00.
Frá áramótum munu hafa ver
ið afgreidd noklkuð á annað
hundrað lán rúmlega 20 millj.
kr.
Er gert ráð fyrir að lausa-
skuldalánin ©eti numið 80—90
tmillj. króna.
Þeir, sem hafa notfært sér
þetta tælkifæri hafa bætt að-
stöðu sína, þeir eiga mun hæg-
ara með að standa í sfcifanm með
árlegar greiðslur heldur en ef
þeir væriu með lausasfculdir.
Þrátt fyrir góð skil í Búnaðar
bankanum og afgreiðslu lausa-
sfculdalána eru 250—300 bænd-
ur, sem hafa efcki staðið í sfcil
uim við banlkann.
Fer nú sérstök athugun fram á
því hvernig efnahagur þessara
bænda er.
Hefi ég ásamt formanni Stétt
arsambands bænda rætt við báða
bahkastjóra Búnaðarbanfcans og
foirmann banlkaráðsins um mál
þessara bænda.
Það er liklegt að nokkur hluti
þeirra sé þannig settur fjárhags
lega að ötoki verði talið rétt eða
fært að greiða götu þeirra.
Vitað er að fullur skilningur
er fyrir ihendi ihjá bankánuim og
vilji til þess að greiða úr mál-
inu eftir því sem skynsamlegt er
og fært þylkir.
Það er eðlilegt að í bændastétt
inni eins og öðrum þjóðfélags-
stéttuim séu menn, sem eiga við
fjárlhagslega örðugleika að búa.
Ýmsir verða fyrir óíhöppum,
heilsuleysi og öðru óviðráan-
legu, sem úrslitum getur ráðið
í efnalegu tilliti. Aðrir búa á
lélegum jörðum, sem æsfcilegt er
að fari í eyði.
LÍFEYRISSJÓÐUR FYRIR
BÆNDUR
Síðasta Búnaðarþing kaius
þriggja manna nefnd til þess að
undirbúa löggjöf um lífeyrissjóð
fyrir bændur.
Nefndin starfaði sl. sumar og
haust og afhenti mér drög að
frumvarpi til laga um þetta mál
rétt fyrir jólin.
Samfcomulag varð um það að
skipa nýja nefnd til þess að
semja frumvarp um lífeyrissjóð
fyrir bændur.
í sfcipunarbréfinu er kvéðið
svo á að nefndin slkuli styðjast
við þau drög að frumvarpi, sem
fyrir lágu og ljúka störfum ef
mögulegt er það fljótt að fært
væri að leggja fruimvarpið fram
á Alþingi í vetur.
f nefndinni eiga sæti Guðjón
Hansen tryggingarfræðingur og
er hann formaður nefndarinnar,
Gimnlaugur E. Briem, ráðuneyt
isstjóri, Gunnar Guðbjörnsson,
form. Stéttarsambands bænda,
Ólafur Björnsson, prófessor og
Erlendur Vilhjálmsson, deildar-
stjóri.
Löggjöf um lífeyrissjóð fyrir
bændur þarf að vanda vel. Það
er efclki auðvelt að gera hana vel
og réttlátlega úr garði.
Það er von olklkar að það tak-
ist.
Það er vilji oklkar allra að
bændur fái sinn lífeyrissjóð og
njóti þeirra réttinda, sem meiri
hluti landsmanna nýtur nú þeg
ar.
Kalráðstefnain., sem haldin
var hér í síðustu viku var að
mörgu leyti mjög merkileg sam
koma.
Standa vonir til að góður ár-
angur verði af því, sem þar fór
f ram.
Sjö manna Kalnefnd var stoip-
uð á sl. sumri eins og kunnugt
er. Er Pálmi Einarsson, fyrrv.
landnámsstjóri formaður henn-
ar.
Tilgangur með nefndarsfcipun
inni er sá að gera athuganir á
hvernig megi snúast gegn vand-
anum.
AUKIN ÞEKKING OG
SAMRÆMDAR AÐGERÐIR
Nauðsynlegt er að saimræma
þær athuganir, sem gerðar eru
vegna kalsins.
Hér á landi eru miargir áigæt-
lega menntaðir menn, sem kunna
til verka. Eigi að síður vantar
aulkna þeikkingu á þessum miál-
um.
Ráðunautar eru margir og er
nauðsynlegt að sfcipuleggja starf
ið til þess að þeir starfsfcraftar,
sem fyrir hendi eru nýtist sem
bezt. Trú mín er að Kalnefndin,
sem er samstarfsnefnd Rann-
sófcnastofnunar landbúnaðarins
og Búnaðarfélags íslands vinini
gott starf.
Rannsókna- og tilraunastarf-
semi á sviði laindbúnaðarins er
nauðsynleg og hafa stjórnvöld-
in sfcilið það.
Fjármagn 'hefur verið aulkið til
rannsófcnastarfsemi í landbúnað
inum.
A fjárlögum þessa árs eru kr.
24.675.000,00 í því sfkyni. Er það
rúmlega sex sinnum meira en
það var fyrir 10 árum.
Það ber að hafa í huga að
fjánmagnið nýtist bezt með því
að starfsemin sé samræmd og að
Skipulega og rétt sé að málunum
unnið.
Aiuiðlheyrt var á öllurn, sem töl
uðu á Kalráðstefnunni að góður
vilji er fyrir hendi og að menn
eru reiðubúnir til þess að leggja
sig fram til þess að finna lausn
á þeim vanda, sem að hefir bor
ið vegna kólnandi veðurfars. Tím
in.n sem mér var ætlaður, við
þetta tæfcifæri, er liðinn. Vil ég
því ljúfca máli mínu með þeim
óskum, að það sem eftir er af
þessum vetri megi verða milt
og gott tiðarfar, að sjávarafli
verði Tnikill og góður, og að sum
arið megi verða g’-óðursselt og
hagstætt fvrir landsmenn alla.
Megi Búnaðarþings verða
raunlhæf og heilladrjúg fvrir
llandbúnaðinn og þjcðarlheildina.