Morgunblaðið - 20.04.1971, Blaðsíða 10

;Tö
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. APRÍL 1071
Hvað á að gera í
vandamálum
áf engistízkunnar ?
í MARGA áratugi hefi ég
hugsað um voðann, sem hvert
ungmenni íslands stefnir út
í frá altarinu á fermingar-
daginn sinn, þegar það telur
sig fullorðna manneskju og
virðir fyrir sér venjur og
siði hinna vöxnu.
í marga áratugi hefi ég í
starfi mánu sem kennari og
prestur hugsað um, hvað
helzt væri til varnar, þegar
ég hef virt fyrir mér, bar-
izt við og reynt að bæta úr
því böli, sem áfengistízkan
veldur.
í marga áratugi hefi ég
nær daglega séð eydd heim
ili og allslaus, sviknar vonir,
hrunin fyrirtæki, angistar-
full hjörtu, ógæfusöm böm,
grátandi konur, grenjandi
ungmenni, glæpsamlegt at-
hæfi, innbrot, árásir, þjófnað
og morð, sem allt er runnið
af sömu rót, brennivínstízk-
unni og birtist skýrast í and
litsdráttum og óhreinum fata
druslum allslausra róna, sem
biðja feimnir eða frekir um
nokkra aura fyrir „kogga“
eða „dingaling".
Og fyrir þrem árum, þeg-
ar mér bárust tilmæli um
að taka forystu í alLslausum
og einskisvirtum samtökum
safnaða hér í borginni til
átaka við þessi ósköp, þá
skrifaði ég mér til glöggv-
unar eftirfarandi atriði til að
keppa að.
Nú langar mig til að biðja
ykkur, sem einhver áhrif haf
ið eða kannski völd og að-
stöðu til úrbóta, að athuga
þessi atriði með mér.
Þú kæri Heilbrigðis- og
Dómsmálaráðherra, þú virðu
legi Alþingismaður, þú heiðr
aði blaðamaður, ritstjóri og
myndstjóri viljið þið lesa
þetta með mér, og einnig þið
forystumenn í uppeldi og
menntun, foreldrar, kennar-
ar, prestar. Hvar mun sá og
hver mun sá, sem gæti sagt:
„Þetta mál er mér óvið-
komandi".
Tillögur mínar eru í stuttu
rnáli á þessa leið:
1. Felið skólunum meiri og
markvissari þátt í félags-
legu uppeldi og siðferði-
legri mótun barna og ungl
inga og fylgist vel með
skemmtanalífi þess að
minnsta kosti til 16 ára
aldurs. Það þarf bæði leið
sögn og eftirlit.
Verjið laugardögum sér-
staklega til þessarar félags
legu mótunar samkvæmt
skipulagðri áætlun, sem
aldrei falli niður og helg-
ið trúartilfinningum hæfi-
legan tíma til mótunar um
helgi hverja.
2. Takmarkið fjárráð ungs
fólks allt til tvítugsaldurs.
Fylgizt vel með hvemig
það ver fé sínu og kennið
því að spara, hversu mikil
fjárráð, sem það annars
kynni að hafa sökum góðr
ar atvinnu og efnahags.
Kennið þeim að hugsa um
framtíðarhag og markvisst
nám til ábyrgðar og upp-
byggingar eigin heimilis
og fyrirtækja.
3. Veitið heimilum aftur auk
in áhrif, völd og virðingu,
ekki sízt gagnvart útivist
og félagsskap bama sinna.
4. Stofnið og starfrækið sem
flesta Ivínlausa skemmti-
staði, sem að öllum aðbún
aði og skemmtistarfsemi
jafnist fyllilega við vín-
veitingastaðina.
Til þess. þarf opinberar
fjáryeitingar borgar og rík
is til að byrja með, en síð
ar ættu slíkir skemmti-
staðir alveg að bera sig
fjárhagslega.
Templarahöllin og Tóna-
bær sýna leiðina og eru
að ýmsu leyti ágæt byrj-
un.
5. Styðjið ríflega alla holla
skemmtistarfsemi ungs
fólk3 og þroskavænleg fé-
lagasamtök t.d. Skátafé-
félög, Ungmennafélög,
Stúkustarfsemi, Æskulýðs
félög kirknanna, íslenzka
ungtemplara og Bindindis
samtök safnaðastarfsins í
landinu.
Það er algjörlega misráðið
að láta slík uppbyggileg
samtök og siðferðileg
menningarfélög berjast við
allsleysi og örbirgð sjálf-
um sér til uppgjafar og
virðingarleysis.
Starf slíkra félaga er ekki
síður mikilsvert en fræðsla
skólanna og í mörgum til
vikum aðeins framhald af
starfi þeirra og uppeldi ef
vel er á haldið.
Hvers vegna að byggja
skóla fyrir tugmilljónir og
láta svo æskuna úrræða-
lausa í félagslífi, þegar út
úr þeim er komið?
6. Stofna með lögum til þegn
skylduvinnu fyrir bæði
drengi og stúlkur, en þó
sérstaklega fyrir drengi.
Verkefnin blasa hvar-
vetna við ekki sízt í
vegagerð, ræktun og nátt
úruvernd.
En mikilsverðust yrði samt
sú andlega ræktun í holl
ustu, trúmennsku, fórnar-
lund, hlýðni og ættjarðar
ást sem þarna mætti vinna
að, ef rétt væri að farið.
Að sjálfsögðu hefðu ungl
ingamir eitthvert kaup, en
helzt ætti það allt að fara
í framtíðarsjóði.
7. Stofna og starfrækja vinnu
stöðvar og endurhæfing-
arhæli fyrir drykkjusjúka
og eiturneytendur, þar
sem þeim væri skylt að
dvelja samkvæmt lögum
og læknisúrskurði, meðan
þeir enn teljast óhæfir til
skyldustarfa í samfélaginu
sem heilbrigðir þegnar. —
Sömu reglum og aðferðum
ætti að beita gagnvart af-
brotaunglingum í betmnar
vist, en ekki venjulegu
iðjuleysisfangelsi, sem fá-
um verður til bóta.
8. Takmarka sem auðið er
sölu áfengis og tóbaks. Og
vinna stöðugt að vísinda-
legum rannsóknum á skað
semi þessara nautna og
birta alménningi niðurstöð
ur slíkra rannsókna í blöð
um og útvarpi, ekki sízt
með tilliti til heilsutjóns,
slysa, glæpa, hjónaskiln-
aða og efnahags.
9. Auka, skipuleggja og fram
kvæma fræðslu um þessi
vandamál í öllum skólum
landsinis og skipa eftirlits
menn með að þeim lögum
verði hlýtt, sem nú þegar
eru til eða síðar verða
samin.
10. Kosta erindreka og kenn
ara, sem ferðazt gætu um
landið til fræðslu og að-
stoðar í þessum málúm.
Athugið þessi tí-u atriði.
Þau eru vel framkvæmanleg.
Og sum eru nú þegar nær en
fyrir þrem árum.
Verum samtaka og þolgóð,
þá vinnst sigur á þessum
sjúkdómi íslenzks samfélags
og íslenzkrar menningar.
Reykjavík, 21. marz 1971.
Árelíus Níelsson,
Grænland hef-
ur stækkað
Landgrunnið bætir við 300 þús. ferkm
GRÆNLAND hesfur sitækbað
uim m/áHægt 300.000 ferkíló-
m-etra umdairufarin ár, síkrdf-
ar K. Ellitsg aard - Rasmussen,
framkvæm d astj óri „Jarðfræði
ramirusiókinia á Grænil»ndi“ í
bllaðadáfik simin um Græn-
lamidsanál.
Enigimm reiiknaði víst með
því fytnr em fyrir fáum ámim,
að raiumhæft væiri að rerkmia
lanjdgrumm Grærulamds með
þeirn svæðum, sem hægt
væri að bafa gagm af till
námuvininslu. Hafið krimigum
Græmlamd er lamigt frá því að
vema aðgemigill'eguir vinmusitað-
ur. Með stöðuigum sitormium,
ígköildum sjó og ísreki meiri-
hfliuita árs, enu jafnival bezitu
hafsvæðim við vestuirströmd-
ina þainmáig, að hitoað er við
að leggja til aitllöigu við þau.
Saimt sem áður hafa ruolkkiur
oliufélög mú umdamifairim áir
haft kjiark til að leggja til
atíögu vlð þetta viðf amigsefmi.
En það viðhorf hlýbur að
skoðast í fljósi þeirrar mikiliu
reymsfliu, sem femigizt hefur
við svipuð stöirf í öðrum
heimskautahöfum, eimis og t.d.
Norðúir- Alasika eða meðtfiram
strönd Kamada, amdspæmis
Græmflamdi.
Lamdgrumnið er batfsbotmis-
strömdin meðtfram hveirju
flarndi, sem mær að úthiatfi.
Lamdfræðfflega séð álcvarðast
lamdgtrummið við liamdgrummis-
brúrn, þair sem tekur ört að
hafflla miðlir á milkið dýpi,
þ. e. a. s. miðuir á mörg þúsund
metra hatfdjúp. Við Græmlamd
er lamdgtummábrúmim á mörg-
um stöðum á um það bil 500
mietra dýpi. Hinigað tifl hatfa
mörkin ákvarðazt samkvæmt
Genfairsaamþykktirmi við 200
metria dýpi og miáði út að því
dýpi, sem hægt var að mýta
með góðu móti. Þetta er áflcatf-
Illega ófuflllnægjamdi kvarði,
sem reyndar er eámmitt í end-
urskoðun. Og það máfl. hefur
að sj álfsögðu mifcla þýðimlgu
fyrir Dami vegtnia áflcvörðumiar
um stærð Græmllamds.
Þau 14 fyrixtælki, sem femg-
ið hafa flieyfi til ramnoókna
á fliamdgrumini Grænflamds með
tifflliti till oillíuivimmislu, mega
krefja hafsfbotmimm um hvers
Gráa beltið sýnir landgrunnið
við Grænland. Samtals er
landgrunnið um 300.000 fer-
kílómetrar. Mestur áhugi
virðist vera á svæðinu milli
TJpernavikur og Hvarfs á
vesturströndinni. Mest af
rannsóknum á að ljúka næsta
sumar.
kyns leyndardóma fraim til
vonsimis 1972, þótt eikkert
þeirra haifi eim'karétt á ramm-
sóknumium. Þetta tálnniar það,
að mæsta suimiar fá fyriritæfldm
síðasta tækifærið, áður em
þartf að endurmýjia rammisókma-
réttimdin til Græmflamdsm'álla-
ráðunieytisiinis.
Þær jairðtfræðinairjnisókmÍT,
sem um er að ræða í þessum
uppbatfsathiuigumium, beimiast
auðvitað fyrist og fremst að
þvl að fá uppflýsingar um
jairðfræðilegt ástamd hafs-
botmsáms. Það er umdirstaðlam,
sem átfnamhafldiamdi vinmia á-
kvairðaist atf. Þó ber að flfflba á
ýmiaflegt fleira í sambamdi við
þeissar rammsókrniir, sem eru
án skuldbindinga og ám
einfcaréttar. Einis og tifl. dæmis
aithugam'ir á staðhumdnium
vaindamáflum, sem skipta máli
við skipuflaignimigu á finamtíð-
arverkefmum. Þar með tefljast
veðuraithuigamir, ísnammBÓkmiir
og þá einflcum stærð ósjiak-
anmia, og siiglimgaskiflyrði, sem
skipta mjög miklu máffii, þeg-
ar gnumdvaíifla þairtf vimmisllu,
aðflutnimga o. s. finv.
Þeiss vegmia má búast við
milkiflli athafimaisemá við jarð-
fræðiflegar nammisólkmiir í haif-
iniu larimigum Græmllamd miæsta
gumar. Og miá eygja eitthvað
mieira á mæstu árum.
Nýjar sovézkar til-
lögur um Berlín
- segir pólska blaðið Zycie Warzawy
Berlín, Varsjá, 16. apríl
— AP-NTB
PÓLSKA blaðið „Zycie Warsz-
awy“ skýrðs frá því í gær, að
Sovétrikin hefðu lagt fram nýj-
ar tillögur í Berlínardeilunni, þar
sem komið sé vernlega til móts
við flest skilyrði Vestnrveldanna
varðandi borgina. Hefnr frétt
þessi vakið mikla athygli, en nú
fara fram viðraeður fjórveldanna
um Berlín. Af hálfu bandaríska
utanríkisráðnneytisins hefur ver
ið sagt, að fátt nýtt sé að finna
í sovézku tillögununi.
Pólska blaðið segir, að sov-
ézku tillögumar, sem lagðar
hafi verið fram á siðasta fundi
f jórveldanna um Berlín, 26. marz
sl., virðist koma til móts við
grundvallarskilyrði Vesturveld-
anna fyrir Iúusn Berlínarmáls-
ins, en þau eru frjáls og óhindr-
aður aðgangur til borgarinnar,
sem er 177 km inni í A-Þýzka-
landi, að hindranir Austur-Þjóð-
verja á umferð milli borgarhlut-
anna verði felldar niður, þannig
að heimsóknir Vestur-Berlínar-
búa til Austur-Berlínar yrðu
leyfðar.
Sendiherrarnir Kenneth Rush
frá Bandarikjunum, Sir Roger
Jackling frá Bretlandi, Jean
Sauvagnesgues frá Frakklandi
og Pyotr Abrassimov frá Sovét-
ríkjunum byrjuðu 18. fund sinn
í morgun í eftirlitsbyggingu f jór-
veldanna í Vestur-Berlin. Var
Sauvagnargues forseti fundar-
ins að þessu sinni, en Berlínar-
viðræðunum hefur verið haldið
áfram með hléum í yfir eitt ár.
Sendiherrarnir höfðu lítið að
segja um viðræðurnar að svo
stöddu og vestrænir fréttamenn
hafa ítrekað varað við bjartsýni
varðandi of skjótan árangur 1
þessum viðræðum.
Pólska blaðið lýsir sovézku til-
lögunum á þann veg, að „þær
gengju lengra en nokkrar aðrar
frá upphafi". „Zycie Warszawy"
hefur frétt sína eftir „áreiðan-
legum heimildum í Brussel" og
segir þar, að í sovézku tillögun-
um sé meðal annars lagt til, að
afnumdar verði hindranir á ferð-
um til Berlínar, sem séu ekki
hernaðarlegar.
Þá segir pólska blaðið enn-
fremur, að Sovétrikin muni gefa
eftir, að því er varðar deiluna
um, hvort Vestur-Þýzkaland eigi
að fá að koma fram fyrir hönd
Vestur-Berlínar eða ekki. En
blaðið tekur fram, að slíkt þýði
ekki það sama og að Sovétríkin
hafi fallizt á, að Vestur-Berlínar-
búar hafi vestur-þýzkt ríkisfang.
Þá segir blaðið einnig, að í
Framh. á bls. 19