Morgunblaðið - 13.12.1973, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 1973
Nefndarálit sjálfstæðismanna:
Nefndaráliti minni hluta
sjálfstæðismanna í fjár-
veitinganefnd, þeirra
Matthíasar Bjarnasonar,
Jóns Árnasonar og Stein-
þórs Gestssonar við 2. um-
ræðu um fjárlagafrum-
varpið var dreift á Alþingi
í gær. ! nefndarálitinu
kemur m.a. fram eftirfar-
andi:
□ Fjárlagafrumvarpið er
nú komið upp í um 28
milljarða og á fyrirsjá-
anlega eftir að hækka
stórkostlega ennþá. í
þessu endurspeglast
verðbólgustefna ríkis-
stjórnarinnar.
3] Skattpíningarstefna
rfkisstjórnarinnar hef-
ur höggvið háskalega
nærri skattborgurum,
þannig að nú er ein höf-
uðkrafa launþegasam-
takanna um lækkun
skattanna.
] Ríkið tekur sífellt
i_
stærri og stærri hluta af
þjóðarframleiðslunni í
sfnar þarfir.
22 Erlendar lántökur hafa
aukizt stórlega í tfð
þessarar ríkisstjórnar.
Hafa átt sér stað gegnd-
arlausar fjárfestingar,
sem hafa leitt til kapp-
hlaups um vinnuaflið
og magnað verðbólg-
una, sem aldrei hefur
verið meiri.
Oðaverðbólga
Fjárlagafrumvarpið fyrir árið
1974 er þrjðja fjárlagafrumvarp-
ið, sem núverandi ríkisstjórn
leggur fram. Öll þessi þrjú fjár-
lagafrumvörp eiga það sameigin-
legt, að f þeim endurspeglast sU
verðbólgustefna, sem verið hefur
allsráðandi á valdatímabili þess-
arar ríkisstjörnar.
I fjárlögum fyrir árið 1971, sem
voru síðustu fjárlög fyrrverandi
rfkisstjórnar, voru .tekjur áætl-
aðar 11 milljarðar 54.7 millj. kr„
en gjöld 11 milljarðar 23,3 millj.
kr. Greiðsluafgangur það ár var
áætlaður 270,4 millj. kr. Á f járlög-
um 1972, fyrstu fjárlögum nUver-
andi ríkisstjórnar, voru tekjur
áætlaðar 16 milljarðar 898,8 millj.
kr„ en gjöld 16 milljarðar 549,5
millj. kr. Greiðsluafgangur varþá
áætlaður 87,5 millj. kr. Fjárlög
yfirstandandi árs eru tekjur áætl-
aðar 21 milliarður 970,3 millj. kr.
og gjöld 21 milljarður 457,2 millj.
kr. Greiðsluafgangur er áætlaður
24,4 inillj. kr.
Fjárlagafrumvarpið fyrir árið
1974 gerir ráð fyrir, að tekjur
verði 27 milljarðar 343,4 millj. kr.
og gjiild 27 milljarðar 437,3 millj.
kr. Greiðsluafgangur er áætlaður
103.7 millj. kr.
Gjaldahlið fjárlaga frá'því þessi
ríkisstjórn tók við hefur því
hækkað sem hér segir:
1971 —1972 um 5.526,2 tnillj. kr„
eða 50,13%. 1972 —1973 um
4.907.7 millj. kr. eða 29,65%.
Utgjaldaaukning frá síðasta fjár-
lagafrv.. er áætluð 5.980,1 millj.
kr. og nú við 2. umræðu liggja
fyrir breytingatillaga frá fjárveit-
inganefnd til hækkunar á gjöld-
um að upphæð 648.407 millj. kr.
Hækkun gjalda nemur því 6.628,5
millj. kr. frá fjárlögum yfirstand-
andi árs. Skylt er aðgeta þess, að
hluta þeirra gjalda, sem áður hafa
verið á framkvæmdaáætlun, er
nú bætt við rekstrarútgjöldin. en
þar er um 690 millj. kr. að ræða.
Hins vegar er sjáanlegt, að við
3. umræðu eiga fjárlög eftir að
hækka stórkostlega frá því sem
þau nú liggja fyrir. Lífeyristrygg-
Oðaverðbólga og skattpíning
einkenni stjórnarstefnnnnar
Draga verður úr
miðstjórnarvaldi ríkisins
ingar og sjúkratryggingar eiga
eftir að hækka um nokkur hundr-
uð millj. kr. frá fjárlagafrum-
varpi. Launaliðir fjárlagafrum-
varps eiga eftir að hækka, þvf
þeir eru í A-hluta frumvarpsins
miðaðir við vísitölu september-
mánaðar. Heildarlaun í A-hluta
frumvarpsins nema 5.809,6 millj.
kr„ en miðað við kaupgreiðslu-
vísitölu 1. desember 149,89 stig
hækka launin á næsta ári um 430
millj. kr. I B-hluta frumvarpsins
eru launaliðir ýmist miðaðir við
kaupgreiðsluvísitölu eins og hún
var í marzmánuði eða í septem-
lærmánuði. Ef launaliðir í B-hluta
frumvarpsins eru miðaðir við
gildandi kaupgreiðsluvísitölu
þurfa launin í þessum hluta fjár-
lagafrumvarpsins að hækka um
560 millj. kr„ en heildarlaun i
B-hluta nema 3.602 millj. kr. Þá
er vitað, að samningar við opin-
bera starfsmenn koma til með að
auka verulega útgjöld ríkissjóðs á
næsta ári, en sú stærðargráða er
enn þá óþekkt. Auk þessa, sem nú
hefur verið nefnt, eru mörg mál
og erindi, sem send hafa verið
óafgreidd.
Þá eru komnar frarn kröfur
aðildarsamtaka ASÍ um miklar
kauphækkanir og má búast við
verulegum kauphækkunum, sem
munu hafa áhrif á fjárlög og á
atvinnureksturinn í landinu. Sjó-
mannasamtökin hafa sett fram
sfnar kröfur um hækkun skipta
prósentu og hækkun á lágmarks-
kaupi. Ilvernig kaup- og kjara-
samningar kunna að verða til
lykta leiddir skal hér ósagt látið,
en eitt má fullvíst telja, að veru-
legaf hækkanir verða á öllu kaup-
gjaldi, sem mun hafa f för með sér
vaxandi tilkostnað við atvinnu-
reksturinn.
Tvær höfuðástæður fyrir nýrri
kröfugerð launastéttanna er al-
gert aðgerðárleysi ríkisstjórn-
arinnar til að koma í veg fyrir þá
háskalegu verðlagsþróun, sem á
sér stað í efnahagsmálum og leitt
hefur til þeirrar mestu óðaverð-
bólgu, sem nú flæðir yfir þjóðina,
og hin ástæðan er gegndarlaus
skattpíningarstefna, sem laun-
þegasamtökin í landinu stynja
undan. Skal nú vikið að gerðum
ríkisstjórnarinnar í skattamálum.
Skattpíning
Við gerð fjárlaga haustið 1971
boðaði ríkisstjörnin gagngerar
breytingar í skattamálum. Við,
sem stöndum að þessu nefndar-
áliti, vöruðum við þeim áformum,
sem ríkisstjórnin hafði uppi í
þeim efnum, þar sem við töldum
slíkar aðgerðir í efnahagsmálum
gera hvort tveggja í senn, að
hækka fjárlög geigvænlega og
verða á þann hátt hættulega
virkur verðbólguvaldur í þjóð-
félaginu, svo og myndi sú skatta-
hækkun höggva háskalega nærri
getu skattborgaranna. einkum
þeirra, sem minna mættu sín.
Þessi illi grunur okkar hefur full-
komlega verið staðfestur sfðan.
Kröfur launþegasamtakanna nú
beinast fvrst og»fremst að því að
krefjast linunar á skattpíningu
síðustu ára fremur en að hækka
launataxta og skal engan undra
það, þegar borin er saman skatt-
greiðsla einstaklinga og félaga
árið 1971 og síðan.
Eftirfarandi yfirlit sýnir álagð-
an tekju- og eignaskatt 1971, 1972
og 1973 eftir skattumdæmum.
Upphæðir eru taldar í þúsundum
króna.
Sknttumdæmi
Reykjavík- ........................
Vesturlands-.......................
Vestfjarða- .......................
N.-lands vestra- ..................
N.-lands evstra- ..................
Austfjarða- .......................
Suðurlands- .......................
Vestmannaeyja- ....................
Reykjanes- ........................
Samtuls
%
hn'kkuu
1971 1972 1973 •71—’73
779 2 210 2 802 307.4
63 200 282 447.6
50 107 252 504.0
28 93 131 468.0
122 342 449 308.0
49 149 190 400.0
57 208 273 480.0
53 134 158 300.0
324 940 1 150 357.0
1 525 4 449 5 759 377.7
í málefnasamningi rikisstjórn-
arinnar eru fyrirheit gefin um, að
nú skuli breytt um stefnu í skatta-
málum og skattab.vrðin látin
koma réttlátara niður þ. e. breiðu
bökin látin bera skattana. En
hverjar eru svo slaðreyndir f
þessum málum? Allt stefnir í
sömu átt, eins og kornið var hjá
hinni fyrri vinstri stjórn, sem sat
að völdum á árunum 1956—1958.
Eftirfarandi tafla sýnir glögglega
þróunina, hver hún var og er í tíð
núverandi stjórnarflokka og svo
hins vegar þá breytingu, sem átti
sér stað með tilkomu tekjuskatts-
laga viðreisnarstjórnarinnar á ár-
inu 1960:
Erlendar lántökur
Þrátt fyrir það, að afurðaverð á
flest öllum útflutningsvörum
okkar hefur verið hagstæðara en
nokkurn gat grunað þá hafa er-
lendar lántökur aukizt stórlega.
Gegndarlausar fjárfestingar hafa
átt sér stað, sem hafa leitt til
kapphlaups um vinnuaflið og ýtt
undir og magnað óðaverðbólguna,
sem nú tröllríður íslenzku efna-
hagslffi.
Hinar stórfelldu erlendu lán-
tökur valda öllum hugsandi
Af Skatlfffi’.V'lHil]f l'cif, sem ckki grcifin skaii
19,'jt) .............................. (ilflflO cSn 7».2'.; 10 201 cða 20.89
liiflO ............................... 15 080 - 20.849 03 020 79.10',
1973 .................................. .‘>7 987 — 57.59 42 855 — 42.59
Vísitöluhækkanir
A þessu ári hefur kaupgreiðslu-
vísitalan hækkað úr 117 stigum í
149,89 stig, eða um 28%.
Framfærsluvísitalan hefur hækk-
að á sama tíma úr 176 stigum í 226
stig, eða um 28,41%. Byggingar-
vísitalan hefur hækkað á sama
tíma úr 689 stigum í 913 stig, eða
um 32,6%. Til samanburðar má
geta þess, að byggingarvísitala
hækkaði á 12 ára valdaferli fyrr-
verandi ríkisstjórnar um 403 stig,
eða um 33 stig á ári. Síðan núver-
andi ríkisstjórn tók við hefur
byggingarvísitalan hækkað um
378 stig á 2'i ári, eða um 152 stig
að meðaltali á ári.
Hluti ríkistekna af
þjóðarframleiðslu
Allar aðgerðir stjórnvalda
síðasta hálfa þriðja ár hafa miðað
að því, að ríkið er sffellt að taka
meira af þjdðarframleiðslunni :
sínar þarfir, eins og meðfylgjandi
tafla sýnir:
mönnum áhyggjum og er nauð-
synlegt að hugleiða í alvöru um
þá alvarlegu þróun, sem þar á sér
stað. Þannig hafa erlend lán til
langstíma hækkað:
Áf 1905 196« 1967 I96S
uiillj. kr. .. 3 920 4 520 0 570 11 407
Bitizt um
fjármagnið
Sú ríkisstjórn, sem nú situr hér
að völdum og taldi landsmönnum
trú um, að hún myndi taka upp
áætlunargerð um alla þætti ríkis-
búskaparins, hefur gengið á sveig
við þau heit, og horfið frá því að
fela Framkvæmdastofnun ríkis-
ins heildaráætlanir og röðun
framkvæmda, en leyft liðsmönn-
um sfnum að bftast um fjár-
magnið til einstakra framkvæmda
og til vissra staða og gengið að þvf
búnu í það að telja saman bitana.
Þá kemur í Ijös, að niðurstöðu-
tölur fjárlaga hafa hækkað meir
en áætlað var. Þá eru góð ráð dýr
Þjófiiirífnmlcifist;! Tckjur skv. A-lilutu
Ár (verijj ú mnfKuftsv. rikisreikninRS Hlutfali
1905 .................. 21 257 iuiiíj. kr. 3 090 millj, kr. 17.4%
1970 .................. 42 833 -- — 9 800 — — 22.9%
1071 ................... 53 210 — 13 258 — — 24.9%
972 .................. 05 450 -- — 17 837 — — 27.2%
1973 ................ 89 100 áætl. 23 970 — — ca. 27.0%
og ekki önnur fyrir hendi en að
tevgja tekjudálkinn og leggja
hærri álögur f formi skatta á þjóð-
ina.
Stefnunni verður
að breyta
Stefnunni verður að breyta og
starfsaðferðum við fjárlagagerð
til þess að Alþingi tapi ekki tök-
um á fjármálum ríkisins og
stjórnun þess.
Með vísun til þeirra athuga-
semda, sem hér hafa verið gerðar,
teljum við, að þessar breytingar
séu meðal hinna mikilvægustu,
sem gera þarf:
Dregið verði stórlega úr rfkis-
afskiptum, og miðstjórnar-
valdi ríkisins verði settar
skorður, m. a. meðþvi aðskipa
verkefnum, sem það hefur nú,
á nýjan hátt þannig, að verk-
svið sveitarfélaganna verði
aukið verulega frá því sem nú
er og valdsvið ríkisins fært
saman að sama skapi.
Sú valddreifing myndi strax
korna fram í lækkandi kostnaði
við opinberar framkvæmdir
byggðarlaganna og verða um leið
raunhæfasta leiðin að fram-
kvæma þá byggðastefnu, sem
tekur mið af getu almennings og
nánustu vandamálum borgar-
anna. Fyrir gerð fjárlaga teljum
við að nauðsynlegt sé að hverfa
meir að áætlunum til lengri tíma,
bæði um verklegar framkvæmdir
ríkisins og fjárlagaáætlanir.
1969 1970 1971 1972 1973
11 720 11 095 14 445 17 240 cu. 20 670
Ný þingmál
FélagsmáJasátt-
máli Evrópu
Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son (S) spyr utanríkisráðherra:
Hvað dvelur af Islands hálfu
undirritun og staðfestingu
Félagsmálasáttmála Evrópu
(European Social Charter).
Frá fundi f sameinuðu þingi