Morgunblaðið - 02.03.1975, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. MARZ 1975
TÍU ár eru liðin síðan barátta
fyrir auknu málfrelsi við
Berkeley-háskóla í Bandaríkjun-
um hratt af stað svokallaðri
stúdentaauppreisn, sem hafði
áhrif um allan heim. Áætlað er að
þeir sem tóku þátt i henni hafi
verið um 350.000 talsins og að
álíka stór fjöldi hafi fylgt þeim að
málum. Nú eru flestir þeirra
orðnir ráðsettir borgarar og velta
því fyrir sér hvaða breytingar ef
nokkrar uppreisn þeirra hafði í
för með sér.
Langflestir telja að hreyfingin
sé liðin undir lok og mörgum
sárnar hvernig hún hefur þróazt á
síðari árum, en samkvæmt könn-
un, sem tímaritið U.S. News and
World Report hefur gert, líta þeir
svo á að uppreisnin hafi gerbreytt
lífi hundruða þúsunda og áhrif-
anna haldi áfram að gæta eftir þvi
sem völd og áhrif hinna fyrrver-
andi baráttumanna aukist í þjóð-
félaginu.
Öllum hefur reynzt erfitt að
laga sig að veruleika hversdags
lífsins að námi loknu. Þegar þeir
voru í skóla fengu þeir nóg fé til
flestra hluta frá heimilunum, en
nú verða þeir að sjá fyrir sér
sjálfir. Margir hafa fengið útrás í
alls konar störfum í þágu þjóð-
félagslegra mála og hvers konar
trúardýrkun. Nöfn flestra for-
ingja þeirra eru löngu gleymd, en
þó muna sjálfsagt margir eftir
nöfnum eins og Mario Savio,
Angela Davis og Jerry Rubin, og
ferill þeirra gefur allgóða hug-
mynd um þær leiðir, sem hinir
fyrrverandi uppreisnarmenn
hafa valið.
% Mario Savio var foringi „mál-
frelsishreyfingarinnar", er nú 32
ára gamall og kennir við „til-
raunaskóla" í Los Angeles. Hann
hefur haft hægt um sig síðan
hann reyndi árangurslaust að ná
kosningu til öldungadeildarinnar
1968 og fengizt við alls konar
störf. En nýlega gaf hann út opin-
bera yfirlýsingu þar sem hann
lýsti furðu sinni á því að blaða-
menn skyldu spyrja hann um
hvarf Patty Hearst, dóttur blaða-
kóngsins, og kvað fráleitt að
bendla sig við hópa ofbeldis-
manna á við þann sem stóð að
ráni hennar.
0 Angela Davis, blökkustúlkan
og kommúnistinn sjálfyf irlýstí,
var sýknuð af ákærum um morð
og samsæri í sambandi við skot-
bardaga 1 dómhúsi I Kaliforníu
1970 og býr nú í Oakland, þar sem
hún stendur framarlega í samtök-
um, sem kallast „Landsbandalag-
ið gegn kynþátta- og stjórnmála-
kúgun“. Alríkislögreglan FBI lýs-
ir samtökunum þannig, að þau
séu kommúnistísk, og barátta
þeirra beinist gegn fangelsiskerf-
inu í Bandaríkjunum. Angela
samdi bók um réttarhöldin gegn
sér, og nýlega kom hún fyrir eina
af nefndum öldungadeildarinnar
til að mótmæla staðfestingunni á
skipun Nelson A. Rockefellers í
embætti varaforseta.
Þannig hófust stúdenta-
óeyrðirnar fyrir tíu árum.
Mario Savio talar á mót-
mælafundi stúdenta við
Berkeley-háskóla 1964.
• Jerry Rubin var áður einn af
foringjum byltingarflokksins
„Youth International Party,“ svo-
kallaðra „yippa", en er nú félagi í
samtökum, sem leggja stund
á „mannrækt“.Nýlegakom hann
fram á blaðamannafundi til að
saka Timothy Leary, upphafs-
menn eiturlyfjatízkunnar, um að
ljóstra upp um róttæka unga
menn til að fá fangelsisdóm sinn
styttan.
Fáir fyrrverandi uppreisnar-
leiðtogar eru Iengur í felum, og
rektor Wisconsin-háskóla, Edwin
Young, segir að einu stúdentarn-
ir, sem hafi orðið fyrir alvarleg-
um áföllum er hafi valdið röskun
á lífi þeirra. séu þeir sem hafi
verið lögsóttir fyrir „róttæka
niðurrifsstarfsemi". Jane L.
Alpert er ein þeirra, sem hafa
verið í felum, en hún gaf sig fram
í nóvember í fyrra, fjórum árum
eftir að hún var dæmd til
fangelsisvistar fyrir þátttöku f
nokkrum sprengjutilræðum árið
1969, og kallaðí það „hamingju-
samasta dag lífs síns“, þegar hún
afneitaði fyrra lfferni sínu. Meðal
þeirra, sem enn er leitað, eru
Mark Rudd, fyrrverandi foringi
SDS („Students for a Democratic
Society") við Columbiaháskóla,
Huey Newton úr „Svarta pardus-
dýraflokknum" og Bernardine
Dohrn, sem lýst er eftir í sam-
Þetta krot á vegg einnar byggingar Indiana-háskóla gæti verið grafskrift stúdentabyltingar-
innar.
Hvaö varð
um
foringjana
og
fylgjendur
lieirra?
bandi við Chicago-óeirðirnar
1969.
Einn sjö sakborninga í réttar-
höldunum vegna þeirra óeirða,
John Froines, var nýlega skipað-
ur yfirmaður „heilbrigðis- og
öryggismála á vinnustöðum" í
Vermont. Annar fyrrverandi
stúdentaleiðtogi, Paul Soglin, 29
ára, er borgarstjóri í Madison í
Wisconsin, þar sem hann berst
fyrir framfaramálum. Hann lýsir
sig ósammála þeirri skoðun að
„gömlu“ stúdentarnir hafi glatað
hugsjónum sfnum. Hann segist
þekkja marga fyrrverandi félaga,
sem reyni að breyta stefnu stór-
fyrirtækja, sem þeir starfi hjá, og
stuðli að „breytingum í framfara-
átt“ í starfi sínu sem læknar og
blaðamenn eða taki virkan þátt í
samtökum sem vinni að „hags-
munamálum samfélagsins“.
Sósíalisti, sem hætti í háskóla
og gerðist slökkviliðsmaður, Rob-
in N. Lauriault, er á öðru máli.
Hann dró sig út úr stjórnmálum
27 ára gamall þegar hann hafði
gegnt starfi bæjarstjóra í Senoia í
Georgiu í tvö ár. „Ég efast um að
hægt sé að koma nokkru gagnlegu
til leiðar með pólitískum aðgerð-
um. Kannski smábreytingum eins
og ég reýndi í Senoia en ekki
þeim byltingarlegu breytingum
eins og vonaði hér áður fyrr“ seg
ir hann. Hann segir, að afstaða sfn
hafi breytzt, þegar hann varð að
sjá fyrir fjölskyldu. Hann viidi
reisa dagvistunarheimili fyrir
„hina lakast settu í þjóðfélaginu"
og aðrar „áþreifanlegar ráðstaf-
anir“ en segir að það hafi^ekki
„fallið í kramið" hjá félögunum f
stúdentahreyfingunni sem hafi
„enga atvinnu og þurfi ekki að sjá
fyrir fjölskyldu." Þeir líti á sig
sem „pólitfska lærifeður þjóðar-
byltingar” en jnarxískar hug-
myndir þeirra um verkalýðinn
sýnir að þeir séu, „uppi í skýjun-
um og nái ekki til fólksins."
Pólitfsk vonbrigði hafa valdið
því að margir ungir uppreisnar-
menn hafa snúið sér að landbún-
aði og kommúnulífi, oft trúar-
legu, til að einangra sig frá nú-
tfmasamfélagi og þrýstingi þess
sem þeir telja „ómennskt". Þann-
ig hafa mörg hundruð fyrrver-
andi stúdentar og félagar þeirra
stofnað frumstæðar nýlendur í
Ozarkfjöllum norður af Little
Rock í Arkansas, þar sem þeir
stunda búskap og lifa kommúnu-
lífi. Sex gáfust upp í einni nýlend-
unni vegna þreytu en aðrir koma í
þeirra stað. 1 hópi þessara nýju
landnema eru grænmetisætui;
„Jesúbörn" og dýrkendur trúar-
bragða Indíánasembúaí tjöldum
að dæmi þeirra. Margir rækta
marijuana en enn sagðir reykja
Iftið af því þar sem „mikið sé að
gera.“ Róttækar skoðanir sitja í