Morgunblaðið - 10.10.1975, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. OKTÖBER 1975
15
Gunnar Thoroddsen iðnaðarráðherra flytur ræðu sína á Iðnþingi.
önnur samtök iðnaðarins, og vænti ég þess að
unnt verði að ná samstöðu um það, en ég tel, að
hér sé um verulegt hagsmál fyrir iðnaðinn að
ræða. Væntanlega verður unnt að leggja frum-
varpið fljótlega fyrir Alþingi.
LÁNASJÓÐIR
Á vegum iðnaðarráðuneytisins er unnið að
endurskoðun laga um lánasjóði iðnaðarins með
það markmið fyrir augum að koma á skýrari
verkaskiptingu þeirra, athuga möguleika á
sameiningu í einni eða annarri mynd og auka
stuðning við framleiðni í iðnaði og útflutning
Álitsgerð mun væntanlega liggja fyrir I þessum
mánuði eða þeim næsta og verða þá teknar
ákvarðanir um hverjar breytingar teljast nauð-
synlegar á núgildandi lögum þessara sjóða.
IMÝ IÐNAÐARLÖG
Núgildandi löggjöf um iðju og iðnað eru að
meginstofni frá árinu 1 927. Það gefur auga leið,
að nær fimmtlu ára löggjöf um svo mikilvæga
atvinnustarfsemi sem iðnaðurinn er hlýtur að
vera I mörgu ábótavant.
Á síðasta Alþingi var samþykkt tillaga til
þingsályktunar frá Gunnari J. Friðrikssyni um
endurskoðun þessara laga.
Óskað hefur verið eftir tilnefningu þeirra hags-
munaaðila, sem lög þessi snerta fyrst og fremst,
I nefnd, sem iðnaðarráðuneytið mun skipa til að
endurskoða gildandi lög um iðju og iðnað.
Verður nefndinni ætlað að hraða störfum svo
unnt verði að leggja frumvarp til nýrra iðnaðar-
laga fyrir Alþingi sem fyrst.
BYGGINGARLÖG
Til þessa hafa gilt mismunandi lög um
byggingarmál í þéttbýli og dreifbýli bæði að þvi
er varðar meðferð byggingarmála og þær kröfur,
sem gerðar eru til bygginga. Eru bein laga-
ákvæði um byggingarmálefni flest orðin gömul
og á margan hátt úrelt.
Þeim sem um þessi má fjalla hefur lengi verið
þetta Ijóst og talið æskilegt að úr þessu yrði bætt-
með þvi að setja heildarlög um byggingarmál,
sem giltu fyrir landið allt og lögð hafa verið fyrir
Alþingi frumvörp þess efnis Þannig var árið
1 924 lagt fram frumvarp til byggingarlaga og
árið 1967 var lagt fram frumvarp til byggingar-
laga fyrir skipulagsskylda staði. Bæði þessi
frumvörp dagaði uppi á Alþingi
Árið 1973 skipaði félagsmálaráðherra nefnd
til þess að endurskoða gildandi lög um
byggingarmálefni og semja frumvarp til
byggingarlaga, sem giltu fyrir landið allt. Einnig
var nefndinni falið að gera tillögur um breytingu
á skipulagslögum, ef hún teldi það nauðsynlegt í
sambandi við endurskoðun laganna.
Nefndin var skipuð 1 1 mönnum frá hinum
ýmsu stofnunum og félagssamtökum, sem um
byggingarmál fjalla
Hún hefur samið frumvarp til byggingarlaga,
sem ætlað er að ná til landsins alls. Frumvarpið
fjallar um yfirstjórn byggingarmála, almenna
byggingarreglugerð og byggingarsamþykktir,
um byggingarnefndir, byggingarleyfi,
byggingarstjóra, byggingarfulltrúa o.fl.
Frumvarpið verður lagt fyrir það Alþingi, er nú
kemur saman.
BYGGINGARIÐNAÐUR
Byggingariðnaðurinn er svo gildur þáttur í
efnahagsllfi okkar, að 25—30% heildarfjár-
festingar á ári hverju er fólginn i ibúðabygging-
um. Hagkvæm vinnubrögð og góð nýting þess
mikla fjármagns, sem fer til húsnæðismála, er
þvl mikilvæg Þá er einnig rétt að hafa I huga,
hvillk áhrif húsnæðiskostnaður hefur á lifskjör
fólksins I landinu. Og húsnæðismálin eru
þýðingarmikill þáttur I byggðarþróun.
Áætlunardeild Framkvæmdastofnunar hefur
að undanförnu unnið að athugun og áætlana-
gerð um ibúðarbyggingar á næstu árum.
Hefur verið unnið að spá um eftirspurn eftir
íbúðum og gerð drög að áætlunum um ibúða-
byggingar á landinu frá 1975 til 1985 svo og
athugun á fjármagnsforsendum á þessu sviði Þá
er I undirbúningi athugun á framleiðslugetu
byggi nga ri ðnaðari ns.
Athuganir á þessum málum hafa leitt i Ijós að
fólksfjöldi i aldursflokkum á aldrinum 20 ára til
34 ára hefur mjög mikil áhrif á eftirspurn eftir
íbúðarhúsnæði Það hefur komið i Ijós, að á
árunum fram til 1 985 er talsvert meiri aukningi i
þessum aldurshópum en nemur aukningu fólks-
fjöldans i heild. Þessi þróun mun þvi á næstu
árum valda aukinni eftirspurn eftir ibúðarhús-
næði frá því sem verið hefur.
Til að fullnægja eftirspurninni er talið að
byggja þurfi að meðaltali 2.400 ibúðir á ári fram
til 1986. Undanfarin ár hafa að meðaltali verið
byggðar 1 500— 1 800 íbúðir á ári.
Löggjöfina um húsnæðismál þarf að endur-
skoða. Félagsmálaráðuneytið skipaði þvi í sumar
7 manna nefnd undir formennsku Ólafs Jens-
sonar til þeirra starfa Er hér um mjög mikilsvert
verkefni að ræða. Meðal annars er nefndinni
falið að kanna leiðir til þess að lækka byggingar-
kostnað. Ef það tækist að verulegu marki væri
það raunhæfasta kjarabótin fyrir allan almenn-
ing. Einkum kemur hér til greina verksmiðju-
framleiðsla byggingareininga og einingarhúsa i
stærri stll en átt hefur sér stað til þessa.
Hér þarf þó margs að gæta: Að um raunveru-
lega aukna hagkvæmni sé að ræða, að fram-
leiðslan henti íslenzkum staðháttum, hverskonar
efni er hentugast, gjaldeyrishliðina o.fl. Þá veltur
einnig á miklu, að slik framleiðsla i verksmiðjum
sé tengd þeirri verkkunnáttu og þekkingu al-
mennt, sem fyrir er í byggingariðnaði okkar og
áratuga reynslu.
Ég vil hér með biðja Landssamband iðnaðar-
manna að koma á fót, í samráði við nefndina,
starfshópi um þetta mál.
OPINBER
INNKAUP
Miklu fjármagni er ráðstafað af ríkissjóði og
opinberum stofnunum. Með útgjöldum rikisins
og stofnana þess er hægt að hafa veruleg áhrif á
uppbyggingu og stöðu innlendrar framleiðslu. I
ýmsum iðnaðarlöndum er rikisútgjöldum að
hluta beitt sem tæki til áhrifa á iðnþróun. Hér á
landi er útboðum opinberra aðila stundum
hagað á þann veg, að innlendir framleiðendur
hafa verið útilokaðir frá tilboðum. Þess hefur
ekki verið gætt, að skipta útboðum niður í
verkhluta, sem væru viðráðanlegir og hentuðu
íslenzkum framleiðslufyrirtækjum Þá gætir þess
einnig, að gengið er framhjá innlendum fram-
leiðendum i innkaupum opinberra stofnana.
Ákveðið hefur verið að leggja fast að opinberum
stofnunum að skipta svo sem kostur er við
innlenda framleiðendur sé um tiltölulega svipuTT
Framhald á bls. 24
Sigurður Kristinsson, forseti Landssambands iðnaðarmanna, flytur
ræðu sfna á Iðnþingi.
Á siðustu tveimur árum dró verulega úr þeim
vexti, sem verið hefur í byggingariðnaðinum um
árabil. Á árinu 1973 varð að vísu nokkur
aukning I iðnaðinum miðað við árið áður, en nú
var aukningin miklu hægari en verið hafði
Þrátt fyrir að I upphafi ársins 19 75 væru fleiri
ibúðir I smtðum en nokkru sinni áður, bendir
margt til þess að vöxturinn I byggingariðnaðin-
um verði minni á þessu ári en i fyrra. Segja má
að hingað til hafi verið nægileg verkefni !
byggingariðnaðinum, en hins vegar hefur hin
mikla spenna, sem verið hefur á vinnumarkaðin-
um minnkað að mun, þótt ekki hafi enn komið til
atvinnuleysis. Útlitið hefur sjaldan verið meiri
óvissu háð en nú, og bendir margt til að
iðnaðurinn stefni inn i öldudalj ekki ósvipaðan
og á erfiðleikaárunum 1966—1968. Þetta er
háskaleg þróun, ekki slst þar sem ekki hafði
tekist að brúa það bil, sem myndast hafði milli
framboðs og eftirspurnar eftir íbúðarhúsnæði,
og er hætta á að það breikki nú enn meir en
verið hefur.
Þannig hefur byggingariðnaðurinn orðið fyrir
mjög miklum sveiflum Það er raunar ekkert
nýtt, að hann verði fyrir áhrifum frá ytri skilyrð-
um efnahagslifsins og má reyndar segja að allar
hagsveiflur endurspeglist i honum, þó með
einhverjum timadrætti Þessar sveiflur eru ekki
aðeins skaðlegar eða óheppilegar fyrir þjóð-
félagið, vegna þeirra verðhækkana sem þær
valda, heldur eru þær gifurlegur vandi fyrir
byggingariðnaðinn sjálfan Litlir möguleikar
verða til að áætla og skipuleggja ti! langs tima
og sifellt er verið að leysa skammtlmavandamál.
Það er mjög mikilvægtaðgerðarséu ráðstafanir
til að draga úr þessum sveiflum i byggingarstarf-
seminni. Það er eftirtektarvert, að þetta verður
best gert með almennum sveiflujöfnunaraðgerð-
um i efnahags- og atvinnulifi þjóðarinnar, þótt
auðvitað sé hægt að koma í veg fyrir þær með
öðrum ráðum. Landssambandið mun á næst-
unni reyna að einbeita sér að þvi að sýna fram á
þýðingu byggingariðnaðarins fyrir almenna iðn-
þróun og benda á mikilvægi þess fyrir þjóðar-
búið að fyrirtækjum i byggingariðnaði séu
sköpuð þau skilyrði, sem nauðsynleg eru hverri
atvinnugrein, tifað hún geti náð þeirri rekstrar-
hagkvæmni, sem af henni er krafist
Að undanförnu hafa átt sér stað nokkrar
umræður um byggingariðnaðinn og hefur m.a.
verið gerð sérstök úttekt á honum á vegum
Rannsóknarráðs rikisins. Ekki er nema gott eitt
að segja um allar umræður og tillögur sem gætu
orðið til þess að gera raunhæfar og skynsam-
legar úrbætur, sem vissulega er þörf á að gera á
byggingariðnaðinum og ytri skilyrðum hans.
Þrátt fyrir að ýmislegt gagnlegt hafi komið
fram I þessu sambandi hafa sumir fjölmiðlar
einfaldað hlutina býsna mikið og skellt skuldinni
að verulegu leyti á iðnaðarmennina. Það er alltaf
hætta á að svo fari þegar iðnaðarmennirnir sjálfir
hafa ekki fengið tækifæri til að taka neinn þátt i
tillögum og ábendingum, sem fram eru settar.
Það má búast við að litið verði hlustað á
varnaðarorð þeirra, ef þeir koma ekki með sina
eigin stefnu og tillögur um lausn ákveðinna
vandamáta byggingariðnaðarins og bera þær
hiklaust fram fyrir almenning og stjórnvöld.
Landssambandið mun beita sér fyrir slikri stefnu-
mótun í sem flestum iðngreinum.
Eftir mikið vaxtaskeið, sem verið hefur í málm-
iðnaðinum allt frá 1968, hafa mikil umskipti át\
sér stað. Þjóðhagsstofnun telur, eftir að hafa lagt
til grundvallar niðurstöður Hagsveifluvogar
iðnaðarins, að framleiðslan hafi minnkað um
1% á árinu 1974, ef miðað er við árið áður
Hins vegar varð magnaukning á árinu 1973,
sem talin er hafa numið um 1 6.5%.
Ástæðuna fyrir hinni minnkandi framleiðslu i
þessari grein má einkum rekja til hinnar þröngu
stöðu þjóðarbúsins og þá sérstaklega erfiðleika
sjávarútvegsins. Þannig verður þessi grein einn-
ig fyrir barðinu á sveiflunum í efnahagslífinu
Afkoma málmiðnaðarins hefur versnað mikið að
undanförnu vegna óraunhæfra verðlagsákvæða
Við það bætist gifurlegt vandamál vegna erfiðrar
innheimtu söluandvirðis. Samband málm- og
skipasmiðja gerði könnun á þvi hvað mikið væri
útistandandi hjá félagsmönnum, og kom i Ijós
að um siðustu áramót áttu þeir um 1 100 millj
kr hjá viðskiptavinum sinum. Þess ber þó að
geta að hér er ekki eingöngu um að ræða
fyrirtæki, sem stunda málmsmiði og vélavið-
gerðir eingöngu, heldur einnig skipasmiðjur og
dráttarbrautir. Geta allir séð hve alvarlegt þetta
ástand er og hvaða dilk þetta dregur á eftir sér
fyrir fyrirtækin. Þetta skapar ekki aðeins fjár-
hagsörðugleika, heldur er hér einnig um að
ræða mikla skerðingu á afkomu, vegna þess
mikla vaxtakostnaðar, sem þetta hefur i för með
sér
Um þessar mundir stendur yfir forkönnun fyrir
hagræðingarverkefni i iðnaði tengdum sjávarút-
vegi, sem Iðnþróunarstofnun Sameinuðu þjóð-
anna (UNIDO) stendur að ásamt innlendum
aðilum. Aðaltilgangur þessa verkefnis er að
fjölga þeim fyrirtækjum I þessum greinum, og
þá aðallega i málmiðnaði, sem stunda vörufram-
leiðslu svo og að stuðla að aukinni fjölbreytni í
vöruframboði greinanna.
Landssamband iðnaðarmanna á ásamt
Sambandi málm- og skipasmiðja aðild að stjórn-
unarnefn forkönnunarinnar Framkvæmdastjórn-
in lagði áherslu á að fá aðild að nefndinni, þar
sem hún telur sig vera að framfylgja stefnu
Iðnþings með þvi að fylgjast með og hafa áhrif á
þróun og vaxta-möguleika einstakra iðngreina.
Stjórnin telur eðlilegt, að reynt sé að stefna að
sem mestri vöruframleiðslu i hverri iðngrein, en
hún leggur jafnframt áherslu á að iðnþróun
getur þvi aðeins leitt til þjóðhagslegs ávinnings,
að þjónustugreinarnar þróist i takt við vörufram-
leiðslugreinarnar.
Kostnaðarhækkanirnar að undanförnu hafa
orðið þeim iðngreinum, sem byggja starfsemi
sina aðallega á sölu þjónustu, mikill fjötur um
fót. Brýn nauðsyn er á varanlegum lagfæringum
á grundvelli þessara iðngreina og hefur Lands-
sambandið að undanförnu unnið að þvi að skapa
þann skilning hjá opinberum aðilum, að þessar
greinar njóti sömu aðstöðu við að fá hagræð-
ingaraðstoð eins og vöruframleiðslugreinarnar.
Til þess að þetta sé hægt, þarf að skapa meiri
skilning en nú er á þjóðhagslegu mikilvægi
þessara greina og ennfremur þarf að skapa þær
aðstæður, sem hvetja til hagræðingaraðgerða og
tækniframfara
Á þeim tveimur árum sem liðin eru frá siðasta
Iðnþingi hefur orðið all mikill samdráttur i skipa-
smiðaiðnaðinum Ef litið er til þess, að á sama
tima hefur innflutningur skipa aukist verulega,
eins og sést best ef skuttogarakaupin eru höfð i
huga, er augljóst að hér hafa alvarlegir hlutir
gerst. Ef athugað er hvernig staðið hefur verið
að endurnýjun fiskiskipaflotans kemur i Ijós, að
allt frá síðari heimsstyrjöldinni hefur hún verið
Framhald á bls. 24