Morgunblaðið - 02.04.1976, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. APRÍL 1976
Almennur fundur um at-
vinnumál í Rangárvallasýslu
UNDANFARIÐ hafa atvinnumál
verið mjög ofariega á baugi í
Rangárvallasýslu, þótt atvinna
hafi verið allmikil sfðustu ár, hef-
ur nokkuð gætt atvinnuleysis yfir
vetrarmánuðina. Langstærsti
vinnumarkaður verkafólks í Ran-
árvallasýslu hefur undangengin
ár verið við virkjunarfram-
kvæmdir á hálendinu og nú síðast
í Sigöldu, en þar störfuðu á þriðja
hundrað Rangæingar s.l. sumar.
Hafa þessar framkvæmdir haft
afgerandi þýðingu fvrir atvinnu-
líf héraðsins og átt meslan þátt í
að brottflutningur ungs fólks úr
héraðinu stöðvaðist.
Verkalýðsfélögin í Rangárvalla-
sýslu hafa bent á, að hin hagstæða
þróun í atvinnumálum héraðs-
ins að undanförnu verði þó að
skoða í ljósi þess að hún byggist á
tímabundnum framkvæmdum og
Framhald á bls. 27
Oili Elfn Sandström við eitt verka sinna.
Finnsk listakona sýn-
ir á Hallveigarstöðum
DAGANA 1.—4. aprfl stendur yf-
ir sýning finnsku listakonunnar
Oili Elínar Sandström á
Hallveigarstöðum við Túngötu
Revkjavík. Er þetta fyrsta sýning
listakonunnar hérlendis á þessu
ári, en á liðnu ári hélt hún 3
sýningar hér, í Hveragerði, Kefla-
vík og í Vestmannaeyjum.
Elín Sandström hefur verið
búsett hérlendis í 9 ár en býr nú í
Norður-Finnlandi. Hún hefur
stundað Iistmálun yfir 25 ár og
hefur sérstaklega einbeitt sér að
„miniatyrer" eða litlum olíumál-
verkum Að þessu sinni sýnir hún
58 olíumálverk, bæði íslenzkt og
finnskt landslag og blómamyndir.
Sýningin hefst kl. 17 fimmtu-
daginn 1. apríl, en frá föstudegi
til sunnudags er opið frá kl.
14—22. Aðgangur er ókeypis.
„Slysum f ækkar um allt að
3/4 með notkun bílbelta”
UM þessar muudir er staddur
hér á landi prófessor Jörgen B.
Dalgaard læknir í Danmörku.
Hann var um nokkurt skeið
prófessor i vefjafræði og réttar-
læknum við háskólann í Minne-
sota í Bandaríkjunum, en á sfð-
ustu árum hefur hann helgað
sig rannsóknum á umferðar-
slysum og þá sérstaklega í sam-
anburði á tæknilegum atriðum
til skýringar á slysum og nota-
gildi rannsókna til fyrirbyggj-
andi aðgerða. T.d. er hann einn
þeirra fjögurra vísindamanna.
sem skipaðir voru af Norræna
umferðaröryggisráðinu til að
hafa með höndum rannsókn á
notagildi bílbelta.
Dalgaard kom hingað i boði
læknadeildar háskólans og Um-
ferðarráðs. Hann flutti tvo fyr-
irlestra. Þann fyrri í Norræna
húsinu fyrir almenning, þar
sem hann fjallaði um umferðar-
slys og varnir gegn þeim.
Seinni fyrirlesturinn var fyrir
lækna og læknanema en þá
fjallaði hann um læknisfræði-
iegu hlið málsins.
„Það er staðreynd að bílbelti
koma í veg fyrir mörg alvarleg
umferðarslys og í sumum lönd-
um hefur alvarlegum siysum
fækkað um allt að 3/4 með
notkun beitanna,“ sagði Dal-
gaard á fundi með blaðamönn-
Jörgen B. Dalgaard
um. Sagði hann, að sannað
væri, að bílbeltin hjálpuðu i
80% tilfella. Beltin hjálpuðu
ekki mikið ef maður lenti á 100
km hraða í árekstri, en ef hrað-
inn væri 80 km og að maður
talaði ekki um 50 km hraða
þegar óhappið ætti sér stað,
væri gífurleg vörn af þeim.
Þá ræddi Dalgaard um, að
notkun bílbelta hefði nú verið
lögleidd í flestum Evrópulönd-
um og Islendingar væru eftir-
bátar í þeim efnum. í Dan-
mörku t.d. hefði lengi verið
reynt að fá fólk til að nota belt-
in með áróðursherferðum, án
þess að lögleiða þau, en það
hefði ekki gefið nógu góðan ár-
angur. Sama hefði verið upp á
teningnum í Astralíu, en þar
var fólkið skyldað til að nota
bílbelti fyrir nokkrum árum, og
voru Astralir fyrstir manna til
að setja lög um notkun þeirra.
„Því hefur stundum verið
haldið fram, að ef bíll lendir út
i vatn, þá sé lítil von á að fólk
bjargist ef það er í bílbelti.
Þetta er hinn mesti misskiln-
ingur. Við rannsóknir sem við
höfum látið gera, er ekki eitt
einasta tilfelli um að fólk hafi
drukknað í bílum, er hafa lent
út í vatn þegar það hefur verið í
beltunum. Það er alltaf nægur
tími til að losa beltin, en ef
maður er ekki í belti er tiltölu-
lega mikil hætta á að maður
rotist við höggið er bíllinn
skellur í vatnið eða að maður
kastist til. Einu tilfellin, þar
sem fólk hefur drukknað, er
það hefur verið i beltunum, er
þegar um ölvun er að ræða og í
sjálfsmorðstilfellum."
Þá vék Dalgaard að því, að
sums staðar í Evrópu væri búið
að banna að börn undir 15 ára
aldri mættu sitja í framsætum
bifreiða og væri það til mikilla
bóta. Þá sagði hann, að ef gert
væri ráð fyrir 20 dauðaslysum í
bílslysum á Islandi á ári, ætti
að vera hægt að fyrirbyggja 5
þeirra, með því að lögleiða
notkun bílbelta.
Eykur afköst við verkun
á grásleppuhrognum
FRAM TIL þessa hefur þurft
mikla v;nnu við að verka og
hreinsa grásleppuhrogn. Það er
vandasamt verk og mikið að
verka hrogn í hverja tunnu og er
talið að röskur maður geti tæpast
verkað nema I u.þ.h. þrjár tunnur
á sólarhring. Nú er hins vegar
orðin sú breyting á, að á markað-
inn er komin vélasamstæða til að
verka grásleppuhrogn, en Arni
Gíslason, forstjóri Lýsis og mjöls
hannaði samstæðuna I tómstund-
um sfnum.
Unnið hefur verið að hönnun
þessarar hrognasamstæðu um
nokkurra ára skeið og mun dr.
Björn Dagbjartsson, forstjóri
rannsóknarstofnunar fiskiðnaðar-
ins, fyrst hafa gert tilraunir með
þetta árið 1972.
Hrognasamstæðan er með sér-
stöku hristibandi, þannig að slý
og vatn hristast að miklu leyti af
hrognunum og siðan fara hrognin
á þurrkbakka sem standa á pöll-
um sem vibrator er undir. Með
þeim hætti þorna þau á 1—2 klst.,
en áður tók 12—14 klst. að þurrka
hrognin.
Að sögn Jens Eysteinssonar hjá
Neptúnus h.f., eykst hreinlæti
mjög mikið með notkun þessarar
véiarsamstæðu. se’ .uivanste-í.-i-
ur af vél sem skilur hrognin og
hrognapokana, hristibandi, hræri-
vél og hristibakka. Mun minni
Framhald á hls. 27
Frumvarpið hvergi til bóta
og víða skref aftur á bak
Þátttakendur á námskeiðinu á Skagaströnd ræða um hópvinnu og
kvnningarstarfsemi.
128 Húnvetningar á
félagsmálanámskeiðum
UNGMENNASAMBAND Austur
Húnvetninga hefur að undan-
förnu gengist fvrir félagsmála-
námskeiðum víðs vegar um Aust-
ur-Húnavatnssýslu. Alls voru 10
námskeið haldin og 128 manns
fékk viðurkenningu fyrir að hafa
sótt námskeiðin. Auk þess fór fé-
lagsmálakennari sambandsins í
skóla f sýslunni og kynnti þar
námsefni námskeiðanna.
Leiðbeinandi á þessum nám-
skeiðum var Olafur Oddsson frá
Neðra-Hálsi í Kjós. Starfaði Ólaf-
ur í Austur-Húnavatnssýslu í
fimm vikur og auk þess að leið-
beina á námskeiðunum annaðist
hann almenna félagsuppbyggingu
hjá U.SA.H.
A námskeiðunum var lögð
áhersla á hópstarf i ýmsum mynd-
um og var þar m.a. rætt: tiigangur
og markmið félaga í nútíma sam-
félagi, félagsleg staða einstakl-
ingsins, félagsmál á viðkomandi
stöðum, fundarsköp og fundar-
stjórn, tjáning og ræðumennsku
og gildi kynningarstarfs.
Hluti Kjarabaráttunefndar á blaðamannafundinum Ljósm. rax
með reglugerð eða til Alþingis að
úrskurða með fjárlagagerð hverju
sinni. Námsmenn mótmæla því
eindregið þessu frumvarpi og
telja nauðsynlegt að Alþingi geri
á því viðamiklar breytingar.
Kjarabaráttunefnd gerir m.a.
athugasemd við það að i frum-
varpinu segir, eins og í gildandi
lögum, „að stefnt skuli að“ fullri
umframbrúun framfærslukostn-
aðar. Námsmenn krefjast þess að
kveðið verði skýrt á um að náms-
lán skuli vera nægileg til að
standa straum af eðlilegum fram-
færslukostnaði.
Þá hafa námsmenn gert þá til-
lögu að endurgreiðslur námslána
byggðust á greiðslugetu manna að
— segir Kjarabaráttunefnd
A hlaðamannafundi sem kjara-
haráttunefnd námsmanna hoðaði
til kom fram að nefndin telur
frumvarp til laga um námslán og
námsstyrki augsýnilega samið út
frá því sjónarmiði að minnka sem
mest útgjöld ríkisins til náms-
lána. Bendir nefndin á að þegar
til lengdar láti sé öflugt mennta-
kerfi einn helsti burðarás efna-
hagslegra og menningarlegra
framfara í landinu. Þá segir í
fréttatilkvnningu fundarins að
eylgjendur gróðastefnu kjósi að
loka augunum fvrir því að full-
nægjandi námsaðstoð er forsenda
þess að menn hafi jafna aðstöðu
til náms, óháð efnahag, búsetu og
kvnferði.
Þá segir að rikisvaldið hafi
lengi látið i i ijós vaxandi áhuga á
að útgjöld námslána yrðu eins lít-
il og komist yrði af með. Náms-
menn hafa viljað fallast á að þessi
útgjöld yrðu skert á þann veg sem
námsmenn telja að sé réttlætan-
legur, þ.e. að námsmenn sem
hljóta verulegar tekjur að námi
loknu endurgreiði lán sín í rikari
mæli en nú er.
Samkvæmt frumvarpinu hyggst
ríkisstjórnin ganga töluvert
lengra og herða jafnframt til
muna endurgreiðslur af hálfu
þeirra sem litlar tekjur hafa að
námi loknu, segir í fréttatilkynn-
ingunni, en námsmenn hafa talið
það hvorki réttlætanlegt né fram-
kvæmanlegt að krefjast strangra
endurgreiðslna í slikum tilfellum,
þegar námið hefur ekki fært
nátnsmönnum neina betri tekju-
aðstöðu. I viðbót við hin óaðgengi-
legu ' endurgreiðslukjör frum-
varpsins neitar ríkisstjórnin að
uppfylla þá meginkröfu náms-
manna að fest verði í lög að náms-
lán verði nægilega há til að
standa straum af eðlilegum fram-
færslukostnaði námsmanns.
Það frumvarp sem ríkisstjórnin
hefur lagt fram, boðar stórfellda
skerðingu á rétti námsmanna til
opinberrar námsaðstoðar. Hvergi
er kveðið á um rétt námsmanna
til opinberrar námsaðstoðar.
Hvergi er kveðið á um rétt náms-
manna, en hins vegar er öllu bet-
ur gengið frá rétti ríkisvaldsins.
Langflest meiriháttaratriði eru
sett i vald ráðherra til að ákveða
námi lokn.u og væri samhliða því
hægt að vísitölutryggja námslán-
in. Myndu hátekjumenn greiða
lán sín fyllilega verðtryggð en
aðrir minna eftir greiðslugetu.
Hafa námsmenn sýnt fram á að
slíkt endurgreiðslukerfi myndi
færa Lánasjóði u.þ.b. 55% af
raungildi útlánaðs fjár í cndur-
greiðslum.
Ríkisstjórnin virðist hins vegar
ekki hafa sætt sig við þessi sjónar-
mið, segir í íréttatilkynningunni,
og hyggst hún herða endur-
greiðslur til muna og taka einung-
is óverulegt tillit til tekna manna
að námi loknu. Væru námsmenn
þá komnir með einhver óhagstæð-
ustu lánakjör í þjóðfélaginu og
með þeim afleiðingum að menn
myndu veigra sér við aó taka
námslán nema þeir sæju fram á
hátekjustörf að námi loknu.
Námsmenn krefjast því að tekið
verði upp að öllu leyti það endur-
Framhald á bls. 27