Morgunblaðið - 12.08.1976, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. ÁGUST 1976
hagslega framtíð slna. Hann
hafði séð um að Sheila Buck
ley hefði nóg reiðufé þar til
hún gæti komið til hans slð-
ar. og eiginkonan, Barbara
Stonehouse, átti að fá l(f-
tryggingarupphæðina, sem
nam 125 þúsund pundum,
eða rúmri 41 milljón króna.
um", J.A. Markham, kom með-
mælabréfið um hæl undirritað
af ,,Mr. Alexander", sem að
sjálfsögðu var ekki til, þvi
Stonehouse samdi bréfið sjálf-
ur.
FJÁRDRÁTTUR
Þá var það fjárhagshliðin.
FÁ MÁL hafa vakið meiri at-
hygli i Bretlandi undanfarið
en dómurinn yfir John Stone-
house þingmanni og fyrrum
ráðherra Verkamannaflokks-
ins fyrir ýmiskonar falsanir
og fjárdrátt. Var Stonehouse
dæmdur til 7 ára fangelsis-
vistar, en Sheila Buckley,
einkaritari hans og hjákona,
hlaut skilorðsbundinn dóm,
þannig að geri hún ekkert
refstvert næstu tvö árin, er
hún lausallra mála.
Forsaga þessa máls hefst
árið 1969. Hafði Stonehouse
þá þegar gegnt embættum
flugmála, tæknimála og
póstmálaráðherra, og setið á
þingi í 12 ár. Þegar hér var
komið taldi Stonehouse lík-
legt að Verkamannaflokkur-
inn héldi ekki meirihluta sín-
um F komandi kosningun —
sem reyndist rétt spáð — og
til að tryggja framtFð sFna
sneri hann sér að viðskiptum.
í samráði við lögfræðinga
sína stofnaði hann fjölda fyr-
irtækja, sem áttu að sinna
viðskiptum á ýmsum sviðum,
en helzta fyrirtækið var „Ex-
port Promotions and Con-
sultary Services" eða
EPACS, eins og það var
nefnt.
Þegar komið var fram á
mitt ár 1974 var Stonahouse
Ijóst að hann var ekki sá mikli
John Stonehouse:
Undirbjó hvarfsitt vel, en
smá-mistök urðu honum að falli
Frú Barbara Stonehouse. Hún hefur
nú ákveðið að skilja við mann sinn.
kaupsýslumaður, sem hann
hafði vonað, og nú tók hann
að undirbúa hvarf sitt af sjón-
arsviðinu. Fyrst var að finna
sér nýtt nafn, og tryggja fjár-
UPPLÝSINGAR
HJÁ EKKJUNUM
Leit hans að nýju nafni hófst
i skrifstofu sjúkrahuss í kjör-
dæmi hans i Walsall. Þar taldi
hann skrifstofumannitrúum að
hann réði yfir sjóðum, sem ætl-
að væri að styrkja ekkjur ný-
látinná manna Voru honum
þar gefin upp nöfnin Jos'eph
Arthur Markham og Donald
Clive Mildoon, og hann fór að
heimsækja ekkjurnar. Hjá ekkj-
unum fékk hann nauðsynlegar
upplýsingar um ný-látna g/gin-
menn þeirra til að g'teta fengið
fæðingarvottorð á þeirra nöfn-
um og siðar vegabrét. Út á
nafn Markhams útvegaði
Stonehouse sér síðan húsnæði
í London, og stofnaði félagið
,,J.A. Markham Export Consult-
ancy", til húsa við Regent
Street. Hann sótti um úttektar-
kort hjá American Express, og
þegar fyrirtækí það bað um
meðmæli frá ..vinnuveitandan-
Stonehouse útvegaði fyrirtækj-
um sínum fé gegn persónulegri
ábyrgð sinni, og úr þessum
sjóðum fyrirtækjanna fékk
hann siðan hvert lánið á fætur
Sheila Buckley, einkaritarinn og hjá-
konan, sem trúði um of á elskhuga
sinn.
öðru. Þannig fékk hann til
dæmis 46 þúsund pund hjá
EPACS á tímabilinu maí til
nóvember 1974, og þegar
hann svo ..drukknaði" skömmu
síðar hafði hann alls dregið sér
um 200 þúsund pund úr fyrir-
tækjunum, og var í persónu-
legri ábyrgð fyrir lánum, er
námu alls 729 þúsund pund-
um. Þá hafði hann opnað
reikninga í alls níu bönkum á
nöfnum Markhams og Mil-
doons. Þegar hér var komið
sögu hafði Stonehouse tvivegis
farið til Sviss og opnað þar
bankareikning í nafni Mack-
hams og lagt þar inn 60 þús-
und pund. Bætti hann smám
saman við þá innistæðu, svo
hún var orðin tæp 90 þúsund
pund áður en Stonehouse
hvarf.
HVARFIÐ
Þá var loks komið að hvarf-
inu sjálfu. Stonehouse kom
Sheilu Buckley fyrir í litlu gisti-
húsi í Hampstead þar sem hún
átti að bíða eftir kalli frá honum
um að koma. Svo hélt hann til
Florida í Bandaríkjunum og
kom sér fyrir ásamt viðskiptafé-
laga sínum, James Charlton, í
Fontainebleu hótelinu í Miami.
20. nóvember 1974 hélt
Stonehouse niður á baðströnd-
ina við hótelið, lagði föt sín og* 1
skilriki frá sér og lagðist til
sunds. Svo fréttist ekki meira
af honum um sinn, og allt benti
til þess að hann hefði drukkn-
að, en svo var ekki.
Stonehouse hafði falið föt og
skilríki ..Markhams" á öðrum
stað á ströndinni, og þangað
synti hann. Hann skipti um föt
og tók sér flugfar til Honolulu
með viðkomu i San Francisco.
Einu sinni gekk bræðsla vel
— en nú gengur hún illa
Einu sinni var þaö síld, — nú er þaö loðna. Einu sinni
gekk bræðsla vel, nú gengur bræðsla illa. Hvers vegna?
sþyrja margir. Ekki er hægt að gefa einhlítt svar því
margar eru orsakirnar, flestar mannlegar.
Nú er það loðna en ekki síld
sem brædd er hjá Síldarverk-.
smiðjum ríkisins í Siglufirði.
Þessi verksmiðjusamstæða SR 46
og SR 30 er stærsta síldarverk-
smiðja landsins, miðað við fulla
nýtingu til sídarbræðslu, en nú er
það loðna eins og áður sagði, sem
brædd er og afkastageta eitthvað
minni þó aldrei hafi í raun reynt
á það, þar sem aldrei hefur verið
notaður nema hluti af verk-
smiðjusamstæðunni til bræðslu á
loðnu.
Annars er verksmiðjan orðin
mjög úr sér gengin, úrelt og gam-
aldags. Ekki hefur fengizt nægj
anlegt fé á undanförnum árum til
eðlilegs viðhalds hvað þá tii
kaupa á tækjabúnaði samkvæml
kröfum timans. Þá má telja furðu-
legt hvað starfsfólki SR í Siglu-
firði hefur tekizt að pressa hrá-
efni í gegnum þennan „gamal-
dags garm“.
Það er mat margra Siglfirðinga
að frá því að byrjað var að „fjar-
stýra“ þessari verksmiðju að
sunnan (en aðsetur framkvæmda-
stjóra er í Reykjávík) þá hafi
(a.m.k.) verklegur rekstur gengið
verr en ella, því fulltrúi fram-
kvæmdastjóra er ^ém næst valda-
laus, og starf fulltrúa eða verk-
smiðjustjóra hlýtur að vera mjög
erfitt og taugaskemmandi starf
því margir eru þeir sjómenn og
landmenn sem „tæta“ hann i sig
bæði bak og fyrir, oft að ósekju,
eða þá fyrir það sem honum hefur
verið skipað að gera, og gera ekki.
— Skipað af aðilum sem vegna
vanþekkingar og eða áhugaleysis
vita ekki nægilega mikið (hafa
ekki séð aðstæður sjálfir) til að
geta metið hlutina rétt. Og mörg-
um finnst vissir „stjórnartaumar"
hafa meiri áhuga á þvl að lax
komi á krókinn heldur en loðna.
Það hefur lengi viljað brenna
við að verklegar framkvæmdir
við undirbúning að loðnumóttöku
og bræðslu hefjist of seint, stund-
um ekki í raun fyrr en skipin eru
farin að týnast út á miðin, enda
oftast mikil reiði sjómanna yfir
seinagangi og brasi. Og oft hafa
menn hér haft á orði að ef til vill
óskaði stjórn SR heitt fyrir hverja
vertíð að ekkert veiddist, þá
þyrfti ekkert að hafa áhyggjur af
þessu. Þetta er e.t.v. illa sagt en
hvað á það fólk að halda sem
fylgzt hefur með þessari starf-
semi. Undirritaður hefur starfað
hjá þessu fyrirtæki I um 20 ár og
aldrei kynnzt öðrum eins „aftur-
fótum" og stjórnun þessa fyrir-
tækis síðustu árin. Þessu fyrir-
tæki líðst að sóa milljónum af
verðmætum án þess að nokkur
segi frá þvf opinberlega, — ég get
ekki þagað lengur. Á undanförn-
um loðnuvertiðum hefur runnið
frjálst eða dælt beint í sjóinn
blóðvatn, soó, mjöl og soðkjarni
fyrir milljónir ef ekki tugmilljón-
ir króna.
Þessi „aðferð" þótti sjálfsögð
fyrir 20—40 árum þar sem tækni-
þekking var ekki fyrir hendi til að
fullvinna hráefnið. Fyrir 10 árum
þóttu það hroðaleg mistök ef lítið
magn fór til spillis, þá var tækni-
þekkingin komin til að fullnýta
hráefnið, en nú virðist þessi þekk-
ing gleymd, því allar fjörur á
Siglufirði og nágrenni eru þaktar
grút, lýsi og mjöli, sem komizt
hefur (viljandi?) í sjóinn. Fugl
hefur drepizt unnvörpum vegna
þessa og sóðaskapurinn geigvæn-
legur og sú spurning hefur vakn-
að hjá rnörgum hvort „siglinga-
málastjóri" geti gefið svar við því
hvort svona athæfi sé ekki ólög-
legt samkvæmt alþjóðalögum.
Eða kannski loðnuolía flokkist
ekki undir „olíumengun"?
Og í framhaldi þá má spyrja
hvort ekkert eigi að gera f þessu
máli hvað sjómengun varðar og
ekki má gleyma loftmenguninni?
Það bendir ýmislegt til að
loðnuvinnsla í bræðslu geti orðið
þjóðinni arðvænleg bæði sumar
og vetur, þótt loðnan komi aldrei f
stað síldarinnar eins og í gamla
daga. En til þess að þessi atvinnu-
grein geti borið sig verulega, þarf
að taka þetta verkefni föstum tök-
um. Það þarf að endurbyggja
verksmiðjukost landsmanna, því
hann er yfirleitt orðinn úreltur og
stjórnendur SR þurfa að taka sig
á eða víkja fyrir yngri mönnum
ella.
Það er ekki nægjanlegt að sýna
örlitla skerpu á miðri vertfð, Mjöl-
skilvinda sú sem væntanleg er til
SR í Siglufirði hefði átt að vera
starfhæf strax í byrjun en ekki nú
á miðri, eða í lok vertfðar.
Steingrfmur Kristinsson
Athugasemd framkvæmda-
stjðraS.R.
Blaðinu þótti rétt að gefa fram-
kvæmdastjóra S.R. kost á að gera
athugasemd við grein Steingrims
— og fer hún hér á eftir.
Vegna aflabrests á síldveiðum
frá þvf 1967 og að sumarveiðar
loðnu Hafa ekki orðið að neinu
marki fyrr en nú í sumar, þó
nokkrar veiðitilraunir hafi verið
gerðar áður hefur fjárhagur S.R.
svo sem flestra annarra verk-
smiðja á Norður- og Austurlandi
ekki verið slíkur, að unnt væri að
leggja í nýjar fjárfestingar að
verulegu marki.
Verksmiðjunum hefur engu að
sfður verið haldið við svo að unnt
væri að taka á móti sfld og loðnu,
ef tækifæri gæfist.
Þrátt fyrir að tækjabúnaður
verksmiðju S.R. í Siglufirði sé
kominn nokkuð til ára sinna, hef-
ur loðnuvinnsla undanfarna vet-
ur gengið þar tiltölulega vel, og
má þakka það m.a. þeim starfs-
mönnum verksmiðjanna, sem
hafa langa starfsreynslu að baki.
Sú loðna, sem veidd hefur verið
f sumar fyrir Norðurlandi, hefur
reynzt mjög erfið f vinnslu, ekki
aðeins í verksmiðju S.R. f Siglu-
firði, heldur einnig f öðrum verk-
smiðjum, sem eru með nýrri véla-
kost. Ástæður til þessara erfið-
leika má rekja til þess, að f fyrstu
förmunum var loðnan mjög
Sfldarverksmiðjur ríkisins á Siglufirði fremst á myndinni.