Morgunblaðið - 01.05.1979, Blaðsíða 34

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MAÍ1979
Rœtt við
Guðmund
Hallvarðsson
formann Sjó-
mannafélags
Reykjavíkur
MORGUNBLAÐIÐ hafði sam-
band við Guðmund Halivarðsson,
formann Sjómannafélags Reykja-
víkur og framkvæmdastjórnar-
mann f Sjómannasambandi
lslands, og spurði hann um stöð-
una í kjaramáium sjómanna. Fer
svar hans hér á eftir:
— Staða sjómanna á stærri
togurunum er með þeim hætti, að
umbjóðendur þeirra í landi geta
ekki og mega ekki lengur láta við
svo búið standa. Það er því mjög
mikil nauðsyn á því, að nú séu
hafnar samningaumleitanir um
kjarabætur þeim til handa. Ég
styð mál mitt með því að benda á
meðaltogara hjá Bæjarútgerð
Reykjavíkur, sem gerður var út
allt árið 1978 að frádregnum 23
dögum. Meðaltekjur netamanns á
þessu meðalskipi eru 4,4 millj. kr.
fyrir 12 stunda vinnudag ofan-
greint tímabil. Sér þá hver maður,
að hinn geysilega langi vinnutími,
sem þessir menn skila, er ekki það
vel greiddur, að hægt sé að una því
lengur eða til eftirsóknar eftir
starfinu megi teljast.
Á öðrum fiskiskipum er staða
sjómannsins mjög misjöfn, eftir
því á hvaða veiðum hann hefur
verið. Einatt er staglast á hinum
miklu tekjum togarasjómanna á
minni skuttogurunum og or í
flestum tilvikum um réttar tölur
um tekjumöguleika þeirra að
ræða. En við skulum ekki gleyma
því, hversu langur vinnutími ligg-
ur að baki þeirra tekna og því
meginmáli að til þess að geta
staðið undir hinum langa og erfiða
vinnudegi þurfa þeir að fara í frí
þriðja og fjórða hvern túr. Skip-
stjóri á einum af þessum nýju
skuttogurum hefur sagt mér, hve
áberandi það sé, þar sem tveir
menn vinna hlið við hlið á þilfari,
hversu sá, sem er í þriðju veiði-
ferðinni, er orðinn slæptur borið
saman við hinn, sem er í sinni
fyrstu veiðiferð eftir sitt frí. Það
sem ég vildi benda á er það , að
hinn almenni launamaður í landi
getur ekki gert samanburð á laun-
um þessara manna með því að
segja að þessi stétt sjómanna hafi
svo og svo mikla upphæð eftir tíu
eða tólf daga og margfalda með
365 og halda því síðan fram, að
þær séu digrar árstekjur þessara
sjómanna. Þetta, sem ég nefndi
áðan, og svo ótal margir þættir
aðrir spila inn í, ekki sízt fjarver-
an að heiman. Það atriði verður
seint metið til fjár, svo að það
verður aldrei hægt að leggja að
líku launatekjur vinnandi manns í
landi og hlut sjómannsins án þess
að hafa þessa ofangreindu punkta
í huga.
Um aðrar fiskveiðar og tekju-
möguleika í þeim er margt hægt
að tína til. En eitt er ljóst og
sameiginlegt með bátakjarasamn-
ingunum almennt, að þeir þarfn-
ast lagfæringar. Meðaltekjur
manna á hinum hefðbundna ver-
tíðarflota hafa verið þannig á
undanförnum árum, að flestir
þeirra hafa ekki flegið feitan gölt,
þegar þeir hafa farið frá borði.
Nú stendur yfir verkfall hjá
yfirmönnum á farskipum. Þeir
hafa sett fram kröfu um svipað
launafyrirkomulag og almennt
gerist í landi, en það hlýtur einnig
að verða krafa umbjóðenda ann-
arra stétta, sem á farskipunum
starfa. Eftir gerð kjarasamning-
anna 1977 vænkaðist nokkuð hag-
ur hásetanna á þessum skipum. En
því miður með þeim hætti, sem
verið hefur um áratuga skeið, að
yfirvinnan er geigvænleg. Því
verður ekki neitað að árangurs-
lausar tilraunir hafa verið gerðar
til þess að tryggja þessu fólki
viðunandi laun fyrir 40 stunda
vinnuviku. Það hefur ekki tekizt
Kjaramál
farmanna
Morgunblaðið sneri sér til Jens Jenssonar, varafor-
manns samninganefndar Farmannasambandsins, og bað
hann að gera grein fyrir stöðunni í kjaramálunum í
tilefni dagsins. Svar hans fer hér á eftir.
Farmenn yfirleitt eru ósköp
venjulegt fólk, svo venjulegt, að
enginn getur gert greinarmun
á þeim og öðru fólki, þótt hann
sjái þá á götu. En þótt þeir
skeri sig ekki úr i útliti né
öðrum kostum eða göllum frá
hinum almenna launþega, eru
þeir ekki taldir hafa rétt á að
njóta sömu launakjara og hinn
almenni launþegi í landinu. Nú,
þegar þessar línur eru skrifað-
ar, er liðinn tæpur sólarhring-
ur frá því boðað verkfall yfir-
manna á farskipum hófst.
Þetta er í fyrsta sinn sem öll
félög yfirmanna á kaupskipum
standa að Verkfalli í samein-
ingu til leiðréttingar á kjörum
sínum.
Undanfarna daga hafa dunið
yfir almenning yfirlýsingar frá
ýmsum aðilum í nánast öllum
fjölmiðlum um gífurlegar
kaupkröfur og óbilgjarna
afstöðu okkar farmanna til
lands og þjóðar, — að við
ætlum okkur, að knýja fram
yfir 100% kauphækkun með
verkfallsvopninu og síðan er
þetta ekki skilgreint nánar.
Höfundar þessara yfirlýsing-
a skiptast þó nokkuð í tvo hópa,
þ.e. þá, sem ekki hafa kynnt sér
málið og hina, sem sjá sér hag í
að segja ekki allan sannleik-
ann. Hér á eftir mun ég í
stórum dráttum lýsa kjörum
stýrimanna á farskipum og
einnig gera grein fyrir því, sem
við förum fram á.
Laun stýrimanna, eins og
þau eru í dag, eru frá 213.518
kr., sem eru byrjunarlaun á
lægsta taxta á minnstu skipun-
um, upp í 320.046 kr., sem eru
laun 1. stýrimanns á hæsta
kauptaxta á stærstu skipunum
og í hæsta aldursflokkí. Þetta
eru grunnlaun fyrir 40 stunda
vinnuviku eða 173.33 dagvinnu-
stundir á mánuði.
Til þess að öðlast réttindi
sem stýrimaður þarf viðkom-
andi að hafa 36 mánaða sigl-
ingatíma sem háseti og 22
mánaða nám við stýrimanna-
skólann að baki. Þetta til sam-
ans má segja að geri 5 ár, en
háseti á 5 ára taxta hefur í
grunnlaun 216.028 kr., sem er
hærra en lægstu mögulegu
byrjunarlaun stýrimanns.
Sem betur fer eru þessi
lægsta byrjunarstaða ekki al-
geng, þar sem fá skip eru það
lítil að þau falli undir þennan
lægsta flokk. En laun fyrir
algengar byrjunarstöður stýri-
manna eru t.d. 226.668 og
231.497 kr. Út frá þessum töl-
um má sjá, að stýrimannsnám-
ið er vægast sagt mjög hæpin
fjárfesting, ef horft er til arð-
semissjónarmiða. Til þess að
finna út daglaun stýrimanna er
deilt með 30 í þessi áður upp-
töldu mánaðarlaun fyrir 40
stunda vinnuviku. Þannig eru

daglaun fyrir virkan dag lækk-
uð með því að dreifa þeim yfir
á laugardaga, sunnudaga og
aðra helgidaga, sem falla á
mánuðinn. Þetta þýðir, að far-
menn þurfa alltaf að vinna 30
daga til að fá full mánaðarlaun
greidd. Fyrir hvern laugardag,
sunnudag, hátíðis- eða tyllidag
vinnur stýrimaður sér inn einn
frídag. Hann greiðist með 1/12,
67 af mánaðarlaunum, sem er
einfalt og rétt dagvinnukaup
— Jens Jensson
varaformaður
samninganefndar
Farmanna-
sambandsins
fyrir virkan dag og skiptir þar
engu máli, hvort um er að ræða
venjulegan laugardag, sunnu-
dag eða páska- og jóladag.
Þessu til stuðnings vil ég taka
einfalt dæmi: 173 dagvinnu-
stundir í mánuði deilt með 8
dagvinnustundum á dag gera
21,67 virkan dag í meðalmán-
uði. Stýrimenn vinna síðan
fyrir mánaðarlaunum sínum á
vöktum allan sólarhringinn
allt árið um kring. Þessar
vaktir skiptast á sjóvaktir,
hafnarvaktir og stopptarnir.
Það gefur því auga leið, að 2/3
hlutar vinnutíma stýrimanna
fellur utan dagvinnutímabils,
en ekkert vaktaálag greitt,
gagnstætt við þá launþega sem
vinna svipaðan vinnutíma í
landi og geta farið af vinnustað
að vinnu lokinni. Hugtök eins
og matartími og kaffitími, sem
eru vandlega skilgreind í flest-
öllum kjarasamningum fyrir-
finnast ekki í kjarasamningum