Morgunblaðið - 16.11.1980, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. NÓVEMBER 1980
Svarið við öllum efasemdum og
áleitnum spurningum fáum við í
mikilfenglegu lífsstarfi frú Bjarn-
veigar Bjarnadóttur, sem í tvo
tugi ára hefur með næsta óskilj-
anlegri fórnfýsi og reisn haldið
uppi minningu Ásgríms Jónssonar
og ræktað hefur hans garð í þá
veru að í engu varð á betra kosið.
Ég vísa einnig til þess, að Bjarn-
veig hugsar sitt dæmi ekki ein-
ungis varðandi Ásgrím sjálfan
heldur og einnig um það mikil-
væga hlutverk sem felst í því á
tímum lífsþæginda, framfara og
tækniundra, að æskan fái séð og
upplifað „að svo má góðu venjast
að gæðalaust þyki“.
Að koma í þetta hús er börnum
íslenzka velferðarþjóðfélagsins
mikill og drjúgur lærdómur um
mikilleika fegurðarinnar og fá-
fengileika þess að sækjast eftir
fallvöltum ríkdómi og einnig það
hve samsemd við náttúru landsins
gefur einum og sérhverjum mikil
auðævi.
Bjarnveig hefur ekki einungis
til fulls skilið sitt hlutverk heldur
og einnig hve mikilvægt er að hlúa
að öllu því sem manninum er
kærast, gera reisn náungans
meiri, veg hans fagurri, sál hans
betri og ríkari.
Árið 1967 heimsóttu nokkur born utan af landsbyggðinni Ásgrímssafn. Áhuginn og forvitnin skin úr andlitum þeirra. öll eru börn þessi nú
fulltiða manneskjur og vafalítið þykir þeim gaman að minnast fortíðarinnar með þessari mynd.
Til þess er að lifa, að gera
öðrum gott og reyna af öllum
mætti að gera þjóð sína ríkari og
Ásgrímssafn
Frú Bjarnveig Bjarnadóttir við dyr Ásgrimssafns sem hún þjónaði af
fölskvalausri ást á lifsverki frænda sins. Húsið, sem var byggt árin
1927—30 minnir fyrir sumt á nýlistarstíl í nýhverfum borgarinnar og
um leið þá hringrás sem listin jafnaðarlega gengur i gegnum.
Á ferðalögum mínum utanlands
hef ég oftlega skoðað vel, eða
tímans vegna rétt tyllt tá á
sérsöfnum sem sett hafa verið upp
á lífsverki stórmerkra myndlist-
armanna og hef ég næsta vel tekið
eftir því hve einangruð þau verða
iðulega. Hér koma til margir
þættir og flóknir vefir sem úti-
lokað er að greiða úr og gera grein
fyrir í stuttri umfjöllun í dagblaði.
Einnig hef ég vel tekið eftir því
hve erfitt er að gera slík söfn að
virkum stofnunum í þjóðfélaginu
og einkum er þeir, sem veita þeim
forstöðu, hafa ekki verið nákunn-
ugir listamönnunum. Allt eru
þetta eðlilegir hlutir og ber síst að
skipa sér í dómarasæti um þessi
mál en öll umfjöllun er mjög
heilbrigð og enda nauðsynleg. Slík
söfn laða fáa að sér og þannig hef
ég ósjaldan verið aleinn í sölum
safnanna þann tíma sem ég hef
skoðað þau ef frá eru taldir
safnverðirnir. Má ekki hugleiða
hér hvað valdi því t.d. að á sama
tíma og þúsundir manna standa í
biðröðum til að sjá sýningar á
Hér sér yfir svefnherbergi Ásgríms, í horninu sjáum við grammófóninn sem Ásgrímur hafði jafnan meÖ
sér á feröum sinum og setti á plötur með tónlist eftir Mozart á meðan hann var að mála. Hlustaði með
andakt um leið og hann mjúklega dreifði litunum af pentskúf sinum um léreftin og samsamaðist landslagi
ættjarðar sinnar.
verkum Edvards Munch í Japan er
máski rétt slangur af fólki á
Edvard Munch-safninu í Osló, sem
þó er mikið að vöxtum, vel hannað
og með vinalegri veitingastofu.
Slíkar staðreyndir hafa oft valdið
mér heilabrotum og ég hef spurt
sjálfan mig þúsund sinnum um
tilgang slíkra safna og þá oftlega,
hvort þau hefðu í raun og veru
nokkurn tilgang. Fram kemur, að
fólk sækir slík söfn mjög tak
markað hvort sem þau eru stór
eða smá og því standa þau auð og
yfirgefin ef innan þeirra fer ekki
þeim mun lífrænni starfsemi fram
er lyftir þeim upp úr lognmollu
hvunndagsins.
Sá er hér ritar bjó um nokkurt
skeið í kjallara Munch-safnsins
fyrir tveim árum og hefur síðan
nokkrum sinnum komið þangað til
skemmri dvalar. Ég gerði mér far
um að fylgjast með starfsemi
safnsins og lesa heimildir um
aðdraganda þess og sögu, jafn-
framt því sem ég rannsakaði líf og
ævistarf Munch á bóka- og skjala-
safni hússins. Fljótlega komst ég
að því hve flókið mál það er, að
gera slík söfn virk og laða að fólk,
einkum að vetri til, en á sumrin er
það á dagskrá flestra ferðahópa að
heimsækja þetta safn og því
stöðugur straumur fólks á það.
Ég var einnig svo lánsamur að
vera góðvinur fyrrverandi for-
stjóra hússins, frú Rögnu Stang,
og hafði verið það um árabil en
henni kynntist ég í Rostock fyrir
mörgum árum. Fyrir hennar orð
opnuðust leyndustu afkimar
safnsins fyrir mér og naut ég þess
vel. Sú mikilhæfa kona dr. Ragna
Stang Thiis var einmitt dóttir
listsagnfræðingsins og velunnara
Munch, Jens Thiis, er um árabil
var forstöðumaður ríkislistasafns-
ins í Osló. Ragna kynntist þannig
Munch vel persónulega og er hún
kom að safninu stjórnaði hún því
af miklum skörungsskap og
næmri tilfinningu fyrir persón-
unni Edvard Munch.
Safnið er stórt og því möguleik-
ar á því að laða fólk að á ýmsan
hátt, t.d. með hljómleikum í sér-
Mynd af föður Ásgríms sem
máluð var af Jóni Jónssyni bróð-
ur Ásgrims árið 1924.
stökum sal eða völdum fyrirlestr-
um. Hér er sem sagt séð fyrir öllu
og þó eru mörg ljón á vegi um
reksturinn og þá helst, að aðsókn
þyrfti að vera betri almennt.
Ég gat þessa alls vegna þess, að
margur hefur hér á landi efast um
tilgang þess að varðveita og rækta
hina miklu gjöf Ásgríms Jónsson-
ar til íslenzku þjóðarinnar með því
að halda húsi hans í því formi í
einu og öllu er það var í er hann
féll frá, með ýmsum endurbótum
að sjálfsögðu, en þó einungis í
kjallara hússins. En um leið efast
víst fáir um gildi gjafar Ásgríms
en það er einungis forrnið sem
veldur þeim nokkrum heilabrot-
um. Hví að rækta minningu mikils
manns og brautryðjanda í ís-
lenzkri myndlist með því að halda
öllu til haga sem eftir hann liggur
•í smágerða vinalega húsinu við
Bergstaðastræti, þar sem hann
hógvær og lítillátur ræktaði sinn
garð? Því er til að svara, að þetta
allt fengu menn upp í hendur sér
og væri máski þjóðin bættari með
því að fyrirgera öllum þeim smá-
atriðum og þeirri yfirsýn yfir
ævistarf listamannsins og þá Iif-
andi djúpristu kviku er gerði
þennan mann að einum ástfólgn-
asta listamanni þjóðarinnar?