Morgunblaðið - 03.05.1981, Blaðsíða 24

V

HJÁLPARTÆKI
FYUGIHUUTIR: STÁUSKÁL-HNOÐARI• HRÆRARI• ÞEYTARI•
PYLSUSTÚTUR
SMÁKÖKUMÓT
RAFBUÐ
SAMBANDSINS
Ármúla 3 Reyk/avik Simi 38900
DOMUS Laugavegi
Kaupfélögin um allt land
Mjög hagstætt verö.
Leitiö upplýsinga.
ÖUFUR eíSLA.SOM & CO. HF.
SUNDABORG 22 - SÍMI 84800 - 104 REYKJAVÍK
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. MAI 1981
C>
Eigum fyrirliggjandi 2ja, 3ja og
4ra skúffu skjalaskápa.
Umsjón: SIGRUN
DAVÍOSDÓTTIR
Um þcssar mundir er íyrsta
íslenzka tjrænmetið að koma á
markaöinn, svo það er ekki úr
ve>;i að hressa sík á því eftir
veturinn. Það er auðvitað sér-
Húsnæði óskast
Félagasamtök óska aö taka á leigu íbúðarhúsnæöi
300—400 fm. aö stærö. Hugsanleg húsaleiga
5—6000 kr. á mánuöi.
Tilboö er greini nafn þess sem upplýsingar veitir
leggist inn á augl.deild Mbl. fyrir fimmtudagskvöld 7.
maí merkt: „AB — 9561“.
VORGRÆNMETI
stakt nýnæmi á vorin, ob þvi
sjálfsaKt að ná sér i tómata ob
BÚrkur til þess að borða. En
eftir að hafa borðað næBÍu sina
af Brænmetinu eins ob það
kemur fyrir, er hæBt að fara að
huBsa fyrir þvi að búa til
einhverja Bóða Brænmetisrétti.
íslenzkir tómatar, gúrkur, rad-
ísur og paprika eru nú komin í
búðirnar. Ásamt salati, svepp-
um, gulrótum, gulrófum, hvít-
káli, blómkáli og kartöflum eru
þessar tegundir einna mest
áberandi af íslenzku grænmeti.
Þetta er auðvitað geysigott, og
íslenzkt grænmeti er gott eins
og oft er á norðurslóðum, en
stundum hvarflar það að
áhugafólki um grænmetisneyzlu
að tegundirnar mættu vera
fleiri. Ekki er að efa að það er
takmörkuð eftirspurn eftir
minna þekktum tegundum, en ef
myndarlega er staðið að kynn-
ingu grænmetistegunda, og
hvernig bezt er að nota þær, þá
líður ekki á löngu áður en æ
fleiri sýna þeim áhuga. Tíðar-
andinn er líka hagstæður græn-
metisbændum, því mikið er gert
úr hollustu grænmetis og það
vissulega með réttu. Æ fleiri
kjósa léttan mat, og þar er
grænmeti vissulega góður kost-
ur. Islendingar gera víðreist og
kynnast mataræði annarra
þjóða, þar sem grænmetið skip-
ar veglegan sess í matargerð.
Það líður vonandi ekki á löngu
þar til grænmetisbændur átta
sig á þessum ónýttu möguleikum
sínum. Þeir hafa með sér sölu-
samtök, Sölufélag garðyrkju-
manna. Slík samtök eiga ekki
aðeins að sjá um að útvega bíla
undir uppskeruna og flytja hana
í búðir, heldur ættu þau einnig
að sjá um kynningu á vöru sinni,
ef vel á að vera. E.t.v. eru
forráðamenn samtakanna lang-
hrelldir á litlum grænmetis-
áhuga landans, en nú er öldin
önnur, það er áhugi á grænmeti,
svo þá er bara að þekkja sinn
vitjunartíma og leggja af stað í
kynningarleiðangur.
Svona sölusamtök geta látið
býsna mikið gott af sér leiða, ef
hugsað er að möguleikunum. Það
er alkunna, að á hverju sumri
verður á stuttum tíma gríðar-
legt framboð af tómötum, svo að
til vandræða horfir. Hér áður
fyrr var tómötunum stundum
hent, sem var vægast sagt
hörmulegt. Flestir foreldrar
reyna að kenna börnum sínum
að fara vel með mat, og henda
ekki mat, ekki satt... Þetta
voru auðvitað örþrifaráð. Þá
datt mönnum í hug að bjóða þá á
lægra verði, hafa útsölu, og það
gafst ágætlega. Það er líka
ekkert óeðlilegt að gefinn sé
afsláttur um háuppskerutímann.
í Noregi ku vera öflug sölusamt-
ök, sem ekki aðeins sjá um sölu
og dreifingu, heldur skipuleggja
að einhverju leyti ræktunina,
þannig að ekki sé framleitt um
of. Hæfileg miðstýring, eða öllu
heldur samvinna i ræktuninni,
hlýtur að hafa ýmsa kosti. Slik
skipulagning ætti líka að beinast
að ræktun nýrra tegunda. Ég
veit t.d. að brokkolí hefur verið
ræktað hér, en aðeins í litlum
mæli, og gefizt býsna vel. Brokk-
olí hefur verið flutt inn að
vetrarlagi, og er vinsælt, svo
ekki er út vegi að huga eitthvað
að því.
Talandi um innflutninginn, þá
njóta grænmetisbændur góðs af
honum, því oft hafa verið fluttar
inn tegundir, sem voru lítt
þekktar. Þeir þurfa því ekki að
standa í því að prófa sig áfram
með að bjóða t.d. upp á sellerí,
því það er þegar vel þekkt hér og
svó vinsælt, að það er flutt inn
állan veturinn, rétt eins og
brokkolí og fleira. Auk þess sem
þegar er nefnt, væri gaman að fá
íslenzkt fennel, kínakál, baunir,
spínat, rósakál og ekki sízt fleiri
tegundir af salati. Og ekki má
gleyma kryddjurtum ... Nýjar
kryddjurtir eru handan og ofan
við þær þurrkuðu. Það er svo
sáraeinfalt að rækta þær, að mér
er óskiljanlegt, hvers vegna ekki
er gert meira af því. Grænmetis-
bóndi hefur bent mér á, að t.d. í
Bandaríkjunum séu slíkar jurtir
gjarnan seldar í pottum. Það
hefur aöeins borið á slíku hér, en
ekki nógu mikið. Og svo er afar
skemmtilegt að eiga kost á að
kaupa þær í vænum knippum
beint í matinn. En það er
kannski engin ástæða til að vera
daufur, því það er hægur vandi
að rækta ýmsar góðar tegundir
sjálfur...
En nóg um ræktunarmálin í
bili, og snúum okkur að matseld-
inni.
Gúrkur
Ég ætla rétt að minna á
nokkra möguleika í sambandi
við gúrkur. Eitt er að gúrkan er
ljómandi góð eins og hún
kemur fyrir af gúrkuplönt-
unni. Ef einhverjir eru þungir
á sér eftir veturinn, er ekki úr
vegi að fá sér gúrkubita, ef
hungrið sverfur að, í stað
brauðs eða svo ég nefni nú ekki
sætmeti. Það getur verið býsna
gott að smyrja brauðsneiðar og
bera fram sem léttan máls-
verð. Þunnar brauðsneiðar eða
hrökkbrauð með ríkulegum
skammti af gúrkusneiðum og
kotasælu ofan á er einn
möguleiki. Pipar og salt fyrir
þá sem vilja. Vænn skammtur af
gúrkusneiðum, ásamt nokkrum
rækjum, helzt úthafsrækju,
er girnilegur kostur. Nokkrir
dropar af sítrónusafa, og pipar
... Þunnt lag af reyksíldar-
kæfu eða annarri góðri kæfu,
og gúrka ofan á.
Það er vorlegur forréttur
að hola út um 5 cm langa
gúrkubita blanda innmatnum
saman við t.d. sýrðan rjóma,
kotasælu eða jógúrt, krydda
eftir smekk, og setja í gúrku-
bollana. Ofan á getið þið sett
dillkvisti, þegar og ef þið náið í
slíkt (t.d. úr eigin blóma-
potti) og þunna sneið af reykt-
um laxi, síld eða rauðmaga.
Kaviar er einnig góður kostur,
ekki sízt ef þið eru svo heppin
að ná í kavíar, sem hefur ekki
verið settur í lítt lystaukandi
litabað ... Einnig getið þið
blandað innmatnum saman
við smátt skorna tómata, og
e.t.v. bragðbætt með ólífum og
kapers. Nokkrir vínediksdrop-
ar, hvítlaukur og pipar til
bragðbætis. E.t.v. kotasælu í
toppinn ... Rækjur í fyllinguna
er munaðarútgáfa.
Og ekki má gleyma þessum
gullfallegu og skínandi góðu
íslenzku sveppum, sem nú fást
oft, sveppaelskum til mikill^r
ánægju. Sneiðið þá, eða sker-
ið niður, látið þá liggja í legi úr
svolitlu af sítrónusafa og olíu,
e.t.v. ásamt hvítlauk, pipar og
kryddjurtum, í um 1 klst. eða
lengur. Berið þá síðan fram á
diskum fyrir hvern og einn, t.d.
er hægt að setja þá í litla
hrúgu ofan á gúrkusneiðar.
Athugasemdir
Ég las með ánægju grein
Böðvars B. Malmquists yfir-
matreiðslumanns garðávaxta
um kartöfluframleiðsluna í
Mbl. sl. þriðjudag. Mér þótti
þar býsna margt forvitnilegt.
Minnkandi geymsluþol er vissu-
lega ærið skuggalegt en það
hefur borið nokkuð á því í
rótarávöxtum og ýmsu græn-
meti víðs vegar í Evrópu og
Bandaríkjunum. Þar er ekki
sízt kennt um jarðvegs-
þreytu, illri áburðarnotkun,
þ.e. of miklu af ólífrænum
áburði og svo áherzlu á fljót-
sprottnar tegundir. Þetta er
nokkuð ískyggileg þróun og
ekki aðeins áhyggjuefni bænda
heldur ekki síður neytenda, því
um leið minnkar næringar-
gildi grænmetisins, svo ekki sé
minnzt á bragð. Eðvald bendir
einnig á, að það væri skyn-
samlegt að huga að ræktun
kartöflutegunda, sem hægt sé
að matreiða á annan hátt en
aðeins að sjóða þær. Það er víst
ekki vafi á, að það kinnka
margir kröftuglega kolli því til
samþykkis ... Ég vona að bænd-
urnir taki mið af þessu.
í síðasta þætti urðu línu-
brengl í prentuninni. Fyrir
ofan miðjan þriðja dálk fóru 8
línur á flakk og lentu efst í
dálkinum.