Morgunblaðið - 28.01.1982, Blaðsíða 32

3 2 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1982
1981:
Afkoma iðnaðarins ekki verið
verri frá inngöngunni í EFTA
Kalla yfir sig vofu atvinnuleysis, verði sömu efnahagsmálastefnu fylgt, segja iðnrekendur
Noregsfréttir:
28.500 atvinnu-
lausir f nóv-
embermánuði
Á árinu 1980 fluttu alls 16.265
skip um 63.860.000 tonn af vörum
til norskra hafna, og er það um
11% auknin^ frá árinu á undan.
Af heildarflutningunum fluttu
Norðmenn sjálfir um 43%, og er
þar um 5,5% minnkun að ræða frá
árinu áður.
Framfærsluvísitala
Framfærsluvísitalan hækkaði
um 0,4% á tímabilinu 15. október
til 15. nóvember sl., en hún hækk-
aði hins vegar um 12,4% frá nóv-
ember 1980 til nóvember 1981.
Atvinnuleysi
I nóvembermánuði voru um
28.500 manns atvinnulausir í Nor-
egi, sem er um 1,7% vinnufærra
manna í landinu. Þetta er mesta
atvinnuleysi skráð í Noregi í nóv-
ember frá árinu 1945. Frá fyrra
mánuði fjölgaði atvinnulausum
um tæplega 2.000. Af þessum
28.500 voru 12.000 konur og 5.000
ungmenni undir 20 ára aldri. í
ágústmánuði sl. voru alls 47.000
manns atvinnulausir í Noregi.
Svíþjód:
Olíuinnflutn-
ingur dróst
saman um 22%
SVÍAR reikna með um 12%
aukningu innflutnings í verðmæti
á fyrstu sex mánuðum ársins 1982,
samanborið við sama tímabil á
síðasta ári.
Hins vegar varð um 2% aukning
í innflutningi landsmanna á síð-
asta ári í verðmæti talið og er þá
miðað við sambærilegt gengi.
Heildarverðmæti innflutnings
Svia á síðasta ári var liðlega 143,7
milljarðar sænskra króna.
Neytendaverð
Á síðasta ári hækkaði neytenda-
verð í Svíþjóð um liðlega 10,2%
samanborið við liðlega 14% árið á
undan.
Matvæli hækkuðu í Svíþjóð um
liðlega 12,9% á síðasta ári, sam-
anborið við liðlega 15,5% á árinu
1980.
Olíuinnflutningur
Á síðasta ári dró verulega úr
olíuinnflutningi í Svíþjóð, gasolíu,
svartolíu og benzíns. Samdráttur-
inn í olíuninnflutningi var um
22%, en um 6,5% í benzíninu.
46% samdrátt-
ur í sölu
demanta 1981
MIKILL samdráttur var í sölu
demanta á síðasta ári, eða um
46%. frá árinu 1980, sem að vísu
var metár. Heildarsalan nam á
síðasta ári 1,47 milljörðum doll-
ara, samanborið við 2,72 milljónir
dollara árið 1980.
Salan á seinni helmingi ársins
var sérstaklega léleg, eða var að-
eins að verðmæti um 520 milljónir
dollara.
Helztu ástæður þessa mikla
samdráttar eru taldar vera
offramleiðsla, háir vextir á pen-
ingamörkuðum og síðast en ekki
sízt hinn almenni samdráttur í
efnahagslífi heimsins.
Sala á demöntum í smásölu
virðist heins vegar hafa verið með
eðlilegu móti, að því er fréttir
herma.
I.
Á ÁRINU 1981 reyndust hin al-
mennu rekstrarskilyrði iðnaðarins
honum afar óhagstæð. Versnaði
staðan til muna frá árinu 1980. í
byrjun ársins urðu mjög snögg um-
skipti íýmsum þáttum, sem ráða
miklu um hag og afkomu iðnaðarins,
segir m.a. í nýju fréttabréfi Félags
íslenzkra iðurekenda, FÍI, Á döfinni.
— Þessi umskipti áttu sér ýms-
ar ástæður. Má þar nefna:
— Lög um aðlögunargjald runnu
út í lok ársins 1980, án þess að
starfsskilyrði iðnaðarins væru
lagfærð.
— Ríkisstjórnin ábyrgðist sér-
staka 5% hækkun viðmiðunar-
verðs á fiski í Verðjöfnunarsjóði á
tímabilinu janúar /maí. Engar
sambærilegar ráðstafanir voru
gerðar vegna afkomu iðnaðarins.
— Lagðir voru stórfelldir nýir
skattar á sælgætis-, kex-, öl-, og
gosdrykkjaiðnað.
— Verðstöðvun ríkisstjórnarinn-
ar á fyrri hluta ársins bitnaði illa
á íslenzkum iðnaði.
— Ríkisstjórnin ákvað að halda
meðalgengi íslenzku krónunnar
óbreyttu fyrstu mánuði ársins, en
á sama tíma var gert ráð fyrir
40—50% innlendum kostnaðar-
hækkunum á ári.
— Miklar sviptingar urðu á er-
lendum gjaldeyrismörkuðum og
varð sú þróun, ásamt ákvörðun
ríkisstjórnarinnar um það, hvern-
ig íslenzka krónan var skráð, ís-
lenzkum iðnaði þung í skauti.
Vandi iðnaðarins á árinu 1981
birtist í því, að tekjur hækka mun
minna en kostnaður. Innlendur
tilkostnaður jókst á árinu um
40—50%, þar af hafa kauptaxtar
hækkað um 43%. Tekjurnar
hækkuðu minna. Þannig hækkaði
verð á Bandaríkjadölum um
31,4%, þegar miðað er við meðal-
gengi hvers mánaðar í íslenzkum
krónum. Sambærileg hækkun á
þýzku marki var 13,9% og sterl-
ingspundið hækkaði aðeins um
4,8%. Meðalgengi erlendra mynta
hækkaði aðeins um 37% milli ár-
anna 1980 og 1981, en þar af að-
eins um 20% frá upphafi til loka
ársins.
Að mati iðnrekenda hefur þessi
óhagstæða þróun m.a. haft í för
með sér, að afkoman hefur versn-
að frá fyrra ári. Reyndar hefur
hagnaður iðnfyrirtækja hægt og
bítandi farið minnkandi undan-
farin 10 ár. — Búast má við að
árið 1981 reynist versta árið, hvað
afkomu snertir, síðan við gerð-
umst aðilar að EFTA. Ætlað er að
útflutningsiðnaðurinn verði rek-
inn með tapi og samkeppnisiðn-
aðurinn hefur í flestum tilfeilum
einnig átt mjög erfitt uppdráttar.
Á árinu 1981 minnkaði mark-
aðshlutdeild innlendra iðnfyrir-
tækja, sem keppa á heimamarkaði
við innfluttar vörur. Gengisstefn-
an, sem rekin var, leiddi til mikils
innflutnings á árinu og gert er ráð
fyrir, að síðustu 4 mánuði ársins
hafi almennur vöruinnflutningur
aukizt um 30% á föstu gengi.
Islenzk iðnfyrirtæki hafa átt við
vaxandi greiðsluerfiðleika að etja
og hafa þeir greiðsluerfiðleikar
m.a. komið fram í mjög vaxandi
útlánum viðskiptabanka og Seðla-
bankans til iðnaðarins.
Atvinna í iðnfyrirtækjum hefur
reynzt ótryggari en áður og farið
heldur minnkandi. Jafnframt hafa
nokkur iðnfyrirtæki neyðzt til að
hætta framleiðslu. Það ætti því að
vera augljóst, að stjórnvöld geta
ekki endurtekið á þessu ári slíkar
aðgerðir, án þess að kalla yfir sig
vofu atvinnuleysis, segir að síð-
ustu í fréttabréfi FÍI.
Magnús E. Finnsson, framkvæmdastjóri Kaupmannasamtaka Islands:
ir
Obreytt álagning, en mikil hækk-
un á rekstrarkostnaði frá 1979
FRÁ þVÍ í aprílmánuði 1979 hefur
smásöluálagning verið óbreytt, að
hundraðshluta til, þrátt fyrir miklar
hækkanir á reksturskostnaði verzl-
ana. lægar breyting var gerð á verð-
lagsákvæðum í apríl 1979 var látið í
það skína, af hálfu verðlagsyfir-
valda, að verðlagsákvæðin yrðu
endurskoðuð og lagfærð síðar, með
tilliti til afkomu smálsöuverzlunar,
sagði Magnús E. Finnsson, fram-
kvæmdastjóri Kaupmannasamtaka
Islands, í samtali við Mbl.
— Nú hefur komið í ljós, svo
ekki verður um villzt, að afkoma
smásöluverzlana, samanber tölur
Þjóðhagsstofnunar, er slæm og
eru margar smásöluverzlanir
reknar með tapi. Það skal sér-
staklega undirstrikað í þessu til-
liti, að afkoma smásöluverzlana í
dreifbýli er mun lakari en smá-
söluverzlana í þéttbýli, sagði
Magnús E. Finnsson ennfremur.
— Neðantalin atriði teljum við
m.a. vera orsök lélegrar afkomu
smásöluverzlunarinnar:
— Mikil hækkun á olíu- og
benzínkostnaði, sem hefur haft í
för með sér verðhækkun á akstri,
umbúðum, rafmagni og hitunar-
kostnaði.
— Vextir hafa hækkað veru-
lega, og þá sérstaklega vegna
þess, að heildsölufyrirtæki reikna
nú almennt vexti á vöruvíxla
verzlana, þrátt fyrir það að heild-
verzlanir fái 3% vexti reiknaða
inn í álagningu, samanber
ákvörðun Verðlagsráðs frá apríl
1979.
— Samkvæmt lögum frá því í
júní 1980 ber öllum sjálfstæðum
atvinnurekendum og þar með
kaupmönnum, að vera aðilar að
lífeyrissjóðum landsmanna. Hér
er um að ræða nýjan kostnaðarlið
smásöluverzlunarinnar.
— Sérstakur fasteignaskattur
hefur verið lagður á verzlunar-
Magnds E. Finnsson, framkvæmda-
stjóri Kaupmannasamtaka íslands.
húsnæði síðustu ár, sem veldur
auknum útgjöldum hjá verzlun-
um og hefur því húsaleiga og
reksturskostnaður fasteigna
hækkað verulega.
— Launakostnaður smásölu-
verzlana hefur aukizt frá því í
apríl 1979, auk þess, sem launa-
tengdum gjöldum hefur fjölgað.
A það skal minnt sérstaklega,
að flest ofantalin atriði eru lögð
til grundvallar þegar verðlagsráð
metur verðhækkanir til annarra
þjónustugreina, en smásöluverzl-
unar.
Því er það eindregin ósk Kaup-
mannasamtaka íslands að Verð-
lagsráð taki nú þegar til endur-
skoðunar verðlagsákvæði í smá-
sölu, með tilliti til þessa. í bréfi
Kaupmannasamtaka íslands til
Verðlagsráðs nú nýlega, er fjallað
um þetta vandamál smásölu-
verzlunarinnar og öll ofantalin
atriði áréttuð skilmerkilega og
vænti ég þess, að ráðið sjái sér
fært að verða við þessari sann-
gjörnu ósk smásölunnar og lag-
færi verðlagsákvæðin, sem nemur
auknum kostnaði undangenginn-
ar tveggja ára, sagði Magnús E.
Finnsson, framkvæmdastjóri
Kaupmannasamtaka íslands, að
síðustu.