Morgunblaðið - 02.09.1982, Blaðsíða 19
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. SEPTEMBER 1982 - J 0
skólakennslu, útvarpserindum, á
námskeiðum kennara og í marg-
háttuðu leiðbeiningarstarfi, enda
munu vandfundin þau nýmæli í ís-
lenskum skólamálum eftir miðja
þessa öld, sem hann hafði ekki
kynnt, vegið og metið. Það verður
þó ekki tíundað í stuttri grein, en
hver sem vill getur gengið úr
skugga um það með því að lesa rit
hans, einkum Nýjar menntabrautir
og Nám og kennslu. Hitt þarf ekki
að rökstyðja, að sérhvert landsins
barn stendur í þakkarskuld við
mann, sem varið hefur lífi sínu
öllu, beint eða óbeint, til að bæta
uppeldiskjör meðal þjóðarinnar
allrar. Einn er þó sá hópur barna,
sem öðrum fremur á honum þakk-
ir að gjalda, en það eru fötluð
börn, hvers eðlis sem fötlun þeirra
kann að vera. Bein afskipti hans
af þeim málum tel ég að megi
rekja til ársins 1939, en tímamót
markar frumkvæði hans að því að
koma á fót samtökum, sem ynnu
að hinum marvíslegu viðfangsefn-
um í upeldi afbrigðilegra barna.
Reifaði hann málið á uppeldis-
málaþingi Sambands íslenskra
barnakennara og 8. landsþingi
Kvenfélagasambands Islands
sumarið 1949. Áhugi var þegar
vakinn og Barnaverndarfélagi
Reykjavíkur komið á laggirnar síð-
ar um sumarið. Matthías gegndi
forystu félagsins í aldarfjóðung. í
kjölfarið fylgdi stofnun slíkra fé-
laga i nokkrum helstu kaupstöð-
um landsins.
Það var frá upphafi megi-
markmið Barnaverndarfélagsins
að glæða almennan skilning á
uppeldiskjörum þeirra barna, sem
lenda vegna vanþroska eða lík-
amsfötlunar í sérstöðu og eiga að-
eins að nokkru leyti samleið með
heilbrigðum börnum.
Matthíasi auðnaðist að glæða
þennan skilning með dæmafárri
elju og hugkvæmni. Hann virkjaði
til samstarfs fjölda manna, lærða
og leika, karla og konur, og mun
þó hlutur kvenna hafa verið sýnu
drýgri. Fé var safnað til að efla
stofnanir og styrkja námsmenn,
er stefndu að því að vinna fötluð-
um börnum gagn, og Matthías lað-
aði tugi sérfróðra manna til að
leggja sinn skerf af mörkum við
gerð bóka, er glæða mættu áhuga
og skilning almennings á málefn-
um fatlaðra. Þetta starf ætla ég,
að seint verði fullþakkað né
ofmetið.
Matthías er einn af frumkvöðl-
um og stofnendum Félags ís-
lenskra sálfræðinga og var í
stjórn þess um langt skeið. Hann
var og einn af brautryðjendum og
baráttumönnum fyrir því, að kom-
ið yrði á fót sálfræðiþjónustu í
skólum landsins.
Ég gat þess fyrr, að kenna
mætti uppeldisstefnu Matthíasar
Jónassonar við athöfn og mannúð.
Nú dreg ég að vísu í efa, að ein-
kunnir af slíku tagi eigi við góðra
manna verk, en ef farið er að auð-
kenna uppeldisstefnu Matthíasar
á annað borð, bæti ég hinni þriðju
við, en það er framtiðarstefna.
Matthías velur bókum sínum nöfn
af mikilli nákvæmni svo að rétt-
nefni verði. Hann ritar merk sam-
felld verk um athöfn og uppeldi,
nýjar menntabrautir og nám og
kennslu, menntun í þágu framtíðar.
Hann lýsir því og skýrir það,
hversu breytt verklag og ný þekk-
ing bjóða heim nýjum kostum, en
einnig og ekki síður margháttuð-
um nýjum vanda, þar sem hefð-
bundin kunnátta nýtist lítt eða
ekki. Fyrir honum vakir að búa
unga kynslóð undir að taka þeim
kostum og þeim vanda.
Ævistarf Matthíasar er orðið
mikið gott, og enn eykur hann þar
við. Það auðkennist af dæmafáum
trúnaði og heilindum í kenningu
og verki, víðtækri og djúpstæðri
þekkingu á viðfangsefnum, bæði
af bók og eigin raun, góðfýsi, rétt-
lætisvitund og einörðum vilja. Því
mun þess lengi sjá staði.
Ég árna Matthíasi, frú Gabriele
og börnum þeirra allra heilla nú
og ávallt.
Broddi Jóhannesson
Sumir þeir, sem hafa mörg ár að
baki, eru þó ungir í anda og líkjast
þeim sem eru miklu yngri. Svo er
um dr. Matthías Jónasson, sem í
dag verður áttræður, þótt ótrúlegt
megi virðast. Enn er hann gam-
ansamur, ræðinn og fylgist með
málefnum af áhuga og lætur sér
fátt mannlegt óviðkomandi.
Dr. Matthías var brautryðjandi
á sviði sálvísinda á Islandi, eink-
um hagnýtingu þeirra. Hann var
búinn óvenjulegri hæfni og áræði
til að fara ótroðnar slóðir. Þrennt
vil ég sérstaklega nefna í því sam-
bandi.
Hann staðlaði fyrsta hæfileika-
próf fyrir börn og unglinga hér á
landi og vandaði svo til þess, að
það er fyllilega sambærilegt við
tilsvarandi verk hjá stærri þjóð-
um.
Hann hóf sálfræði- og uppeldis-
fræðilega ráðgjöf fyrir almenning
bæði með einkaviðtölum og þjón-
ustu fyrir skólana í Reykjavík eft-
ir að hann kom heim frá námi og
starfi erlendis.
Hann stofnaði barnaverndar-
félög víðsvegar um landið og var
forustumaður þeirrar hreyfingar
um 30 ára skeið og lét þannig mik-
ið gott af sér leiða.
Ekki skal ég nú rekja æviferil
dr. Matthíasar, um hann má lesa í
bókum um samtíðarmenn. Heldur
vil ég aðeins nota tilefnið til að
þakka honum fyrir löng kynni og
samstarf, fyrst sem yfirmanns
míns og leiðbeinanda við stöðlun
greindarprófs árin 1951 og 1952,
síðar í Barnaverndarfél. Reykja-
víkur og á mörgum öðrum sviðum.
Mest virði er að hafa kynnst og
átt að vini mann sem dr. Matthías.
Það sem einkum einkenndi hann
var skarpskyggni, hreinskilni og
samúð með öllum þeim, er hjálpar
þörfnuðust.
Ég vil færa honum og fjölskyldu
hans bestu árnaðaróskir og vona,
að hann megi halda heilsu og
kröftum til að starfa að áhuga-
málum sínum næstu áratugina.
Kristinn Björnsson
Dr. Matthías Jónasson, prófess-
or emeritus í uppeldisfræði, er
áttræður í dag. Hann á að baki
langan og gagnmerkan starfsferil
og er raunar enn sístarfandi að
hugðarefnum sínum.
Langt mál yrði að gera grein
fyrir starfi dr. Matthíasar og
verður það ekki gert í stuttri af-
mæliskveðju. Hann hefur öðrum
fremur markað spor í umræðu um
uppeldis- og skólamál með vönd-
uðum fræðiritum sínum og
erindaflutningi, haft áhrif á fjöl-
marga skólamenn, lagt hornstein
að rannsóknum í uppeldisfræði og
verið hvatamaður að margs konar
umbótum og nýbreytni.
Hann hefur ávallt verið einarð-
ur talsmaður barna og ungmenna,
einkum þeirra sem höllum fæti
hafa staðið. Hann hefur verið
ódeigur að fylgja fram sannfær-
ingu sinni og aldrei slegið af
réttmætum kröfum. Fyrir allt
þetta mikla starf í þágu mannúðar
og menningar á hann hugheilar
þakkir skildar. Sjálfur færi ég
honum þakkir mínar og konu
minnar fyrir langa og einlæga vin-
áttu og óska honum og fjölskyldu
hans heilla á þessum merkisdegi.
Sigurjón Björnsson
Nú eru síöustu forvöð
aö gera góö kaup á
stórútsöluiuii!
Sérstök auka-verölækkun siöustu dagana
Herrabolir 9,95 Dömukvartbuxur 19,95
Herrajakkar ^A%&$0 199,00 Denimbuxur 99,95
Herraskyrtur 29,95 Æfingaskór 49,95
Dömubolir 19,95 Strigaskór 9,95
Dömublússur 59,95 Barnastígvél 19,95
Anorakkar 259,00 Eldhúshandklæöi ^2&r$5- ''19,95
Pils ^2**r$Ó 99,95 Strandhandklæöi ‘33,95
Kjólar 99,95 Rúmteppi AS&Tfo 129,00
Sloppar 49,95
Barna-rúllu- IKEA kringlótt borö
kragapeysur 69,95 60 sm 149,00
Drengja- IKEA furuborð
prjónavesti 34,95 180X90 sm 595,00
Regn-anorakkar ^hkcöo 69,95 IKEA baömullarteppi
Ungbarna- 140X200 sm ^22&r80 995,00
frottegallar 39,95 LP hljómplötur frá 19,95
Verslanir í Reykjavík eru í Skeifunni 15, Lækjargötu og
Kjörgarði og á Akureyri að Norðurgötu 62.
Sími póstverslunar er 30980.
HAGKAUP
Opiö til
kl. 20 í kvöld