Morgunblaðið - 10.12.1982, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. DESEMBER 1982
Iðnaðarráðherra og Alusuisse:
AfstaÖa Framsóknar jafngildir
vantrausti á iðnaðarráðherra
- sögðu stjórnarandstöðuþingmenn
Hjörleifur Guttormsson, iðnaðarráðherra, sakaði Guð-
mund G. Þórarinsson, þingmann Framsóknarflokks, um að
hafa hlaupizt undan íslenzkum merkjum á örlagastundu, í
umræðu utan dagskrár á Alþingi í gær. Þingmaðurinn sagði
hinsvegar, að ráðherrann hefði í tvö ár staðið þann veg að
álviðræðumálum, að enginn árangur hefði náðst, en það væri
árangur en ekki áróður sem þjónaði íslenzkum hagsmunum.
Friðrik Sophusson (S) sagði deilur stjórnarliða, sem hér ættu
sér stað, færa þingi og þjóð heim sanninn um, að gagnrýni
sjálfstæðismanna á málsmeðferð iðnaðarráðherra væri í einu
og öllu rétt. Kjartan Jóhannsson (A) sagði að úrsögn Guð-
mundar G. I'órarinssonar úr álviðræðunefnd, í samráði við
þingflokk sinn, jafngilda vantrausti af hálfu stærsta stjórnar-
flokksins í garð iðnaðarráðherra.
Hljópst undan
merkjum!
HJÖRLEIFUR GUTTORMS-
SON, iðnaðarráðherra, kvaddi sér
hljóðs utan dagskrár í Sameinuðu
þingi í gær og gagnrýndi Guð-
mund G. Þórarinsson og sjónvarp-
ið harðlega fyrir sviðsetningu
árásar á sig vegna viðræðna við
Alusuisse. I þessum þætti hafi
Guðmundur lýst ábyrgð á hendur
sér, þ.e. iðnaðarráðherra, vegna
þess að 2ja ára viðræður við ál-
hringinn um hækkun raforku-
verðs o.fl. hefðu engan árangur
borið. Því var hreinlega haldið
fram, að annað tveggja vildi ég
ekki semja við Alusuisse eða réði
ekki við þá samningsgerð, nema
hvorttveggja kæmi til.
Ráðherra sagði Guðmund G.
Þórarinsson hafa hlaupizt undan
merkjum á örlagastundu, efnt til
óvinafagnaðar, fært víglínuna frá
átökum milli svissneskra og ís-
lenzkra yfir í innbyrðis átök. Því
væri „kátt í höllinni" hjá álkóng-
um ytra.
Ráðherra sagði Guðmund hafa
viljað gera kröfu um 20% verð-
hækkun rafmagns, á sama tíma
sem viðræðuaðilinn, Alusuisse,
setti fram kröfur um helmingun
kaupskyldu á rafmagni, auk helm-
ings stækkun álversins. Við þessar
aðstæður „hleypur fulltrúi
stærsta stjórnaraðilans undan
merkjum á úrslitastundu". — Ég
vænti þess að Framsóknarflokk-
urinn beri gæfu til, sagði ráð-
herra, þrátt fyrir það sem orðið er,
að hverfa aftur að innbyrðis sam-
stöðu í málinu.
Ráðherra lét ótvírætt að því
liggja að hann myndi innan tíðar
gera tillögur í ríkisstjórn um ein-
hliða aðgerðir af íslands hálfu.
Árangur fremur
en áródur
GUÐMUNDUR G. ÞÓRAR-
INSSON (F) sagði álviðræðunefnd
ekki hafa tekið þátt í viðræðum
við Alusuisse á þessu ári. Iðnað-
arráðherra hafi í tvö ár haldið á
þessu máli með sínum hætti og
þeim niðurstöðum, að árangur
væri enginn.
Guðmundur gat þess að jákvætt
bréf hafi borizt frá Alusuisse þar
sem fyrirtækið bauðst til:
• að leggja deilumál varðandi
verð á aðföngum í gerð 3ja lög-
fræðinga, eins tilnefnds af Islands
hálfu, eins tilnefnds af Alusuisse
og eins, sem aðilar kæmu sér sam-
an um.
• Agreiningur um afskriftir yrði
lagður í gerð íslenzkra aðila.
• Samhliða væri Alusuisse reiðu-
búið til að hefja viðræður um raf-
orkuverð, með hliðsjón af orku-
verði í Evrópu og samkeppnis-
stöðu ÍSAL, skattareglur (fram-
leiðslugjald), stækkun álversins
og aðild nýs eignaraðila.
Iðnaðarráðherra hefur staðið í
viðræðum við Alusuisse um að
hefja samningsviðræður, ekki í
samningsviðræðum. Ég lagði til í
álviðræðunefnd, sem ráðherra
hefur haldið utan við beinar við-
ræður við mótaðila, að teknar
væru upp beinar samningsviðræð-
ur, þó þannig, að Alusuisse féllist
á 20% hækkun raforkuverðs frá 1.
febrúar nk., fyrirfram, sem fyrsta
hækkunarskref. Á þeim grundvelli
sem og stækkunar álversins yrði
síðan samið um önnur efnisatriði
og samningum lokið fyrir 1. april
nk. Flestir álviðræðunefndarmenn
féllust á þessi sjónarmið í megin-
atriðum. En ráðherra hlustaði
ekki á okkur, hélt sínu striki og
því fór sem fór. Ráðherra fór
ítrekað með ósannindi, er hann
túlkaði tillögu mína, og ég er að
velta því fyrir mér, hvort hann
hefur alltaf sagt satt, er hann
greinir frá viðræðum sínum við
samningsaðilann.
Ég hafði tilkynnt ráðherra
fyrirfram, að ég myndi ganga úr
nefndinni og lýsa ábyrgð á hendur
honum, ef hann héldi fyrri hætti.
Nú, þegar ráðherra hefur gengið
þvert á vilja meirihluta nefndar-
innar, er grundvöllurinn fyrir
henni brotinn. Það er ekki hægt að
sitja í nefnd, sem ráðherra heldur
að baki sér og „ætlar að reka eins
og rússneskt hæsnabú"!
Það var nauðsynlegt að færa
víglínuna, eins og ráðherra orðar
það, til koma af stað alvöruvið-
ræðum, því hver vika hins lága
orkuverðs er þjóðinni dýr — og
árangur skiptir meira máli en
áróður.
Vantraust á
iðnaðarráðherra
KJARTAN JÓHANNSSON (A)
sagði þingheim sjá, í deilum ráð-
herra og sérfræðings Framsókn-
arflokksins á þessu málasviði, inn
í það sundurlyndi, sem ríkti á
stjórnarheimilinu. Mergurinn
málsins er þó sá, að hér hefur
þingmaður úr stærsta stjórnar-
flokknum, með stuðningi þing-
flokks hans, í raun lýst vantrausti
á iðnaðarráðherra, sem getur ekki
eða vill ekki, nema hvorttveggja
komi til, náð samningum í þessu
hagsmunamáli, að sögn sam-
starfs- og fram að þessu stuðn-
ingsaðila. Ráðherra er lýstur
óhæfur til að fara með þetta mál
og hann getur því ekki lengur
komið fram sem fulltrúi ríkis-
stjórnarinnar allrar það varðandi.
Ráðherra hótaði í fjölmiðlum í
gær að leggja málið fyrir ríkis-
stjórn í morgun. Hvað gerðizt
þar? Þingið á kröfu til vitneskju
þar um.
Hjörleifur:
Málið rætt í ríkisstjórn en
engar ákvarðanir né niður-
stöður fyrir hendi.
Friðrik:
Guðmundur komst að
niðurstöðu sem aðrir höfðu
löngu kortlagt.
Þingflokkur Alþýðuflokksins sam-
þykkti í dag svohíjóðandi ályktun:
„Þingflokkur Alþýðuflokksins
telur óhjákvæmilegt að viðræðu-
nefnd við Alusuisse undir forræði
iðnaðarráðherra verði nú lögð
niður eftir að fulltrúi Framsókn-
arflokksins hefur sagt sig úr
nefndinni og lýst vantrausti á for-
ystu iðnaðarráðherra. Þingflokkur
Alþýðuflokksins telur rétt að nú
verði skipuð sérstök samning-
anefnd, sem fari með samnings-
umleitanir við Alusuisse undir
forystu aðila sem nýtur óskipts
trausts ríkisstjórnarinnar og sé
tilnefndur af hennar hálfu.„
Alþýðubandalagið á tveggja
kosta völ, sagði Kjartan, að fórna
ríkisstjórninni fyrir Hjörleif, eða
fórna Hjörleifi fyrir ríkisstjórn-
ina.
Það er hæpin forsenda fyrir ein-
hliða aðgerðum nú, að fulltrúi
stærsta stjórnarflokksins hafi
sagt sig úr álviðræðunefnd, það er
ekki sterk tímasetning slikya að-
gerða af hálfu ráðherra, sem sætir
gagnrýni jafnt úr stjórnarliði sem
stjórnarandstöðu.
Guömundur:
Ráðherra rak álviðræðu-
nefnd eins og rússneskt
hænsnabú.
Kjartan:
Alþýðubandalagið á tvo
kosti: að fórna ríkisstjórn-
inni fyrir Hjörleif eða
Hjörleifi fyrir ríkisstjórn-
ina.
Skapa þarf for-
sendur samstöðu
FRIÐRIK SOPHUSSON (S)
sagði átök stjórnarliða hér og nú
sýnishorn af því hvern veg væri
tekizt á um flest mál í ríkisstjórn-
inni, en bréfaskriftir milli Alþýðu-
bandalags og Framsóknarflokks
stæðu nú yfir, þar sem sitt hvað
væri sett á blað. Ekki eru tök á því
að rekja þetta mál í smáatriðum,
sem staðið hefur u.þ.b. tvö ár, en
þessar viðræður færa heim sann-
inn um, að gagnrýni sjálfstæð-
ismanna á málsmeðferð iðnaðar-
ráðherra var og er rétt. Guðmund-
ur G. Þórarinsson hefur nú komizt
að niðurstöðu sem öðrum var ljós
löngu fyrr.
Friðrik minnti á tillögu sjálf-
stæðismanna til þingsályktunar
snemma á þessu þingi, sem gerði
ráð fyrir því að 7 manna þingkjör-
in nefnd tæki við samningsvið-
ræðum við Alusuisse, þar sem í
senn yrði leidd til lykta skoðana-
ágreiningur við álhringinn, knúið
á um hækkað raforkuverð og
endurskoðun skattreglna, um leið
og ræddur yrði möguleiki á stækk-
un verksmiðjunnar. Það sem kom-
ið hefur fram í þessum umræðum
styður þá stefnumörkun sem
sjálfstæðismenn fluttu þings-
ályktunartillögu um þegar í haust.
Við sjálfstæðismenn lítum svo á
mál nú að álviðræðunefndin sé úr
leik, starfsgrundvöllur hennar
brostinn. Ráðherra er nú skylt að
hafa formlegt samband við þá,
sem skipuðu í nefndina, um fram-
hald málsins. Við leggjum til að
komið verði á laggir þingkjörinni
nefnd þar sem fullt jafnræði er
með þingflokkum. Þetta vill ég að
ráðherra skilji.
Raunar er vafasamt að ráðherra
hafi lengur umboð ríkisstjórnar-
innar til að halda áfram viðræð-
um með sama hætti, en þráhyggja
hans og einkatilburðir hafa siglt
viðræðum í strand, klúðrað mál-
um og leitt til þeirrar upplausnar
sem við blasir. Það hefur reynst
þjóðinni dýrt, hve þetta mál hefur
verið dregið á langinn með röngu
vinnulagi.
Friðrik vitnaði til forsíðufréttar
í Þjóðviljanum, leiðara þess blaðs
sem og orða iðnaðarráðherra, og
taldi ýmislegt í túlkun þessara að-
ila vísa í þá átt, að viðræðum hafi
beinlínis verið siglt í strand til að
geta gripið til einhliða ákvörðunar
af hálfu ráðherrans.
Engar ákvarðanir
í ríkisstjórn!
HJÖRLEIFUR GUTTORMS-
SON, ráðherra, tók aftur til máls.
Hann ræddi í löngu máli um
meint brot Alusuisse, ofreiknað
verð á súráli og rafskautum og
umdeildar afskriftir. Hann taldi
áburð Guðmundar G. Þórarins-
sonar um ósannsögli af sinni hálfu
ómaklegan. Formaður álviðræðu-
nefndar hefði setið viðræðufundi
við Alusuisse sem sérstakur full-
trúi nefndarinnar. Ekki hafi verið
hægt að bera tillögu Guðmundar í
álviðræðunefnd fram sem tillögu
íslands eins og mál stóðu.
Aðspurður með frammíkalli,
hvað hefði gerzt hjá ríkisstjórn-
inni, er hann lagði málið fyrir
hana þá um morguninn, sagði
ráðherra: Málið var rætt en engar
ákvarðanir eða niðurstöður liggja
fyrir.
GUÐMUNDUR ÞÓRARINS-
SON (F) sagði ráðherra hafa farið
með rangt mál í túlkun á tillögu
sinni í álviðræðunefnd sem byði
heim grunsemdum um, að svo
gæti einnig verið í öðrum frásögn-
um hans. Eg er ekki að bera blak
af Alusuisse, sagði hann, enda
næsta víst, að það hefur beitt yfir-
verði, eins fjölþjóðahringir skráð-
ir í Sviss gera, þ.e. að draga hagn-
að til móðurfyrirtækis, vegna þess
að skattar eru þar helmingi lægri
en í nágrannalöndum. Þá hlið
mála þarf e.t.v. að ræða við ríkis-
stjórn Sviss. En mergurinn máls-
ins er að ná fram hærra orkuverði,
sem allt of lengi hefur dregizt, og
vísa öðrum deilumálum í gerð,
enda réttur til þess í samningum
milli aðila. Verklag ráðherrans
hefur brugðizt. Nú þarf önnur
vinnubrögð.
KJARTAN JÓHANNSSON (A)
leiðrétti tölur, sem hann taldi ráð-
herra hafa rangfarið meðj varð-
andi viðskipti Alusuisse og Isal, og
lauk þar með umræðunni.
Þá var tekið fyrir fyrsta dag-
skrármálið. Það var framhalds-
umræða um tillögu tíu þingmanna
Sjálfstæðisflokksins um þing-
kjörna nefnd til viðræðna við Alu-
suisse. Fyrsti ræðumaður var Geir
Hallgrímsson, formaður flokksins.
Það bíður annarrar fréttafrásagn-
ar að skýra frá þeirri umræðu.