Morgunblaðið - 27.07.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. JÚLÍ 1983
Tíu ár frá
sögulegri
áskorun
„íslendingar krefjist 200
mflna fiskveiðilögsögu“
„UNDIRRITAÐIR skora á Al-
þingi íslendinga og ríkisstjórn
að lýsa nú þegar yflr, að ís-
lendingar muni krefjast 200
mflna fiskveiðilögsögu á vænt-
anlegri hafréttarráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna — og
skipa sér þar með á bekk með
þeim þjóðum, sem lýst hafa yf-
ir 200 mflum.“
Þannig hljóðaði áskorun
sem fimmtíu kunnir íslend-
ingar birtu í Morgunblaðinu
27. júlí 1973, fyrir réttum 10
árum. Morgunblaðið tók
undir þetta sjónarmið í for-
ystugrein sama dag.
Þingflokkur og miðstjórn
Sjálfstæðisflokksins sam-
þykktu ályktun um þetta
efni, 30. ágúst sama ár, þar
sem segir m.a.:
„Með hliðsjón af því sem
framan greinir (samþykkt
landsfundar 1973) telja þing-
flokkur og miðstjórn Sjálf-
stæðisflokksins nauðsyn á
nýrri ákvörðun af hálfu ís-
lendinga um víðáttu fisk-
veiðilögsögunnar áður en
sjálf hafréttarráðstefnan
hefst og lýsa yfir eindregn-
um stuðningi við 200 mílna
fiskveiðilögsögu, en miðað
verði við miðlínu milli landa,
þar sem vegalengd er minni
en 400 mílur. — Þingflokkur
og miðstjórn telja rétt, að
fiskveiðilögsagan verði færð
út í 200 mílur eigi síðar en
fyrir árslok 1974.“
í stefnuyfirlýsingu ríkis-
stjórnar Geirs Hallgríms-
sonar, 29. ágúst 1974, er því
lýst yfir, að fiskveiðilögsaga
Islendinga verði færð út í 200
sjómílur 1975 og þegar haf-
inn undirbúningur. Matthías
Bjarnason, þáverandi sjávar-
útvegsráðherra, undirritaði
síðan, 15. júlí 1975, reglugerð
(nr. 299) um fiskveiðiland-
helgi íslands, sem gekk 1
gildi 15. október sama ár.
Með henni vóru fiskveiði-
mörkin færð út í 200 sjómíl-
ur.
Og rikiSra WAnu þeLÍSlenrÍnga
ÍkveÍS ‘nUnÍ kre#ÍaSt 20» ^
r7ðsíefn ,,T°gU * vœnta»legri hafréttar-
aðstefm, samemuðu þjöðanna, - og
sk.p, ser þar með á bekk með þeim
Þj ðum, sem hafa lýst yfír 200 milum
Reykjavík, í júlí 1973
Auðun AuSuiuiob,
Skólabraul 57, SeltjarnarnesL
Hrólfur Gunaarsson,
S*vi8arsundi 32, Reykjavík.
HreggviAur Jónsson,
Nesvegi 82, Reykjavik.
Majfnús Sijfurjónsson,
Bergþórugötu 23, Reykjavík.
Binar Sigurðsson,
Bárugötu 2, Reykjavík.
Wvar Vilhjálmsson,
Unnarbraut 2, SeltjarnarnesL
Guðjón B. ólafsson,
Sunnuvegi 5, Reykjavflc.
Arni Benedik tsson.
BarSavogi 44, Reykjavík.
Erlenduf Einarsson,
Solvofsgrunni 27, Reykjavík.
Hjörtur Hjartar,
Ljoghaga 28, Reykjavík.
Bogl ÞórAarson,
Al/heúnum 38, Reykjavfk.
Byjólfur Isfeld Eyjólfsson,
Lynfási 4, Garðohreppi.
Kristján Rafnarsson,
Goðheimum 12, Reykjavík.
ólafur V. Sifurftsson,
Skólabraut 38, SeltjarnarnesL
Markús Guðmundsson,
Laugarásvegi 17, Reykjavík.
Slfurjón Stefánsson,
Austurbrún 33, Reykjavík.
Blríkur Kristófersson,
. ^jálsfötu 5t. ReykjaviT^
Bjarni Ingimarsson,
Ægissíðu 72, Reykjavík.
Hans Sifurjónsson,
Bjannalandi 16, Reykjavík.
Þorsteinn Arnalds,
BarmahlíA 13, Reykjavtk.
Ingólfur Sif. Infólfsson,
Safamýri 13, Reykjavík.
Guðm. H. Oddsson,
Laugarásvegi 5, Reykjavík.
Jón Sigurðsson,
Kvisthaga 1, Reykjavík.
Vilhjálmur Arnason,
Flókagötu 53, Reykjavík.
Tómas Þorvaldsson,
Grindavík.
Sigurður Agústsson,
Stykkishólmi.
Einar Sigurjónsson,
Vestmannaeyjum.
ólafur Jónsson,
Sandgerði.
Garðar Pálsson,
Fornhaga 15, Reykjavík.
Guðmundur Jörundsson,
Gthlíð 12, Reykjavík.
Höskuldur Skarphéðinsson,
Heiðargerði 4, Reykjavík.
Pétur Þorbjörnsson,
Kópavogsbraut 78, Kópavogi.
Hjálmar Styrkársson,
Safamýri 79, Reykjavík.
Helgi Þórarinsson,
K.plaskjólsvegi «5, Reykj.vík.
Bragi Eiríksson,
Melhaga 1«, Reykjavík.
Saemundur Auðunsson.
Nesvegl 5», Reykjavik.
Sigurður Pétursson,
Ægissíðu 56, Reykjavflk.
Ingvar Hallgrimsson,
Einarsnesi 33, Reykjavik.
Gunnar Bergsteinsson,
Skipholti 58. Reykjavik.
Aðaisteinn Jtilíusson,
Einimel 5, Reykjavik.
Jakob Magnússon,
Þinghólsbraut 8«, Kópavogl.
Jónas Blöndal,
Hraunbæ 176, Reykjavik.
Jakob Jakobsson,
Nökkvavogi 41, Revkjavík.
Einar Símonarson,
Ránargötu 2, Grindavík.
Erling Krisljánsson,
Marargötu 3, Grindavík.
Halldór Halldórsson,
Mávahrauni 14, Haínarfirði.
Gunnar Flóvenz,
Kópavogsbraut 88, Kópavogi.
Hilmar Jónsson,
Nesvegi 37, Reykjavik.
Guðmundur Pétursson,
Grænuhlíð 16, Reykjavík.
Guðmundur Kjærnested,
^^rfinnsgötu 8, Revkiavík.
Reynsla hjúkrunarkonu
af svelti og sjuklegu ofáti
— eftir Ingibjörgu
Sveinsdóttur
„Tvisvar í viku var Elisa-
beth ofurseld matnum.
Þess á milli fastaði hún
eða því sem næst. í veisl-
um skyrpti hún matnum í
laumi í servéttu, þegar því
var við komið.“
— Ég borðaði hrátt kjöthakk með
höndunum. Ég vissi ekki, hvernig ég
átti að koma matnum sem fljótast að
munninum. Áður hafði ég grátið
hálfa nóttina yfir því að hafa borðað
einu epli meira en dagsskammturinn
leyfði.
Elisabeth Ljungström, 30 ára
hjúkrunarkona í Stokkhólmi, segir
frá reynslu sinni af svelti (anorexia)
og sjúklegu ofáti (bulimia).
Elisabeth var orðin 22 ára, þeg-
ar hún fór í megrunarkúr eftir
vikublaði. Hún var þá 60 kg og
tæpir 170 sm á lengd. Þegar hún
hafði lést um 15 kg þótti henni
hún enn vera alltof feit. 400 hita-
einingar á dag var matarskammt-
urinn orðinn. Hún viktaði sig 4—5
sinnum á dag. Angistin yfir að
vera feit yfirgnæfði allt annað.
— Ég borðaði pönnuköku í
vinnunni einn daginn. Um kvöldið
hljóp ég upp og niður stigana
heima í tvo klukkutíma af ein-
tómri angist, segir Elisabeth.
Henni fannst hún vera einskis
virði og það eina sem komst að í
huga hennar var að grennast.
— Leitaðir þú aldrei til læknis?
— Deildarhjúkrunarkonan, þar
sem ég vann sem sjúkraliði, sagði
að ég yrði að leggjast inn. Á
sjúkrahúsinu tókst mér að léttast
enn meira, ég komst niður í 38 kg.
Eftir mánaðarlegu á sjúkrahúsi
gekk Elisabeth til sálfræðings
einu sinni í viku.
Eins og aðrir sveltissjúklingar
var hún iðin í eldhúsinu við bakst-
ur og matseld. Sjálf borðaði hún
ekkert. Ýmist fleygði hún kökun-
um og matnum eða gaf vinum og
vandamönnum.
Hún var erfið í umgengni. Þorði
ekki að borða soðinn fisk hjá for-
eldrum sínum af ótta við, að þau
hefðu laumað vítamínum eða
kolhydrötum í fiskinn. Hún reyndi
að vera félagslynd og glaðleg.
— Mig verkjaði í magann af
hungri en ég var sérfræðingur í að
láta sem ég væri södd. Eg skar
matinn í agnarlitla bita og ýtti út
á diskbarminn. Miðjan á diskinum
varð að vera tóm eins og ég hefði
þegar borðað. Af einum litlum
konfektmola skildi ég eftir helm-
inginn. Það var afskaplega mikil-
vægt að skilja eftir og standast
freistinguna.
Eftir að hafa svelt sig í tvö ár
fór Elisabeth að borða sjúklega
mikið. Hún var komin með bul-
imia. Það byrjaði með því að hún
svelti sig í nokkra daga til þess að
geta farið út að borða með kunn-
ingjum eitt kvöld.
— Ég varð ekki södd eftir heila
pizzu. Ég keypti mér pylsu, súkku-
laði og aftur pylsu. Þegar ég kom
heim hélt ég áfram að borða, segir
Elisabeth.
Hún var byrjuð að borða en
gerði sér ekki grein fyrir, hvað var
eðlilegur matarskammtur. Hún
vissi ekki, hvenær hún var orðin
södd.
— Ég borðaði allt sem hafði
verið bannvara áður. 1 eitt og
sama skiptið gat ég troðið í mig
stórum súkkulaðipakka, kökum,
tveim buffsneiðum, heilu brauði,
mjólk, rjóma, pizzu og 250 gr af
smjöri. Ég lék mér með matinn,
hræðri þangað til hann varð að
leðju, útskýrir Elisabeth.
— Ég gat ekki ælt þótt ég
reyndi, heldur Elisabeth áfram. I
staðinn misnotaði ég niðurleys-
andi töflur, tók 10—15 töflur á
Elisabeth Ljungström
kvöldin í stað 2—3 sem er eðlilegt.
Hræðilegar magakvalir fylgdu í
kjölfarið.
Tvisar í viku var Elisabeth
ofurseld matnum. Þess á milli
fastaði hún eða því sem næst. í
veislum skyrpti hún matnum í
laumi í servéttu, þegar því var við
komið.
— Hafðir þú haft nokkra
hugmynd um, að til væri þessi hlið
á sjúkdómnum?
— Nei, ég hélt ég væri vitlaus
og það héldu líka þeir kunningja
minna sem komust að þessu. Það
var ekki bara fyrir umhverfinu
sem ég reyndi að dylja þetta, held-
ur einnig fyrir sjalfri mér. Ég átti
það til að fara inn í fataherbergi
og sitja þar í myrkri með allan
matinn, segir Elisabeth.
Þessi misþyrming á líkamanum
setti sín spor. Blæðingar hurfu
mjög snemma eða þegar Elisabeth
hafði lést um 5 kg í megrunar-
kúrnum 1975. Það var ekki fyrr en
1979 sem hún fékk blæðingar aft-
ur. Tennurnr hrundu niður og hár-
ið varð líflaust. Það er bara síð-
asta árið sem þarmarnir hafa
starfað eðlilega.
— Nú ert þú heilbrigð. Hvernig
tókst þér að sigrast á matnum?
— Samkvæmt ráði sálfræðings
varð ég að finna eitthvað sem
þýddi meira fyrir mig en megrun-
in gerði.
Elisabeth gekk í leiklistarklúbb
og sjálfstraustið óx. Árið 1980
komst hún að við hjúkrunarnám
og gekk ljómandi vel. Hugsanirn-
ar um matinn hurfu smám saman.
Hún fleygði viktinni! En hefur
hún nokkra hugmynd um hvers
vegna allt fór að snúast kringum
matinn?
— Ég vildi vekja athygli for-
eldra minna á mér með því að
hætta að borða, segir Elisabeth.
Sem barn var Elisabeth afbrýð-
issöm út í litlu systur sína. Elisa-
beth var bara 15 ára, þegar hún lét
eyða fóstri og nokkrum árum
seinna fór hún að búa með pilti,
sem lék hana grátt.
Þegar henni verður hugsað aft-
ur í tímann segir hún og er þungt
niðri fyrir:
— Hvers vegna er aldrei hægt
að skrifa um, hvernig maður á að
vera eðlilegur í laginu? Ég hef
sætt mig við mitt læraspik en
hvenær verður slíkt viðurkennt í
vikublöðunum sem eðlilegt útlit?