Morgunblaðið - 14.12.1983, Blaðsíða 12

44
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. DESEMBER 1983
nýtt tilboð, semn hljóðaði upp á
24,6 milljónir Skr. Það höfum við
metið sem um 18% lækkun frá
fyrsta tilboði Partek. Eftir það tók-
um við út ofn, sem lækkaði verðið
niður í 21,2 milljónir Skr. en af-
slátturinn er háður því, að allur
pakkinn yrði keyptur. Ofninn frá
þeim vildum við hins vegar ekki,
töldum hann of orkufrekan og auk
þess að við gætum fengið nýrri teg-
und frá t.d. Elkem. En lækkunin í
21,2 milljónir er ekki 18% virði í
dag, mismunurinn vegna ofnsins er
minni,“ sagði Þorsteinn.
Margir hafa bent á, að innan-
landsmarkaður fyrir steinull sé
hvergi nærri fullnægjandi fyrir af-
kastagetu verksmiðjunnar og næg-
ir í því sambandi að vitna til orða
Björns Friðfinnssonar hér að fram-
an. Samkvæmt uppiýsingum Hag-
stofunnar voru flutt inn 610,3 tonn
af steinull á síðasta ári, 1982. Af
glerull voru flutt inn 1001 tonn.
Þorsteinn Þorsteinsson segir að svo
verksmiðjan geti borið sig þurfi að
selja um 3000 tonn á ári. „Fyrsta
heila starfsárið munum við fram-
leiða 2650 tonn,“ sagði Þorsteinn.
„Síðan gerum við ráð fyrir að
markaðurinn muni vaxa um 3—4%
á ári. Það munu því líða 15—20 ár
þar til markaðurinn tekur við þeim
6000 tonnum, sem verksmiðjan
mun geta framleitt og þá miða ég
við þrískiptar vaktir, fimm sól-
arhringa í viku. En verksmiðjan á
að bera sig strax á öðru starfsári."
Jón Ásbergsson, stjórnarmaður,
sagði blaðamanni Mbl., að stjórnin
gengi út frá því, að „gæði og verð-
munur verði með þeim hætti, að við
munum yfirtaka glerullarmarkað-
inn á tiltölulega skömmum tíma.
Við reiknum einnig með að yfir-
taka hluta af plasteinangrunar-
markaði. Það hefur verið farið ít-
arlega í markaðshliðina á þessu
dæmi,“ sagði Jón Ásbergsson, „og
er gert ráð fyrir að heildarmarkað-
ur fyrir þessa tegund einangrunar
vaxi úr 60% af heildarmarkaðnum
í 90% á fjórum árum. Þá er tekið
tillit til breyttra byggingarreglu-
gerða, sem eru almennt farnar að
banna plasteinangrun og gera
kröfu til óbrennanlegra efna eins
og steinullar."
Stjórnarformaðurinn, Árni Guð-
mundsson, segir magntölurnar
ekki alveg marktækar, því „þegar
búið er að umreikna glerullina í
steinull tvöfaldast magnið, það
gerir eðlisþyngdarmunurinn. Þegar
upp er staðið gerir markaðurinn
um 2600 tonn miðað við árið 1982.
Þetta á að verða gott fyrirtæki.
Arðsemisútreikningar lofa góðu og
í heildina tekið er þetta mjög góður
iðnaðarkostur," sagði Árni. „Þótt
það sé út frá vissu sjónarmiði held-
ur óskemmtilegt að vera með ríkið
og SÍS í þessu, þá tel ég það vera
tryggingu fyrir því að ekki sé verið
að fara út í neina vitleysu. Það
hafa allir skoðað málið mjög ræki-
lega — Sambandið setti sína sér-
fræðinga í útreikningana og þeir
fundu engar veilur eða skekkjur.
Finnarnir, sem framleiða bæði
steinull og glerull auk vélabúnaðar
og þekkja því þennan rekstur, telja
víst að við munum yfirtaka glerull-
armarkaðinn hér. Og okkar vara
verður 17—22% ódýrari en innflutt
steinull. Þegar það er haft í huga
tel ég enga ástæðu til að óttast, að
við séum of bjartsýnir, þetta verð-
ur það góð vara hjá okkur."
Góður bíssniss...
Magnús Pétursson, hagsýslu-
stjóri, fulltrúi fjármálaráðuneytis-
ins í stjórninni, tók undir það að
ekki væri farið af stað að óathug-
uðu máli. „Þrír aðilar koma inn í
félagið eftir að ríkið tók ákvörðun
um að vera með og ég vil ekki verða
til að kalla þá hjá Sambandinu
fjármálaglópa. Bæði þeir og Finn-
arnir telja sér augljóslega hag í því
að vera með í þessu fyrirtæki, og
raunar hafa fleiri en Partek sýnt
áhuga á aðild,“ sagði Magnús Pét-
ursson.
Stefán Guðmundsson alþingis-
maður segist vera sannfærður um
að Steinullarverksmiðjan sé góður
bíssniss fyrir bæjarfélagið, ríkið og
alla aðra hluthafa. „Meginmálið er
fjarlægðarverndin," sagði Stefán.
„Rúmtak þessarar vöru er mikið og
því dýrt að fiytja hana til landsins,
Steinullarverksmiðjan á Sauðárkróki
Sauðárkrókur: þar verður hafist handa innan skamms við byggingu steinullarverksmiðju, sem miklar deilur hafa staðið um og ekki útlit fyrir að þeim sé
lokið. Morgunblaðið/Friðþjófur.
Þjóðþrifafyrirtæki eða
glórulaust ævintýri?
NORÐUR á Sauðárkróki eru menn að hefja framkvæmdir við byggingu
steinullarverksmiðju í samræmi við fyrri ákvarðanir, m.a. lög frá Alþingi.
Verksmiðjunni er ætlað að hefja framleiðslu í byrjun sumars 1985. Ríkis-
stjórnin samþykkti fyrir sitt leyti á fundi 13. október sl., að framkvæmdum
við hönnun og byggingu verksmiðjunnar yrði haldið áfram, að því er haft var
eftir Sverri Hermannssyni iðnaðarráðherra í Morgunblaðinu daginn eftir.
„Ennfremur var samþykkt," sagði Sverrir í viðtali við blaðið, „að ríkisstjórn-
in myndi nýta sér heimild til ábyrgðar á lántökum fyrir verksmiðjuna.“
í fyrri viku heimilaði langlána-
nefnd steinullarverksmiðjunni er-
lenda lántöku til greiðslu á inn-
borgun 15% kaupverðs véla til
verksmiðjunnar, en kaupverðið
nemur liðlega 68 milljónum króna.
Albert Guðmundsson, fjármálaráð-
herra, sem lengst af hefur haft
margvíslegar efasemdir um að
fjárfestingin væri skynsamleg,
sagði eftir þá afgreiðslu í samtali
við Mbl., að hvorki viðskiptaráð-
herra né iðnaðarráðherra hefðu
rætt lántökuheimildina við sig og
að hún væri algjörlega án þátttöku
og heimildar fjármálaráðuneytis-
Margvíslegar efasemdir...
Fjármálaráðherra er ekki einn
um að hafa efasemdir um steinull-
arverksmiðjuna á Sauðárkróki —
og þó hefur fulltrúi hans setið í
stjórn fyrirtækisins (Magnús Pét-
ursson, hagsýslustjóri) og tekið
þátt i ýmsum undirbúningi.
Ástæðulaust er að rifja upp þær
harkalegu deilur, sem urðu milli
Steinullarfélagsins hf. á Sauðár-
króki og Jarðefnaiðnaðar í Þor-
lákshöfn þegar ákveðið var að
leggja út í steinullarframleiðslu.
Björn Friðfinnsson, fjármálastjóri
Reykjavíkurborgar, lýsti þeirri
ákvörðun svo í grein í Mbl. 31. mars
1982:
„Athugun ku leiða í ljós, að hag-
stæðast muni vera að byggja slíka
verksmiðju í Reykjavík, næst hag-
kvæmast muni vera að byggja hana
í Þorlákshöfn en óhagkvæmast að
byggja hana á Sauðárkróki af þeim
stöðum, sem teknir voru til sam-
anburðar.
Með rökfræði, sem kennd er við
ákveðna tegund ferfætlinga, er því
síðan slegið föstu, að „þar af leið-
andi“ skuli velja verksmiðjunni
stað á Sauðárkróki.
Steinull er einangrunarefni, sem
átt hefur í vök að verjast á mark-
aðnum fyrir öðrum efnum, einkum
glerull og ýmsum frauðefnum. I
markaðsáætlunum er gert ráð fyrir
að snúa þessari þróun við hér á
landi. Gerir sú verksmiðjuáætlun-
in, sem smærri er I sniðum, ráð
fyrir því að byggja verksmiðju, er
fullnægt getur núverandi steinull-
armarkaði hér á landi með 7—8
vikna framleiðslu á ári... “ Þetta
síðasta staðfesti Stefán Guð-
mundsson, alþingismaður, í sam-
tali við blm. Morgunblaðsins í
haust og sagði að víða í Evrópu
væri verið að loka steinullarverk-
smiðjum og margar aðrar væru
reknar með 50—60% afköstum.
Björn Friðfinnsson, er aðeins
einn þeirra, pem gert hafa rök-
studdar athugasemdir við verk-
smiðjuna. En þó verður ekki með
nokkrum rétti sagt, að forystu-
menn verksmiðjufélagsins hafi lagt
út í „ævintýrið" að óathuguðu máli.
I stjórn Steinullarverksmiðjunnar
hf. eru: Árni Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri á Sauðárkróki, for-
maður, Jafet Ólafsson, deildar-
stjóri í iðnaðarráðuneytinu, Magn-
ús Pétursson, hagsýslustjóri f.h.
fjármálaráðuneytisins, ólafur
Friðriksson, kaupfélagsstjóri á
Sauðárkróki, Jón Asbergsson,
framkvæmdastjóri Loðskinns hf. á
Sauðárkróki, Stefán Guðmundsson,
alþingismaður og núverandi
stjórnarformaður Framkvæmda-
stofnunar ríkisins, og Stefán Guð-
mundsson, bæjarfulltrúi og útsölu-
stjóri ÁTVR á Sauðárkróki. Fram-
kvæmdastjóri er Þorsteinn Þor-
steinsson, rekstrarhagfræðingur
hjá Hagvangi og fyrrum bæjar-
stjóri á Sauðárkróki.
Hlutafé þriðjungur
stofnkostnaöar
Hlutafé er 70 milljónir en skv.
Jón Ásbergsson: Gengið út frá því að við yfirtökum glerullarmarkaðinn líka.
lögunum um steinullarverksmiðj-
una skal það vera a.m.k. 30% af
stofnkostnaði, sem nú er áætlaður
230 milljónir króna. Hlutafé skipt-
ist þannig: Ríkissjóður: 40% eða 28
milljónir; SÍS og Kaupfélag Skag-
firðinga: 22% eða 15,4 milljónir;
Steinullarfélagið (ásamt Sauðár-
króksbæ og einstaklingum): 26%
eða 18,2 milljónir og finnska stein-
ullar- og vélaframleiðslufyrirtækið
Partek Oy 12% eða 8,4 milljónir.
En 70 milljónir duga ekki til að
byggja verksmiðjuna. Viðbótarfjár
ætlar verksmiðjustjórnin að afla,
skv. upplýsingum Þorsteins Þor-
steinssonar, með 80 milljónum af
lánsfjárlögum, 40 milljónir eiga að
koma úr fjárfestingalánasjóði fyrir
iðnaðinn og loks er reiknað með 40
milljónum á lánsfjárlögum 1985 —
fyrr verður ekki þörf fyrir þá pen-
inga, að sögn Þorsteins. Allar tölur
eru miðaðar við verðlag í haust.
Auk þess lánar finnski fjárfest-
ingalánasjóðurinn 85% í vélunum
til fimm ára.
Ríkið hefur þegar lagt fram
rúmlega helming síns hlutafjár,
eða á fimmtándu milljón króna, að
sögn Jóns Ásbergssonar. „Einstakl-
ingar hafa samþykkt víxla, sem
hafa verið greiddir," sagði hann.
„Sambandið og Kaupfélag Skag-
firðinga borga með vísitölutryggð-
um verðbréfum með vísitölu frá í
maí, þegar samningar við þá aðila
hófust fyrir alvöru. Það hefur verið
fylgst mjög rækilega með þvf af
hálfu ríkisvaldsins, að hér sé um
raunverulega peninga að ræða og
stíft haldið fram kröfunni í lögun-
um um eigið fjármagn Steinullar-
félagsins hf. Bæjarfélagið hér á
Sauðárkróki hefur fjármagnað
þetta fyrirtæki til þessa að tölu-
verðu leyti, m.a. lagt fram lóðina
sem hlutafé og gatnagerðargjöld,
þannig að frá Sauðárkróksbæ hafa
ekki komið beinharðir peningar."
Afkastageta marg-
föld markaðsþörf
í byrjun nóvember voru undirrit-
aðir á Sauðárkróki samningar um
kaup á vélum, um það bil % alls
vélabúnaðar verksmiðjunnar, frá
finnska fyrirtækinu Partek Oy.
Kaupverðið er um 68 milljónir á
gengi dagsins eins og áður er getið.
Þorsteinn Þorsteinsson, fram-
kvæmdastjóri félagsins, sagði í
samtali við blaðamann Mbl. að
upphaflega hafi vélarnar átt að
kosta talsvert meira, eða 34 millj-
ónir sænskra króna, sem í dag
nemur um 120 milljónum króna. „I
því var að vísu meira en það, sem
við ætlum að kaupa af þeim núna,“
sagði Þorsteinn. „Við ákváðum að
taka út úr þeirra tilboði ýmsa
hluti, sem hægt er að smíða hér
heima. Sá hluti hefur verið metinn
á um 4 milljónir Skr. Eftir þessar
breytingatillögur okkar fengum við