Morgunblaðið - 15.07.1984, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. JÚLÍ 1984
43
Er hér átt við eftirlifandi ekkju
hans, Jóhönnu Guðmundsdóttur,
bóksala á Seyðisfirði. Þau giftust
1948. Jóhanna var manni sínum
styrkur og stoð í erilsömum og
erfiðum störfum, enda er hún víð-
lesin og fjölfróð um menn og mál-
efni. Þakklæti Jóns og viðurkenn-
ing fyrir samhenta og skilnings-
ríka sambúð þeirra kom fram í
ræðustúf, er hann flutti á áttræð-
isafmæli sínu í hófi sem sjó-
mannasamtökin og ASÍ stóðu
fyrir.
Við hjónin erum þakklát fyrir
góða kynningu á of fáum samveru-
stundum og vottum aðstandend-
um Jóns innilega samúð.
Guðjón B. Baldvinsson
Jón Sigurðsson, fyrrverandi for-
seti Sjómannasambands íslands,
er látinn.
Hann fæddist í Hafnarfirði 12.
maí 1902, sonur hjónanna Guðnýj-
ar Gísladóttur og Sigurðar Jóns-
sonar, fiskmatsmanns. Aðeins
fárra ára gamall missti Jón móður
sína og mjög ungur að árum hóf
hann að vinna fyrir sér með al-
mennri verkamannavinnu og sjó-
sókn. Aðeins 16 ára gamall gerðist
hann sjómaður á þilskipum og
stundaði sjóinn þá samfellt í 14 ár,
ýmist á skútum eða togurum.
Á uppvaxtarárum Jóns Sigurðs-
sonar á fyrstu tugum aldarinnar,
sem senn kveður, voru lífskjör og
umkomuleysi íslenskrar alþýðu
með þeim hætti, að sú kynslóð sem
nú er að vaxa úr grasi er þess lítt
umkomin að gera sér grein fyrir
hversu hörð sú lífsbarátta var,
sem íslenskar vinnustéttir til
lands og sjávar urðu að heyja sér
og sínum til framdráttar.
Þessi ár einkenndust af mikilli
fátækt, sem víða jaðraði við full-
komna örbirgð. Stritið var mikið,
en eftirtekjan rýr. Umkomuleysi
aldraðra, sjúkra og annarra þeirra
er leita þurftu til hins opinbera
var með slíkum hætti að telja
verður einn svartasta blett á ís-
lensku þjóðfélagi.
Þá voru engar tryggingar til
stuðnings þeim sem vegna slysa,
sjúkdóma, missis fyrirvinnu eða
annarra óviðráðanlegra orsaka
urðu fyrir áföllum á lífsleiðinni.
Væri ekki hjá því komist fyrir
heimilisföðurinn að leita eftir
hjálp sveitarfélagsins um að veita
aðstoð til að bægja frá bráðu
hungri var hann brennimerktur
„sveitarómagi" og sviptur sjálf-
sögðum mannréttindum eins og
kosningarétti.
Það ætti engan að undra, ef sú
mynd af lífskjörum alþýðufólks á
íslandi, sem að framan er á
minnst er höfð í huga, þótt að því
kæmi, að konur og karlar til lands
og sjávar færu að hugsa ráð sitt
og hæfu baráttu fyrir bættum
lífskjörum, auknu frelsi og vax-
andi menningu sér til handa.
Hafin var barátta fyrir hvíld-
artíma togarasjómanna, fyrir lög-
um um byggingu verkamannabú-
staða, fyrir auknu öryggi starf-
andi fólks á sjó og iandi, fyrir
bættri tryggingalöggjöf, fyrir
stofnun sjúkrasamlaga, fyrir
orlofi verkafólks, fyrir auknum
kosningarétti og fyrir afnámi
hinna illræmdu sveitarflutninga
og mannréttindamissis, sem fólki
var hegnt með, er það leitaði í ör-
birgð sinni á náðir samfélagsins,
eins og áður hefur verið minnst á.
Hér hafa aðeins verið nefnd nokk-
ur dæmi þess um hvað verkalýðs-
baráttan á Islandi hefur m.a. snú-
ist, en því er þetta gert að um-
ræðuefni hér, að sá maður, sem nú
er kvaddur hinstu kveðju, Jón Sig-
urðsson, var einn af fremstu og
dugmestu baráttumönnum er
helguðu líf sitt og starf þeirri hug-
sjón að vinna heilshugar að bætt-
um lífskjörum íslenskrar alþýðu.
Jón gegndi um áratugaskeið
fjölþættum trúnaðarstörfum fyrir
verkalýðssamtökin. Árið 1934 var
hann ráðandi erindreki Alþýðu-
sambands íslands er þá var heild-
arsamtök hinnar faglegu og póli-
tísku félagshreyfingar verkalýðs-
ins. Nokkrum árum síðar var hann
ráðinn framkvæmdastjóri ASÍ og
gegndi hann því starfi alls um 10
ára skeið. Á starfstima sfnum
fyrir ASI stofnaði Jón fjöldamörg
verkalýðs- og sjómannafélög.
Jafnframt því að vinna að stofnun
nýrra félaga, heimsótti hann hin
eldri félög, leiðbeindi og hvatti til
dugmikilla starfa. Eitt af stærri
verkum Jóns á þessu sviði var for-
usta hans fyrir stofnun Sjó-
mannasambands íslands 1957 en
forseti þess var hann frá stofnun
til 1976. Auk þessa gegndi Jón
fjölda trúnaðarstarfa fyrir sjó-
menn, m.a. sem formaður Sjó-
mannafélags Reykjavíkur.
Við Jón áttum sæti saman í
stjórn ASÍ 1948—1954. Á því
tímabili kynntist ég honum náið.
Það sem mér fannst sérstaklega
einkenna störf Jóns Sigurðssonar
var áhuginn til að láta gott af sér
leiða fyrir verkalýðssamtökin og
það fólk sem naut starfa þeirra.
Erfiðleikar og andstaða hleyptu
honum kapp í kinn, og dugnaður
hans og þrautseigja voru óbilandi,
enda átti hann þvi láni að fagna
að njóta í starfi sínu riks skilnings
og mikils stuðnings eftirlifandi
eiginkonu sinnar, Jóhönnu Guð-
mundsdóttur, sem jafnan var þess
albúin að veita lið þeim málum
sem hann vann að.
Við orðin vegaskil vil ég þakka
Jóni Sigurðssyni af alhug ánægju-
legt samstarf innan verkalýðs-
samtakanna.
Eftirlifandi eiginkonu Jóns, Jó-
hönnu Guðmundsdóttur, og dóttur
þeirra svo og öðrum ættingjum og
vinum sendi ég hugheilar samúð-
arkveðjur.
Helgi Hannesson fyrrverandi
forseti ASÍ.
Með Jóni Sigurðssyni er fallinn
i valinn einn þeirra manna sem
helguðu mestan hluta starfsævi
sinnar baráttunni fyrir bættum
kjörum launamanna, ekki síst sjó-
manna. Samtök erfiðismanna á ís-
landi sjá því á bak einum sinna
ötulustu baráttumanna.
Jón Sigurðsson fæddist 12. maí
1902 í Hafnarfirði. Foreldrar hans
voru Sigurður Jónsson, kallaður
lóðs, og Guðrún Ágústa Gísladótt-
ir. Hann byrjaði ungur að vinna,
eins og þá tíðkaðist. Gætti kúa að
Setbergi níu ára að aldri og var
siðan í sveit austur í Holtum fjög-
ur sumur. Þegar hann var 14 ára
byrjaði hann í fiskvinnu og var ári
síðar orðinn yfirmaður í saltfisk-
þurrkunarhúsi.
En sjómennskan var draumur-
inn og 16 ára byrjaði hann á sjó.
Fyrsta skipið var 20 tonna mót-
orbátur sem hét Freyja, gerður út
frá Hafnarfirði á línu. Jón var
ráðinn kokkur um borð og sagði
sjálfur svo frá síðar, að hann hafi
reyndar ósköp litið kunnað fyrir
sér í matargerðarlist, en allt hafi
þetta slampast einhvern veginn,
enda algengt á þessum árum að
unglingsstrákar væru ráðnir sem
kokkar.
Á sjó var Jón til ársins 1931, á
mótorbátum, skútum og togurum.
Þá kom hann alfarinn f land og
vann í fyrstu við fiskaðgerð. Þetta
var á kreppuárunum og hann varð
að vinna frá 6—7 á morgnana til
miðnættis fyrir liðlega 300 krónur
á mánuði, án tillits til lengdar
vinnutíma.
Það var árið 1924 að Jón gekk í
Sjómannafélag íslands, er hann
réð sig í fyrsta sinn á togara.
Hann varð snemma trúnaðarmað-
ur félagsins á þeim skipum sem
hann starfaði á. Það starf var
einkum fólgið í að innheimta fé-
lagsgjöld um borð og sjá til þess
að menn gengju í félagið. Veturinn
eftir að hann kom f land var hann
síðan kjörinn ritari Sjómannafé-
lags Reykjavfkur. Það voru, að
hans eigin sögn, fyrstu kynnin af
verkalýðsmálum.
Þau fyrstu kynni hafa augljós-
lega leitt til frekari áhuga, þvi ár-
ið 1934 er Jón ráöinn erindreki Al-
þýðusambands íslands og gegndi
því starfi til ársins 1940, þegar
skilið var milli Alþýðuflokksins og
Alþýðusambandsins. Sfðan varð
hann framkvæmdastjóri ASÍ á ár-
unum 1941 til 1944 og átti sæti í
miöstjórn þess um áratugaskeið.
Stofnun Sjómannasambands ís-
lands er sú skuld sem sjómenn
eiga mesta að gjalda Jóni Sigurðs-
syni. Hann beitti sér mjög fyrir
stofnun þess árið 1957 og átti þar
við ramman reip að draga. Má sem
dæmi um það nefna, að þegar
stofnþing SSÍ var haldið sfðari
hluta októbermánaðar það ár,
hafði Alþýðusamband Islands
sent ekki færri en þrjú bréf til
þeirra félaga sem aðild gátu átt að
Sjómannasambandinu, þar sem
þau voru hvött til að gerast ekki
félagar i SSl.
En stofnun Sjómannasambands
Islands varð að veruleika þrátt
fyrir þessa erfiðleika, og það hefur
sannast í timanna rás að full þörf
var fyrir heildarsamtök islenskra
sjómanna. Sameinuðum innan
þeirra hefur sjómönnum tekist að
vinna sigra sem þeir hefðu ekki
unnið tvistraðir og þar hefur þeim
einnig tekist að verjast betur en
ella hefði verið unnt þeim árásum
sem gerðar hafa verið á kjör
þeirra.
Jón var kjörinn fyrsti formaður
Sjómannasambands íslands á
stofnþinginu í október 1957. Þvi
starfi gegndi hann til ársins 1976,
þegar hann dró sig f hlé frá öllum
félagsstörfum. Hann gat þvf eytt
ævikvöldi sínu í kyrrð og ró eftir
annasama starfsævi og virt fyrir
sér vöxt og eflingu þeirra samtaka
sem hann átti svo ríkan þátt í að
stofna.
Sjómannasamband Islands vill
að lokum þakka Jóni Sigurðssyni
þann mikla þátt sem hann átti í
eflingu samtakanna. Eftirlifandi
eiginkonu hans og börnum sendir
sambandið innilegar hluttekn-
ingarkveðjur.
F.h. Sjómannasambands íslands
Óskar Vigfússon.
Jón Sigurðsson, fyrsti forseti
Sjómannasambands Islands, er
látinn. Hann lést í Landspítalan-
um aðfaranótt 6. júlí sl.
Jón var fæddur 12. maí 1902 f
Hafnarfirði og þar ólst hann upp.
Hann var sonur hjónanna Sigurð-
ar Jónssonar, fiskmatsmanns, og
konu hans, Guðnýjar Ágústu
Gísladóttur, er þar bjuggu.
Ungur hóf Jón sjómennsku á
vélbátum og togurum, einnig
kynntist hann ungur lífinu á skút-
unum.
Snemma fékk Jón áhuga á að
vinna að bættum kjörum verka-
fólks og sjómanna, og gekk hann
ungur í samtök þeirra, og naut þar
fljótt álits og trausts.
Hann var ritari Sjómannafélags
Reykjavíkur 1932—34 og 1951—61,
og formaður þess 1967 til 1971.
Jón var frumkvöðull að stofnun
Sjómannasambands Islands 1957
og varð fyrsti forseti þess. Þvf
starfi gegndi hann til 1976, er
hann farinn að heilsu lét af störf-
um.
Auk þessara starfa í verka-
lýðshreyfingunni hlóðust á hann
fjölmörg nefndarstörf, einkum
þau, er voru tengd verkalýðshreyf-
ingunni.
Hann var formaður fulltrúaráðs
verkalýðsfélaganna í Reykjavfk og
nágrennis 1959—1963. I stjórn Al-
þýðusambands Islands 1938—
1944, 1948-1954 og 1966-67.
Hann sat i verðlagsráði sjávarút-
vegsins frá stofnun þess 1961 til
1977, þar af formaður 1966 til
1968. I húsráði Norræna hússins
frá opnun þess 1968 til 1979, f
Hafnarstjórn Reykjavíkur frá
1958 til ársloka 1963, í stjórn Al-
þýðuflokksins 1936 til 1976, þar af
í framkvæmdastjórn flokksins í 25
ár og formaður verkalýðsmála-
nefndar flokksins í 20 ár. Hann
átti auk þess sæti i mörgum
stjómskipuðum nefndum. Flest
þessi nefndarstörf voru ólaunuð
og unnin utan venjulegs vinnu-
tfma.
Jón var heiðursfélagi í Verka-
lýðsfélagi Hólmavíkur, Bifreiða-
stjórafélaginu Frama og í Alþýðu-
flokknum. Hann var sæmdur gull-
merki Sjómannadagsráðs 1976 og
Fálkaorðunni 1973.
Jón var ritstjóri „Neista*, blaðs
jafnaðarmanna á Siglufirði,
1935—37. Jón mun hafa stofnað
um 30 verkalýðs- og Alþýðu-
flokksfélög.
Jón var tvíkvæntur. Fyrri kona
hans var Emilia Jóna Einarsdótt-
ir, Jónssonar, ökumanns f Reykja-
vfk. Þau skildu. Sfðari kona hans
er Jóhanna Guðmundsdóttir
Bjarnasonar, bóksala á Seyðis-
firði. Hún lifir mann sinn. Dóttir
þeirra er Guðbjörg Snót.
Eins og sjá má af þvf, sem hér
hefur verið sagt frá æviatriðum
Jóns Sigurðssonar, þá hneigðist
hugur hans snemma að félags-
málastörfum. Á unglingsárum
hans bárust þær hreyfingar
hingað til landsins, sem vöktu
menn til umhugsunar um réttlát-
ara og betra lff í þessu landi. Þess-
ar félagshreyfingar voru ung-
mennafélags- og verkalýðshreyf-
ingarnar. Þessar hreyfingar tóku
hugi ungra manna og þrýstu þeim
til starfa.
Jón gekk snemma verkalýðs-
hreyfingunni á hönd og 1932 er
hann orðinn ritari Sjómannafé-
lags Reykjavíkur og 1934 er hann
starfsmaður Alþýðusambands ís-
lands og erindreki þess.
Hann ferðast þá um landið og
stofnar verkalýðsfélögin, hvert af
öðru. Félag okkar, Verkalýðs- og
sjómannafélag Keflavíkur, var
stofnað 1932, á því ári, sem fengið
hefur nafnið „Baráttuárið mikla“ í
sögu verkalýðshreyfingarinnar.
Þótt Jón hafi ekki komið þar við
sögu, þegar félagið var stofnað, þá
leið ekki langur tími þar til leitað
var til hans um ýmsar leiðbein-
ingar, sem fúslega voru veittar,
þótt félagið væri þá utan Alþýðu-
sambandsins, sem það var þar til
árið 1936. Á þessum árum og ætíð
síðar var Jón alltaf jafn fús til
aðstoðar. Kom hann oft á fundi
félagsins, þar sem hann fræddi
okkur og leiðbeindi í þeim málum,
er fyrir lágu hverju sinni. Fyrir
þessi störf öll og góð kynni fyrr og
síðar vil ég nú fyrir hönd okkar
gömlu félaga þakka af hjarta og
flytja eftirlifandi konu og dóttur
hjartanlega hluttekningu.
Ragnar Guðleifsson
t
Sonur minn og bróöir okkar,
JÓN VILBERG JÓNSSON,
Barmahlíö 52,
lést í Borgarspítalanum flmmtudaginn 12. þ.m.
Jónlna Margrét Jónadóttir
og ayatur hina létna.
t
Útför móöur okkar og systur,
MATTHEU HALLDÓRSDÓTTUR
fré Siglufiröi,
veröur gerö frá Fossvogskirkju mánudaginn 16. júli kl. 15.00.
Kriatin Jörgenaen,
Halldór Jónaaaon,
Hafliöi Halldóraaon.
t
Eiginmaöur minn, faöir okkar og tengdafaöir,
GUÐNI KRISTINN GUNNARSSON,
verkfraaöingur,
sem lést á heimili sínu Ridge-Road, Salisbury, Maryland, Banda-
ríkjunum, veröur jarösunginn frá Landakirkju í Vestmannaeyjum,
þriöjudaginn 17. júlí kl. 14.00.
Emalía Eygló Jónadóttír,
Anna Jóna Guónadóttir, Leonard Paeitter,
Gunnar Kriatinn Guönaaon.
t
Útför mannsins míns,
JÓNS SIGURÐSSONAR,
fyrrverandi formanna Sjómannaaambanda falanda,
fer fram frá Dómkirkjunni mánudaginn 16. júlí nk. kl. 13.30.
Blóm afþökkuö. Þeim sem vildu minnast hans er vinsamlega bent
á iíknarféiög.
Jóhanna Guömundadóttir.
t
Ástkær eiginkona mín og móðir okkar,
SIGRÍÐUR GUÐJÓNSDÓTTIR,
Kambaaeli 65,
veröur jarösungin frá Dómkirkjunni mánudaginn 16. júlí kl. 15.00.
Áamundur Halldóraaon,
Ingólfur Arnaraon,
Linda Arnardóttir,
Halldór Áamundaaon.
t
Þökkum innilega öllum þelm er sýndu okkur samúö og hlýhug viö
andlát og útför bróöur okkar, mágs og frænda,
GUDMUNDAR VIGFÚSAR ÁSMUNDSSONAR,
bifreiöaatjóra,
Búlandi 1, Reykjavík.
Sérstakar þakkir sendum viö starfsmönnum Hitaveitu Reykjavíkur
og félögum i Knattspyrnufélaginu Val.
■ngibjörg Áamundadóttir, Richard Hanneaaon,
Ragnhildur Áamundadóttir, Eyjóifur Guömundason.
Úlfar Áamundsaon, Bima E. Þórðardóttir
og börn.