Morgunblaðið - 20.11.1984, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. NÓVEMBER 1984
18
Þóra Kristín Jónsdóttir vió kennslu í Hag&skóla.
Morgunblaðið/Arni Snberg
Kjaramál
kennara í
brennidepli
Rætt við kennara víðs vegar um landið
HUGSANLEGT er að fjöldauppsagnir kennara í grunnskólum landsins komi til framkvæmda
á næstunni. Stjórn Kennarasambands íslands var falið 10. þessa mánaðar að safna saman
uppsögnum félaga í Kennarasambandinu og verður tekin um það ákvörðun um næstu helgi
hvort þær uppsagnir verða lagðar fram til að knýja á um bætt kjör kennara.
Kjaramál kennarastéttarinnar hafa verið mjög til umræðu að undanförnu, ekki síst í
nýafstöðnu verkfalli BSRB. Kennarasamband Islands hefur mótað kröfur sínar í væntanleg-
um sérkjarasamningum og gerir ráð fyrir 10 launaflokka hækkun — þannig að byrjunarlaun
kennara verði 26 þúsund krónur og laun eftir 18 ára starf 33 þúsund krónur. Inn í umræðuna
um kjör kennara hefur fléttazt umræða um löggildingu starfsheitisins kennari, ábyrgð og
skyldur kennara, vinnutíma þeirra og fleira.
I liðinni viku ræddu fréttamenn Morgunblaðsins við kennara víðsvegar um landið um kjör
þeirra og fleira, sem viðkemur fyrrgreindum málum.
Þóra Kristín Jónsdóttir,
Reykjavík:
„Kennslan er
dýrkeypt tóm-
stundagaman“
„Því er fljótsvaraó aó kjör kenn-
ara eni fyrir neóan aliar hellur og til
skammar. bæói fyrir rfkió og þá sem
þurfa aó þiggja. Þetta er skömmtun
og ekkert annaó,“ segir Þóra Kristín
Jónsdóttir, íslenskukennari vió
Hagaskóla, er blm. Mbl. innir hana
eftir vióhorfum hennar til stöóu
kennara f dag, bæói almennt og
hvaó hana sjálfa varðar.
„Ef miðað er við menntaða
kennara fæ ég hvergi annars stað-
ar i samfélaginu séð fólk, sem má
búa við sambærileg laun nema þá
helst hjúkrunarfræðinga, enda
kvennastétt eins og kennarastétt-
in er óðum að verða,“ bætir Þóra
við.
— Hver er þín menntun?
„Ég tók stúdentspróf og síðan
kennarapróf frá Kennaraskólan-
um. En þar sem mér þótti þetta
eina ár, sem þurfti í kennarapróf-
ið heldur „snöggsoðið", dreif ég
mig í Háskólann og tók þaðan
BA-próf í sagnfræði, íslensku og
dönsku og vann með námi mestall-
an tímann.
Seinna var ég eitt ár við nám við
Kennaraháskólann i Kaupmanna-
höfn. í það viðbótarnám tók ég
orlofsárið, sem hefur verið útmál-
að sem geysileg kjarabót fyrir
kennara, en er það því miður ekki,
vegna þess hve fáir hafa ráð á að
nýta sér það. Sjálf hefði ég ekki
getað leyft mér þessa endur-
menntun hefði maðurinn minn
ekki farið með mér og unnið
verkamannavinnu til þess að sjá
fyrir mér meðan á henni stóð. Og
það má reyndar geta þess, að hann
hafði hærri tekjur af verka-
mannavinnu i Danmörku en sem
háskólamenntaður kennari á ís-
landi.“
— Finnst þér sú menntun sem
þú hefur aflað þér vera metin sem
skyldi?
„Þegar ég lagði út i mína
menntun var mikið af réttinda-
lausum kennurum á gagnfræða-
skólastigi, því sem nú er kallað 7.,
8. og 9. bekkur, sem fengu kenn-
araréttindi. Þegar ég lauk há-
skólanámi, árið 1976, stóð ég því í
nákvæmlega sömu sporum og það
fólk, þ.e. svipað að vígi og hefði ég
aldrei farið í háskólanám. Að vísu
flýtti það eitthvað fyrir því að ég
hækkaði í launaflokkum en varla
svo orð sé á gerandi."
— Hvað með áformaðar fjölda-
uppsagnir kennara?
„Þær eru heldur betur á döf-
inni,“ segir Þóra Kristin, „og ekki
meira um annað talað á kennara-
stofum þessa dagana. Ég tel tals-
vert stóran hóp vera reiðbúinn til
þess að segja upp, þó að margir
séu eflaust tvistígandi, enda mis-
jafnt hvað fólk hefur góðar fyrir-
vinnur og hvaða mat það leggur á
sjálft sig sem starfsmenn.
Stjórn Hins íslenska kennarafé-
lags hyggst safna þessum upp-
sögnum saman fyrir 23. þ.m. og
taka þá afstöðu til frekari aðgerða
með hliðsjón af fjölda þeirra. Ef
það margar uppsagnir berast að
við teljum þær vera vopn í barátt-
unni verða þær sendar mennta-
málaráðuneytinu. Jafnframt verð-
ur gengið frá kröfum í sérkjara-
samningum og er varla ástæða til
að ætla að þær verði minni en þær
sem Kennarasamband íslands
hefur sett fram.
Sjálf er ég búin að segja upp
skrifaði uppsagnarbréfið í dag, 13.
nóvember, með trega. Ég hef
kennt óslitið frá haustinu 1965,
óslitið ef frá er talið orlofsárið og
á því tuttugu ára kennaraafmæli i
vor.“
— Hvað hefur haldið þér í
þessu starfi jafn lengi og raun ber
vitni, þrátt fyrir óánægju með
kjörin?
„í fyrsta lagi þykir mér starfið
skemmtilegt og gaman að starfa
með unglingum," segir Þóra Krist-
in. „í öðru lagi hef ég mestallan
minn starfstíma sem kennari ver-
ið f góðu starfi á sumrin, sem hef-
ur gert það að verkum að ég hef
getað lifað, þrátt fyrir þetta dýr-
keypta tómstundagaman sem
kennslan er. Ég hef starfað sem
leiðsögumaður og einnig sem
fréttamaður við Ríkisútvarpið á
sumrin og hef þar af leiðandi ekki
tekið nein sumarfrí, ekki einu
sinni þessar lögboðnu þrjár til
fjórar vikur.
Auk þess hef ég svo auðvitað,
líkt og aðrir í stéttinni, lifað í von-
inni um betri tið með blóm í haga
hvað launin snertir."
— Hvernig eru svo launin?
„Ég er í launaflokki nr. 110,
fimmta þrepi og er nýkomin upp í
21.553 krónur á mánuði i grunn-
laun. í þessum taxta felast þrjár
aldurshækkanir, eftir niu, þrettán
og átján ára starf. Ofan á grunn-
launin bætast svo 974 krónur fyrir
fjórar yfirvinnustundir á mánuði
og 1.155 krónur, sem er svokölluð
„heimavinnuyfirvinna", sem mér
er skömmtuð. En reiknað er með
að 30 stunda kennsla í íslensku á
mánuði hafi i för með sér 5,3
stunda yfirvinnu fyrir kennarann
heima."
Er það raunhæft?
„Ég er hrædd um ekki,“ segir
Þóra. „Það er af og frá. Auðvitað
verður kennari að útbúa verkefni
fyrir nemendurna og fara yfir
þau. En ég verð að segja, að ég hef
ekki lagt mig fram við að taka
eins mikla heimavinnu á síðustu
misserum og ég myndi gera, teldi
ég mig njóta sanngirni i launa-
greiöslum og það má vera að það
bitni á nemendum mínum að ein-
hverju marki."
— Nú ert þú félagi í BHM en
ekki BSRB, en hvað viltu segja um
nýgerða samninga milli samkenn-
ara þinna, sem eru í BSRB, og
ríkisins?
„í þeim fólust að sjálfsögðu
nokkrar launabætur, svo framar-
lega sem þær verða ekki teknar
aftur með hefðbundnum aðferðum
eftir nokkrar vikur eða mánuði.
En þar sem kennarar sjá, likt og
margir aðrir launþegar, ofsjónum
yfir skattsvikum, þá fundust mér
það mikil mistök, bæði hjá BSRB
og ríkisstjórninni, að reyna ekki
að koma einhverju bitastæðu á
borðið í formi skattalækkana.
En ég sé hvorki í þessum samn-
ingum né á öðrum vígstöðvum,
neina leiðréttingu á kjörum kenn-
ara með langt nám að baki,“ segir
Þóra Kristín. „Það er sjálfsagt að
fólk sem vill leggja á sig langt
nám njóti þess í einhverju. Nú eru
um 500 réttindalausir kennarar á
grunnskólastigi f landinu. En ég er
ekki í vafa um að menntaðir kenn-
arar með réttindi myndu skila sér
inn I skólana ef þeir þyrftu ekki að
skammast sfn fyrir launaseðilinn
sinn um hver mánaðamót."
H.H.S.
Jón Ingi Einarsson
Jón Ingi Einarsson,
Eskifirði:
„Uppsagnir nú
eru algjör
neyðarkostur“
Eskifirði, 14. nórember.
„LAUN kennara eru tvímælalaust of
lág,“ sagði Jón Ingi Einarsson skóla-
stjóri við Grunnskólann á Eskifirði.
Hann hefur starfað við kennslu í 14
ár.
„Kennaralaunin dugðu mér bet-
ur er ég byrjaði kennslu árið 1970
heldur en þau gera í dag. Hitt er
hins vegar umdeilanlegt hvaða
leiðir kennarar eiga að fara til að
ná fram kjarabótum. Uppsagnir
nú tel ég algeran neyðarkost og
mjög slæmt að verkfall og upp-
sagnir stöðvi skólahald jafnvel
tvisvar á sama skólaári. Launin
verða að hækka. Jafnframt þarf
faglegur vinnutími kennara að
vera ákveðinn í kjarasamningum
og kennarar að ljúka sínum vinnu-
degi í skólanum."
— Ævar
Björn Úlfar Sigurðsson
Björn Úlfar Sigurðsson,
Reykjavík:
„Mitt einkamál
hvort ég skila
inn uppsögn“
„Ég er óánægður með launin, sé
miðað við það sem maður sér á hin-
um almenna vinnumarkaði. En þar
verður maður var við að fólk gengur
inn í hin ýmsu störf án þess að hafa
menntað sig til þeirra á nokkurn
hátt og þiggur fyrir mun hærri byrj-
unarlaun en menntaðir kennarar
með áratuga starfsreynslu," segir
Björn Úlfar Sigurðsson, húsgagna-
smiður og kennari. Björn Úlfar tók
kennarapróf fyrir tuttugu og einu
ári. Hann hefur einnig meistararétt-
indi í húsgagnasmíði og kennir nú
handmennt við Hagaskólann í
Reykjavík, en samanlagt hefur hann
stundað kennslu í sautján ár.
„Ég er i nitjánda launaflokki,
sem rétt losar 22.000 krónur í
mánaðarlaun," segir hann. „Ég er
í fullru kennslu og rúmlega það,
kenni 36 stundir á viku og siðan
eru reiknaðar tvær stundir i það
sem kallast eftirlitsstörf. En það
felst mikil vinna i því að halda við
öllum tækjum og tólum, sem not-
uð eru við kennsluna og eins og
þeir vita sem til þekkja er þetta
starf miklu meira en eingöngu það
að vera i tfmum.
Ef ég tek saman minn árafjölda
i menntun, þá eru þau niu. Það tók
fjögur ár að fá réttindi í hús-
gagnasmfði, önnur þrjú að ná
meistararéttindunum og síðan var
ég tvo vetur í kennaraskólanum.
Að vfsu var ég á kaupi eitthvað af
þessum námstima en það kom
ekki króna af láni f mitt nám. Nú
er það hins vegar svo að það getur
verið fjárhagslega hagstæðara
fyrir nema í Kennaraháskólanum
að halda áfram námi á námslán-
um, heldur en að fara út í starfið
sem hann hefur menntað sig til.
Það er heldur öfugsnúið að fólk
geti, í sumum tilvikum a.m.k., lif-
að betra lffi af námslánum í skóla
en byrjunarlaunum f starfi þegar
það er fullnuma.
Fyrir sautján árum var betra að
vera kennari en húsgagnasmiður
hvað launin snerti. Nú hefur dæm-
ið snúist við, en það hvort ég skila
inn uppsögn lít ég á sem mitt
einkamál," segir Björn. „Ég hef
ekki lagt það i vana minn um dag-
ana að flakka milli starfa og mér
leiðist lagervinna og fjöldafram-
leiðsla. Kennslan er hins vegar lif-
legt starf, en lfka geysilega krefj-
andi og maður er orðinn ansi slit-
inn á ekki lengri tíma en sautján
árum. En það ríkir sérstaklega
góður andi meðal kennara við
þennan skóla og það á sinn þátt í
að halda manni í starfinu.“