Morgunblaðið - 06.05.1986, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ1986
31
Könnun á viðskiptum Hafskips og Útvegsbanka:
Nefndin lýkur störfum
ESAB
RAFSUÐU-
TÆKI,VIR
OG FYLGI-
HLUTIR
FORYSTA ESAB ER
TRYGGING FYRIR
GÆÐUM OG ÞJÓNUSTU
= HÉÐINN =
VÉLAVERSLUN, SÍMI 24260
SÉRFRÆÐIÞJÓNUSTA-LAGER
fyrir næstu áramót
— segir viðskiptaráðherra
Skýrsla viðskiptaráðherra um
stöðu Utvegsbanka Islands í ljósi
viðskipta bankans og fyrirtækis-
ins Hafskips hf. kom til umræðu
á síðustu dögum þingsins. Hér
verður lítillega greint frá efnis-
atriðum skýrslunnar og um-
ræðna um hana.
Efnisatriði skýrslunnar
I skýrslu viðskiptaráðherra komu
m.a. fram eftirtalin efnisatriði:
* Heildarskuldbindingar Hafskips
hf. gangvart Útvegsbankanum
námu samtals 721,9 m.kr. 5. des-
ember 1985, daginn áður en fyrir-
tækið var tekið til gjaldþrotaskipta.
Athugun bankaeftirlitsins á stöðu
mála, 8. janúar 1986, leiddi í ljós,
að þá nam ijárhæðin 808,5 m.kr.
og eru þá taldar með skuldbindingar
Islenzka skipafélagsins hf.
* Heildarskuldbindingar Hafskips
hf. miðað við 5. desember 1985
námu 8,4% af útlánum, endurlán-
uðu erlendu lánsfé og ábyrgðum
Útvegsbankans.
* í skýrslu bankaeftirlitsins 30. júní
1985 kemur fram að komi til stöðv-
unar á rekstri Hafskips og nauð-
ungarsölu á eignum þess geti tapá-
hætta bankans verið á bilinu 380-
450 m.kr.
* í nýrri skýrslu eftirlitsins 21.
apríl 1986 meturþað áætlað útlána-
tap vart undir 400 m.kr. Til viðbótar
bætist áætlað útlánatap vegna ís-
lenzka skipafélagsins hf., um 12
m.kr.
* „Ríkisstjómin hyggst beita sér
fyrir skipulagsbreytingum innan
bankakerfisins, m.a. með hliðsjón
af stöðu þess máls,“ segir og í
skýrslu ráðherrans.
Bankakerfið
Matthías Bjarnason, við-
skiptaráðherra, vék í framsögu
að „afskiptum bankaeftirlitsins á
Útvegsbankanum allt frá árinu
1975. Þeim má skipta í fjóra megin
þætti, athugun á stöðu bankans,
sem fram fór 1975, sams konar
athugun 1978, sérstök úttekt á fjár-
hagsvanda bankans sem var unnin
1980 og sérstök athugun á stærstu
lánþegum bankans 1985.
Það sem nú skiptir máli,“ sagði
ráðherra, „er að svo nefnt Hafskips-
mál fái þá meðferð sem lög mæla
fyrir og samkvæmt þeim upplýsing-
um, sem ráðuneytið hefur aflað sér,
miðar meðferð málsins vel hjá
Umræður á
þingi um
skýrslu
ráðherra
skiptaráði. Réttarrannsókn af hálfu
skiptaráðanda mun væntanlega
ljúka fyrri hluta sumars og er þess
þá að vænta að fullur þungi komist
í starf þeirrar nefndar sem Hæsti-
réttur hefur tilnefnt til að kanna
viðskipti Útvegsbankans og Haf-
skips." Ráðherra sagði að nefndin
lyki væntanlega störfum fyrir lok
þessa árs.
Ráðherra gerði síðan grein fyrir
nýrri löggjöf um viðskiptabanka og
Seðlabanka, sem horfðu til meira
öryggis. Ný lög um viðskiptabanka
gerðu þannig ráð fyrir lágmarki
eigin fjár hjá viðskiptabönkum, nýj-
um reglum um tryggingasjóð við-
skiptabanka og nýjum reglum um
lánveitingar, „sem m.a. eiga að
tryggja að heildarskuldbindingar
eins og sama aðila gagnvart banka
verði ekki óhæfilega miklar".
Mikið umhug'sunarefni
Steingrímur J. Sigfússon
(Abl.-Ne.) sagði skýrslu ráðherra
„gott gagn og þarft innlegg í þá
rannsókn, sem stendur nú yfir ...
Taldi hann það, sem fram væri
komið í málinu, styðja frumvarp
þingmanna Alþýðubandalags um
sjálfstætt bankaeftirlit.
Það vekur athygli, sagði þing-
maðurinn, „varðandi athugunina
1977 og 1978 að viðskiptaráðherra
á þeirri tíð hefur ekki fylgt því máli
ýkja mikið eftir né heldur úttektinni
frá því marz 1975 og aðeins í eitt
skipti á árinu 1978-1979 virðist
málum hafa verið fylgt eftir að
einhverju gagni og þetta vekur
óneitanlega spumingar . . .
Þingmaðurinn vitnaði til þess, að
í niðurstöðum bankaeftirlitsins
stæði: „Þróun þessara skuldavið-
skipta er þannig allt fram á árið
1973 að vægast sagt verður ekki
séð að hún hafi á neinn hátt verið
í samræmi við hagsmuni bankans,
enda bankinn kominn í mjög hættu-
lega stöðu í málinu."
Steingrímur sagði það niðurstöðu
sína að bankaeftirlitið hefði sem
slíkt staðið vel í stykkinu eins og
því ber. Hitt vekji spumingar, hvers
vegna mál hafí þróast sem þau
gerðu, þrátt fyrir viðvaranir banka-
eftirlitsins.
Eftirlitshlutverk
bankaráða
Jón Baldvin Hannibalsson
(A.-Rvk.) sagði bankaráð þingkjör-
in og eiga að vera eftirlitsaðila
þingsins, þ.e. almannahagsmuna.
Þau virðist hinsvegar vera „eins-
konar „sleeping parters" í þessu
kerfi.
Þær upplýsingar sem hér liggja
fyrir um hlutverk t.d. bankaráðs
Útvegsbankans í því örlagaríka
máli sem fjallar um viðskipti bank-
ans við Hafskip hf., virðast eindreg-
ið staðfesta að það þurfi að taka
þetta eftirlitshlutverk bankaráðsins
til endurskoðunar," sagði þing-
maðurinn.
Jón Baldvin lét í ljós vonbrigði
með framkomin svör, sem ekki
væm tæmandi. Engin svör liggi
fyrir um það, hvort stjóm bankans
hafí sniðgengið reglur og hefðir í
bankaviðskiptum um greiðslutrygg-
ingar útlána. Þau bíði niðurstöðu
nefndar, sem fjallar um málið.
Svar ráðherra við fyrirspurn um,
hvort ríkisstjómin muni beita sér
fyrir skipulagsbreytingum innan
bankakerfisins, t.d. fækkun og
sameiningu ríkisbanka, er véfrétta-
legt. Það bendir til að ríkisstjómin
hafí ekki gert þetta mál upp við sig
og láti málið dankast.
Skuldbindingar Hafskips hf.
gagnvart Útvegsbankanum námu
18,2 m.kr. 15. janúar 1980, sagði
Jón Baldivin eftiislega, en 2. júní
1983, eða á sama tíma og fyrrver-
andi íjármálaráðherra gegndi emb-
ættum formanns bankaráðs Út-
vegsbankans og stjómarformanns
Hafskips, höfðu þessar skuldbind-
ingar aukizt í 288,6 m.kr. eða
16-faldast, en miðað við lánskjara
vísitölu er hér um rúmlega þreföld-
un að ræða. Þingmaðurinn lét að
því liggja að hér væri dæmi um
hagsmunaárekstur, sem fyrir-
byggja þurfí í framtíðinni.
Sveif lur í kaup-
skipaútgerð
Matthías Bjarnason, viðskipta-
ráðherra, sagði sveiflur í kaup-
skipaútgerð, sem hafi orðið undan-
farið, einkum síðustu misseri, hafa
komið illa við marga banka, bæði
hér og á Norðurlöndum og einnig
stóra banka í Bandaríkjunum. Þetta
hafí gerzt þrátt fyrir sérfræðilegt
eftirlit í stærri erlendum bönkum.
Astæðan er fyrst og fremst sú að
eignir kaupskipaútgerða hafa hmn-
ið. Ófá gjaldþrot í kaupskipaútgerð
hafa því komið illa niður á bönkum,
t.d. í Noregi og raunar um allan
heim.
Ég tel að það komi mjög til
greina, sagði ráðherra, að auka
þetta eftirlit hér, og það er ekkert
óeðlilegt við það að atvinnurekstur,
sem er margbrotinn og flókinn,
kosti það að hluta, enda má líta á
það sem hluta af lánafyrirgreiðslu.
ESAB
Hvar þarftu
að dæla?
Hverju þarftu
að dæla?
iís!riVc?;csOiS
Fjölbreyttar, öflug-
ar dælur til flestra
verka.
Réttu dælurnar frá
= HEÐINN =
VÉLAVERSLUN, SÍMI 24260
SÉRFRÆÐIÞJÓNUSTA-LAGER
Til leigu
Efri hæð hússins Snorrabraut 54 er til leigu.
Húsnæðið er um 315 fermetrar að stærð og er
innréttað sem skrifstofuhúsnæði.
Frábær staður — góð bílastæði.
Tilboð óskast send skrifstofu vorri fyrir 8. maí nk.
Osta- og smjörsalan sf.
Bitruhalsi 2
1ÍO Reykjavík