Morgunblaðið - 08.06.1986, Blaðsíða 69

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. JÚNÍ 1986
I
69
viðskipti. Kvöldið áður en ég ætlaði
að leggja af stað var gerð uppreisn
í Dahomey og landið iokaðist um
tíma. Endalokin á íslensku
gjafaskreiðinni í það skiptið virðist
því hafa verið, að hún var étin af
pöddum. Eftir þetta flaug ég
svolítið fyrir Sameinuðu þjóðimar
til Lagos í Nígeríu.
Innreið í
þotuöld
Eftir heimkomuna frá Lagos
starfaði Ragnar fyrir Fragtflug um
skeið, meðal annars við flutninga á
fiski og hrossum flugleiðis til
Evrópu, sem þá var hvort tveggja
nýlunda hér á landi. í
fiskflutningnum varð hann fyrstur
manna til að lenda fjögurra hreyfla
vél á flugvellinum á Heimaey. Eitt
millilandaflug flaug hann á DC 6B
frá Heimaey til Antverpen, en það
var hægt vegna hagstæðs vinds í
eyjum, 12 vindstig beint á braut.
Þá starfaði hann fyrir belgíska
flugfélagið Pomair, sem var í
samstarfi við Fragtflug, og bjó um
þriggja ára skeið í Ostende í Belgíu.
Hjá Pomair hélt hann innreið sína
í þotuöldina og fyrsta þotuflug hans
var frá Asuncion í Paraguay til
Evrópu á DC 8.
Pomair flaug víða um Afríku,
hafði um tíma áætlunarflug til
Nairobi í Kenya og eyjarinnar
Mauritius á Indlandshafi, en
jafnframt leiguflug innan Evrópu,
Norður- og Suður-Ameríku og Asíu.
Á Hadj-tímum var svo flogið með
pílagríma eins og gerist frá ýmsum
löndum Mið- og Norður-Afríku.
í febrúar 1974 réðst Ragnar til
Cargolux, þar sem hann hefur
starfað síðan, en yfirflugstjóri var
hann frá 1975 til 1983. Sumarið
1977 fór hann til Uruguay í
Suður-Ameríku til að koma upp
áhöfnum fyrir dótturfélag Cargolux
þar, Aero-Uruguay, og var
yfirflugstjóri þess flugfélags um
skeið. Ætlunin með því flugfélagi
var að halda uppi fragtflugi á milli
Evrópu og Norður-Ameríku og
Uruguay, Argentínu, Brasilíu og
Chile, f tenglsum við heimsflug
Cargolux.
Það var í tengslum við
Aero-Uruguay, sem Cargolux var
sakað um að standa að vopnasmygli
á milli Suður-Afríku og Argentínu.
„í rauninni var ekki um smygl að
ræða,“ segir Ragnar. „Rfkin höfðu
samið um þessi vopnakaup svo að
þarna var ekki verið að smygla
neinu. En sannleikurinn var sá, að
Aero-Uruguay átti ekki annars
úrkosta en að sinna þessum
flutningum, að kröfu
Argentínumanna, því
Argentínumenn hafa bæði tögl og
hagldir í Uruguay.
Ragnar hefur nú verið búsettur
í Lúxemborg í 12 ár og kveðst
kunna vel við sig. Hann á sér þó
athvarf við Kleppsveginn í
Reykjavík þegar hann kemur f
heimsókn til Islands. í stofunni er
gamall flygill og á honum liggur
nótnahefti með sígildum perlum
jazztónlistarinnar. „Reyndar hef ég
nú meira gaman af að spila
klassíska tónlist, en jazzinn er ágæt
tilbreyting. En það er eins með
spilamennskuna og kveðskapinn:
Þetta er bara fyrir sjálfan mig.“
Við ljúkum þessu spjalli á
kvæðinu „Leirburður", ortu
sumarið 1983, en engum getum
skal að því leitt, hvort Ragnar
Kvaran hafi þar átt við sjálfan sig:
Suttungs steypist mjöðurinn
í snilli dalla.
Eftra fóru fæsta þar,
fjálgar slettur nothæfar.
Æsirkneifa Yggjarkrás,
enaðrirfáir.
Skáldfífls hluta þiggja þeir,
erþykjastyrkja, en tyggja leir.
- Sv.G.
Fyrsta
lending
DC6Bá
Heimaey.
að ég fór út í þetta, að minnsta
kosti hefði ég getað fundið mér
eitthvað hættuminna að gera í frí-
inu mínu. Það hefur líklega einnig
blundað í mér hvöt til að fljúga
aftur um Afríku, sem er engu lík
og ég hugsaði með mér að fyrst
Steini gat verið þama væri ekki úr
vegi að reyna líka. Annars er flug-
sagan frá Biafra frekar sagan hans
Steina því hann lenti í meiri ævin-
týrum þama en nokkur annar, sem
eftir lifði og hefur gert þessu stríði
grejnargóð skil í fjölmiðlum.
Ég fór fyrst til Biafra um áramót-
in ’68 og ’69 og flaug frá eyjunni
Sao Thome inn á vegarspottann við
þorpið UIi, í um það bil þijá mán-
uði. Eins og fram kemur hjá Þor-
steini var þetta myrkraflug í óþökk
Nigeríumanna, flugvélamar myrk-
vaðar þar til á stuttri lokastefnu.
Ljósin á jörðu vom einnig í lágmarki
og rétt á meðan á lendingu stóð,
því sprengjuflugvél sveimaði yfir
og reyndi að hæfa skotmörkin í
lendingunni. Slík var gæfa íslend-
inga í þessu verkefni, að þótt við
flygjum í hámarki meðal þeirra er
þátt tóku og flugvélarnar gjaman
götóttar eftir sprengjubrot, varð
þetta engum okkar að fjortjóni, þótt
ýmsir aðrir træðu helveg á þessum
slóðum.
Loftvamarskothríð við Nígerósa
líktist stundum flugeldum á hátíða-
kvöldi, en við höfðum ástæðu til
að ætla að hún næði tæplega í okkar
hæð. Skothríðin kom reyndar frá
takmörkuðu svæði og var ekki tekin
hátíðlega, eins og spaugileg frásögn
um breskan félaga okkar, Ekidy
Roocroft að nafni, gefur til kynna.
Hann hafði flogið sprengjuflugvél-
um í heimsstyijöldinni síðari. Eitt
sinn hafði hann óvanan aðstoðar-
flugmann, sem leist ekki á skot-
hríðina fyrir utan hliðarglugga sín
megin, hnippti í Eddy og sagði:
„Say Eddy, they’re shooting and I
ain’t kidding," en fékk svarið:
„Don’t worry my boy, I’ve been
shot at by experts." Þetta væri á
íslensku eitthvað á þessa leið:
„Heyrðu Eddy, sjáðu, sérðu,
skotin sprínga allt íkríngum. “
„ Vertu ei deigur, hugann herðu,
haft hefégskot frá sérfræðingum. “
Ragnar kveðst ekki hafa ort
mikið á meðan hann flaug í Biafra.
Hins vegar hefði hann á þessu tíma
kynnst sérstæðum kveðskap inn-
fæddra, sem byggist á því að for-
söngvari syngur nokkrar ljóðlínur,
sem hann býr til á staðnum, og
félagar hans taka síðan undir. „Þeir
gerðu þetta oft á meðan við vomm
að afferma vélamar á flugbrautinni
við Uli og þeim fannst kátlegt að
við, flugstjóramir, skyldum vera að
hjálpa til við það verk. Þá átti for-
söngvarinn það til að heija upp
raust sína og syngja um hversu
vitlausir við værum að vera að slíta
okkur út á þessu. Raunar kynntist
ég kveðskap innfæddra víðar í
Afríku og hafði gaman af.“ Og með
þessu víkjum við talinu aftur að
skáldskap Ragnars.
*
u r íslensku á
ensku og öfugt
Auk þess að yrlq'a sjálfur hefur
Ragnar fengist nokkuð við að þýða
ljóð úr ísiensku yfír á ensku og úr
ensku á íslensku. í þýðingum
þessum hefur hann reynt að halda
sig við Ijóðstafi og bragarhætti og
fara hér á eftir sýnishom af þessari
iðju hans, valin af handahófí:
Hið þekkta kvæði Steins
Steinarrs „Að frelsa heiminn",
hljóðar svo í enskri þýðingu
Ragnars:
To liberate the world is like crowing to a
crowd
in a comfortable café, while standing on
a stool:
„thatgirl, there at the bar,
she is dressed up like a bawd“.
And bless them, they perceive,
that the blighter is a fool.
No matter, whether you are a man of
good renown
and make your timid walks like a
youngster, without guile.
You always tackle something beyond the
strengthyou own,
in subsequence, the liberated world will
pass your while.
í þýðingum sínum úr ensku yfír
á íslensku leitar Ragnar víða fanga
og skulu hér nefnd tvö dæmi. Hið
fyrra er kvæði Alexander Pope
(1688 - 1744), „Know then
Thyself", úr „Essay On Man“ sem
Ragnar kallar „Sjálfan kanna", og
er hér aðeins birtur fyrsti hluti a
þessa mikla kvæðabálks:
Know then thyself, presume not god to
scan,
TheproperstudyofMankindisMan
Plac ’d on this isthmus ofmiddle state,
A Being darkley wise, and rudely great:
With too much knowledge for the Sceptic
side,
Cloud-towers byghostly masons wrought
A gulf that evershuts andgapes,
A hand that points, and palled shapes
In shadowy thoroughfares of thought,
And crowds that stream from Yawning
doors,
And shoals ofpucker'd faces drive,
Dark bulks that tumble half alive,
And lazy lengths ofboundless shores,
Till allat once beyond the will,
I hear a wizard music roll,
And thro 'a lattice on the soul'
Looks thy fair face and makes it still.
Þýðing Ragnars:
Útlit sé ég ekki vel,
Eríhúmiteikna vil,
Andlit þekki, þokka ei skil,
Þá hylurgríma nætur, skel.
Tum - ský, borgir drauga spinna,
Sífelltgöpin opna, loka,
Hönd, sem leiðir, líkbleik þoka,
Leiðirhugans dimmarrenna.
Þröngt úrgapi dyra geysa
Grettar torfur sjónar kífs,
Hrannir velta, hálfarlífs.
Um hugans víðarstrendurþeysa.
Afríku. Bækistöðin var Cotonou í
Dahomey og flogið til Biafra þrisvar
á nóttu.
„Þetta starf fékk þó snöggan
endi. Um sumarið var skotin niður
vél frá Rauða krossinum og þá fór
allt í baklás. Rauði krossinn ætlaði
þá að reyna pólitíska lausn á
vandanum og stóð í því þrefi í
nokkra mánuði. Á meðan beið ég
aðgerðarlitill þama suðurfrá, allt
fram á mitt haust. Þar varð ég vitni
að því hvemig stór hluti af
gjafaskreið okkar íslendinga fór
fyrir lítið. Skreiðin var geymd í
pakkhúsi á meðan verið var að finna
lausn á málunum. Hún var ekki í
plasti, eins og nú gerist og eitt sinn
þegar ég kom í pakkhúsið var gólfið
morandi í grápöddum, en þeim var
öðru hvom sópað undir
skreiðarstaflana til áð halda gólfinu
hreinu, en það em einmitt þær sem
éta skreiðina þegar hún meymar.
Rauði krossinn reyndi síðar að
koma þessari skreið í verð og til
stóð að ég færi frá Genf þarna
suðureftir til að aðstoða við þau
Þá í hending, handan vilja,
Heyri ég töfra tónlist óma,
Smjúga sálar netið hljóma,
Sé þitt andlit, fæ þigskdja.
Að lokinni þessari
kveðskapartörn víkjum við talinu
aftur að starfinu.
Gjafaskreiðin étin
af pöddum
Skömmu eftir Biafraflugið sagði
Ragnar upp störfum hjá Loftleiðum.
Ástæðan var sú, að í samningabrölti
vom tekin af öll fríðindi, sem elstu
starfsmenn félagsins höfðu.
Ragnari líkaði ekki hvernig staðið
var að þessum málum og tók því
pokann sinn. Hann fór þá aftur til
Biafra og starfaði með Þorsteini
Jónssyni um skeið. Síðan fór hann
að starfa fyrir Loft Jóhannesson í
Fragtflugi og fyrsta verkefnið var
hjálparflug fyrir Rauða krossinn í
Afhendingarathöfn
á B 747-breiðþotu
Cargolux.
Lengst
til vinstri
á myndinni
er aðalhönnuður
breiðþotnanna
B 747og
B77,
Vestur-Islendingurinn
Lynn
Olafsson.
With too much weaknesá for the Stoic’s
pride,
He hangs between, in doubt to act, orrest,
In doubt to deem himselfa God, orBeast,
In doubt his Mind or Body to prefer,
Bom butto die, and reas ’ning butto err.
Þýðing Ragnars:
Sjálfan kanna, ætla ei Drottín skjanna,
Scr bcst kynnist maður meðal manna.
Settur á þennan stöðul milli stranda,
Sýn hulins vits, en haldinn rudda vanda.
Ofrausn hlaðinn þekkingar til þrætubóka,
Þrýturtraust I heimsspekinnar króka.
í efa hangir vinnandi og hvíldur,
Hvort ertu Dmttínn, dýr, afsjálfum
dæmdur?
Huga kannt ei kjósa oghanda milli,
Hugsun, dauða borin veldurfalli.
Hitt dæmið er kvæði Alfred Lord
Tennyson, „I Cannot See The
Features Right“:
I cannot see the features right
When on thegloom Istrive topaint
The face I know, the hues are faint
andmix with hollow masks ofnight.