Morgunblaðið - 20.01.1988, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. JANUAR 1988
fitrgi Útgefandi tnfybifeffe Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, StyrmirGunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágústlngi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Askriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 55 kr. eintakiö.
Sjónvarpsskóli
ríkisútvarpsins
Aliðnu hausti stóð í
Reykjavíkurbréfi Morg-
unblaðsins: „Við eigum að
géra gangskör að því að fjöl-
þætt kennsla verði tekin upp
í ríkissjónvarpinu og áhersla
lögð á íslenska tungu, sögu
og menningu. En þar á einn-
ig að miðla annarri mikil-
vægri þekkingu svo að við
séum enn betur í stakk búin
til að tileinka okkur erlend
áhrif sem máli skipta. Tungu-
málakennsla á að sjálfsögðu
að vera sterkur þáttur í starf-
semi Sjónvarpsskólans. 0g
hann á að vera undir stjóm
vel menntaðra manna, ekki
síst háskólakennara. Það
verður skemmtilegt þegar við
höfum eignast enn eitt
menntasetrið, Sjónvarpsskóla
ríkisútvarpsins."
Þessi orð eru rifjuð upp hér
og nú í tilefni af því, að Sig-
rún Stefánsdóttir, sem er
landsmönnum kunn fyrir
störf á fréttadeild ríkissjón-
varpsins, hefur verið ráðin til
að hefja undirbúning að því
að koma Sjónvarpsskólanum
á fót. Sigrún hefur ritað dokt-
orsritgerð í bandarískum
háskóla um skólasjónvarp og
auk starfa við sjónvarp hefur
hún kennt fjölmiðlafræði í
Háskóla íslands. Má þannig
segja, að Sigrún hafi fræði-
lega þekkingu, reynslu og
aðstöðu við Háskólann til að
sameina það, sem þarf í því
skyni að Sjónvarpsskóli
ríkisútvarpsins standi undir
nafni.
Skoðanir Sigrúnar Stef-
ánsdóttur á því, hvaða leið
skuli farin við að skipuleggja
stjóm á skólasjónvarpi fellur
saman við það, sem fram
kemur í fyrrgreindu
Reykjavíkurbréfí. Sjónvarps-
skólinn á að starfa í nánum
tengslum við skólana og und-
ir stjóm manna, sem tengjast
þeim. Sigrún segir í Morgun-
blaðsviðtali á sunnudag, að
rannsóknir sínar hafi leitt í
ljós, að í Danmörku sé skóla-
sjónvarp einskonar homreka.
Og þegar hún er spurð, hveij-
ir eigi að stjóma skólasjón-
varpinu segir hún:
„Ég komst að þeirri niður-
stöðu að ríkissjónvarpið sé
ekki rétti aðilinn til að þróa
skólasjónvarp. Menntakerfið
þarf að sjá um þá hlið. Ef
ríkissjónvarpið bæri þá
ábyrgð óttast ég að sama
staða kæmi upp og í Dan-
mörku, þ.e. að það myndi
bara framleiða eitthvað og
senda út einhvem tíma.
Skólasjónvarp þarf að vera í
svo nánu samhengi við skól-
ana að ég held að eðlilegast
væri að láta hvert menntastig
vera ábyrgt fyrir mótun
þeirra þátta sem þau telja sig
þurfa.“
Efnistök í skólasjónvarpi
verða að taka mið af því, sem
nemendum nýtist best í sam-
ræmi við kröfur sérhvers
menntastigs. Þess vegna er
sj.álfsagt að fyrstu drættirnir
séu dregnir af skólamönnum
eða í náinni samvinnu við þá.
Auk þess þurfa þeir er vinna
að mótun einstakra kennslu-
verkefna að ráða yfir sér-
fræðilegri þekkingu er lýtur
að mati á kostnaði við tækni-
lega úrvinnslu og hvaða
kostir em fyrir hendi við slíka
úrvinnslu. A gmndvelli ná-
kvæmra óska á síðan að leita
til fyrirtækja einstaklinga við
framleiðslu á verkefnunum.
Ástæðulaust er fyrir opinbera
aðila að fjárfesta í tækjum
og öðmm búnaði, enda hníga
hugmyndir Sigrúnar Stefáns-
dóttur ekki að því að það
verði gert. I Morgunblaðsvið-
talinu kemst hún þannig að
orði: „Niðurstaða mín er sem
sagt þessi: sjónvarpið verði
dreifingaraðili á efni og
tæknilegur ráðgjafí við fram-
leiðslu á skólaefni og hvert
námsstig fyrir sig ákveði
hvað þurfí að gera, en síðan
verði verkefnin boðin út.“
Sjónvarpsskóli ríkisút-
varpsins er ekki eips fjarlæg-
ur draumur og margir hafa
talið. Hann er í raun á næsta
leiti. Náið verður fylgst með
hvemig að undirbúningi verð-
ur staðið á lokastiginu. Mestu
skiptir að í þessu nýja
menntasetri takist að sam-
eina bestu krafta á öllum
sviðum þjóðmenningunni til
vegs og virðingar.
I annað skipti í sögunni:
Kaþólskur bískup
vígður á Islandí
eftir Torfa Ólafsson
Laugardaginn 6. febrúar nk. fer
fram í Kristskirkju í Landakoti sá
fátíði atburður hérlendis að róm-
versk-kaþólskur prestur verður
vígður til að vera biskup kaþólskra
hér á landi. Þetta mun vera í annað
skipti í allri íslandssögunni sem
þessi helga vígsla er veitt hér. Bisk-
upar hinnar fomu kaþólsku kirkju
Islendinga voru vígðir af erkibisk-
upi, fyrst í Hamborg/Brimum en
síðar í Lundi og enn síðar í Niðar-
ósi og það var ekki fyrr en 1929
lað biskupsvígsla fór fram hér, þeg-
ar van Rossum kardínáli veitti
Marteini Meulenberg biskupsvígslu
í hinni nývígðu dómkirkju Krists
konungs í Landakoti. Jóhannes
Gunnarsson, sem varð næstur bisk-
up kaþólskra hér, var vígður í
Bandaríkjunum, Theunissen sem
gegndi biskupsembætti hér
skamma hríð eftir að Jóhannes lét
af embætti og fluttist til Banda-
ríkjanna, var vígður erlendis og dr.
Hinrik FVehen var vígður í heima-
landi sínu, Hollandi. En dr. Alfreð
Jolson, sem nú tekur við biskups-
dómi hér, kaus að þiggja vígslu
hérlendis.og er það vel því svo mjög
er hann tengdur íslendingum að
okkur hefði þótt miður ef hann
hefði heldur kosið að vígjast erlend-
is.
Dr. Alfreð Jolson er nefnilega
af íslensku bergi brotinn. Afí hans,
Guðmundur Hjaltason, var ísfirð-
ingur, fæddur 6. maí 1872. Hann
fluttist til Noregs og kvæntist þar
norskri konu, Karólínu Amundsen,
en áður hafði hann verið kvæntur
íslenskri konu, Þorvaldínu Einars-
dóttur. Guðmundur og Karólína
fluttust til Bandaríkjanna eftir
nokkurra ára dvöl í Noregi og þar
fæddist þeim sonur, Alfreð Jolson,
sem kvæntist þegar tímar liðu fram
konu af írskum ættum, Justine að
nafni, og sonur þeirra er Alfreð sá
sem nú tekur við biskupsembætti
hér á landi. Hann er fæddur 18.
júní 1928. Justine móðir hans verð-
ur viðstödd vígslu sonar síns en
faðir hans er látinn.
í reglu Jesúíta
En það eru fleiri bönd en ættar-
tengslin sem tengja hinn nýja
biskup við ísland. Hann gekk í reglu
Jesúíta 1946 en það er einmitt sú
regla kaþólsku kirkjunnar sem hinn
ástsæli rithöfundur og bamavinur
Nonni (Jón Sveinsson) tilheyrði.
Það var heilagur Ignatíus Loyola,
spænskur aðals- og hermaður, sem
stofnaði reglu Jesúíta 1534. Hann
tók sinnaskiptum 1522 og ákvað
að helga Guði líf sitt. Regla Jesúíta
var byggð upp með hliðsjón af aga
og þjálfun hermanna. Bræðumir
vom, og em enn, þjálfaðir með
ströngum andlegum æfíngum og
áttu síðan að vera úrvalslið páfa,
honum hlýðið og ávallt til reiðu þar
sem á liðsemd þeirra var þörf. Kjör-
orð þeirra er „ad majorem Dei
gloriam" — Guði til aukinnar dýrð-
ar.
Margir Jesúítar hafa verið frá-
bærir lærdóms- og vísindamenn og
aikunnur er dugnaður þeirra, ein-
beitni og skipulag. Mun það ekki
síst hafa valdið því hversu óvinum
kirkjunnar var sérstaklega í nöp við
þá og þeir vom oft afflúttir og á
þá. logið. Til dæmis er það ekki
fátítt að þekkingarlítið fólk kenni
þeim um Rannsóknarréttinn og
ávirðingar hans, sem er fjarri öllum
staðreyndum enda lenti Ignatíus oft
í andstöðu við hann þegar hann var
að koma reglu sinni á laggimar.
Jesúítar hafa ævinlega þótt
kunna manna best að beita heil-
brigðri skynsemi og er til dæmis
um það sú saga að eitt sinn vom
á einum stað Benediktíni, Dominik-
ani, Fransiskani og Jesúíti og vom
allir önnum kafnir að lesa tíðabæn-
ir sínar. Þá slokknaði ljósið fyrir-
varalaust. Benediktíninn hélt áfram
að lesa því hann kunni allar tíða-
bænimar utan að, Dominikaninn
flutti langa ræðu af miklum lær-
dómi um eðli ljóssins, Fransiskaninn
bað Guð heitt og innilega að senda
þeim ljósið aftur en Jesúítinn fór
fram og skipti um öryggi.
Dr. Alfreð Jolson er hámenntaður
maður. Hann lauk guðfræðiprófi
1958 og þáði prestvígslu sama ár.
Þá lauk hann prófi í viðskiptafræð-
um frá Harvard-háskóla í Banda-
ríkjunum 1962 og doktorsprófí í
heimspeki og félagsfræði við Greg-
oriana-háskólann í Róm 1970. Eftir
það var hann háskólakennari í
Zimbabwe (Ródesiu), Bagdað og
síðar í Bandaríkjunum en síðan
1986 hefur hann verið aðstoðar-
rektor og yfirmaður viðskiptafræði-
deildarinnar í Wheeling Jesuit
College í Vestur-Virginíu í Banda-
ríkjunum.
Valinn í Vatíkaninu
Biskupsstóll kaþólskra hér á
landi hefur staðið auður í rúmt ár
eða síðan dr. Hinrik Frehen biskup
andaðist, 31. október 1986. Þann
tíma hefur séra Ágúst George,
skólastjóri Landakotsskólans og
staðgengill biskups, verið postulleg-
ur stjómandi kaþólsku kirkjunnar
á íslandi. Ekki er að efa að ættemi
dr. Alfreðs hefur ráðið nokkm um
það að hann hefur nú verið kjörinn
biskup hér því stjómardeild biskupa
í Vatíkaninu, sem ræður biskups-
valinu, hyllist jafnan til að velja
biskupseftii af viðkomandi þjóðemi,
sé það unnt. Jóhannes Gunnarsson
var t.d. mjög mótfallinn því á sínum
tíma að taka við biskupsdómi en
hlýddi að sjálfsögðu yfírboðurum
sínum. Hann hefði heldur viljað
gegna áfram almennri prestþjón-
ustu sem honum lét svo vel enda
mun verða leit að öðmm eins öðl-
ingi og hann var — kærleikurinn
holdi klæddur, eins og einn af prest-
um hans sagði um hann.
Nú orðið em biskupar ekki leng-
ur valdir af heimamönnum eða
löggjafarsamkundum þeirra eins og
tíðkaðist hér fyrir siðaskipti. Bisk-
uparáð (t.d. Norðurlandanna)
Alfreð Jolson, nýskipaður biskup
kalþólskra manna á íslandi.
leggja nú fyrir stjómardeild biskupa
í Vatíkaninu lista yfír þá presta sem
til greina gætu komið við biskups-
val, erkibiskup (Norðurlanda í
Kaupmannahöfn) fylgist jafnan
með málum í biskupsdæmunum og
þegar skipa þarf nýjan biskup, legg-
ur hann fram álit sitt en stjómar-
deild biskupa tekur svo ákvörðun,
eftir vandlega könnun, og leggur
tillögu sína fyrir páfa til samþykkt-
ar.
Það vekur athygli við þetta bisk-
upsval að dr. Alfreð er fyrsti
biskupinn hér eftir siðaskipti sem
ekki er af reglu hl. Monforts sem
tók við trúboðinu 1903. Þegar Mar-
teinn Meulenberg var skipaður
„postullegur prefekt" hér 1923,
merkti það að ísland var ekki leng-
ur undir valdi kaþólska biskupsins
í Danmörku heldur átti þaðan af
allt sitt að sækja til trúboðsdeildar
kirkjunnar, „Propaganda fide“. Sú
staða breyttist síðan 1968, þegar
dr. Hinrik Frehen tók við biskups-
dómi. Þá varð ísland sjálfstætt
biskupsdæmi og heyrði ekki lengur
undir „Propaganda fíde“ heldur
stjómardéild biskupa í Vatíkaninu.
ísland var áfram „trúboðsland" frá
1929 til 1968 og því ekki „fullkom-
ið“ biskupsdæmi og þótt Marteini
Meulenberg væri veitt biskups-
vígsla 1929, hafði hann ekki að
fullu völd biskups og varð að bera
hin stærri mál undir „Propaganda
fíde“. En allir tilheyrðu þessir bisk-
upar reglu hl. Montforts, svo og
prestar þeir sem hér vom frá 1903
Jóhannes Gunnarsson veitir söfnuði blessun sína er hann gengur nýv
Patreks í Washington 7. júlí 1943. Sitt hvonun megin við hann standa
(t.v.) og Peter L. Ireton (t.h.).