Morgunblaðið - 27.04.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. APRÍL 1988
Athugasemd vegna
launaumræðu
eftir Guðjón B.
Olafsson
í tilefni af umræðu um launamál
mín hjá Iceland Seafood Corpora-
tion sé ég ástæðu til að koma eftir-
farandi á framfæri:
Launin
Á þeim rúmlega sex árum, sem
hér er ijallað um, námu heildar-
launagreiðslur til mín 1.529.000
dölum eða að meðaitali 20.660 döl-
um á mánuði. Um þessar greiðslur
hefur aldrei verið deilt.
Endurgreiddur kostnaður
Á þessu tímabili nam endur-
greiddur kostnaður 393.502 dölum
eða að meðaltali 5.318 dölum á
mánuði. Staðgreiðsluskattur, reikn-
aður á hinn endurgreidda kostnað,
nam á tímabilinu 374.798 dölum
eða 5.065 dölum á mánuði. Við
þennan útreikning ber þó að gera
þá athugasemd, að nokkuð af þess-
um kostnaði má rekja til áranna
fyrir 1981; er vikið að því síðar.
Það er þessi endurgreiddi kostn-
aður, sem hefur verið vefengdur
af fyrrverandi stjórnarformanni fé-
lagsins, eins og ég mun nú víkja að.
Um hvað hefur verið deilt?
Segja má að aðfinnsiur fyrrver-
andi stjómarformanns Iceland Sea-
food, Erlendar Einarssonar, hafi
beinst að tvennu. í fyrsta lagi taldi
hann sig ekki hafa vitað um eða
geta fallist á uppreikning hins end-
urgreidda kostnaðar um stað-
greiðsluskatta; hann telur sig ekki
muna eftir viðræðum, sem hinir
bandarísku endurskoðendur hafa
staðfest að þeir hafí átt við hann
og mig um þetta efiii. Þess ber þó
að geta, að á stjómarfundi í Iceland
Seafood, sem haldinn var 23. mars
sl., staðfestu allir stjómarmenn,
þ.m.t. Erlendur, þessa vinnuaðferð
hinna bandarísku endurskoðenda. í
öðru lagi hefur Erlendur haldið þvi
fram að hann hafi ekki samþykkt
alla þá kostnaðarliði, sem endur-
greiddir voru. Hér er aðallega um
að ræða tvær greiðslur, aðra á ár-
inu 1982 en hina á árinu 1983.
Taka þær báðar til kostnaðar, sem
ég varð fyrir á ámnum þar á und-
an. Ég hef haldið því fram að fullt
samkomulag hafí verið um greiðslur
þessara kostnaðarliða, og hafa
bandarísku endurskoðendumir
staðfest að svo hafi verið, enda fóm
þessar greiðslur sem og allar aðrar
greiðslur til mín um þeirra heldur.
Um hvaða kostnað
er hér að ræða?
Þeir 393.502 dalir, sem getið er
hér að framan, sem endurgreidds
kostnaðar, greinast f stómm drátt-
um þannig, að 172.306 dalir eða
44% em vegna kostnaðar við íbúð-
arhús, svo og kostnaðar vegna bú-
ferlaflutninga, 135.400 dalir'eða
34% em þátttaka í skólakostnaði,
afgangurinn 85.796 dalir eða 22%
em vegna ýmiss konar annars
kostnaðar, þ.m.t. þátttaka í bif-
reiðakostnaði og kostnaði við trygg-
ingar.
I sambandi við kostnað við íbúð-
arhús skal þess getið, að húsið átti
ég sjálfur og greiddi af því skatta
og skyldur. Mér telst svo til, að sé
fjármagnskostnaður tekinn til
greina, ásamt fasteignagjöldum,
hafí endurgreiðslur frá fyrirtækinu
staðið undir minna en helmingi af
rekstrarkostnaði hússins. í þessu
sambandi má geta þess að fram-
kvæmdastjórar Sambandsins og
dótturfyrirtækja þess í Evrópu hafa
jafnan haft fría bústaði, sem fyrir-
tækin hafa átt og kostað að öllu
leyti.
Hvað segja endurskoðendur
um skattaþáttinn?
í bréfi dags. 7. desember 1987
staðfestu hinir bandarísku endur-
skoðendur, Laventhol & Horwath,
að það hefðu verið þeir sem ráð-
lögðu stjóm Iceland Seafood, með
viðræðum við Erlend Einarsson og
undirritaðan („through both Mr.
Einarsson and yourself"), að hin
eina löglega leið til þess að koma
greiðslum að skaðlausu til viðtak-
anda, hefði verið að hækka endur-
greiðslu vegna hinna umsömdu
kostnaðarliða um staðgreiðslu-
skattinn. Þá hafa endurskoðandinn,
Mr. Sanford F. Snyder, og lögfræð-
ingur Iceland Seafood, Mr. William
D. Boswell, ítrekað staðfest á fund-
um með stjóm ISC, að þetta sé hin
viðtekna aðferð f bandarískum fyr-
irtækjum, þ.e. að umsaminn kostn-
aður sé hækkaður sem nemur stað-
greiðsluskatti og síðan greiddur
sem laun. Ástæðan er m.a. sú, að
laun eru að sjálfsögðu frádráttar-
bær gagnvart skatti en kostnaðar-
greiðslur vegna stjómenda hins
vegar ekki. Með tilliti til þess, að
Iceland Seafood var á þessum tíma
rekið með hagnaði ár eftir ár, er
ljóst að þetta var einnig sú aðferð
sem hlaut að henta fyrirtækinu
best.
Um þetta segir Geir Geirsson í
skýrslu sinni: „Að ráði endurskoð-
anda félagsins var þessi kostnaður
greiddur í formi launa, að viðbætt-
um staðgreiðsluskatti, en eins og
áður er fram komið taldi hann ann-
að ekki löglegt, ef viðkomandi ætti
að njóta endurgreiðslnanna að
fullu."
Um ferðakostnað sérstak-
lega
í umræðu þeirri sem nú hefur
aftur verið sett af stað um málefni
mín hjá Iceland Seafood Corpora-
tion, hafa menn ekki látið sér nægja
að reyna að gera launakjör mín
tortryggileg, heldur hefur verið lát-
ið að því liggja, að ekki sé allt með
felldu um ferðakostnaðarreikning
minn hjá fyrirtækinu. Fullyrðingum
þess efnis, að kostnaður þessi sé
óeðlilega hár, er e.t.v. best svarað
með því að láta koma fram, að
síðustu fimm heilu árin sem ég
starfaði hjá ISC var kostnaður þessi
að jafnáði nokkru lægrí á ári en
hjá eftirmanni mfnum á fyrsta heila
starfsári hans, eða 95.400 dalir á
móti 98.100 dölum. f öðru lagi ber
að geta þess, að á ferðakostnaðar-
reikning er ekki aðeins færður
ferðakostnaður, heldur og risna
bæði heima og heiman, svo og
kostnaður vegna þátttöku í ráð-
stefnum, en öllum sem kunnugir
eru bandarísku viðskiptalífi mun
ljóst, að þar er um verulegan kostn-
aðarlið að ræða. Bókhaldi hjá Ice-
Guðjón B. Ólafsson
land Seafood er þannig háttað, að
stór hluti af risnu og ráðstefnu-
kostnaði fyrir fyrirtækið í heild
lendir á „ferðakostnaðarreikningi"
framkvæmdastjórans.
Þá hafa menn verið að fleygja
því á milli sín, að ég hafi fengið
kostnað þennan eða hluta af honum
endurgreiddan án þess að slíkar
greiðslur væru studdar fylgiskjöl-
um. Þessum ásökunum vísa ég al-
gjörlega á bug. Fylgiskjöl þessi
voru hins vegar ekki geymd með
almennum fylgiskjölum fyrirtækis-
ins, heldur voru þau í sérstakri
geymslu á mínum vegum. Hér var
fylgt vinnuaðferð sem er algeng í
bandarískum fyrirtækjum. Að sjálf-
sögðu höfðu endurskoðendur Ice-
land Seafood aðgang að þessum
fylgiskjölum. Þess má geta, að þeg-
ar skattaeftirlitsmenn settust upp
hjá okkur samkvæmt útdrætti, eins
og hér tíðkast, og grandskoðuðu
færslur og bókhald yfir fjögurra ára
tímabil, þá leiddi sú skoðun ekki til
einnar einustu breytingar á færsl-
um, sem mig vörðuðu, m.a. vegna
þess að auðvelt reyndist að leggja
fram öll fylgiskjöl sem spurt var um.
Umfjöllun stjórnar Sam-
bandsins
Svo sem kunnugt er af fréttum
Qallaði stjóm Sambandsins um mál
þetta á fundi sínum í Reykjavík 29.
mars sl. Þar voru lagðar fram og
kynntar skýrslur Geirs Geirssonar,
löggilts endurskoðanda, og Sigurð-
ar Markússonar, framkvæmda-
stjóra. Þess ber að geta, að skýrsla
Sigurðar hafði verið yfírfarin og
endurskoðuð af Guðjóni Eyjólfs-
syni, löggiltum endurskoðanda, og
Guðmundi Einarssyni, verkfræð-
ingi.
Geir Geirsson komst að þeirri
niðurstöðu, að ekki hefðu „ennþá
verið lögð fram nægilega skýr gögn
varðandi suma hinna greiddu bón-
usa“. Sigurður taldi hins vegar, að
hver einstök greiðsla hefði verið
skýrð til fullnustu og þar með
greiðslumar allar í heild. Eftir að
hafa fjallað um skýrslumar báðar
komst stjóm Sambandsins að þeirri
niðurstöðu, „að ágreiningur {launa-
og kjaramálum fyrrverandi for-
stjóra fyrirtækisins (þ.e. fyrrv. for-
stjóra Iceland Seafood) hafí að fullu
verið skýrður".
Lokaorð
í umræðum um þessi launakjör
mín hjá Iceland Seafood virðast
menn gleyma því, að fyrirtækið er
bandarískt og lýtur því banda-
rískum lögum, reglum og venjum
og því ber við alla viðmiðun og
umræðu um laun mín að horfa til
þess sem tíðkað er hjá bandarískum
fyrirtækjum af sambærilegri stærð,
en ekki til þess sem tíðkast hér á
íslandi. Ég tel að launakjör mfn hjá
Iceland Seafood hafi verið fyrir ofan
meðallag síðustu ár mín hjá fyrir-
tækinu, en það var á þeim tíma
þegar búið var að snúa við efnahag
þess og rekstri og það farið að skila
umtalsverðum tekjuafgangi. Þegar
ég orða þetta svo, þá ber ég kjör
mín saman við bandaríska stjóm-
endur í fyrirtækjum af sambæri-
legri stærð. Ég gæti komið með
mörg dæmi um betri kjör og eflaust
væri einnig hægt að finna dæmi
um rýrari kjör. í október 1987 gerði
bandaríska tímaritið Business Week
athugun á kjörum stjómenda í við-
skiptalífinu og komst að þeirri nið-
urstöðu, að meðallaun þeirra hefðu
verið 651.000 dalir á árinu 1986.
Þetta er 59% hærri fjárhæð en ég
fékk greidda frá Iceland Seafood á
þessu sama ári, að meðtöldum end-
urgreiddum kostnaði og skattaupp-
færslu.
Eins og fram hefur komið í frétt-
um og vikið er að í þessari athuga-
semd hefur mál þetta nú hlotið loka-
afgreiðslu hjá stjómum Iceland
Seafood Corporation og Sambands
ísl. samvinnufélaga. Hjá báðum
stjómum vom allir stjómarmenn
mættir og í báðum tilfellum hlaut
málið einróma afgreiðslu.
Með þessari athugasemd er um-
ræðu um mál þetta lokið af minni
hálfu.
Höfundur er forstjóri Sambands
ísl. samvinnufélaga.
Einn voða fyndinn
Lelklist
Hávar Sigurjónsson
Gríniðjan sýnir:
N.Ö.R.D. eftir Larry Shue
Leikstjórí: Gísli Rúnar Jónsson
Leikmynd: Karl Aspelund
Lýsing: Sveinn Benediktsson
Þýðing: Snjólaug Bragadóttir
Leikendur: Edda Björgvins-
dóttir, Þórhallur Sigurðs-
son(Laddi), Júlíus Brjánsson,
Krístbjörg Kjeld, P&lmi Gests-
son, Randver Þorláksson og
Björgvin Franz Gíslason.
N.O.R.D. er einhvers konar
hljóðgerfill fyrir enska heiti
þessa leikríts sem er Nerd, en
um leið er það skammstöfun á
undirtitli verksins; Nær öld-
ungis ruglaður drengur. Sam-
kvæmt leikskrá er Nörd sú
manngerð sem fer í taugarnar
á öilum fyrir það eitt aðallega
að vita ekki af því hvað hún
fer ofboðslega í taugarnar á
þeim. Þetta er samkvæmt leik-
skrá því samkvæmt sýningunni
er Nörd einstaklingur sem er
afskaplega iila gefinn - næstum
vangefinn - og fyrir þær sakir
tæpast hlæjandi að honum.
Samt hló ég • stundum.
Gríniðjan er - samkvæmt leik-
skrá - afkastamikið fyrirtæki á
sviði gamanmálaframleiðslu og
ber þar hæst þáttaröðina 1 Stöð
tvö Heilsubælið í Gervahverfí.
Þeir sem höfðu gaman af því
munu áreiðanlega hafa ofboðs-
lega gaman af Nörd. Þeir sem
höfðu ekki jafn gáman af sjón-
varpsþáttunum munu líklega ekki
hafa jafn gaman af Nörd, en engu
að síður er iíklegt að þeim stökkvi
bros eða verði það á að skella upp
úr a.m.k. einu sinni. Því hversu
menningarlegur og merkilegur
sem maður viil nú annars vera,
er ólíklegt að á tveimur og hálfum
tíma takist Ladda og kó ekki að
koma manni til að hlæja. Þar ligg-
ur einn mesti veikleiki þessarar
sýningar reyndar. Hún er of löng.
Svona röð af magahlátrum og
aulabröndurum fer að taka á
taugamar þegar komið er vel á
þriðja tíma. Mér sýndist einnig
auðsætt að aðstandendur sýning-
arinnar hefðu haft nokkrar
áhyggjur af þessu atriði, því hrað-
inn í sýningunni var hreint of-
boðslegur framanaf og héldu
áhorfendur niðri í sér andanum
til að missa ekki af næsta brand-
ara. Ég vil þó taka fram að ég
var viðstaddur aðalæfíngu á verk-
inu en ekki frumsýningu og má
því vera að enn hafi átt eftir að
snurfusa sfðustu smáatriðin.
Nörd segir frá arkitekt og vin-
um hans sem fá Nördinn Ladda
í heimsókn. Nördinn reynist
óbærilega leiðinlegur, heimskur
og hlægilegur(fyrir áhorfendur)
og leikritið snýst annars vegar
um þær uppákomur sem þessi
leiðindagaur veldur og hins vegar
um tilraunir hinna til að losna við
hann. Allt er þetta óskaplega
fyndið og Laddi hefur búið til
„enn eina persónu í safnið sitt“
sem hefur aldrei þótt í frásögur
færandi þegar leikari á í hlut
nema þegar um Ladda er að ræða.
Laddi veit nákvæmlega hvað hann
er að gera og útkoman er í sam-
ræmi við það. Þaulhugsuð
grínfígúra sem passar vel í þetta
samhengi.
Kristbjörg Kjeld og Pálmi
Gestsson koma best út úr þessari
sýningu. Fyrir minn smekk er það
vegna þess að bæði skapa þau
persónur úr hlutverkum sínum
auk þess sem þau eru fyndin.
Kristbjörg er hreint kostuleg 1
hlutverki sínu. Edda Björgvins-
dóttir, Randver Þorláksson og
Júlíus Bijánsson hafa allt sitt á
hreinu en neistann vantaði til að
þessi farsi fuðraði upp. Björgvin
Franz Gfslason kann greinilega
dálítið fyrir sér, þó ekki sé hann
hár f loftinu. Hann skilaði sfnu
ágætlega. Gísli Rúnar Jónsson
kann sitt fag. Ekki verður heldur
annað sagt en sýningin f heild sé
unnin af fagmennsku. Þannig
tekst nokkum veginn það sem
ætlað var í upphafi; að skapa vel
smurða hláturmaskfnu um einn
voða fyndinn.