Morgunblaðið - 19.05.1988, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. MAÍ 1988
Opið bréf til Einars
Bjömssonar í Mýnesi
- í tilefni 75 ára afmælis hans
Einhvers staðar hef ég lesið að
innri rómi sé orða vant er mikil-
mennum er lýst, — en mig grunar
í upphafi að þetta verði afar stutt
afmæliskveðja til þín, Einar minn,.
— þú ert svo fjandi stórkostlegur
að jafnvel mestu listmálarar gætu
ekki fundið réttan lit, eða tónskáld
réttan hljóm til að lýsa þér. —
Hvemig dettur þá svona teknokrata
það viðfangsefni í hug? — Ég get
ekki svarað þessari spumingu
öðruvísi en svo að mér er einhvem
veginn svo mikið niðri fyrir og ég
á þér mikið að launa fyrir ógleym-
anlegar stundir að ég get ekki orða
bundist, þótt erfitt sé að finna þau.
Ég man eftir því að vinur okkar,
Sveinn á Egilsstöðum, sagði mér
einu sinni, að hefðirðu farið á þing,
þá hefðirðu orðið ráðherra um leið.
Hafi ég efast þá, að ráðherrafrakki
hefði passað þér, geri ég það ekki
meir, ég efast bara að nokkur þeirra
hafí verið nógu stór fyrir þig.
Mikið er íslensk þjóð rík að hafa
átt og eiga bændamenningu sem
fóstrar syni og dætur sem em í
beinu sambandi við íslenska mold,
og drekka í sig með móðurmjólk-
inni þjóðlegan fróðleik og þekkingu
á menniningararfi liðinna kynslóða,
um leið og þroskuð er félagsleg
vitund og félagsleg samhjálp.
Þú ert einn þeirra, Einar minn,
sem fékkst stóran skammt af öllu
þessu og kannski of mikið af ein-
stökum þáttum, því oftar en ekki
er félagslegt framtak illa launað,
og misjafnlega metið.
Nú ert þú orðinn 75 ára og fyrir
löngu löggilt gamalmenni, engu að
síður ert þú enn að, á fullum
dampi, við að reyna að koma vitinu
fyrir þingmenn og aðra ráðamenn
þjóðarinnar hvað varðar utanríkis-
mál, landbúnaðarmál, sjávarút-
vegsmál, já og Guð má vita hvað.
Eg hef oft spurt sjálfan mig
hvaðan allur þessi fídonskraftur
kemur sem þér hefur áskotnast, —
oft hefur verið sagt, sennilega eftir
þér, að kraftur og atorka Sverris
Hermannssonar sé frá hvalspiki og
lýsi sem hann var alinn á við ísa-
flarðardjúpið, en hvað var það eigin-
lega sem þú fékkst í Eiðaþing-
hánni? Ég held svosem að ég viti
svarið, — það er líklega meira virði
að andlegt uppfóstur sé framreitt
ríkulega þótt líkaminn þurfí sitt,
því lengi getur skrokkurinn gengið
til leiksins, ef upplyfting andans er
til æðra plans, — það er að minnsta
kosti sagt að menn þurfí að vera
verulega svangir til að geta skrifað
sæmilega læsilega bók.
Fyrir okkur hina, þessa meðal-
menn, fínnst varla á Héraði, — já
og þó víðar væri leitað, fegurri yfír-
sýn yfír sköpunarverk skapara
náttúrunnar en frá holtinu ofan
Mýness. Langt í suðvestri rís tígu-
legt Snæfellið, í austrí hin fögru
Austíjarðafjöll, í vestri Smjörfjöllin,
já og í norðri er opin víðátta út á
hafíð, bláa hafíð, en mitt í allri
þessari dýr liggur Lögurinn sem
Lagarfljótið líður lyngt fram úr á
leið sinni til að hitta vinkonu sina
Jöklu norður í Hérðassöndunum.
Allt þetta sjáum við frá Mýnes-
ásnum, en það nægði þér ekki, þú
sást þaðan allan heiminn.
Stundum var þó eins og þú hefð-
ir skinskjól við vanga og horfðir
meir til austurs en vesturs, — þang-
að sem bolsamir voru að skapa
þjóðfélag stýrt af alræði öreiganna
að fyrirsögn Marx, undir leiðsögn
Lenins, — og síðarmeir, á þinum
vitundartíma, undir framkvæmda-
stjóm Stalíns, — þér til mikillar
gremju síðar meir eins og mörgum
öðrum stórmennum af þinni stærð.
Litla kommaklíkan í Eiðaþinghá
hefur sennilega verið stórveldi.
Gaman væri ef félagi Ámi.Halldórs-
son stórskribent skrifaði heimildar-
sögu um þennan merka félagskap
og þátt sr. Gunnars Ben. í komma-
trúboði þama í sveit þinni.
Það er svo undarlegt, Einar, að
margir halda að 68 kynslóðin sé
eitthvað sérstök og gleymir því
gjaman að kynslóðimar á undan
vom að sjálfsögðu að leita leiða að
þúsundáraríki fullnægðar og rétt-
lætis með miklu meiri erfíðleikum
og fómum en nútímafólk oftast
gerir sér grein fyrir. Þetta sama
var kommaklíkan í Eiðaþinghá að
gera, eins og flestar aðrar komma-
klíkur um heim allan, en það sem
brást var að trúnaður fólksins var
fótum troðinn af fomstuliði sem
komst til valda með hjálp nytsamra
sakleysingja og grimmdarverka,
alræði öreiganna varð að blóðugu
eim-æði.
En eins og fyrir tijágróðurinn
sem vex best þín megin Lagar-
fljóts, í skjóli austuríjallanna og í
geislum vestur-sólarinnar, unnu
vesturgeislamir á kuldahrolli þínum
vegna pínsla öreiganna í Rússíá af
völdum félaga Stalíns. Eitthvað
mun Lúðvík Jósepsson hafa ýtt við
þér, það er nú önnur saga, — þótt
ljóst sé að það væri nærri útilokað
Eyrarbakkavegur:
HJÁ Vegagerð ríkisins hafa að
undanförnu verið opnuð tilboð í
fjölda vega fyrir sumarið. Eitt
stærsta og eftirsóttasta verkið
er lagning Eyrarbakkavegar frá
Hraunskeiði að Þorlákshafnar-
vegi. Lægsta tilboðið var frá
Sveinbirni Runólfssyni hf., 9,9
miRjónir kr., sem er 71,6% af
kostnaðaráætlun, en hún hljóðaði
upp á 13,8 miiyónir. Umræddur
vegur er 4,5 km að lengd og á
að ljúka við verkið fyrir 1. ágúst.
Aðeins tvö gild tilboð bámst í
lagningu 3,2 km vegar f Súganda-
firði. Lægra tilboðið var 11,9 millj-
ónir, sem er 5,7% yfir áætlun Vega-
gerðarinnar, en hún var 11,3 millj-
ónir kr.
Þrjú fyrirtæki börðust um klæð-
ingar í Reykjanesumdæmi f sumar
og önnur þijú um malbikun. Loft-
að þið gætuð, tvö slík andans stór-
menni, verið til friðs saman á einum
framboðslista.
Síðan hefur þú verið einn af ötul-
ustu Jtalsmönnum vesturvaldsips
hér á íslandi og krafíst þess að ís-
lendingar stæðu þétt með Ameríku-
mönnum í að veijast allri vá og
voða úr austurátt. í ótalmörgum
blaðagreinum hefur þú verið
óþreytandi í að benda okkur, sinnu-
lausum almenningi, á að hér á landi
dygði engin Skandinaviuismi.
Otalmargir hér á landi hafa
fylgst með, en ég er líka sannfærð-
ur um að þú átt marga lesendur í
Kreml og Pentagon.
En samhliða öllum þessum al-
heimsverkjum hefur þú verið ötull
talsmaður samvinnu og félaglegs
framtaks bænda á Héraði, hugsaðir
og gerðir stórt í þeim efnum. Mig
grunar jafnvel að þú hafír oftar
kosið Framsókn en góðu hófí
gegndi, — en það er mér ekki undr-
unarefni fremur en annað í þínu
fari.
Mat þitt markast nefnilega ævin-
lega af því, með hvaða hætti lóð
þitt vegur uppá móti sundrung, fé-
Einar Björnsson
lagslegri upplausn og hættu-
ástandi. Þú ert nefnilega íhaldssam-
ari en jafnvel sjálfum þér geðjast
að, en hvemig má heldur annað
vera með mann sem hefur dmkkið
í sig heimsbókmenntimar jafnt með
sögu íslenskrar þjóðar, og orðið
uppfullur af hrifningu af alls konar
„ismurn", — slíkir fyllast jafnan
innst inni ótta við allar afleiðingar
byltinga, samanber Alþýðubanda-
lagið í stjómaraðstöðu og vamar-
málin. En Framsókn hefur líka ver-
ið svo mögnuð að hafa upp á mönn-
um eins og Halldóri Ásgrímssyni
yngra og þar með gert þér erfítt
fyrir að fara framhjá B á atkvæða-
seðjinum.
Ég hef verið með þér, Einar,
bæði í sorg og gleði, þá hef ég
skynjað hve djúpt mannlegt innsæi
þér er gefíð og hve sönn þfn yfírsýn
er sem mannþekkjari. Það er sem
þú skynjir það fiókna sköpunarverk
manninn, af meiri næmni en ég hef
áður kynnst.
En ólfkt Friðrik mikla sem elsk-
aði hundinn sinn meira eftir því sem
hann kynntist mönnunum betur ert
þú mannelskur og berð virðingu
fyrir mönnum eins og þeir eru, sér-
staklega þeim sem hugsa í öðrum
sviðum og plönum en fólkið flest.
Undir oft hijúfu yfirbragði þínu,
skörpu andlitsfalli og hreinu ótta-
lausu augnaráði býr hugur og
hjarta réttlætis og mannelsku,
ásamt óþijótandi orku til að leggja
þitt af mörkum til að tína steina
af götu íslenskrar þjóðar á vegferð
hennar í samfélagi þjóða og bættu
innra þjóðfélagi.
Nú hefur þú, Einar Björnsson í
Mýnesi, fyllt þrjá fjórðu aldar á
vegferð þinni. A þeim tíma hefur
margt breyst í íslensku þjóðfélagi,
flest til betri vegar — þó er enn
mikið haf á milli skútu og strandar.
Þú hefur verið einn þeirra sem
hefur blásið í seglin í langan tíma,
— oft svo um munaði. Hefðir þú
verið við stýrið er ég sannfærður
um að þú hefðir beitt seglum á
þann hátt að enn lengra væri náð.
Engan veginn er starfí þínu lok-
ið, mundu það, í Kfna værir þú rétt
orðinn hæfur til að sitja við fokkuna
á þjóðarskútunni.
Eg kveð þig nú vinur og óska
þér alls hins besta, en vona að þú
látir með krafti skvettast af báru
enn um sinn.
Með innilegum en síðbúnum
hamingjuóskum og kveðjum.
Erling G. Jónasson
73 íslenskar konur fagna
afmæli forseta íslands
Sveinbjörn Runólfsson
hf. með lægsta tilboðið
orka bauð lægst í malbikun 200
þúsund fermetra, 23,8 milljónir,
sem er 90,7% af kostnaðaráætlun
Vegagerðarinnar. Klæðning hf. átti
lægasta tilboðið í 70 þúsund fer-
metra klæðingar, 18,5 milljónir,
sem er 88,2% af áætlun.
Fimm verktakar buðu í lagningu
2,3 km á Hólmavíkurvegi (Stiku-
háls). Lægst var tilboð Hattar sf,
6,5 milljónir kr., sem er 74,7% af
kostnaðaráætlun. Vélar og kraftur
hf átti lægsta tilboðið f 2,6 km á
Vesturlandsvegi um Bjarteyjarsand
í Hvalfirði. Tilboð fyrirtækisins var
tæpar 3 milljónir kr., sem er 74,8%
af kostnaðaráætlun.
Þá hafa einnig verið opnuð tilboð
í efnisvinnslu á Vesturlandi. Tak
hf. í Búðardal átti lægsta tilboðið,
10,8 milljónir, sem er 13,7% yfír
markaðsspá Vegagerðarinnar.
Washington, fri Sigurborgu Ragnars-dóttur.
Sá óvenjulegi atburður átti sér
stað 15. apríl sfðastliðinn að 73
íslenskar konur voru samankomnar
í sendiráði íslands í Washington til
að fagna afmæli forseta Islands,
Vigdísar Finnbogadóttur. Frú
Hólmfríður G. Jónsdóttir, sendi-
herrafrú íslands í Bandaríkjunum,
hafði boðið öllum fslenskum konum
búsettum í Washington DC og ná-
grenni til hádegisverðar.
Þegar prúðbúnar konur mættu
við sendiráðið blakti íslenski fáninn
við hún. Það var þjóðlegt utan og
innan dyra. Sendiherrafrúin skart-
aði íslenskum handpijónuðum ullar-
kjól, þar sem hún stóð og tók á
móti gestum.
Safnast var saman á neðri hæð
sendiráðsins, þar sem greið leið var
að útisundlaug bústaðarins. Þrátt
fyrir sólskin í lofti og hjörtum
kvennanna stakk sér engin til
sunds, enda vart tími til þess, þar
sem um nóg var að ræða á meðan
sopið var á gómsætu kampavíns-
punsi. Þama hittust margar kon-
umar í fyrsta sinn, sumar eftir
langa búsetu á Washington-svæð-
inu og aðrar eftir mun skemmri
dvöl. Þrátt fyrir að boðsgestir tak-
mörkuðust við höfuðborgarsvæðið
töldu tvær vinkonur sendiherrafrú-
arinnar frá hennar fyrri árum hér
í Washington ekki eftir sér að fljúga
frá Arizona og Wisconsin til að
fagna á þessum degi. Meðan á §ör-
ugum samræðum stóð gekk ein
kvennanna með hatt fullan af mið-
um og bauð gestum að draga sér
miða. Á miðunum voru nöfnin ís-
land, Hrísey, Flatey, ásamt fleiri
eyjanöfrum við strendur íslands.
Skyndilega heyrðist klingja í
glasi úti við sundlaugarbarm.
Sendiherrafrúin bað alla viðstadda
að lyfta glasi fyrir forseta íslands
og síðan var hrópað ferfalt húrra.
Að þessu loknu var gestum boðið
að ganga til stofu. Þar hafði hring-
borðum verið haganlega komið fyr-
ir. Ifyrir miðju blasti við borð ræki-
lega merkt Island og skreytt brúðu
f fslenskum búningi eins og reyndar
önnur borð eða aðrar eyjar allt f
kring. Mikil vinna hafði augsýnilega
verið lögð í að flytja öll húsgögn
úr stofu, þannig að hringborðum
yrði komið fyrir á sem haganlegast-
an hátt.
Frá borði merkt ísland. Sendiherrafrúin lengst til vinstri.
Sigrún Tryggvadóttir Rockmaker flytur frumsamda drápu.
Hádegisverðurinn var þjóðlegur
eins og annað þennan dag, íslensk-
ar fískafurðir framreiddar á ýmsa
vegu að hætti Gísla Vilhjálmssonar,
matreiðslumanns sendiráðsins.
Það skapaði skemmtilegt and-
rúmsloft að konumar drógu miða
til að fínna sína eyju, andstætt við
það sem oft vill verða að þeir sem
þekkjast hrúgast saman. Undir
borðum flutti Sigrún Tryggvadóttir
Rockmaker, fslenskukennari við
„Foreign Service Institute" (sem er
skóli rekinn af bandaríska Utanrík-
isráðuneytinu), frumsamda drápu í
tilefni dagsins og var ákaft fagnað.
Boðið endaði jafn hressilega og það
byijaði. Konumar fóm að dæmi
sendiherrafrúarinnar og rem á milli
eyjanna og mátti víða heyra glað-
værar samræður, Seint verður sagt
um kvenþjóðina að hún sé orðfá.
Hádegisverðarboð Hólmfríðar G.
Jónsdóttur sendiherrafrúar er
merkis framtak og vom allir sam-
mála að því loknu, að hér væri um
einstakan atburð að ræða, þar sem
öllum er gert jaftit undir höfði, jafnt
háum sem lágum. Það var þvf ekki
að undra þótt brúnin lyftist á
margri fslenskri konunni er fréttist
að reynt yrði að gera afmælisdag
forseta íslands að nokkurs konar
degi fslenskra kvenna f höfuðborg
Bandarfkjanna, með því að halda
hann hátfðlegan á svipaðan hátt
aftur. Við emm allar famar að
hlakka til 15. apríl 1989!