Morgunblaðið - 19.05.1988, Blaðsíða 67

67
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. MAÍ 1988
Minning:
Einar Tómasson
íAuðsholti
Þann 2. apríl síðastliðinn var
móðurbróðir minn, Einar Tómas-
son, bóndi í Auðsholti, til moldar
borinn í Skálholti og var fjölmenni
við útför hans. Einar var sonur
hjónanna Vilborgar Jónsdóttur frá
Syðra-Seli í Hrunamannahrepp og
Tómasar Tómassonar, bónda í
Auðsholti. Þeim varð 9 barna auðið
og var Einar það fimmta í röðinni.
Auðsholt er falleg jörð. í suðri blas-
ir Vörðufellið við, Hvítá rennur á
hægri hönd og fer í tígulegri bugðu
hjá Laugarási. Þar er fagur himin-
hringur með útsýni til Langjökuls
og Heklu. Austan til er jörð þessi
mýrlend og var þetta mýrlendi oft
illt yfirferðar, þar til vegasamband
komst á við Hrunamannahrepp á
árunum fyrir 1960. Því má segja
að þeir Auðshyltingar hafi búið við
töluverða einangrun. En hjá þeim
ríkti glaðværð og notalegur grann-
skapur var jafnan milli bæjanna,
en þar var þríbýli.
Þau hjónin Vilborg og Tómas
söfnuðu ekki veraldarauði, enda var
búskapur í Auðsholti fyrirhafnar-
samur. Það var lögfeija lengi og
þurfti oft að feija bæði ferðamenn
og sjúklinga, sem voru að leita sér
lækninga hjá héraðslækninum í
Laugarási; ekki er mér kunnugt um
að feijumennskan hafi gefið mikið
í aðra hönd.
í þessu fallega umhverfi og í stór-
Fæddur 20. október 1895
Dáinn 6. mars 1988
Hann hét Eyjólfur Stefánsson,
fæddist að Kleifum í Gilsfirði þann
20. október 1895. Sonur hjónanna
Stefáns Eyjólfssonar og konu hans
Önnu Eggertsdóttur. Afi var elstur
tólf systkina en upp komust aðeins
níu. Afí ólst upp á Kleifum og var
hann einn vetur á Hjarðarholts-
skóla. Svo kom að því að hann lang-
aði að reyna eitthvað nýtt. Afi lagði
því land undir fót og ferðaðist til
Vesturheims, Kanada. Þar vann
hann öll möguleg og ómöguleg
störf. Hann fiskaði á Manitóba-
vatni, rak nautgripahjarðir og vann
auk þess venjulega verkamanna-
vinnu svo eitthvað sé nefnt. Fyrst
og fremst vann hann þó við hesta
og með hestum, því hestar áttu hug
hans allan.
Afí dvaldi erlendis í þrettán ár,
heim kom hann sfðan árið 1925.
Fædd 21. október 1965
Dáin 20. apríl 1988
Mig langar að segja í stórum
dráttum hvemig persóna Linda
heitin var, hún var hlý og lífsglöð
manneskja, og var alltaf til staðar
til þess að hlusta á og ráðleggja
mér ef mér leið illa, hún var við-
kvæm persóna og það var auðveld-
lega hægt að særa hana þó að
maður meinti ekkert með því Linda
var vinsæl átti fullt af vinum, þess
vegna fer maður að hugsa af hveiju
hún, af hveiju manneskja í blóma
lífsins, sem var vinsæl og öllum
þótti vænt um sem þekktu hana?
Þá segi ég: missirinn er mikill hjá
okkur öllum og sorgin mikil en lífið
heldur áfram og ég vona að henni
líði vel þar sem hún er.
Því vildi ég að lokum þakka
um glaðværum bamahópi ólst Einar
Tómasson upp. Skólavist hans var
stutt; farskóli parta úr vetri. Eins
og ungra bændasona var siður fór
Einar 18 ára gamall til sjóróðra.
Hann var 12 vertíðir í Njarðvíkum
hjá>.útgerð Magnúsar í Höskuldar-
koti.
Eftir heimsstyijöldina síðari
færðist fjörkippur í búskaparumsvif
í íslenskum sveitum. Þá vom Einar
Tómasson og bræður hans í blóma
lífsins og þá var aldeilis tekið til
hendinni. Sem smábarn var ég upp
með mér af þessum frændum
mínum; þeir vom fríðir og fönguleg-
ir, sterkir og höfðu ráð undir rifi
hveiju. Einar var grannur og
spengilegur með dökkt liðað hár og
móbrún augu. Þau Auðsholtssystk-
inin vom nokkuð suðræn í útliti
miðað við hina norðlægu breidd-
argráðu föðurlandsins.
I stríðslokin keypti Einar sér
grænan vömbíl af gerðinni Intem-
ational og vann nokkur ár við
áburðarflutninga og aðra flutninga,
sem til féllu. Þeir bræður Einar og
Tómas keyptu og öndvegis traktor
af sömu gerð og nú var hafin sókn
tii efnalegra framfara og mikið
verk framundan. Það sem í bams-
augunum virtist fyrirhafnarlaust
var í raun hið mesta þrekvirki, —
strit frá morgni til kvölds, misjafnt
tíðarfar og lágt búvömverð. I minn-
Árið 1936 verða svo tímamót í lífi
hans þegar hann kvænist Guðlaugu
Guðlaugsdóttur frá Fagradal. Afi
og amma eignuðust þijá syni, þá
Stefán, Sturlaug Jóhann og Guð-
laug Veigar. Framan af búskap-
artíð sinni fluttu þau oft búferlum
en settust að lokum að á Efri-
Bmnná í Saurbæ. Við búi þeirra á
Efri-Bmnná tók sonur þeirra, Stur-
laugur, og kona hans Bima. Þá
byggðu afi og amma sér lítið hús
í landi Efri-Bmnnár. Þar dvöldu þau
lengi allt til þess er þau fengu inni
á dvalarheimilinu Silfurtúni í Búð-
ardal síðastliðið haust.
Fyrstu minningar mínar um afa
og með afa em um Dinka Dink,
gamla dráttarvél sem afi notaði til
að koma heim til okkar á Efri-
Bmnná að ná í mjólk og til að fara
að versla. Ég man að ég og Helga
systir vomm settar í kassa aftan á
vélinni og bundnar þar svo að við
dyttum ekki, svo litlar höfum við
Lindu fyrir allt sem hún gaf mér
og ég mun ætíð minnast hennar.
María Magnúsdóttir
ingunni er mikil heiðríkja og bjart-
sýni yfir mannlífi þessara tíma.
Einar vann um tíma við garð-
yrkjustörf í Laugarási. Mér er mjög
minnistætt, þegar hann braut nokk-
ur vínber af grein til þess að gefa
litlu frænku sinni. Það var ekki
amalegt að búa á íslandi á þessum
tímum, þar sem meira að segja
spmttu vínber. Einar var sólbrúnn
í köflóttri skyrtu, sem Heiða hafði
saumað á hann, en um þetta leyti,
nánar tiltekið þann 8. des. 1950
gekk hann að eiga eftirlifandi konu
sína, Ragnheiði Guðmundsdóttur
úr Önundarfírði. Þau eignuðust 5
böm, en einn sonur dó í fmm-
bemsku. Er ekki ofmælt, að Einar
sá ekki sólina fyrir fjölskyldu sinni
og sparaði enga fyrirhöfn að henni
mætti líða sem best. Hann reyndist
einnig sumarbömum sínum vel, sem
komu til þeirra hjóna sumar eftir
sumar. Einar var í eðli sínu mildur
maður og unni fögm mannlífi. Hann
kunni þá list að tala við bömin
þannig að sjálfstraust þeirra óx og
smáfólkið tók framfömm.
I byijun búskapar reistu þau
hjónin mjmdarlegt steinhús að
þeirra tíma mælikvarða. Um miðjan
6. áratuginn réðust þeir bræður,
Einar og Tómas í að byggja
nytískulegt fjós, sem gerði þeim
kleift að auka kúastofninn um
ríflega helming. Síðar komu hlöðu
og fjárhúsbyggingar til. Einar var
natinn skepnuhirðir og minnist ég
með ánægju þeirra sumra, þegar
ég var í íjósamennsku hjá honum.
En ég er viss um að eitt var það,
sem honum líkaði ekki í hlutskipti
bóndans; það var að farga skepnum.
Meðan á mjöltum stóð gafst
tækifæri að hlusta á útvarp og var
Einar ólatur við að spjalla við okkur
verið. Þá var aðalfjörið að ferðast
með afa á Dinka Dink. Þegar afi
lagði af stað niður veginn lögðum
við af stað á móti honum til að fá
að sitja í síðasta spölinn.
Afi og amma voru alltaf til stað-
ar, þau buggu aðeins um hálfan
kílómetra frá okkur og það var
ósjaldan að farið var til þeirra og
gist þar, sníktir snúðar hjá ömmu
og hlustað á sögur hjá afa, sögur
frá Kanada. Afi hafði alltaf frá
mörgu að segja. Sögur frá Kanada
aðallega, sögur um indíána sem
hann kynntist úti, um svertingja
og um hvíta menn að ógleymdum
hestunum. Þau sýndu okkur mjmd-
ir frá framandi stöðum, frá skógi-
vöxnu landi, af hestvögnum, fólki
í skrítnum fötum og fullt fullt af
öðrum framandi hlutum.
Ég held að ég hafi aldrei gert
mér grein fyrir því hve mikill heims-
maður afi raunverulega var. Hve
víðsýnn og veraldarvanur miðað við
sína kjmslóð og jafnvel aðrar kyn-
slóðir líka. Han hafði reynt meira,
séð meira og kannað meira en nokk-
ur annar sem ég þekkti og þekki.
Það var líka voðalega gaman að
eiga afa sem gat talað og lesið út-
lensku.
Nú er afi minn farinn frá okkur
hér, en hann er ekki glejmidur. Ég
þakka honum fyrir að hafa verið
hér til staðar allt mitt líf og fyrir
að hafa lejrft okkur að kjmnast sér.
Blessuð sé minning hans.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
háfðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Br.)
Sólveig Sturlaugsdóttir
krakkana um menn og málefni. Á
þessum árum gegndi ríkisútvarpið
miklu menningar og fræðsluhlut-
verki í sveitum landsins, fyrir nú
utan þann lúxus, að það gerði á
vissum tímum dags hlé á útsend-
ingu, svo mönnum gæfist tóm til
að hugsa um og ræða efni þess sín
á milli. Þetta voru nefnilega tímar
skrafsins. Ég hygg, að Einar frændi
minn hafi jaftian lesið töluvert;
hann hafði ágætan bókmennta-
smekk og hafði gaman af velsömd-
um spennusögum. Þegar sakamála-
leikritið „Hver er Gregory" var flutt
einhvemtímann á 6. áratugnum,
tók Einar með sér útvarpstæki út
á engjar. Þegar hið áhrifamikla
kjmningarlag þessa leikrits hljóm-
aði, settist Einar með kaupafólki
sínu undir heysátu og þama hlýdd-
um við í kvöldkyrrðinni á lygilega
atburði úr myrkviðum stórborgar-
innar, sem var svo órafjarri veru-
leika hins íslenska sumarkvölds um
sláttinn.
Eins og ég gat um í upphafi var
Auðsholt óhæg bújörð. Bændur þar
urðu vetur sem sumar að feija
mjólkurbrúsa sína jrfir ána í veg
fyrir mjólkurbílinn áður en hinn
langþráði vegur kom. Þetta var oft
kalsamt og alltaf erfitt, enda slitn-
uðu Auðsholtsbændur um aldur
fram og fengu slæmsku í bak og
liðamót. Það var Einar engin und-
antekning. Einhvem tíman á seinni
árum stóðum við í hlaðvarpanum
og virtum fyrir okkur spegilslétta
ána.Ég spurði frænda minn, hvtrrt
honum fyndist ekki áin falleg. „Æ,
ég veit það ekki,“ svaraði hann, „ég
vildi að hún væri farin." Honum fór
sem öðrum bændum, að honum
leiddist öll mærð um náttúrufegurð,
sem staðið hafði búskap hans fyrir
þrifum og valdið honum heilsutjóni.
Eng^i að síður taldi hann sitt hlut-
skipti gott að fá að yrkja jörð feðra
sinna og vera samvistum við fjöl-
skyldu sína og vini. Og ævinlega
sagðist hann hafa hlakkað til að
fara á fjall. Þótt fjallferðir væru
vissulega erfiðar, þá seiddu öræfin
hann og félagsskapurinn við sveit-
ungana. Annar þáttur ævistarfs
Einars voru uppeldismál. Á tímabili
ráku þau hjónin bamaheimili á
sumrin fyrir kaupstaðarböm og er
ég þess fullviss, að dvölin hjá þeim
er ljós í bemskuminningum margra
þeirra.
Síðustu ár ævi sinnar var Einar
þrotinn að heilsu og var ellin honum
þungbær. En hann naut umönnunar
konu sinnar og bömin og bama-
bömin gerðu honum þessa raun
léttbærari. Síðast þegar fundum
okkar bar saman var Einar þungt
haldinn. En það lýsir þessum
frænda mínum vel, að hann fór
sárveikur á fætur til þess að dást
að nýfæddum dreng, sem vinkona
jmgstu dóttur hans var komin með
til að sýna honum. Hann fagnaði
þessum unga manni til þess lífs,
sem hann hlaut brátt sjálfur að
hverfa frá.
Að leiðarlokum er mér efst í
huga þakklæti fyrir að hafa mátt
vera samferða Einari og fjölskyldu
hans spöl og spöl og sendi Heiðu
og bömunum samúðarkveðjur. Þau
geyma minningu um vammlausan
mann og góðan dreng.
Vilborg Auður ísleifsdóttir
t
Sonur okkar og bróðir,
GUÐMUNDUR STEFÁNSSON,
Skóla,
Seltjarnarnesi,
verður jarðsunginn frá Neskirkju fimmtudaginn 19. maí kl. 15.00.
Blóm og kransar vinsamlegast afþökkuð. Þeim sem vildu minn-
ast hins látna er vinsamlegast bent á kirkjubyggingarsjóð kven-
félags Seltjarnarness.
Guðrún Kristjánsdóttir, Stefán Guðmundsson,
Anna Stefánsdóttir, Kristjana Stefánsdóttir,
Elfsabet Stefánsdóttir, Unnur Vigfúsdóttir Duch.
t
Útför
HJÖRLEIFS SIGURBERGSSONAR
ferfram frá Hallgrímskirkju, föstudaginn 20. maí kl. 13.30. Greftr-
að verður í Kotstrandarkirkjugarði. Þeir sem vildu minnast hans,
láti Hallgrímskirkju njóta þess.
Ingveldur Ámundadóttir,
Hulda Hjörleifsdóttir, Sveinbjöm Einarsson,
Guörún Hjörleifsdóttir, Sigurður Guðmundsson,
Steindór Hjörlelfsson, Unnur Hjartardóttir,
Ingibjörg Hjörieifsdóttlr,
Bergný Hjörleifsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Þökkum auðsýnda samúð og vinarþel við útför móður minnar,
tengdamóður, systur og ömmu,
GUÐBJARGAR GUÐMUNDSDÓTTUR
frá Skiphyl,
Leifsgötu 7.
Guðmundur Þorgilsson, Lilja Jóhannsdóttir,
systkin og barnabörn.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og jarðar-
för móður okkar, tengdamóður og ömmu,
BRÍETAR ÓLAFSDÓTTUR,
Hólmgarði 21.
Guöbjörg Lilja Guðmundsdóttir, Kristján Sigfússon,
Margrót Erla Guðmundsdóttir, Ólafur Egilsson,
Guðrún Hanna Guðmundsdóttir, Árni Magnússon,
Jóhann ingi Guðmundsson,
Sigmundur Birgir Guðmundsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Eyjólfur Stefáns-
son - Minning
Linda Björk Bjarna-
dóttir - Kveðja