Morgunblaðið - 13.09.1988, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. SEPTEMBER W88
39
Morgunblaðið/Einar Falur
i 50 ár iiðin frá þvi að hann tók
og Steinunn Aradóttir, þá Sigfús
ígslll
hann kennslu við Háskóla íslands
og var skipaður dósent þar árið
1944 og prófessor við guðfræði-
deildina árið 1949. Sigurbjöm var
vígður biskup árið 1959 en lét af
því embætti árið 1981.
fram í ríkisstjórn:
i beðið
þriggja og hann vill ekki spá neinu
á hvom veginn sem er um undir-
tektir hinna við þeim.
Steingrímur Hermannsson ut-
anríkisráðherra sagði eftir ríkis-
stjómarfundinn að framsóknar-
menn hefðu fallist á að skoða tillög-
ur Þorsteins. Hann sagði að stjóm-
in væri komin í mikla tímapressu
en þeir myndu koma með viðbætur
við tillögur Þorsteins og eftir væri
að sjá hvort samstaða næðist um
þær.
Aðspurður um hvað gerðist ef
viðbótartillögum Framsóknar-
flokksins yrði vísað á bug svarði
Steingrímur á dönsku og sagði:
„Den tid, den sorg.“
Jón Baldvin Hannibalsson fjár-
málaráðherra vildi ekkert tjá sig
um tillögur Þorsteins eða fundinn
en vísaði til þeirra tillagna sem
Alþýðuflokkurinn hefði lagt fram
um helgina.
ðbæingar
7 íbúðir
áhuga. Ekki er vitað hversu margir
það eru fyrr en greiðsla stofngjalda
hefst, upp úr miðjum september.
Á fimmta hundrað manns yfir
sextugu búa í Garðabæ og sagði
Einar enga vanþörf á húsnæði sem
þessu. Hefðu undirtektir íbúanna
verið mjög góðar en engin aldurstak-
mörk eru fyrir félaga. Ekki er á
döfinni þjónusta innanhúss þar sem
stutt er í Kirkjuhvol, safnaðarheim-
ili Garðbæinga, þar sem félagsstarf
aldraðra er til húsa. Pálmar Ólafs-
son og Einar Ingimarsson teiknuðu
íbúðimar, sem verða fyrir einstakl-
inga og hjón.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
eftir AGNESIBRAGADÓTTUR
Lítið samkomulags-
hljóð í sljómarliðum
JARÐHRÆRINGAR í landslagi stjórnmálanna voru með minna móti
um liðna helgi, miðað við það sem á undan var gengið, en það væru
þó ýkjur að segja að engrar skjálftavirkni hafi gætt á skjálftamælin-
um. Engra stórslgálfta er von næstu daga og ef um slíkan skjálfta
verður að ræða er líklegast að hann riði yfir á miðsljórnarfundi Fram-
sóknarflokksins næstkomandi laugardag.
Foiystumenn Sjálfstæðisflokks og ráð fyrir að meðalbreyting verðlags
Alþýðuflokks, þeir Þorsteinn Pálsson
og Friðrik Sóphusson, og nafnamir
Jón Baldvin Hannibalsson og Jón
Sigurðsson hittust á fundi sl. laugar-
dag, þar sem andrúmsloftið var
hreinsað að einhveiju leyti og fallist
á að hætta ásökunum um óheilindi
og skemmdarverkastarfsemi. Þá
ræddust þeir Steingrímur Her-
mannsson og Þorsteinn Pálsson við
á sunnudagskvöld. Fundur forystu-
manna Sjálfstæðisflokks og Alþýðu-
flokks var haldinn í framhaldi af
yfirlýsingum forsætisráðherra í DV
á föstudag og í viðtali við Stöð 2 á
föstudagskvöld, en í viðtölum við
þessa ijölmiðla taldi Þorsteinn Páls-
son, að forystumenn Alþýðuflokks
og Framsóknarflokks hefðu unnið
markvisst að því vikum saman að
eyðileggja ríkisstjómina. Þessar
yfirlýsingar forsætisráðherra ollu
miklu umróti í öllum stjómarflokk-
unum. Innan Sjálfstæðisflokksins
vom mjög skiptar skoðanir um þessi
ummæli. Sumir töldu hörku Þor-
steins Pálssonar gagnvart sam-
starfsflokkum aðdáunarverða, aðrir
töldu yfirlýsingar hans fráleitar og
að hann hefði skaðað sjálfan sig og
flokk sinn með þeim. Forystumenn
samstarfsflokkanna bmgðust reiðir
við og töldu þessar yfírlýsingar sýna,
að forsætisráðherra ætlaði að slíta
stjómarsamstarfinu þá þegar. Sjálf-
ur mun Þorsteinn Pálsson hafa litið
svo á, að hann væri að svara linnu-
lausum árásum forystumanna sam-
starfsflokkanna á sig og Sjálfstæðis-
flokkinn.
Tortryggni eytt í bili
Þótt mikillar reiði gætti meðai
alþýðuflokksmanna vom þeir samt
tilbúnir til þess að ræða við forsætis-
ráðherra. Samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins tókst að eyða tor-
tryggni á milli manna á þessum
fundi — a.m.k. í bili. Jafnframt var
farið ofan í saumana á mismunandi
hugmyndum að efnahagsúrlausnum
flokkanna. Þar mun hafa komið á
daginn að enn ber mikið í milli, en
margir munu telja að bilið sé ekki
óbrúanlegt. Þó munu aðrir telja,
einkum úr röðum krata, að ef tillög-
ur Þorsteins Pálssonar em úrslita-
kostir verði líf þessarar ríkisstjómar
skammvinnt, að ekki sé meira sagt.
Ríkisstjómarfundur var haldinn
kl. 16.30 í gær eftir að forystumenn
stjómarflokkanna höfðu verið á
fundum hver í sínu lagi framan af
degi. Á fundinum lagði Þorsteinn
Pálsson forsætisráðherra fram út-
reikninga og útfærslu á þeim leiðum
sem hann hefur lagt til að famar
verði í efnahagsmálunum..
Auk þess lagði forsætisáðherra
fram útreikninga Þjóðhagsstofnunar
á efnahagsáhrifum þeim sem þær
hefðu ef farið yrði að tillögum hans.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins gera útreikningar Þjóð-
hagsstofnunar ráð fyrir að tillögur
þær sem Þorsteinn Pálsson kynnti í
gær og í fyrrakvöld, en þær eru í
formi bráðabirgðalaga og stefnuyfir-
lýsingar, að verðbólga á mælikvarða
framfærsluvísitölu verði 23% frá
upphafi til loka þes'sa árs. Gert er
milli áranna 1987 og ’88 verði 27%.
Þjóðhagsstofnun reiknar út að verð-
bólguhraði frá 1. október í ár til 1.
janúar 1989 verði 15% miðað við
heilt ár, samkvæmt tillögum Þor-
steins. Gert er ráð fyrir 3 mánaða
breytingu á framfærsluvísitölu og
loks er gert ráð fyrir að verðbólga
fram í desember verði um eða yfír
20%.
Kratar vilja örari hjöðnun
verðbólgu
Alþýðuflokksmenn hafa borið
þessa útreikninga saman við sínar
tillögur. Þeir segja að verði þeirra
ieið farin mælist verðbólguhraði í
árslok um 6% og frá október til des-
ember verði verðbólguhraðinn innan
við 10%. Alþýðuflokksmenn eru
þeirrar skoðunar að verðbólguhraði
samkvæmt tillögum forsætisráð-
herra verði of mikill og þeir benda
á að slíkt samiýmist ekki þeirri
lækkun nafnvaxta sem boðuð sé, né
heldur skapi slíkt forsendur fyrir
lækkun raunvaxta.
Þörsteinn Pálsson bíður nú við-
bótartillagna og/eða breytingartil-
lagna frá samstarfsflokkum sínum
og væntir hann þeirra f dag. Hann
sagðist í gærkvöldi ekki myndu opin-
bera útreikninga Þjóðhagsstofnunar
og útfærslu á sínum tillögum fyrr
en Alþýðuflokkur og Framsóknar-
flokkur hefðu kynnt honum sínar
tillögur.
Alþýðuflokksmenn segja að tillög-
ur forsætisráðherra séu einskonar
endurtekning á mafaðgerðunum frá
í vor. Segja þeir að hugmyndir Þor-
steins séu blönduð leið gengisfelling-
ar og millifærslu. Alþýðuflokksmenn
séu gengisfellingu algjörlega
andvígir. Auk þess vilji forsætisráð-
herra afnema verðstöðvun 1. október
næstkomandi, en Alþýðuflokkurinn
vilji tvímælalaust framlengja verð-
stöðvun. Segja þeir að afleiðingar
af gengisfellingu sem fari beint inn
í verðlag með afnámi verðstöðvunar
sem þýði ekkert annað en verð-
hækkunarskriðu verði þær að verð-
bólguhjöðnun verði miklum mun
minni í tillögum forsætisráðherra en
Alþýðuflokks.
Þá eru alþýðuflokksmenn ekki
sáttir við hátt þann sem forsætisráð-
herra vill hafa á millifærslu, til að-
stoðar fiskvinnslunni. Segja þeir að
tillögur Þorsteins gangi út á að um
óafturkræft lán úr ríkissjóði verði
að ræða, en alþýðuflokksmenn vilji
endurreisa verðjöfnunarsjóð fiskiðn-
aðarins, og ekki hvika frá þeirri
meginreglu að um endurgreiðslur
verði að ræða, þegar úr rætist.
Framsóknarmenn munu ekki vera
himinlifandi yfir tillögum forsætis-
ráðherra og segja sömuleiðis að hér
sé einfaldlega um endurtekningu
maíaðgerðanna að ræða, sem engan
veginn dugi til.
Að afloknum ríkisstjómarfundi í
gær hittust forystumenn Framsókn-
arflokks á fundi þar sem þeir hugð-
ust gera gagntillögur við tillögur
forsætisráðherra. Sögðust þeir í
gærkvöldi ætla að reyna að kynna.
forsætisráðherra tillögur sínar í dag.
Það var ekki að heyra á máli fram-

Hér hafa stjómarliðar fundað linnulítið að undanfömu í þeirri von,
að viðunandi lausn fyrir alla aðila finnist á efnahagsvandanum, en
enn er niðurstöðunnar beðið.
sóknarmanna í gærkvöldi að þeir
teldu þríhliða samkomulag stjómar-
flokkanna í augsýn.
Viðmælendur mínir voru misjafn-
lega svartsýnir á framhald mála í
gær. Sumir töldu að hægt yrði að
komast að einhvers konar málamiðl-
unarsamkomulagi, en aðrir töldu að
framsóknarmenn myndu blása þetta
stjómarsamstarf af á miðstjómar-
fundinum á laugardag.
Möguleiki á
minnihlutastjórn
Hvað tæki við, ef svo yrði, voru
menn ekki á eitt sáttir um. Einn
möguleiki er sá, að Sjálfstæðisflokk-
ur og Alþýðuflokkur sitji eftir í
minnihlutastjóm, sem setji bráða-
birgðalög, ijúfi þing og efni til kosn-
inga. Ólíklegt er talið, að Alþýðu-
flokkurinn mundi telja það fýsilegan
kost eftir það, sem á undan er geng-
ið. Önnur leið er sú, að Sjálfstæðis-
flokkur silji einn eftir í minnihluta-
stjóm, setji bráðabirgðalög, ijúfí
þing og eftii til kosninga. Hvorug
leiðin er líkleg einfaldlega vegna
þess, að fari núverandi ríkisstjóm
frá án þess að til þingrofs komi hlýt-
ur forseti að kanna möguleika á
myndun meirihlutastjómar í þing-
inu. Þá er auðvitað hugsanlegt, að
Steingrímur Hermannsson og Jón
Baldvin næðu samkomulagi um
myndun fjögurra flokka vinstri
stjómar með Kvennalista og Al-
þýðubandalagi. Annar kostur á
meirihlutastjóm er sá, að Sjálfstæð-
isflokkur og Borgaraflokkur leggi
niður deilur sínar, sameinist og
myndi meirihlutastjóm með Alþýðu-
flokki. Fullvíst má telja, að ein-
hveijar þreifingar hafi átt sér stað
á milli minni spámanna í þessum
efnum á undanfömum mánuðum.
Þær hafa þó ekki leitt til eins eða
annars en talið er að innan Borgara-
flokksins sé viss áhugi á einhvers
konar samstarfi við Sjálfstæðis-
flokkinn. Líklegt má telja, að Albert
Guðmundsson sé þó ekki tilbúinn til
þess nema með skilyrðum, sem
flokksforysta Sjálfstæðisflokksins
mundi líta á sem afarkosti.
Ef gengið hefði verið úr skugga
um, að ekki væri grundvöllur fyrir
myndun meirihlutastjómar mundi
forseti sennilega kanna möguleika á
minnihlutastjóm. Þá er spuming,
hvort forseti mundi líta svo á, að
hugsanleg minnihlutastjóm Fram-
sóknar- og Alþýðuflokks væri eðli-
legri kostur, þar sem hún hefði
stuðning fleiri þingmanna en minni-
hlutastjóm Sjálfstæðisflokks.
í þeirri stjómmálakreppu, sem nú
ríkir er heldur ekki hægt að útiloka
utanþingsstjóm. í stjómarkreppunni
haustið 1979 var Kristján Eldjám
nánast tilbúinn með utanþingsstjóm.
Hann hafði þá ákveðið að fela dr.
Jóhannesi Nordal myndun slíkrar
stjómar. Sennilega hafði dr. Jóhann-
es þá þegar ákveðnar hugmyndir
um skipan slíkrar stjómar. Það var
sú ákvörðun þingflokks sjálfstæðis-
manna að styðja minnihlutastjóm
Alþýðuflokksins, sem kom í veg fyr-
ir myndun utanþingsstjómar þá.
Kosningar ekki fýsilegur
kostur
Kosningar eru ekki fysilegur kost-
ur fyrir Sjálfstæðisflokk, Alþýðu-
flokk, Alþýðubandalag og Borgara-
flokk. Fyrstnefndu flokkamir tveir
munu því leggja áherzlu á að kom-
ast hjá kosningum nú.
Stjómarliðar úr röðum Alþýðu-
flokks og Sjálfstæðisflokks benda á
að ólíklegt sé að Framsóknarflokk-
urinn taki þá ákvörðun að lúka lífí
þessarar ríkisstjómar með því að
stökkva. Þessir sömu eru þeirrar
skoðunar að það eigi að vera hægt
að finna málamiðlunarleið sem verð-
ur til þess að halda stjóminni saman
og muni jafnframt taka á þeim
vanda sem við blasir.
Segja þeir að á þeim tíma sem
lokun og gjaldþrot blasi við hjá fjöl-
mörgum fiskvinnslufyrirtælqum um
land allt muni framsóknarmenn
hugsa sig um tvisvar áður en þeir
ákveði að etja þjóðinni út í óviss-
utímabil kosningabaráttu og aðgerð-
arleysi, þegar þörfin á aðgerðum er
eins brýn og raun ber vitni. Verð á
freðfiski í heild, miðað við það sem
var í fyrra, hafi fallið um 10%. Fryst-
ar þorskafurðir hafi á sama tíma
fallið í verði á bilinu 15 til 20%.
Fallið frá ársbyijun sé raunar meira,
þar sem fískafiirðir hafi hækkað
framundir lok ársins í fyrra. Því sé
það afar brýnt að tekið verði á þess-
um afmarkaða vanda, og það fyrr
en síðar. Sjálfstæðismenn og al-
þýðuflokksmenn segjast eiga eftir
að sjá það að framsóknarmenn
ákveði brotthlaup úr ríkisstjóm við
þessar aðstæður. Telja þeir að með
slíkri ákvörðun væru þeir að axla
meiri ábyrgð en þeir væru menn til
þess að rísa undir.
Ef að líkum lætur halda stjómar-
liðar þófinu áfram fram eftir viku,
en það er allt eins líklegt að engin
niðurstaða liggi fyrir fyrr en að
afloknum miðstjómarfundi Fram-
sóknarflokksins næsta laugardag.