Morgunblaðið - 18.12.1988, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. DESEMBER 1988
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. DESEMBER 1988
23
JHirfgiuinMalíií
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
BjörnJóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
ÁgústlngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 70 kr. eintakið.
Kúvending
á afstöðu til PLO
Fáir hefðu vænst þess að í
tengslum við fund allsherj-
arþings Sameinuðu þjóðanna
sem haldinn var í Genf tækist
að koma á sambandi milli PLO,
Frelsissamtaka Palestínu-
manna, og Bandaríkjastjórnar.
Þessi fullyrðing tekur einkum
mið af því hvemig til fundarins
var stofnað. George Shultz,
utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, stóð fast gegn því að
Yasser Arafat, leiðtogi PLO,
fengi vegabréfsáritun til Banda-
ríkjanna. Til þess að PLO-
maðurinn gæti ávarpað alls-
heijarþingið varð því að flytja
þingheim frá New York til
Genfar. Var- ákvörðun Shultz
mótmælt víða og meðal annars
hér á þessum stað.
Til að rökstyðja andstöðu sína
við PLO hefur Bandaríkjastjóm
lagt áherslu á þrjú atriði. í fyrsta
lagi að samtökin hafi ekki af-
neitað hryðjuverkum. í öðm lagi
að PLO hafí ekki viðurkennt til-
vemrétt ísraelsríkis. Og í þriðja
lagi að PLO hafí ekki fallist á
tvær lykilályktanir Sameinuðu
þjóðanna (númer 242 og 338)
um friðargerð fyrir botni Mið-
jarðarhafs. Yasser Arafat ræddi
um þessi þrjú atriði í ræðu sinni
í Genf. Að ræðunni lokinni ítrek-
aði Bandaríkjastjóm enn and-
stöðu sína. Á miðvikudag var
blaðamannafundi Arafats frest-
að frá morgni fram á kvöld.
Þegar fundurinn var loks hald-
inn talaði hann á þann veg að
Bandaríkjastjóm taldi skilyrðum
sínum fullnægt. Ronald Reagan,
Bandaríkjaforseti, sendi frá sér
yfírlýsingu sem Shultz kynnti á
blaðamannafundi. Á föstudag
hittust síðan sendiherra Banda-
ríkjanna í Túnis ogfulltrúi PLO.
Forystumenn ísraela hafa
kallað yfírlýsingu Arafats „ein-
stæða blekkingu" og segjast
hvergi hvika frá fyrri afstöðu.
PLO séu hryðjuverkasamtök,
óalandi og ófeijandi. í ísrael er
hins vegar stjómarkreppa um
þessar mundir og enn ekki séð
fyrir endann á henni. Fulltrúar
stóm flokkanna sem mynduðu
síðustu ríkisstjóm þar hafa
ræðst við annað veifíð um það,
hvort þeir eigi að taka upp þráð-
inn þar sem frá var horfið fyrir
kosningamar. Hvaða stjóm sem
verður mynduð í ísrael verður
að taka mið af hinum óvæntu
atburðum í samskiptum PLO og
Bandaríkjastjómar.
í umræðum um lausn deilna
fyrir botni Miðjarðarhafs em
lykilorðin „friður“ og „land“.
Sáttahugmyndir ganga út á það,
að ísraelar láti af hendi hertekin
ll.í
HVER ER
*þessi hái,
glæsilegi maður sem
gnæfir yfir fólkið og
páfann? spurðum við
þar sem við stóðum í
klausturkirkjunni í
Assísí og virtum veggmyndina fyrir
okkur. Giotto, svaraði leiðsögumað-
urinn, listmálarinn sjálfur. Hann
var krypplingur.
Þannig birtist hugmynd Giottos
um Giotto í málverkinu. Og hann
hafði rétt fyrir sér, því mikil list
er áþreifanlegri vitnisburður um
drauminn en fallvaltur vemleiki
rykmýs í regni. Og samt heldur
bitmýið það sé Mývatns virði.
En það var í listinni sem Giotto
var stór og eilífur; draumnum sem
andstæðu við sársaukafullan veru-
leika.
■J rt ÉG ER AÐ HUGSA UM
i. hvort sjónvarpið sé ekki
svona bjalla einsog Kafka lýsir, sem
fyllir tómið í huga okkar og um-
hverfi og hættir ekki að þenjast út
fyrr en hún hefur hrakið burt allan
þann veruleika sem er áþreifanlegur
og einstæður, ef við upplifum hann
HELGI
spjall
ingu dýrsins, heldur
er ég að hugsa um
sjónvarpsbjölluna sem
einhvers konar óum-
flýjanlegt atvik í
margbreytilegri reynslu
sem er í raun einungis
endurtekning með tilbrigðum.
Það er margt skemmtilegt í
Nizza, en þar er einnigýmislegt sem
hverfur inní huga manns einsog
mýsnar í garðveggnum utan við
Hótel Royal og minna á músagang-
inn í sálarlífi gestanna. Þessi litlu
dýr hlupu svo hratt úr einu myrkri
í annað að ég efaðist um þau væru
annað en eigin ímyndun mín, svo
ég tengi þau nú ekki þeim hugsun-
um sem dyljast í holum huga okk-
ar, þar sem einnig er rúm fyrir
nokkra hella og mergð af blóðsug-
um í myrkum frumskógi mannlegra
freistinga, en þá hvarflar að mér
hvað margt fólk hefur verið skugg-
ar af úlfgráum leyndardómi eigin
vitundar, ekki einn dag eða eina
nótt heldur svo óralengi að það
hefur glatað þeim skugga sem er
skuggi þess sjálfs og þá er ekkert
eftir nema myrkrið. Og þá er ekk-
ert eftir nema illskan eða auðurinn.
á annað borð. Þó ekki með sama
hætti og klámmynd í sjónvarpinu á
Hótel Westminster Concord i Nizza
og ætlar sér það hlutskipti að af-
greiða allt kynlíf á einu bretti svo
það sé vandræðalaust viðfangsefni
uppfrá því, néi ekki þannig upplifun
sem breytir okkur í ömurlega áhorf-
endur að ástríðulausri endurtekn-
Ekkert nema ástríðulaus sókn í
ófullnægjandi endurtekningu. Og
þá er athugasemd Ferraris ekki
langt undan: Bílar eru einu vinimir
sem ég treysti(I). Fer að hugsa um
þessi orð líka og skima af svölunum
til norðurs, þangað sem hann var
grafinn í Modena nokkrum dögum
áður, níræður að aldri, og sé fyrir
landsvæði og hljóti í staðinn
grið eða friðargerð. Intifada eða
uppreisn Palestínumanna gegn
yfírráðum Israela á herteknu
svæðunum, Vesturbakkanum og
Gasa-svæðinu, hefur í rúmt ár
verið stöðug áminning um þann
mikla vanda sem Israelar eiga
við að etja í þessu efni. Hefur
sú barátta öll skapað Israelum
veruleg vandræði bæði heima
fyrir og út á við.
í ályktun Sameinuðu þjóð-
anna númer 242 er hvatt til
þess að ísraelar kalli herafla
sinn frá hemámssvæðinu á
Vesturbakkanum. í ályktun 338
er hins vegar hvatt til þess að
aðilar að deilunum fyrir botni
Miðjarðarhafs hefji samninga-
viðræður um réttlátan og varan-
legan frið. Bandaríkjastjóm hef-
ur um langt árabil verið einskon-
ar sáttasemjari á þessum slóð-
um. Vissulega heftir það verið
þröskuldur í því starfi, að í 13
ár, eða síðan Henry Kissinger,
þáverandi utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, setti ofangreind
skilyrði Bandaríkjastjómar,
hafa fulltrúar hennar ekki rætt
beint við PLO. Viðræðumar í
Túnis á föstudag em skref í
rétta átt en þær hafa það alls
ekki sjálfkrafa í för með sér að
friður komist á eða varanlegar
sættir.
Deilur um landamæri ísraels
em langt frá því að vera leyst-
ar, þótt PLO standi við þá yfír-
lýsingu Arafats að viðurkenna
tilverarétt ísraels. Reynslan ein
sker úr um það, hvort hryðju-
verkum gegn Israelum verður
hætt og hvort lát verður á mann-
drápum ísraelsmanna á her-
teknu svæðunum. Irsaelar halda
fast í yfírráð sín yfír Jerúsalem,
ekkert Arabaríki hefur horfíð
frá kröfunni um að ísraelar láti
Jerúsalem af hendi.
Atburðir síðustu daga sýna
hvað sem öðm líður að fljótt
skipast veður í lofti. Hvarvetna
í heiminum er meiri vilji en áður
til að leysa svæðisbundin deilu-
mál. Það verður fyrsta utanrík-
is-verkefni nýs forseta Banda-
ríkjanna, George Bush, að reyna
að greiða úr þessari flækju allri.
Honum er auðveldað verkið með
þeim ákvörðunum sem þeir
Reagan og Shultz hafa nú tekið.
mér líkbílinn sem flutti hann að
opinni gröf, það hlaut að hafa verið
eftirminnilegur og sérstæður bíll,
en þó ekki kappakstursbíll því eng-
um liggur á að opnum moldum.
Finn ilm af jörð og krónumikil tré
fylla huga minn þungri angan þess-
arar jarðar og það er hlýtt og mann-
eskjulegt andrúm þama á svölunum
þar sem við sitjum í geislum sem
vitja okkur á leið sinni frá mistruð-
um himni til jarðar sem er jafn ung
og Iðunn, jafn fögur og þessi kröfu-
harða gyðja æskuþokkans. Finn ég
hef beyg af ellinni og rejmi að beij-
ast við hana af sama hetjumóði og
einkenndi foma kappa sem léku
hlutverk sitt til loka í anda kyrr-
leiksástríðunnar og af sama til-
gangsleysi. Um það hugsa ég og
þá auðvitað einnig það stórlæti sem
elur af sér þessa ástríðu sem er
mér ógnvekjandi en heillandi um-
hugsunarefni. Andspænis elli og
tortímingu eignast hver maður sitt
stórlæti, sína þögn; sinn hamar og
sína þjöl til að smíða þann persónu-
leika sem ekki má undan líta, þegar
Óðinn hvíslar í eyra Baldurs á bál-
inu og við erum minnt á að til er
ein spuming, aðeins ein spuming
sem varðar líf og dauða. En ekkert
svar. Þessi hvíslandi dul er sá eldur
sem hugleysi mitt er að herðast í
og öllu öðm er nauðsynlegra, þegar
Iðunn er á brott og sjálfir guðimir
standa eftir æskulausir. Og Þór
glímir við Elli kerlingu. M.
(Meira í næsta sunnudagsblaði.)
REYKJAVIKURBREF
Laugardagur 17. desember
HALLDÓR Blöndal, al-
þingismaður og vara-
formaður þingflokks'
sjálfstæðismanna,
gerði nokkrar athuga-
semdir hér í blaðinu
sl. þriðjudag við hug-
leiðingar, sem birtust á þessum vettvangi
fyrir viku. Upphafsorð greinar Halldórs
Blöndals vom þessi: „Ég varð mjög undr-
andi á efni Reykjavíkurbréfs 10. desember
sl. Ég hygg að óhjákvæmilegt sé fyrir rit-
stjóra Morgunblaðsins að gera ítarlega
grein fyrir stefnu þess í þjóðmálum, því
að ekki fer fram hjá neinum, að áherzlur
blaðsins em aðrar en áður í veigamiklum
atriðum.“
Þingmaðurinn gerir fyrst og fremst at-
hugasemdir við tvö atriði í Reykjavíkur-
bréfi. Annars vegar virðist hann taka.
umfjöllun um nauðsyn ábyrgðar í störfum
stjómmálamanna, jafnt stjómarsinna sem
stjómarandstæðinga, svo og í störfum fjöl-
miðla, sem gagnrýni á stefnu og störf
Sjálfstæðisflokksins í stjórnarandstöðu.
Hins vegar lítur hann svo á, að Morgun-
blaðið hafi ekki gert sér grein fyrir eðli
núverandi ríkisstjómar vegna þess, að í
Reykjavíkurbréfi sagði, að „enn sem kom-
ið er hefur mynd núverandi ríkisstjórnar
ekki skýrst nægilega mikið til þess að
hægt sé að fialla um stefnu hennar og
störf að nokkm ráði“. Athugasemdir Hall-
dórs Blöndals gefa tilefni til að fjalla nokk-
uð ítarlegar um þessi mál en gert var fyr-
ir viku.
RÍKISSTJÓRN
VirKítri Steingríms Her-
v mannssonar er auð-
stjórnir vitað hefðbundin
vinstri stjóm. Þeir flokkar, sem að henni
standa, em hinir sömu og mynduðu ríkis-
stjóm Hermanns Jónassonar 1956-1958.
Frægt er orðið í stjómmálasögu samtím-
ans hve hörð stjómarandstaða Sjálfstæðis-
flokksins og Morgunblaðsins var í tíð þeirr-
ar vinstri stjómar, enda var þá mikið í
húfi. Sú ríkisstjóm hafði á stefnuskrá
sinni, að rifta vamarsamningnum við
Bandaríkin. Fljótlega kom í ljós, að Al-
þýðuflokkurinn qg þá ekki sízt utanríkis-
ráðherra hans, Guðmundur í. Guðmunds-
son, hafði ekki í hyggju að framfylgja
þeirri stefnu. Vinstri stjóm Hermanns Jón-
assonar notaði tækifærið, þegar uppreisn
varð í Ungveijalandi 1956 og Bretar og
Frakkar gerðu innrás í Egyptaland ásamt
ísraelsmönnum til þess að hverfa frá þeim
áformum á þeirri forsendu, að ófriðvæn-
legt væri í heiminum. Þessi vinstri stjóm
féll svo vegna þess, að hún náði engum
tökum á efnahagsmálum þjóðarinnar. En
strax við myndun hennar vora víglínur í
stjómmálunum mjög skýrar.
Stjómarandstaða Sjálfstæðisflokksins
og Morgunblaðsins var líka býsna harð-
skeytt í tíð vinstri stjómar Ólafs Jóhannes-
sonar 1971-1974. Alþýðuflokkurinn átti
ekki aðild að þeirri vinstri stjórn heldur
Samtök fijálslyndra og vinstri manna, sem
þá lutu forystu Hannibals Valdemarsson-
ar. Sú ríkisstjóm hafði það einnig á stefnu-
skrá sinni að segja vamarsamningnum við
Bandaríkin upp. Það ákvæði málefna-
samnings stjómarflokkanna vakti strax í
upphafí mestar deilur. Það var því ekki
við öðra að búast en að þeir aðilar, sem
töldu það miklu skipta að halda því varnar-
samstarfí áfram, brygðust hart við áform-
um þeirrar ríkisstjómar í utanríkismálum.
Vinstri stjóm Ólafs Jóhannessonar hrökkl-
aðist frá völdum vorið 1974. Sú stefna
hennar að segja vamarsamningnum við
Bandaríkin upp var ein helzta ástæða þess,
að hún féll fyrir lok kjörtímabils vegna
þess að deilur milli stjórnarflokka og ráð-
herra um það mál og blendin afstaða Fram-
sóknarflokksins veiktu stjómarsamstarfið
mjög, þótt fleira kæmi til að lokum og þá
ekki sízt efnahagsmálin. í báðum þessum
tilvikum var mynd þessara vinstri stjóma
mjög skýr í upphafi og markaðist af and-
stöðu við grandvallarstefnu Sjálfstæðis-
flokksins og Morgunblaðsins í utanríkis-
málum.
Sú vinstri stjóm, sem Steingrímur Her-
mannsson myndaði í haust, hefur ekki
uppi áform um að segja vamarsamningn-
um við Bandaríkin upp. Stefná utanríkis-
ráðherra þessarar ríkisstjórnar í utanríkis-
málum, a.m.k. hingað til, er í öllum megin-
atriðum hin sama og Sjálfstæðisflokksins,
hvað sem síðar kann að koma fram. Stað-
festir það bezt, hve víðtæk samstaða hefur
náðst um þá stefnu, sem Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur haft forystu um að móta.
Þess vegna þurfa hvorki sjálfstæðismenn
né Morgunblaðið að hafa sömu áhyggjur
af þeim málaflokki og í tíð fyrri vinstri
stjómanna tveggja. Stefnumótun ríkis-
stjómar Steingríms Hermannssonar að
öðra leyti er með þeim hætti, að ákaflega
erfitt er að henda reiður á því, hvað hún
vill. Innan hennar era skoðanir mjög skipt-
ar um veigamikil mál. Utanríkisráðherra
og samgönguráðherra virðast hafa mjög
ólíkar skoðanir á byggingu varaflugvallar.
Iðnaðarráðherra þessarar ríkisstjórnar og
einstakir þingmenn Alþýðubandalagsins
virðast hafa mjög ólíkar skoðanir á bygg-
ingu nýs álvers. Aðalatriði málsins er þó
það, að þessi ríkisstjórn hefur ekki lagt
nein spil á borðið enn sem komið er. Hið
eina, sem hún hefur gert, er að basla við
að koma saman fjárlögum og finna leiðir
til þess að hækka skatta á þann veg, að
stjómin geti tryggt sér aukinn stuðning í
neðri deild Alþingis.
Staða atvinnuveganna er slæm. Ekkert
liggur fyrir um það, hvemig ríkisstjórnin
hyggst taka á þeim vanda. Væntanlega
kemur það í ljós fljótlega eftir áramót.
Ríkisstjómin hefur beitt sér fyrir lækkun
vaxta með handafli og rökstutt það með
því, að verðbólgan sé nú nánast engin.
Ástæðan fyrir því er hins vegar verðstöðv-
un sem í gildi er. Ekkert liggur fyrir um
það, hvemig þessi ríkisstjóm ætlar að taka
á málum í lok verðstöðvunartímabilsins.
Hvað gerist, þegar því lýkur og verð-
hækkanir bijótast fram eins og flóð gegn-
um stíflu, en af slíkri stefnu höfum við
slæma reynslu, svo ekki sé meira sagt.
Hver verður vaxtastefna ríkisstjórnarinnar
þá? Hvemig verður tekið á vanda atvinnu-
veganna? Með gengisfellingu? Með niður-
færslu?
Þetta era m.a. þær staðreyndir, sem
liggja til grandvallar því mati Morgun-
blaðsins, að „mynd núverandi ríkisstjórnar
[hefur] ekki skýrzt nægilega mikið til þess
að hægt sé að fjalla um stefnu hennar og
störf að nokkra ráði“. Það er hægt að
gagnrýna aðgerðarleysi ríkisstjórnarinnar
í málefnum atvinnuveganna. Á hinn bóg-
inn hefur hún ekki setið nema tvo og hálf-
an mánuð og sanngjamt, að hún fái tæki-
færi til að átta sig á stöðunni. Umræður
innan fyrrverandi ríkisstjómar um ráðstaf-
anir til aðstoðar atvinnuvegunum stóðu í
nokkuð margar vikur áður en í ljós kom,
að aðilar þeirrar ríkisstjómar náðu ekki
saman. Það er ekki ástæða til að gera
meiri kröfur til annarra en sjálfs sín. Vel
má vera, að þingmönnum Sjálfstæðis-
flokksins þyki það full mikil þolinmæði af
hálfu Morgunblaðsins að vilja bíða eftir
því að sjá í verki hver stefna ríkisstjómar-
innar verður í þessum veigamiklu málum.
Þá er að taka því. En það mætti kannski
minna á þá sögulegu staðreynd, að Sjálf-
stæðisflokkurinn náði engum raunveraleg-
um tökum á stjómarandstöðu sinni gegn
ríkisstjóm Ólafs Jóhannessonar fyrr en í
nóvember 1973 rúmum tveimur áram eft-
ir, að sú ríkisstjórn var mynduð. Þá og
þá fyrst komst sú ríkisstjóm í þá varnar-
stöðu, sem að lokum leiddi til falls henn-
ar. Þegar hér var komið sögu var frammi-
staða Sjálfstæðisflokksins í stjómarand-
stöðu líka glæsileg og kosningasigur
flokksins sumarið 1974 í samræmi við
það. Nú má vel vera, að menn þurfi ekki
að bíða lengi eftir falli þessarar vinstri
stjómar. Framtíð hennar sýnist ekki
björguleg um þessar mundir! En stundum
er skynsamlegt að flýta sér ekki um of.
Eftir upplausn fyrrverandi ríkisstjómar,
sem byggðist sízt af öllu á gagnkvæmum
samstarfsvilja, þarf Sjálfstæðisflokkurinn
líka að fá ráðrúm til að sannfæra kjósend-
ur um að hann hafi burði til að takast á
við vandamálin. Enn skortir nokkuð á, að
svo sé, hvað sem verður! Vonandi era
Halldór Blöndal, -og aðrir, nú nokkra nær
um það, hvaða ástæður lágu að baki þeim
sjónarmiðum, sem sett vora fram í síðasta
Reykjavíkurbréfi um núverandi ríkisstjóm
og fóru svo mjög fyrir bijóstið á bráðlátum
hugsjónamönnum á hægri væng stjórn-
málanna.
Um ábyrga
stjórnar-
andstöðu
HALLDÓR Blöndal
lítur svo á, að um-
fjöllun síðasta
Reykjavíkurbréfs
um ábyrgð og
ábyrgðaleysi
stjómmálamanna, stjómarandstöðu og
fjölmiðla hafi verið einhvers konar gagn-
rýni, og þá væntanlega óbein, á stjómar-
andstöðu Sjálfstæðisflokksins. Þetta er
mikill misskilningur. Vilji Morgunblaðið
gagnrýna störf þingmanna Sjálfstæðis-
flokksins í stjómarandstöðu verður það
gert opinskátt og hispurslaust. í umræddu
Reykjavíkurbréfi sagði: „í stuttu máli sagt
verður að líta svo á, að breyttir tímar og
annað þjóðfélagsumhverfí kalli á ný vinnu-
brögð bæði stjómmálaflokka og fíolmiðla."
Um þetta skal nú farið nokkram orðum.
Ástandið í þjóðmálum okkar íslendinga
er mjög alvarlegt um þessar mundir.
Óþarfi er að lýsa því sérstaklega. Menn
greinir ekki á um, að ástandið er alvar-
legt, heldur hvort hér er á ferðinni djúp-
stæður samdráttur eða raunveraleg
kreppa. í hvora tilvikinu sem er má auðvit-
að ljóst vera, að þetta ástand gerir aðrar
og meiri kröfur til stjórnmálamanna í öllum
flokkum en venjuleg og hefðbundin efna-
hagsvandamál okkar Islendinga. Ef við
stöndum t.d. frammi fyrir veralegu at-
vinnuleysi eftir áramótin verður krafa
þjóðarinnar um ríka samstöðu allra stjóm-
málaflokka til þess að finna lausn á þeim
vanda mjög sterk. Sú krafa mun við slíkar
aðstæður líka beinast að samtökum at-
vinnurekenda og launþega og fjölmiðlum.
Á þessari augljósu staðreynd var athygli
vakin hér í Reykjavíkurbréfi fyrir viku og
svo skýrt talað, að tæpast var hægt að
misskilja á nokkum hátt.
í þessu sambandi er ekki úr vegi að
minna á, að haustið 1968 var kreppan, sem
þá steðjaði að, orðin svo alvarleg, að Við-
reisnarstjórnin, sem þá var við völd, beitti
sér fyrir formlegum viðræðum við þáver-

andi stjómarandstöðuflokka til
þess að kanna möguleika á
samstöðu um nauðsynlegar
aðgerðir. Þessar viðræður hóf-
ust í byijun september það ár
og stóðu í tvo mánuði. Þeim
lauk hinn 9. nóvember og vora
árangurslausar vegna þess, að
þáverandi stjómarandstöðu-
flokkar reyndust ófáanlegir til
að skýra frá því hvaða leiðir
þeir vildu fara til þess að tak-
ast á við hinn alvarlega efna-
hagsvanda, sem þá blasti við.
Þótt ekki hafi náðst samkomu-
lag milli stjómar og stjórnar-
andstöðu sýndi þessi viðleitni,
að Viðreisnarstjómin, sem þá
hafði öraggan meirihluta á Alþingi, taldi,
að við svo alvarlegar aðstæður hlytu menn
að slíðra sverðin og snúa bökum saman.
Þetta framtak Viðreisnarstjómarinnar má
gjaman vera stjórnmálamönnum nokkurt
umhugsunarefni nú. Þótt ekki sé hægt að
líkja efnahagssamdrætti nú við verðfall
og kreppu í sjávarútvegi þá, getur verið
nauðsynlegt á stundum að víkja sundur-
lyndinu til hliðar og taka höndum saman
á erfiðum tímum.
Önnur meginástæðan fyrir umfíollun
Morgunblaðsins hér á þessum vettvangi
um ábyrgð og ábyrgðarleysi í stjómmálum
er allt annars eðlis. Það er staðreynd, að
hinum almenna borgara ofbýður raglið á
vettvangi stjómmálanna. Þess verður mjög
vart, að íslendingar, sem setzt hafa að í
öðram löndum og koma hingað í heim-
sókn, telja, að mun meiri festa og ábyrgð
einkenni þjóðfélög nágrannalandanna. Hér
á landi er komin til skjalanna ný kynslóð,
sem hefur hlotið menntun sína erlendis
að töluverðu leyti og þar af leiðandi búið
í öðrum löndum um nokkurra ára skeið.
Þetta fólk er nú að komast til áhrifa í
atvinnulífinu. Menn þurfa ekki að hafa
mikið jarðsamband til þess að fínna, að
þessi kynslóð stendur beinlínis agndofa
frammi fyrir málflutningi og vinnubrögð-
um stjómmálamanna og fjölmiðla hér.
Slíkt er ruglið og ábyrgðarleysið. Raunar
þarf ekki nýja kynslóð til að koma auga
á þetta. Allir, sem vilja, sjá þetta. Fjar-
lægðir era úr sögunni og þjóðir bera sig
saman. íslenzkt þjóðfélag hefur tekið svo
stórt stökk fram á við, að fólk gerir meiri
kröfur.
Þeir stjórnmálaflokkar, sem vilja fylgj-
ast
með tíman-
um og tíðarandan-
um, verða að gera sér
grein fyrir því, að það er kom-
ið nýtt fólk með nýjar kröfur. Það
þýðir ekki að leggjast í gamaldags vinnu-
brögð í stjórnmálum, löngu úrelt. Það er
mikill misskilningur hjá Halldóri Blöndal,
að þessum orðum sé beint sérstaklega að
Sjálfstæðisflokknum. Þau eiga við um alla
stjómmálaflokka og alla fíölmiðla að ein-
hveiju leyti. Morgunblaðið er ekki hafið
yfír gagnrýni í þessum efnum og Sjálf-
stæðisflokkurinn ekki heldur. Enginn er
hafínn yfír tíðarandann, því miður! Gagn-
rýnin nær til æðstu embætta.
Það hefur þótt aðalsmerki bæði Sjálf-
stæðisflokksins og Morgunblaðsins í ára-
tugi, að þjóðin hefur vænzt meiri ábyrgðar
frá þeim en öðram. Á því m.a. hefur styrk-
leiki Morgunblaðsins á fiölmiðlamarkaðn-
um byggzt og styrkur Sjálfstæðisflokksins
meðal kjósenda.
Allt má þetta verða þingmönnum Sjálf-
stæðisflokksins nokkurt umhugsunarefni
vegna þess, að þeim hefur ekki tekizt að
efla trúnað með flokknum og kjósendum
og sízt á landsbyggðinni, ef marka má
skoðanakannanir.
Winston Churchill sagði eitt sinn, að það
væri hlutverk ríkisstjómar að stjóma og
stjórnarandstöðu að veita aðhald þó ekki
væri til annars en að tryggja skoðana-
skipti í lýðræðisþjóðfélagi. Morgunblaðið
er vettvangur slíkra skoðanaskipta. Þing-
menn Sjálfstæðisflokksins geta hazlað sér
völl á þeim vettvangi með sama hætti og
aðrir. Sjálfstæðisstefnan er kjörið vopn í
pólitískri hólmgöngu. Þetta vopn eiga
þingmenn Sjálfstæðisflokksins að nota á
Alþingi og í fjölmiðlum. Það hefur dugað
hingað til, hert í eldi mikillar sögu, átaka
og hugsjóna.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
„Þótt ekkí hafí
náðst samkomu-
lag milli stjórnar
og stjórnarand-
stöðu sýndi þessi
viðleitni, að Við-
reisnarstjórnin,
sem þá hafði ör-
uggan meirihluta
á Alþingi taldi, að
við svo alvarlegar
aðstæður hlytu
menn að slíðra
sverðin og snúa
bökum saman.
Þetta framtak
Viðreisnarstjórn-
arinnar má gjarn-
an vera stjórn-
málamönnum
nokkurt umhugs-
unareftii nú. Þótt
ekki sé hægt að
líkja eftiahags-
samdrætti nú við
verðfall og
kreppu í sjávarút-
vegi þá, getur
verið nauðsynlegt
á stundum að
víkja sundurlynd-
inu til hliðar og
taka höndum
saman á erfíðum
tímum.“