Morgunblaðið - 03.02.1989, Blaðsíða 8

8 C
MORGUNBLAÐIÐ, PÖSTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1989
^ UM ÞRÓUN
DALEIBSLU
EÐLI
NOTAGILDI
einhver tækjaútbúnaður fyrir utan I
einstaklinginn sjálfan. James Braid
var líka sá, sem fyrstur lagði niður I
hugtökin „mesmerism" og „animal
magnetism" og kom í staðinn með
hugtakið „hypnotism", sem hann
fann sjálfur, en það þýðir eiginlega
svefn og er hugtakið sótt í grísku
goðafræðina, en Hypnos var svefn-
Tískufatnaður • vinnufatnaður • barna- og ungl-
ingafatnaður • sængur, koddar • sængurvera-
sett • fóðraðir og ófóðraðir jogginggallar •
barnaúlpur • skíðasamfestingar • fata- og gardínuefni • snyrti-
vörur • skartgripir • gjafavara • garn og prjónavörur • gallabuxur
• skór • og margt margt fleira. Fjöldi góðra fyrirtækja á aðild að
Risaútsölumarkaðnum. Eingöngu vandaðar vörur ( boði, á stór-
lækkuðu verði. Nú er tækifærí, sem seint býðst aftur, til að gera
góð kaup. Allt á að seljast! Við höfum opið
mánudaga til föstudaga frá kl. 12:00 til 18:00 og
á laugardögum frá 10:00 til 16:00.
n ...........................
Allt að 80% afsláttur
RISAÚTSÖLUMARKADURINN
Bíldshöfða 10 (þessi með stjörnunni)
guðinn.
Nokkru seinna kom Liébeault til
sögunnar í Frakklandi. Liébeault er
talinn vera sá aðili sem virkilega
sýndi fram á gagnsemi dáleiðslu í
læknisfræðilegum og meðferðarleg-
um skilningi. Sumir vilja því telja
hann föður nútíma dáleiðslu. En enn
fleiri komu til sögunnar. Taugalækn-
irinn Bernheim heyrði af velgengni
Liébeaults og fór til að hitta hann,
reyndar í gremjukasti yfir því að Li-
ébeault hafði heppnast að ná góð-
um árangri í að meðhöndla krónísk-
an „ischies‘‘-sjúkling sem Bernheim
hafði lengi glímt við án árangurs.
En eftir að hafa kynnst nánar starfi
hins fyrrnefnda sneri hann við blað-
inu og varð hann sjálfur brátt mjgö
virkur á sviði dáleiðslunnar. Og 1886
gaf hann út bókina „ De la Sugesti-
on“ (Sefjun), en í henni voru mörg
dæmi um meðhöndlunarkraft dá-
leiðslunnar, sem hann skynjaði nú,.
að var af sálrænum toga spunnin.
Bernheim setti fram sínar eigin
kenningar um eðli dáleiðslu, en það
gerði einnig annar taugalæknir,
Charcot við Salpétriere-spítalann í
París. En hann er af seinni tíma
mönnum hvorki talinn hafa verið
nægilega vandvirkur né skilið eðli
dáleiðslunnar á réttan hátt, því hann
áleit dáleiðsluástandið vera sjúk-
(egt.
Um líkt leyti og þeir Bernheim
og Charcot störfuðu, eða jafnvel
aðeinsfyrr, 1880, kom Breuer, starf-
andi læknir í Vín, fram á sjónarsvið-
ið. Hann kom fram með mjög þýð-
ingarmikla nýjung í sambandi við
dáleiðslumeðferð, þá að aðferðina
mætti nota á víðari grundvelli, en
einungis til að sefja burtu sjúk-
dómseinkenni. Af tilviljun sá hann
að einn sjúklinga hans, sem tjáði
sig óheft í dáleiðsluástandi og gat
samtímis losað um tilfinningar sínar,
losnaði einnig við mikið af þeim sjúk-
dómseinkennum sem hún hafði
haft.
Sigmund Freud, sem var sam-
tímamaður Breuers og margir
þekkja, í það minnsta að nafninu
til, setti sig í samþand við Breuer,
en þeir voru báðir læknar í Vín. Um
tíma unnu þessir tveir saman og
Freud reyndi að tileinka sér dá-
leiðslutæknina og hagnýta hana í
meðferð á sjúklingum sínum. Freud
náði hinsvegar aldrei almennilegum
tökum á dáleiðslu og varð hálf von-
svikinn þegar honum heppnaðist
ekki að framkalla eins djúpan trans
og hann áleit að væri nauðsynleg-
ur. Hann lagði því dáleiðsluna end-
anlega á hilluna, en þróaði þess í
stað sitt eigið meðferðarform, sál-
greininguna (psychoanalyse), sem
hann er vel þekktur fyrir. Það er því
nokkuð sérkennilegt að margir sem
ekki þekkja mikið til dáleiðslu tengja
hana helst við nafn hans. En vegna
þess að Freud var virtur læknir og
þekktur víða um álfuna, er talið að
afstaða hans til dáleiðslu hafi orðið
til að hefta framgang á því sviði um
nokkur ár.
Árið 1914 skall svo fyrri heims-
styrjöldin á og þá skapaðist þörf
fyrir fljótvirka meðhöndlunartækni
og fór því vegur dáleiðslunnar vax-
andi á ný. Á þessu tímabili var dá-
leiðslan notuð til að fjarlægja og
minnka sjúkdómseinkenni, en einn-
ig til að ná upp á yfirborðið gleymd-
um, angurvekjandi upplifunum úr
hugskoti sálrænt truflaðra einstakl-
inga. Og sú jákvæða afstaða sem
skapaðist til dáleiðslu á þessu tíma-
bili hefur farið stöðugt vaxandi, allt
fram á þennan dag, í flestum lönd-
um Vestur-Evrópu, Bandaríkjunum
og Ástraiíu. Einstaka lönd hafa þó
af einhverjum sérkennilegum
ástæðum orðið utanveltu við þessa
þróun og má þar á meðal nefna
ísland, en hér á landi er dáleiðsla
helst þekkt sem skemmtiatriði á
trúðasýningum, en einungis í litlum
mæli verið notuð sem meðferðar-
tæki.
Sá áhugi sem er á dáleiðslu í dag
tengist líka tilraunastarfsemi sál-
fræðingsins Clark L. Hulls við Yale-
háskólann um 1930. Fleiri þekktir
sálfræðingar eins og Ernst S. Hill-
gard við Stanford-háskólann hafa
einnig orðið til að hefja dáleiðsluna
til virðingar á ný, en tilraunir þess-
ara aðila hafa skýrt eðli og notagildi
dáleiðslu.
Árið 1955 mælti „British Medical
Association" með dáleiðslu til lækn-
inga á taugaveiklun og sem deyfing-
artæki. 1958 mælti „The American
Medical Association" með því að
dáleiðsla yrði kennd við læknaskóla
í Bandaríkjunum og í framhaldsnámi
lækna. 1973 var haldin alþjóða-
ráðstefna um dáleiðslu og sál-líkam-
lega læknisfræði (psychosomatic
medicine) í Uppsölum í Svíþjóð.
Slíkar alþjóðaráðstefnur höfðu verið
haldnar áður á eftirtöldum stöðum:
í París 1895, 1900 og 1955. Fjórða
ráðstefnan var svo haldin í Kyoto í
Japan 1967, en sú fimmta í Mainz
í Þýskalandi 1970. Sjötta ráðstefnan
var svo haldin í Uppsölum í Svíþjóð
1973. Síðan hafa ráðstefnur m.a.
verið haldnar í Melbourne 1979,
Glasgow 1982, Toronto 1985 og nú
síðast 13.—19. ágúst sl. í Haag í
Hollandi og var sú ráðstefna mjög
umfangsmikil Næsta alþjóðaráð-
stefna í dáleiðslu verður svo haldin
í Jerúsalem 11,—17. ágúst 1991.
Á ráðstefnunni í Svíþjóð var þess-
ari starfsemi komið í fastara form
með því að stofna alþjóðadáleiðslu-
samtökin „International Society of
Hypnosis" (ISH), sem er samsteypa
margra þjóðlegra dáleiðslusamtaka.
Stærstu samtökin eru „American
Society for Clinical Hypnosis"
(ASCH) og „Society for Clinical an
Experimental Hypnosis" (SCEH).
Þessi tvenn samtök gefa út tímarit
með vísindalegri umfjöllun um dá-
leiðslu.
í Bretlandi eru starfandi tvenn
stór dáleiðslusamtök önnur, sem
voru upphaflega fyrir lækna og tann-
lækna, en eru nú einnig fyrir sál-
fræðinga (British Society of Medical
and Dental Hypnosis) og gefa þau
út umfangsmikið tímarit er þer nafn
félagsins. Hitt félagið er eingöngu
ætlað sálfræðingum.
Á Norðurlöndum eru Svíar komn-
ir lengst í notkun dáleiðslu. Þeirra
samtök heita „Den svenska fören-
ingen för klinisk og experimentell
hypnos“ og voru þau stofnuð 1965.
Sænsku samtökin munu hafa ná-
lægt 1.000 meðlimi. Þessi samtök
gefa út tímarit sem koma samtímis
út með efni á sænsku, „Hypnos
Nyt“ og á ensku „Hypnos-Swedish
Journal of Hypnosis in Psycho-
therapy and Psychosomatic Medi-
cine". Sænsku samtökin annast
sjálf þjálfun sinna meðlima og segj-
ast Svíar sjálfir vera að verða öðrum
þjóðum fremri á þessum vettvangi.
Nokkur Evrópuríki hafa svo myn-
dað Evrópusamtök dáleiðenda og
hafa þau haldið Evrópuráðstefnur.
Sú síðasta og sú fjórða í röðinni var
haldin í Oxford sumarið 1987, en
þar var einnig mikið af fólki frá öðr-
um heimshlutum, einkum þó Banda-
ríkjunum og Ástralíu, en Ástralíu-
menn eru nú sagðir framarlega á
þessum vettvangi. Næsta Evrópur-
áðstefna verður svo 18.-24. ágúst
1990 í háskólanum í Constance í
Þýskalandi.
Víðir H. Kristinsson
Niðurlag greinar birtist næsta föstu-
dag