Morgunblaðið - 22.10.1989, Blaðsíða 24

M
MQRQjU NBliAÐIÐ MIMMINGAR lSUNNUPKGlJR-22. OKTÓBER
Magnús Magnússon
sérkennslufulltrúi
Fæddur 18. apríl 1917
Dáinn 14. október 1989
Drottinn vakir, Drottinn vakir
daga og nætur yfir þér.
Blíðlynd eins og besta móðir
ber hann þig í faðmi sér.
(Sig. Kr. Pétursson)
Hann Maggi frændi okkar og
vinur er dáinn. Við vissum að hann
gekk ekki heill til skógar, en að
hann skyldi véra hrifinn svona
snögglega til æðri heima er svo
óraunverulegt fyrir okkur. Hann
sem var svo hress og lifandi, boðinn
og búinn til að hjálpa, ef eitthvað
bjátaði á, og bar með sér birtu og
gleði hvar sem hann kom.
Mágiiús Magnússon fæddist 18.
apríl 1917 í Álfhólahjáleigu í
V-Landeyjum, sonur hjónanna Þóru
Þorsteinsdóttur og Magnúsar
Bjarnasonar. Magnús missti föður
sinn á unga aldri, en ólst upp hjá
móður sinni og ÓLafi Þorsteinssyni
frænda sínum í Álfhólahjáleigu.
Þegar Magnús var kominn undir
tvítugt fór hann til Vestmannaeyja
á vetrarvertíð. En sú vertíð varð
löng, því hann fór og lærði
skósmíðaiðn hjá Oddi Þorsteinssyni
frænda mínum, og vann við hana
í nokkur ár. Á þessum árum kynnt-
ist hann konu sinni, Aslaugu á
Heygum, mikilli sóma- og lista-
konu. Er hér vel við hæfi að birta
ljóðlínur úr ljóðabók hennar, „Við
hvítan sand“.
Fellur regn
í svartan svörð
gljúpan
þyrstan svörð
hvar ertu ástin mín
sem brostir
til mín í vor
svífa nú lauf
til jarðar
svífa
haustlauf til jarðar
(Aslaug á Heygum)
Þau fluttu til Reykjavíkur og
byggðu sér hús í Granaskjóii 19.
Þar eignuðust þau einn son, Ólaf
Orra, sem nú er búsettur í Þýska-
landi. Hans kona er Karen hjúkrun-
arfræðingur af þýskum ættum og
eiga þau tvær dætur Aslaugu
Emmu og Tatjönu, sem Karen átti
áður. Konu sína missti Magnús árið
1975, og var það mikill söknuður
fyrir hann, því þeirra sambúð var
einstök.
Eftir að Magnús kom til
Reykjavíkur fór hann í Kennara-
skólann og lauk þaðan prófi. Síðar
fór hann í sérnám erlendis. Hann
varð skólastjóri Höfðaskóla og
Öskjuhlíðarskóla, síðar sérkennslu-
fulltrúi hjá menntamálaráðuneyt-
inu. Hann helgaði sig málefnum
þroskaheftra og naut sín þar hans
manngæska. Fyrir rúmum 2 árum
lét hann af störfum fyrir aldurs
sakir, en ætíð var hugur hans hjá’
þeim sem sjúkir voru og minna
máttu sín í þjóðfélaginu.
Magnús var frændrækinn mjög
og stofnaði til ættarmóta, nú síðast
15. júlí í sumar í Njálsbúð, og
mættu þar um 300 manns. Þessum
mannfagnaði stjórnaði hann með
miklum sóma.
Að heimsækja Magnús í Vestur-
bergið var einstakt. Hann veitti
ekki einungis kræsingar á borðum,
heldur líka með ljóðaupplestri og
tónaflóði sem fyllti hlýlegu stofuna
hans. Þær voru margar ánægju-
stundimar sem við áttum saman
og nú síðast nutum við samveru
hans þann 13. ágúst sl. við veiðar
í Soginu. Við fjölskyldan viljum að
lokum þakka Magga frænda sam-
fylgdina, hann var alltaf einn af
okkur, og mun minningin um hann
aldrei gleymast.
Nú er þjáningu elskulegs vinar
lokið, friður komi yfir hann og As-
laugu saman á ný.
Hvíl þú í friði
friður Guðs þig blessi
hafðu þökk fyrir allt og ailt.
(Vald. Briem.)
Elsku Orri, Karen, Aslaug
Emma, Tatjana og Emma tengda-
móðir í Vestmannaeyjum. Okkar
innilegustu samúðarkveðjur, megi
allar góðu minningarnar sefa sorg-
ina. Guð blessi ykkur öll.
Alexander Sigursteinsson
og íjölskylda.
Það var einhvern daginn milli
jóla og nýárs árið 1961 að fundum
okkar Magnúsar Magnússonar bar
fyrst saman í skrifstofukompu Jón-
asar Pálssonar, þáverandi forstöðu-
manns sálfræðideildar skóla í
Reykjavík. Jónas hafði um árabil
verið næsti nágranni minn í Kópa-
voginum og var mér að góðu einu
kunnur. Magnús þekkti ég hins
vegar ekkert þá. Á þessum fundi
okkar var afráðið að ég hæfi
kennslustarf með Magnúsi við
Höfðaskólann eftir áramótin.
Mér er enn í minni hvað mér
fannst þessi tilvonandi samstarfs-
maður uppörvandi og hressilegur
strax við fyrstu kynni, og hvað ríka
áherslu mér fannst hann leggja á
að væntanlegir nemendur okkar
væru indælisfólk, þótt skólanámið
sæktist þeim erfiðlega, og sam-
starfið sem hófst eftir jólafríið
styrkti þetta álit mitt.
Minningar frá þessum vetri eru
mér einkar hugljúfar. Magnús var
afbragðs góður vinnufélagi, gædd-
ur lifandi áhuga og starfsgleði,
fróður um menn og málefni og
skemmtilegur í viðræðu.
Hann bar hag og velferð nem-
enda okkar mjög fyrir brjósti og.tók
óstinnt upp, ef hann heyrði þeim
halhnælt eða á einhvern hátt reynt
að lítillækka þá.
Magnús var reyndur kennari og
hafði numið sérkennslufræði í Sviss
og Þýzkalandi. Ég tek mér bessa-
leyfi til að vitna hér í ummæli sem
hann lét falla í viðtali við Valgeir
Sigurðsson: („Tíminn“, 15. mars,
1970; viðtalið birtist síðar í bókinni
„Ef liðsinnt ég gæti“, ásamt fleiri
viðtölum.) En ummælin finnst mér
sýna viðhorf Magnúsar til sér-
kennslumálanna a.m.k. að því er
nemendur varðar. Valgeir spyr,
hvað hann hafi verið að læra í Sviss
og Þýzkalandi, og Magnús svarar:
„Eg var að læra meðferð, uppeldi
og kennslu afbrigðilegra barna og
unglinga. í Miðbæjarskólanum
hafði ég kynnst fólki sem átti í erf-
iðleikum með nám, og mér varð
snemma ljóst, að nauðsynlega
þurfti að koma því til hjálpar, ekki
aðeins með því að kenna því sjálfu,
heldur og engu síður, að breyta
viðhorfi almennings og skólanna
sjálfra til þess.“
Ég þarf varla að taka það fram
að Magnús gaf mér, nýliða á þessu
sviði, margar gagnlegar leiðbein-
ingar, sem áttu eftir að reynast
mér æ notadrýgri með árunum.
Kannski hef ég verið fyrirhafnar-
samasti nemandi hans fýrstu sam-
starfsvikur okkar.
Magnús hafði brennandi áhuga
á þjóðmálum og lét skoðanir sínar
tæpitungulaust og oft hnyttilega í
ljós, því hann var ágætlega máli
farinn. Hann hafði lesið mikið,
bæði fræðirit um uppeldis- og
kennslumál og skáldskap í bundnu
máli og óbundnu.
Ég minnist margra ánægjulegra
samræðustunda, þar sem umræðu-
efnið var gjarnan ljóð eða hnyttnar
tækifærisstökur, sem báðir kunnu
vel að meta.
í vina- og kunningjahópi var
Magnús hrókur alls fagnaðar og
hélt gjarnan uppi líflegum samræð-
um, hafði bæði frá mörgu að segja
sjálfur og kunni vel að hlusta eftir
framlagi annarra. Nemendafjöldi
Höfðaskólans fór ört’ vaxandi, og
þá fjölgaði jafnframt kennaraliði
skólans, og áreiðanlega átti Magnús
dijúgan, ef ekki diýgstan, þátt í
því að þá strax skapaðist sá ein-
hugur og nána samstarf sem ríkti
í skólanum meðan hann starfaði.
Það var ekki tilgangurinn með
þessum fáu kveðjuorðum að rekja
æviferil Magnúsar Magnússonar,
né gera skeleggu brautryðjanda-
starfi hans að sérkennslumálum
verðug skil, það vona ég að aðrir,
mér færari geri. En að leiðarlokum
vildi ég þakka honum langt og
ánægjulegt samstarf, þar sem hann
var tvímælalaust veitandinn, og
áratuga vináttu sem mikils vert var
að fá að njóta.
Aðstandendum öllum votta ég
innilega samúð mína.
B.G.
Á morgun verður til moldar bor-
inn Magnús Magnússon, fyrrum
skólastjóri og sérkennslufulltrúi.
Þótt mér hefði í nokkra daga
verið kunnugt um að senn drægi
að ieikslokum, trúði ég ekki öðru
en að mér veittist samt tækifæri
til að verða á undan sláttumannin-
um slynga að hitta hann. En sú von
mín brást.
Það má e.t.v. virða okkur sem
þekktum Magnús það til vorkunnar
hve erfitt það reyndist, a.m.k. sum-
um, að hugsa sér hann veikan, hvað
þá dauðvona — svo lengi hafði hann
verið okkur sönn ímynd hreysti og
heilbrigði og 'miðlað okkur af
gnægtabrunni fróðleiks um allt er
að hollustu og heilsu lýtur. Þannig
hafði vitneskjan um alvarleg veik-
indi Magnúsar varla verið að fullu
meðtekin þegar mér barst fregnin
um lát hans.
Þau tvö ár sem ég hef verið
fjarri daglegu amstri í skólanum
okkar hefur mér æði oft verið hugs-
að til þess hve gaman væri að geta
nú einhvern tíma hitt Magnús í
góðu tómi og litið með honum yfir
farinn veg.
Ég get nú aðeins leyft mér að
I Legsteinar ■ Framleiðum allar stærðir og gerðir af legsteinum. 1 Veitum fúslega upplýsingar og ráðgjöf um gerð og val legsteina.
i fi S.HELGAS0N HF ISTEINSMIÐJA ■ SKEMMUVB3I 48 SIMI 76677

LEG M( Hamarsh rSTEI NAR f.F. ni 681960
>SAIK 1 töfða 4 — síi
sjá þann fund í hugskoti mínu og
láta mér detta í hug hvað helst
hefði borið á góma. Hversu mjög
sem ég vildi að mér stæði þetta
tækifæri enn til böða verð ég að
sætta mig við að svo er ekki. Það
verður mér nú helst til hugarléttis
að ég vona að þrátt fyrir allt hafi
mér samt tekist að gefa Magnúsi
það að einhveiju leyti til kynna,
þótt með óbeinum hætti væri, hve
mikils ég mat hann sem læriföður
og vin.
Sú staðreynd að Magnús Magn-
ússon er allur vekur til lífs margar
persónulegar minningar frá fyrri
árum. Kynni okkar hófust er ég var
ráðin kennari að Höfðaskóla haust-
ið 1964. Þetta fyrsta samstarfsár
okkar Magnúsar er svo óafmáan-
lega greipt í hugskot mitt að næst-
um sérhver dagur sýnist vera þar
á sínum stað. Þannig mun því sjálf-
sagt oft varið þegar um fyrsta
reynsluár kennarans er að ræða og
ekki óeðlilegt að einmitt nú þessa
dagana leiti hugurinn til litlu komp-
unnar sem var athvarfið okkar
kennaranna í Höfðaskóla í vinnu-
hiéum. Þar sátum við ijögur, sem
höfðum bekkjarkennsluna með
höndum, og sérgreinakennaramir
tveir og hituðum kaffilöggina okkar
upp í hraðsuðukatli milli hinna
tveggja daglegu uppáhellinga. En
þótt það væri talsverð kúnst að láta
kaffið bara hitna, en ekki sjóða, var
hún þó ekki stór í samanburði við
það sem beið í kennslunni. Allt var
í byijun svo óralangt frá þeim veru-
leika skólastofunnar sem ég þekkti
og allt virðist þetta einhvern veginn
svo ótrúlegt nú þegar hugurinn
reikar til baka til þessara frambýlis-
ára. En Magnús miðlaði okkur hin-
um kennuranum óspart af þekkingu
sem hann hafði sótt til Mið-Evrópu
á áranum 1954-56 og aflað sér með
langri reynslu í starfí við Miðbæjar-
skólann. Hann lét hag nemendanna
sig öllu varða og þau fundu í honum
sannan og einlægan vin ekki síður
en við kennararnir.
Áreiðanlega mun það ekki hafa
hvarflað að mér eitt andartak að
rúmlega áratug síðar yrði það hlut-
skipti mitt í Óskjuhiíðarskóla að
taka við forystu af Magnúsi, svo
erfitt sem það hlaut að vera. Þá
hafði hann verið kallaður til ann-
arra starfa á sviði sérkennslunnar
og stefnumörkunar hennar innan
íslenska skólakerfisins. Á íslandi
var Magnús Magnússon óumdeilan-
legur frumkvöðuli á sviði kennslu
fyrir þroskaheft börn og unglinga.
Hann var sannkalláður „hugsjóna-
maður" og hið óeigingjarna og
sanna brautryðjandastarf hafa
íslenskir sérkennarar metið að verð-
leikum. Magnús var fyrsti og eini
heiðursfélagi í Félagi íslenskra sér-
kennara.
Vissulega bar oft margt í milli
þegar við Magnús bárum sjónarmið
okkar saman á þeim fjórðungi aldar
sem við un’num á sama vettvangi,
svo ólík sem við vorum að skap-
ferli og ýmsu öðru. Hinar heitu og
einlægu tilfinningar Magnúsar í
bland við yfirvegun og ró þegar á
móti blés bera sannri karlmennsku
vitni. Fyrir þessum eðliskostum
Magnúsar hef ég ætíð borið djúpa
virðingu.
Þótt ýmislegt frá fyrstu sam-
starfsáram okkar Magnúsar verði
án nokkurs efa eitt af því er sterk-
ast mun lifa mér í minni, þá er mér
ekki síður kær ein hið síðasta sam-
verustund okkar: Við sátum við
jólaborðið fyrir tæplega ári í hinni
nýju, fallegu kennarastofu Öskju-
hlíðarskóla þar sem útsýnið til suð-
ursins er óviðjafnanlegt. Og hver
sem haft hefur kynni af Magnúsi
Magnússyni veit að á slíkum stund-
um átti hann fáa eða enga sína líka.
Með skírskotun jafnt til fortíðar,
nútíðar og framtíðar blés hann lífi
í samræðurnar og var hinn eini og
sanni veitandi. Þannig magnaðist
og margfaldaðist veisluborðið fyrir
tilstyrk Magnúsar af því sem var
gott fyrir eyrað á að hlýða og and-
ann að meðtaka. „Sérréttirnir" sem
hann bauð okkur upp á þessa
síðustu jólamáltíð með honum í
Öskjuhlíðarskóla voru að vanda ein-
stakar að gæðum, bæði efniviðurinn
og samsetningin; skínandi athyglis-
og frásagnargáfa Magnúsar, ósvik-
in tilfinning, afdráttarleysi hans og
lífskraftur gerðu þessa stund, eins
og svo margar aðrar, miklu meira
virði en ella.
Margir samstarfsmenn Magnús-
ar bæði úr Höfðaskóla og Öskjuhlíð-
arskóla munu efalaust varðveita
kærustu minningarnar um hann
einmitt frá stundum sem þessum.
Ég þakka Magnúsi af öllu hjarta
fyrir allt og allt.
Orra og fjölskyldu hans, systkin-
um Magnúsar og öðrum aðstand-
endum votta ég hluttekningu mína.
Jóhanna Kristjánsdóttir
Kveðja frá Félagi ís-
lenskra sérkennara
Einn af stofnendum Félags
íslenskra sérkennara er fallinn í
valinn, Magnús Magnússon, fyrr-
verandi sérkennslufulltrúi mennta-
málaráðuneytisins, lést þann 14.
þessa mánaðar. Það er löngum sagt
að þegar fóik er komið á efri ár
þá sé haust í lífi þess og á undan
haustdögum fari síðsumardagar.
Okkur sem þekktum Magnús fannst
ekki komið haust í lífi hans — held-
ur síðsumardagar sem einkenndust
af annríki þess manns sem e.t.v.
er að undirbúa haustið en lætur
hvergi deigan síga.
Magnús Magnússon var í raun
og sannleika brautryðjandi í
kennslu barna og ungmenna með
sérkennsluþarfir. Skjólstæðingar
hans voru nemendur sem ekki voru
taldir falla inn í skólakerfi fjöldans.
Hann var í fjölda ára skólastjóri
Höfðaskólans, sem var til húsa í
félagsheimili eins íþróttafélagsins
hér í borginni. Þar byggði Magnús
upp kennsluúrræði fyrir fjölda
bama og unglinga við erfiðar að-
stæður og því miður oft við lítinn
skilnihg stjómvalda. En síðan komu
bjartari dagar og Öskjuhlíðarskól-
inn reis og nemendur Magnúsar og
starfslið hans fengu nú loksins það
húsnæði sem hentaði starfseminni
og gleði allra yfir þessari breytingu
var mikil.
Eftir að Magnús hafði unnið
nokkur ár við Öskjuhlíðarskólann
varð sú breyting á starfssviði hans,
að hann gerðist sérkennslufulltrúi
menntamálaráðuneytisins og
gegndi því starfi þar til hann lét
af störfum fyrir aldurssakir árið
1987.
Svo sem sagt var í upphafi var
Magnús einn af stofnendum Félags
íslenskra sérkennara og vann þar
mikið og gott starf ekki síst við
mótun félagsins. Hann var gerður
heiðursfélagi þess árið 1975. Þó
störf Magnúsar í þágu félagsins
væru mikil og góð þá minnumst við
hans ekki síður á gleðistundum í
féalginu þar sem hann var hrókur
alls fagnaðar.
Magnús var trúr sínu starfi og
sinni köllun sem málsvari þeirra
sem minna mega sín og í gegnum
allt hans starf kom glögglega í ljós
hve vænt honum þótti um þá ein-
staklinga sem hann hafði uppfrætt
og annast og hversu annt honum
var um áframhaldandi velferð
þeirra á lífsleiðinni.
Hann taldi sig líka hafa ýmislegt
af þeim lært. Hann sagðist ekki
einungis hafa verið gefandi heldur
líka þiggjandi.
Magnús var mikill starfsmaður.
Hann vann á meðan kraftar leyfðu
og nú síðast ásamt fleirum að end-
urskoðun á sérkennslureglugerð.
Að leiðarlokum þökkum við
Magnús Magnússyni samfylgdina.
Við þökkum honum fyrir að hafa
lagt ótrauður af stað óradda braut,
fyrir að hafa hvergi hopað af hólmi
og fyrir að hafa fylgt sinni sannfær-
ingu til hinstu stundar.
Við kveðjum með þessum ljóðlín-
um Davíðs Stefánssonar:
Sú hönd vinnur heilagan starfa
sú hugsun er máttug og sterk,
sem meitlar og mótar í stálið
sinn manndóm - sín kraftaverk.
Blessuð sé minning Magnúsar
Magnússonar.
F.h. stjórnar FÍS,
Elísabet Kristinsdóttir,
formaður.
Fleiri greinar um Magnús Magn-
ússon nnnm birtast. í blaðinu
næstu claga