Morgunblaðið - 30.03.1990, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. MARZ 1990
21
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir ANDRA LAXDAL
Brasilía:
Harkalegar ráðslafaiiir
eiga að koma í veg fyrir
efiiahagslegan kollhnís
Þegar Brasilía vaknaði miðvikudaginn 14. mars þá fór óhug-
ur um marga. Ollum bönkum var fyrirvaralaust lokað og ekki
tilkynnt opnun fyrr en á mánudagsmorgun. Daginn eftir tók
við völdum nýkjörinn forseti landsins, Fernando Collor de
Mello, sem hlaut mikla gagnrýni fyrir það á sínum tíma að
hafa veitt atkvæði illa upplýsts meirihluta landsins með öflugum
áróðri á meðan hann í raun var frambjóðandi hinna ríku. En
eftir útgefiia efinahagsáætlun hinn 16. mars þá verður ekki
annað sagt en að flestir hafi þurft að borga nema lítilmagninn.
Af öllum þeim misvonlausu
efnahagspökkum sem dunið
hafa yfir þetta verðbólguhijáða
land þá er þessi nýjasti sá lang-
samlega harðasti og ef hann
nægir ekki til að rífa Brasilíu
upp, þá fer landið í merkjanlegan
kolihnís. Um 80% af fjármagni
í ávöxtun hefur verið fryst og
verður ekki greitt út fyrr en eft-
ir 18 mán. með 6% raunvöxtum.
Með öðrum orðum, sá sem á 10
milljónir cruzados getur einungis
tekið út 2 milljónir eða 20%.
Þetta á við sumar ávöxtunarleið-
ir því sá sem á sparisjóðsbók,
getur aðeins tekið út 50 þúsund,
sama hvort hann á aðeins þessi
50 þúsund eða 10 milljónir.
Verðstöðvun hefur verið kom-
ið á í landinu og búðareigendur
sem eru staðnir að hækkunum
eða einhvers konar vörusvikum
verða ákærðir og eiga fangelsis-
vist yfir höfði sér. Nýr gjaldmið-
ill hefur leyst cruzados af hólmi
í hlutföllunum ‘/i og mun hann
heita cruzeiro, sem reyndar var
hinn opinberi gjaldmiðill þar til
1986 er þeir tóku til við cruzado.
Astandið er svo einstætt, að þeir
sem tóku við ávísunum í cruz-
ados og náðu ekki að skipta
henni fyrir allt umstangið, þurfa
nú að bíða í 18 mánuði áður en
þeir beija andvirðið augum. Við
þessa skömmtun á peningum
hefur myndast mikill lausafjárs-
kortur og ýmsar vörur hafa
hríðlækkað í verði. Gullverð hef-
ur hrapað og bandarískur dalur
sem var skráður á 80 cruzados
í síðustu viku er kominn niður í
40 cruzeiros. Þá hefur hafist
mikið brask með ávísanir gefnar
út í cruzados og selja menn þær
fyrir hálfvirði í stað þess að bíða
í 18 mánuði. En ef maður þarf
Reuter
Götusali býður vegfarendum gamla peninga til sölu í Rio de Ja-
neiro, höfuðborg hinnar verðbólguhrjáðu Brasilíu.
nauðsynlega á fjármununum
sínum að halda getur hann tekið
þátt í uppboðum á cruzeiros sem
haldin verða á vegum bankans.
Þá kaupa menn cruzeiros fyrir
cruzados sem þeir eiga frysta
en þó að opinberlega sé sama
verð á þessum tveimur gjaldmiðl-
um finnst mörgum betri kostur
einn fugl í hendi en þrír í skógi
og væntanlega verður blóðkeypt-
ur hver cruzeiro.
Sumir eru hinsvegar ekkert á
því að þrauka og vilja fá pening-
ana sína hvað sem það kostar.
Maður nokkur sem átti milljón
cruzados á sparisjóðsbók varð til
dæmis óvenjulega örvæntingar-
fullur og í staðinn fyrir hefð-
bundnar innheimtuaðferðir þá
fannst honum vænlegra að aka
bílnum sínum inn í bankann sinn
og er hann var kominn upp að
afgreiðsluborðinu steig hann út
og krafðist sparifjárins. Félaginn
uppskar þó ekki sem hann sáði
til því nú verða 50 þúsundin sem
hann átti rétt á tekin í skemmd-
arkostnað og að öðru leyti fyigja
þessu athæfi ýmis áberandi
óþægindi. Lögsókn og fleira góð-
gæti.
En það sem er einna undra-
verðast í þessari hringavitleysu
er að sá sem geymdi seðlabúntin
undir koddanum hagnaðist mest
af öllum í þetta skiptið. Þeir sem
ekki bjuggu yfir þessari forsjálni
geta nú nagað sig í handarbökin
því enginn veit hvað verður eftir
18 mánuði. Fyrri ríkisstjórnir
hafa ekki reynst traustsins verð-
ar og ef Brasilíu tekst ekki að
rétta sig við fyrir þennan tíma
þá er hæpið að hún geti borgað
reikningseigendunum út eins og
hún lofaði. Og þá verða margir
særðari en ekki.
Höfundur er búsettur í Brnsilíu.
Kjamorku-
verin ekki
lögð niður
í Svíþjóð
Stokkhólmi. Frá Erik Liden, fréttaritara
Morgunblaðsins.
RÍKISSTJÓRN sænskra jaftiað-
armanna ætlar að hætta við
áætlanir um að leggja niður
kjarnorkuverin ef það hefur í
íör með sér atvinnuleysi. Birg-
itta Dahl umhverfisráðherra og
Rune Molin orkumálaráðherra
skýrðu frá þessu í dagblaðinu
Dagens Nyheter í síðustu viku.
Rétt tíu ár eru síðan Svíar
ákváðuí þjóðaratkvæðagreiðslu að
leggja niður kjarnorkuverin i áföng-
um en að undanförnu hefur það
orðið æ ljósara, að við áætlunina
verður ekki staðið.
Jafnt verkalýðsfélög sem vinnu-
veitendur hafa bent á, að verði
kjarnorkuverin lögð niður muni
orkukostnaður stóraukast með al-
varlegum afleiðingum fyrir atvinn-
ulífið í landinu. Þá hafa Hægri-
flokkurinn og Þjóðarflokkurinn
mótmælt fyrirhugaðri lokun kjarn-
orkuveranna.
Sænskir hagfræðingar segja, að
sænsk orkustefna hvíli á þremur
meginstoðum og stangist, hver á
aðra. I fyrsta lagi að leggja niður
kjarnorkuverin, í öðru lagi að banna
vatnsaflsvirkjanir í fjórum ám í
Norður-Svíþjóð og í þriðja lagi, að
koltvísýringur í andrúmslofti aukist
ekki umfram það, sem hann var
1988.
Fyrir Ijórum árum vildu aðeins
30% Svía reka kjarnorkuverin
áfram eftir 2010 en nú er talan
komin í 54%.
■ ■■ 1
ERLENT ,
SÍMINN ER
689400
BYGGT & BUIÐ
KRINGLUNNI
y^nnnrwilllllllllMmB

FOSTUDAGUR TIL FJAR
FJALLAREIÐHJOL
I DAG
Á KOSTNAÐARVERÐI
mmwmiiBitnmmiiinmfiT
í KRINGLUNNI
mmrniammmm