Morgunblaðið - 13.01.1991, Blaðsíða 22

22
23
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. JANÚAR 1991
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGÚR 13. JANÚAR 1991

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingár: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðslaf Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Berlín-Búdapest-
Prag-Vilnius
A
Aþjóðhátíðardegi Islendinga
árið 1953 réðust sovézkir
skriðdrekar á vopnlausa verka-
menn á götum Austur-Berlínar og
myrtu þá. Dimma haustdaga 1956
réðust sovézkar skriðdrekasveitir
inn í Búdapest og börðu niður
hetjulega baráttu Ungveija til þess
að endurheimta sjálfstæði sitt. í
ágústmánuði 1968 gerðu Sovét-
menn og ieppar þeirra innrás í
Tékkóslóvakíu og í krafti sovézkra
skriðdreka var sjálfstæðisbarátta
Tékka og Slóvaka, sem kennd var
við vorið i Prag, brotin á bak aft-
ur. Allir þessir atburðir hafa
greipzt í vitund þeirra, sem með
þeim fylgdust á sínum tíma,
Nú hefur Vilnius í Litháen bætzt
í hóp þeirra borga, þar sem
sovézku hervaldi er beitt tii þess
að kúga smáþjóð, sem berst fyrir
frelsi sínu. Enn einu sinni eru
sovézkir skriðdrekar komnir á
kreik. Enn einu sinni eru sovézkir
hermenn sendir á vettvang til þess
að kæfa í fæðingu frelsisbaráttu
fólks.
Atburðirnir í Litháen síðustu
sólarhringa eru óhugnanlegir.
Sovézkar skriðdrekasveitir og fall-
hlífasveitir hafa tekið á sitt vald
nokkrar lykilstöðvar í höfuðborg
landsins. Þegar löglega kjörinn
forseti Litháens hringir í Gorb-
atsjov, forseta Sovétríkjanna á
þeirri stundu, þegar blóð byrjar
að renna um götur Vilnius, er frið-
arverðlaunahafi Nóbels upptekinn
í hádegisverði!
Frelsisbarátta Eystrasaltsþjóð-
anna hefur alltaf höfðað til okkar
íslendinga með sérstökum hætti.
Við höfum fylgzt með örlögum
þessara þjóða af meiri áhuga en
flestar aðrar þjóðir, þ. á m. Norð-
urlandaþjóðir. I samræmi við það
hefur Jón Baldvin Hannibalsson,
utanríkisráðherra, nú þegar sent
utanríkisráðherrum annarra aðild-
arríkja Atlantshafsbandalagsins
bréf, þar sem hann hvetur starfs-
bræður sína til harðra mótmæla
við Sovétstjórnina.
í Reykjavíkurbréfi Morgun-
blaðsins hinn 10. nóvember sl. var
vitnað til samtals við Landsbergis,
forseta Litháens, sem var hér á
ferð sl. haust. Þar sagði m.a.:
„Þegar heimsstyrjöldinni síðari
lauk lagðist hópur ungra Litháa í
skæruhernað gegn Sovétmönnum
og. leyndist í skógum landsins í
nokkur ár áður en þeir höfðu ýmist
týnt lífinu eða urðu að gefast upp.
Þessum ungu mönnum gleymir
þjóðin aldrei og fordæmi þeirra
verður okkur Litháum leiðarljós
um aldur og ævi í baráttu okkar
fyrir fullu sjálfstæði, segir Lands-
bergis. Og þegár hann er spurður,
hvort honum hafi staðið ógn af
sovézka hervaldinu, þegar skrið-
drekar Rauða hersins brunuðu um
götur höfuðborgarinnar fyrr á
þessu ári var svarið þetta: við vor-
um ekkert hræddir við þá. Þeir
gátu ekki gert okkur neitt annað
en taka okkur af lífi.“
Slik er óhagganleg rósemi þess
manns, sem þessa dagana veitir
þjóð sinni forystu frammi fyrir of-
urefli sovézks hervalds. Hefur ekk-
ert breytzt frá því í Berlín, Búda-
pest og Prag? Að sumu leyti ekki.
Enn er sovézku hervaldi beitt gegn
saklausu fólki, sem biður ekki um
annað en frelsi. Hins vegar vekur
það vonir, að innan Sovétríkjanna
sjálfra rís nú upp andstaða við
framferði Kremlarstjórnarinnar i
Vilnius. Jeltsín, forseti stærsta lýð-
veldisins innan Sovétríkjanna,
Rússlands, hefur mótmælt þessum
aðförum.
Þrátt fyrir það sýna atburðirnir
í Vilnius síðustu daga, að Gorb-
atsjov getur sýnt á sér sama and-
lit og forverar hans í Kreml. Þess
vegna verða Vesturlandaþjóðir að
halda vöku sinni. Og hvað sem
gerast kann næstu daga megum
við hvergi hvika í stuðningi okkar
við frelsisbaráttu Eystrasaltsþjóð-
anna.
107 MENN
I •geta deilt
um fullveldi og sjálf-
stæði þjóða. Sumir
segja það sé ekki eins
mikið eða mikilvægt
nú á dögum og áður
var vegna þeirra miklu utanaðkom-
andi áhrifa sem raun ber vitni.
Sjálfsákvörðunarréttur sé takmark-
aður við þróun og áðstæður. Þetta
má víst að einhveiju leyti til sanns
vegar færa. Við ráðum tilaðmynda
litlu um það hvaða sjónvarpsefni
flæðir úr gervihnöttunum inná
íslenzk heimili og vitum ennþá
minna um það, hvort þetta efni er
skaðvaldur og aðför að íslenzkri
tungu eða ekki. Drögum þó þá
ályktun, studda margvíslegum
reynslurökum, að þetta útlenda
flæði á heimilunum spilli tungunni
og geti jafnvel veitt henni náðar-
stuðið. Því sé nauðsynlegt að fara
með gát og reyna að efla andlegt
þrek viðtakenda með alvörumennt-
un sem þolir álagið einsog sterkur
vamargarður.
Það er engin menningarleg land-
helgi andspænis gervihnattabylgj-
unni, ekkert fullveldi.
1 AO í STAÐINN FYRIR UT-
X O «anstefnur í gamla daga
erum við nú farin að skjóta ýmsum
málum til erlendra stofnana, sjálf-
viljug og án þvingana. Nú þykir
sjálfsagt að hiíta samþykktum
Sameinuðu þjóðanna og stofnana
þeirra, launþegasamtök leita álits
og umsagna alþjóðastofnana og
afhenda þeim þannig íhlutunarrétt
í okkar mál, og þá þykir það ekki
sízt í samræmi við sjálfstæði okkar
og fullveldisvitund að skjóta málum
til erlendra dómstóla. Gvendi bysk-
upi góða og Jóni Arasyni var legið
á hálsi fyrir þetta sama en þemi.
þótti jafnsjálfsagt að skjótá málum
ti! Róms eða erkibyskups í Niðarósi
og vernda sjálfstæði kaþólsku kirkj-
unnar. Við höfum þó ekki talið það
til fyrirmyndar eða
eftirbreytni; ekki
framað þessu; svoað
ekki sé nú talað um
afskipti Noregskon-
unga af íslenzkum
málum og danskra
stjórnvalda á hörmungaröldunum.
1 AQ ÍSLENDINGAR ERU,
X " J í/ • ef jnarka má skoðana-
kannanir, sundraðir í afstöðu til
aðildar að Evrópubandalaginu og
því afarauðvelt að hefja nú sárs-
aukafullar áróðursherferðir til
stuðnings eða andstöðu við aðild. í
öllum flokkum eru mjög skiptar
skoðanir og því mikil hætta á klofn-
ingi og þverpólitískum átökum, svo
viðkvæmt sem málið er, þarsem um
gæti verið að tefla grundvöll lífsaf-
komu okkar, fiskimiðin, og fullveld-
ið að einhveiju leyti. Við börðumst
ekki fyrir því í 500 ár til að farga
því að hluta án mikils ávinnings sem
væri enn mikilvægari sjálfstæði
,okkar og lífshagsmunum en skertur
sjálfsákvörðunarréttar í einstökum
málum. Margvísleg löggjöf banda-
lagsins er t.a.m. betri og nær
samtímahugsun í nútímaþjóðfélagi
en okkar lög og verðum við blákalt
að horfast í augu við þá staðreynd
einsog hún birtist í athyglisverðu
riti utanríkisráðuneytins, Saman-
burður á íslenskri löggjöf og sam-
þykktum Evrópubandalagsins,
1990. Með því að kynna sér þetta
fróðlega þúsund blaðsíðna rit er
fyrst hægt að skilja hversvegria
meirihluti ungs fólks er fylgjandi
aðild að Evrópubandalaginu. Það
er einfaldlega mjög nýtízkulegt
bandalag og margt í löggjöf þess
höfðar augsýnilega til ungs fólks
vegna þess fijálsa og félagslega
anda sem svífur yfir vötnunum.
Margvísleg réttindi, t.a.m. nám og
próf, eru gagnkvæm og því freist-
andi. Félagsleg löggjöf bandalags-
ins er nær launafólki en margt í
okkar löggjöl'. Hún er mjög í anda
borgaralegrar mannúðarstefnu.
Það er augljós ástæða fyrir því
meirihluti opinberra starfsmanna
virðist fylgjandi aðild að bandalag-
inu. En þótt svo virðist sem meiri-
hluti þeirra sem afstöðu hafa tekið
í skoðanakönnunum sé fylgjandi
aðild, þá eru hinir hóparnir fjöl-
mennir sem eru andvígir eða óá-
kveðnir, hinir síðarnefndu yfír þriðj-
ungur þjóðarinnar. Og enginn veit
raunar hver vilji meirihlutans er.
Það er engin tilviljun sjómenn og
bændur eru öðrum stéttum andvíg-
ari aðild. Sjómenn horfa fyrst.og
síðast til fiskimiðanna og bændur
hugsa með hryllingi um óheftan
innflutning landbúnaðarvara, þótt
þeir verði að taka þátt í því að
lækka .ríkisútgjöld vegna útflutn-
ingsbóta og niðurgreiðslna svo
þungur baggi sem þær eru á skatt-
greiðendum og neytendum. Hags-
munir sjómanna og.annarra íslend-
inga fara saman. Varla getur
hvarflað að nokkrum manni að opna
nýfengna fiskveiðilögsögu okkar
fyrir þeim sem þaðan eru nýfarnir
eftir aldalanga rányrkju; Bretum,
Portúgölum, Spánveijum, Belgum
og Þjóðveijum svo nokkrar þjóðir
séu nefndar.' Á. þessu atriði mun
allt velta.
Einsog tæknin er orðin og ágang-
ur erlendra miðla að menningar-
helgi okkar er engin sérstök ástæða
til að óttast yfirgang af því tagi,
hann er einfaldlega fyrir hendi eins-
og oft hefur verið bent á, arfur
okkar á undir högg að sækja og
tungan raunar um sárt að binda
vegna gervihnatta, myndbanda og
annarrar nýtækni; gleymum ekki
tölvunum og alþjóðamáli þeirra,
enskunni. Evrópubandalagið virðist
þvertámóti stuðla að varðveizlu sér-
stæðs menningararfs fámennra
þjóða eða þjóðbrota. Okkur vantar
mótvægi gegn yfirflæðandi engil-
saxneskum áhrifum.
En . . .
M.
(meira næsta sunnudag.)
HELGI
spjall
IÞEIM SKOÐANASKIPTUM OG
deilum, sem orðið hafa um fisk-
veiðistefnuna á undanförnum
árum hefur það stundum
gleymzt, að almenn samstaða
er um nokkur meginatriði í sjáv-
arútvegsmálum okkar íslend-
inga. Ekki er úr vegi að minna á þetta
vegna þess, að umræðurnar beinast frem-
ur að þeim þáttum í málefnum þessarar
atvinnugreinar, sem valda sundrungu.
Það verður að líta svo á, að víðtæk ein-
ing sé um það grundvallaratriði, að fiski-
miðin séu sameign þjóðarinnar. Þeir eru
fáir, sem leyfa sér að halda því fram, að
eðlilegt sé, að fámennur hópur þjóðfélags-
þegna eigi þá auðlind, sem sköpum skiptir
um búsetuna í þessu landi. Akvæði um
sameign þjóðarinnar á fiskimiðunum, hef-
ur nú verið lögfest. Ekki verður annað
skilið en að hagsmunasamtök í sjávarút-
vegi séu sammála því ákvæði. Þetta grund-
vallaratriði hlýtur að vera viðmiðun í öllum
umræðum um þessi mál.
En það er fleira en þetta, sem lands-
menn eru yfirleitt nokkuð sammála um
varðandi sjávarútvegsstefnuna. Þannig
verður að telja, að allur þorri landsmanna
sé þeirrar skoðunar, að ekki komi til greina
að veita fiskiskipum frá öðrum þjóðum
heimild til veiða innan 200 mílna fiskveiði-
lögsögu okkar Islendinga. I þeim skoðana-
könnunum, sem gerðar hafa verið og sýnt
hafa ótrúlega mikið fylgi við aðild að EB,
hefur jafnframt komið í ljós, að yfirgnæf-
andi meirihluti fólks er andvígur því að
veita öðrum þjóðum heimild til fiskveiða
hér við land á nýjan leik, enda er ekki af
neinu að taka.
Með sama hætti má telja nokkuð víst,
að mikill meirihluti íslendinga telji ekki
koma til greina að veita erlendum fyrir-
tækjum heimild til að fjárfesta í íslenzkum
sjávarútvegsfyrirtækjum. Þótt skoðanir
kunni að vera skiptari um þetta en veiði-
heimildir innan fiskveiðilögsögunnar er þó
ljóst, að það er fámennur hópur, sem telur
erlenda eignaraðild að fyrirtækjum í sjáv-
arútvegi koma til greina, enda væri þá
verið að hleypa útlendingum inn í fiskveiði-
lögsögu okkar inn um bakdyrnar.
Þá má telja víst, að nokkuð almenn
samstaða sé um það markmið í sjávarút-
vegsmálum að fækka fiskiskipum svo
mjög, að stærð flotans verði í einhveiju
samræmi við það aflamagn, sem óhætt
er að sækja hveiju sinni. Nú er fiskiskipa-
flotinn alltof stór, sem veldur því, að rekst-
ur útgerðarinnar er óhagkvæmari en hann
þyrfti að vera og kostnaður við að sækja
fiskinn á haf út mun meiri en hann gæti
verið. Það er svo önnur saga, að menn eru
ekki sammála um, hvernig ná eigi þessu
markmiði.
Loks verður að telja, að það sé nú orð-
ið nokkuð almenn skoðun, að fækka verði
fiskverkunarhúsum verulega og um það
markmið er áreiðanlega víðtækari sam-
staða en var fyrir nokkrum árum. Af þessu
má sjá, að samstaða um meginstefnu og
markmið í sjávarútvegsmálum er býsna
mikil í veigamiklum þáttum þessarar at-
vinnugreinar og grundvallarþáttum. Þessu
má ekki gleyma í umfjöllun um það, sem
deilum veldur.
Kvótakerfið
veldur
deilum
ÞAÐ ER HINS
vegar hið svo-
nefnda kvótakerfi,
sem veldur deilum.
Þótt andstaða við
það hafi verið nokk-
ur í upphafi hefur hún magnazt á undan-
förnum árum og þá sérstaklega síðustu
mánuði. Með einhveijum hætti hafa um-
ræður um trillukvótann orðið til þess, að
almenningur sér þetta mál í skýrara ljósi
en áður. Þegar fiskiskip, sem kostuðu
hvort sem var mörg hundruð milljónir
króna, hækkuðu verulega vegna kvótans
sem fylgdi skipunum, tók fólk ekki mikið
eftir því. Þegar hins vegar trillur, sem
kostuðu kannski örfáar milljónir, hækkuðu
skyndilega í verði, svo nam mörgum millj-
REYKJAVIKURBRÉF
Laugardagur 12. janúar
ónum vegna kvótans, áttaði fólk sig á
því, sem var að gerast: aðgangur að físki-
miðunum, sem lögum samkvæmt eru sam-
eign þjóðarinnar allrar, þýddi stórkostlega
eignaaukningu fámenns hóps manna.
Talsmenn kvótakerfisins segja, að það
sé eina raunhæfa leiðin til að hafa stjórn
á fiskveiði landsmanna, en slík stjórn sé
óhjákvæmileg vegna takmarkaðrar stærð-
ar fiskistofnanna við landið. Þeir benda
á, að eftir að kvótinn sé orðinn framseljan-
legur, stuðli þetta kerfi að því, að útgerðar-
menn kaupi skip af öðrum, færi kvóta
þeirra milli skipa og taki önnur úr notkun.
Þannig muni það markmið nást á næstu
árum, að fækka skipum, auka hagkvæmni
í fískveiðum og þá um leið afrakstur þjóð-
arinnar allrar af nýtingu hinnar sameigin-
legu auðlindar. Þegar þessi endurskipu-
lagning í sjávarútvegi sé að mestu um
garð gengin í krafti hins framseljanlega
kvóta muni útgerðarfyrirtækin skila arðin-
um til þjóðarinnar m.a. í formi skatt-
greiðslna.
Andstæðingar kvótakerfisins, eins og
það hefur þróazt, benda á það grundvallar-
atriði, að fiskimiðin séu sameign þjóðarinn-
ar allrar samkvæmt lögum, sem Alþingi
hefur sett. Þess vegna sé það fáheyrt, að
rétturinn til þess að nýta þessa sameign
sé afhentur fámennum hópi manna, án
endurgjalds. Svo langt sé gengið, að út-
gerðarmenn eignfæri kvótann með leyfi
skattyfirvalda, þótt lög kveði á um, að hér
sé um sameign þjóðarinnar að ræða, sem
nú er eignfærð í bókhaldi einstakra útgerð-
arfyrirtækja!
Talsmenn þessa sjónarmiðs benda á, að
með þessu sé verið að framkvæma stór-
fellda eignatilfærslu. Hún sé svo mikil, að
sum útgerðarfyrirtæki eigi kvóta sam-
kvæmt þessu, sem er að verðmæti nokkrir
milljarðar króna og alla vega nokkur
hundruð milljónir króna. Úr því, að útgerð-
armenn hafí efni á að borga hver öðrum
fyrir kvótann hljóti þeir að hafa bolmagn
til að borga þjóðinni fyrir réttinn til að
nýta fískimiðin.
Andstæðingar kvótakerfisins draga í
efa, að það reynist tæki til þess að ná því
marki að fækka verulega fiskiskipum og
benda á, að hægt hafi gengið í þeim efn-
um. Talsmenn kvótans segja hins vegar
að nú sé kominn skriður á þá þróun, sem
ganga muni hratt fyrir sig á næstu árum.
Enginn vafi er á því, að stuðningsmenn
og formælendur kvótakerfisins eru komnir
í mjög sterka stöðu. Kerfið er komið á og
með hveiju árinu sem líður styrkir það sig
í sessi. Mesti veikleiki í málflutningi and-
stæðinga kvótakerfisins er Sá, að þótt
þeir færi fram sterk rök fyrir grundvallar-
sjónarmiðum í málinu eru þeir á veikari
grunni, þegar kemur að útfærslu annarra
hugmynda, sérstaklega vegna þess, að
þeir hafa ekki gert nægilega grein fyrir
því, hvernig þeir hugsa sér framkvæmd
þeirra hugmynda.
Þrátt fyrir það má telja víst, að svo
mikil andstaða sé komin upp gegn kvóta-
kerfinu, að enginn friður verði um það á
næstu árum. Þess vegna er hyggilegt fyr-
ir talsmenn kvótakerfísins og handhafa
kvótans að hlusta á sjónarmið þeirra, sem
telja þetta kerfí siðleysi, og taka þátt í
því með þeim að ná málamiðlun um þetta
veigamikla atriði í þjóðarbúskap okkar.
EF ANDSTÆÐ-
ingar kvótakerfis-
ins ætla að ná
árangri í baráttu
sinni gegn því
hljóta þeir að leita
leiða til þess að út-
færá hugmyndir
sínar á þann veg, að þær geti talizt fram-
kvæmanlegar. En hvað getur komið í stað-
inn fyrir kvótann?
Sumir eru þeirrar skoðunar, að taka
eigi upp á ný hið svonefnda skrapdaga-
kerfi. Spurning er, hvort menn telji það
kerfi nógu sannfærandi til þess að ná þeim
markmiðum, sem að er stefnt, þ.e. árang-
Hvað getiir
komið í
staðinn fyr-
ir kvótann?
ursríkri stjórn fiskveiðanna, verulegri
fækkun fiskiskipa og hagkvæmari rekstri
útgerðar yfirleitt.
Aðrir telja, að taka eigi upp veiðileyfa-
kerfi. Með því að selja veiðileyfí eða gera
útgerðinni að greiða endurgjald fyrir afnot
fiskimiðanna sé hægt að tryggja, að út-
gerðin verði rekin á sem hagkvæmastan
hátt. Þá .muni fiskiskipum í rekstri fækka
verulega af þeirri einföldu ástæðu, að end-
urgjaldið knýi útgerðarmenn til þess að
fækka skipum. Þar með sé öllu réttlæti
fullnægt og eigandi auðlindarinnar, þjóðin
öll, fái sanngjarnt endurgjald fyrip afnot
hluta þjóðarinnar af auðlindinni. í þessu
sambandi var athyglisvert að hlýða á sjón-
armið skipstjóra í Vestmannaeyjum í sjón-
varpsviðtali fyrir nokkrum dögum, sem
hefur verið á sóknarmarki, en telur hag
sinn skertan mjög eftir að það hefur verið
afnumið. Hann hafði orð á því, að kánnski
væri eina leiðin að borga eitthvað fyrir
réttinn til þess að fiska.
Andstæðingar veiðileyfanna spyija,
hvernig það kerfi eigi að vera í fram-
kvæmd. Á að bjóða fiskveiðiréttinn upp?
Ef hann er boðinn upp á landsvísu og seld-
ur hæstbjóðanda mundu þeir, sem mest
fjármagn hafa, ná fiskveiðiréttinum til sín
og geta farið með hann að vild, segja þeir.
Hugsanlegt sé að heilir landshlutar og
allavega stór byggðarlög nái engum kvóta
til sín með slíku kerfi, segja andstæðingar
veiðileyfa og halda því fram, að landauðn
blasi við, verði veiðileyfakerfí tekið upp.
Talsmenn veiðileyfa hafa ekki útfært
hugmyndir sínar nægilega vel til þess að
hafa á reiðum höndum svör við slíkum
röksemdum kvótatalsmanna. Hins vegar
er nauðsynlegt að það verði gert í þágu
þessara umræðna, sem fjalla um svo veiga-
mikla þætti í þjóðarbúskap okkar.
Bæði fyrr og aftur nú hafa komið upp
hugmyndir um, að þjóðin taki stórt lán
og noti það til þess að kaupa upp fjórðung
eða þriðjung fiskiskipaflotans. Með þeim
hætti væri hægt að ná fram á skömmum
tíma þeirri hagræðingu í rekstri útgerðar-
innar, sem nánast allir eru sammála um,
að stefna þurfi að. Þeir sem nýlega hafa
reifað þessa hugmynd segja sem svo, að
eðlilegt sé, að sú útgerð, sem eftir verður,
greiði slík lán- niður á löngum tíma vegna
þess, að hún muni njóta í ríkum mæli
hagkvæmninnar af lántökunni. í slíkri
hugmynd eru fólgnar ákveðnar undirtektir
við að útgerðin greiði fyrir afnotin af físki-
miðunum.
Fleiri hugmyndir hafa verið nefndar um
valkost í stað núverandi kvótakerfis, svo
sem að kvóti fylgi vinnslustöðvum að ein-
hveiju leyti en ekki fiskiskipum eða jafn-
vel landshlutum. Þessar hugmyndir hafa
ekki fengið byr. Til eru þeir, sem telja
sanngjarnast að leyfa fijálsa sókn að þeim
mörkum, sem leyfilegur heildarkvóti segir
til um. Hins vegar sé það mjög óhagkvæm
aðferð, þegar fiskiskipaflotinn er alltof
stór eins og nú. En hvað ef búið er að
skera hann niður um ijórðung eða þriðjung
með þeirri aðferð, sem að framan var
nefnd? Og loks má nefna þann möguleika
að stíga fyrstu skrefin til þess að koma á
endurgjaldi fyrir afnot af fískimiðunum
með því að gera útgerðinni að greiða
ákveðið gjald ár hvert fyrir þann kvóta,
sem nú er í gildi.
Málamiðlun
ÞOTT UTGERÐ-
armenn hafi komið
ár sinni vel fyrir
borð með því kvóta-
kerfi, sem nú er við lýði, er alveg ljóst,
að meirihluti þjóðarinnar sættir sig ekki
við þetta kerfí til lengdar. Þess vegna
væri hyggilegt fyrir hagsmunaaðila í sjáv-
arútvegi að koma til móts við gagnrýnend-
ur þessa kerfis. En auðvitað er ljóst, að
það verður engu kerfí komið á í fiskveiði-
stjórnun til frambúðar, sem hagsmunaaðil-
ar í sjávarútvegi og talsmenn almanna-
valds eru ekki sæmilega sáttir við.
Taki útgerðarmenn hins vegar þá af-
stöðu að halda fast við það kerfí, sem
jeir hafa náð í gegn og hentar þröngum
hagsmunum þeirra augljóslega mjög vel,
má búast við hörðum og vaxandi deilum
um þetta mál vegna þess, að nieirihluti
jjóðarinnar mun smátt og smátt komast
að þeirri niðurstöðu, að sú eign hennar,
sem mestu skiptir, hafi verið afhent fá-
mennum hópi manna fyrir ekki neitt. Og
við það verður aldrei unað. Sumir líkja
þessu við efnahagslegt valdarán með að-
stoð stjórnmálamanna. Veiðileyfakerfi get-
ur a.m.k. ekki orðið siðlausara en það
kvótakerfí, sem nú er í framkvæmd og
alla vega réttlátara að því leyti, að þeir
framselja eignina, sem eiga hana. Slík
handhöfn á miðunum væri byggð á sið-
ferðilegu réttlæti en ekki eignatilfærslu-
braski þeirra, sem eiga ekki það, sem þeir
braska með.
Morgunblaðið hefur stundum vikið að
því, að landsfundur Sjálfstæðisflokksins,
sem kemur saman í byijun marzmánaðar,
hlyti að taka þetta mál til meðferðar með
árangursríkari hætti en síðasti landsfund-
ur flokksins. Hvers vegna landsfundur
Sjálfstæðisflokks? Vegna þess, að hann
er sá vettvangur, þar sem saman koma
undir pólitískum formerkjum útgerðar-
menn, fiskverkendur, sjómenn, landverka-
fólk og fulltrúar flestra stétta í þjóðfélag-
inu. Þess vegna er landsfundur Sjálfstæð-
isflokksins mikilvægur vettvangur fyrir
málamiðlun núlli ólíkra sjónarmiða um
þetta mikla þagsmunamál.
Það má ekki koma til þess, að landsfund-
ur Sjálfstæðisflokksins víkist undan því
að taka afstöðu til þessa máls. Það má
heldur ekki koma til þess, að landsfundur
flokksins endurómi einungis sjónarmið
hinna öflugu samtaka útgerðarmanna og
annarra hagsmunaaðila í sjávarútvegi. Hér
þarf þvert á móti að nást sú málamiðlun,
sem þorri þjóðarinnar getur sætt sig við.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
“Þrátt fyrir það
má telja víst, að
svo mikil and-
staða sé komin
upp gegn kvóta-
kerfinu, að eng-
inn friður verði
um það á næstu
árum. Þess vegna
er hyggilegt fyrir
talsmenn kvóta-
kerfisins og hand-
hafa kvótans að
hlusta á sjónar-
mið þeirra, sem
telja þetta kerfi
siðleysi, og taka
þátt í því með
þeim að ná mála-
miðlun um þetta
veigamikla atriði
í þjóðarbúskap
okkar.“