Morgunblaðið - 03.04.1991, Blaðsíða 37

36
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. APRÍL 1991
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. APRIL 1991
37

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Árvakur, Reykjavík
Fiaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 110Ó kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Skuldasöfnun og
lánsfjárþörf ríkisins
að veltur á miklu fyrir ein-
staklinginn og samfélagið,
hverju fram vindur í ríkisbú-
skapnum. Hann hefur víðtæk
áhrif á flesta þætti efnahags-
mála, atvinnumála og kjara-
mála. Ríkisbúskapurinn hefur
bæði bein og óbein áhrif á hags-
muni einstaklinga, fyrirtækja
og sveitarfélaga.
Þegar stjórnarstefnan í ríkis-
búskapnum, sem og fram-
kvæmd hennar, eru lögð í dóm
kjósenda í endað kjörtímabilið,
blasir ekki við nein glæsimynd.
Þrátt fyrir um það bil sextán
milljarða aukna skattheimtu á
fjórum árum, 1988-1991, nálg-
ast uppsafnaður ríkissjóðshall-
inn á þessu tímabili þrjátíu
milljarða króna. Þessum upp-
safnaða ríkissjóðshalla hefur
verið mætt með skuldasöfnun,
innlendri og erlendri, sem tekur
um tíundu hverja útgjaldakrónu
ríkisins í vexti. Ríkissjóðshall-
inn er í raun einnig skatt-
heimta, þar eð efnt var til við-
bótarskulda, til að mæta hallan-
um, í umboði skattborgaranna,
sem greiða þær að lokum, í
einni eða annarri mynd. Þess
er vart að vænta að skattborg-
ararnir, sem búið hafa við skert
lífskjör um sinn, leggi blessun
sína yfir slíkt verklag í Stjórn-
arráðinu, þegar að kjörborðinu
kemur.
Steingrímur Hermannsson,
forsætisráðherra, sat fyrir svör-
um fréttamanna í fyrrakvöld í
flokkakynningu ríkissjónvarps-
ins. Hann var m.a. spurður að
því, hvort mikil lánsfjárþörf
ríkisins væri ekki meginorsök
hárra vaxta hér á landi, en í
það stefnir í ár [1991], að allt
að 70 krónur af hveijum 100 í
nýjum peningalegum sparnaði
hér á landi verði teknar að láni
af opinberum aðilum, ef mæta
á lánsfjárþörfinni að fullu inn-
anlands. Svar formanns Fram-
sóknarflokksins var ekki marg-
flókið: „Ja, viltu heldur að við
tökum lán erlendis?" Forsætis-
ráðherra horfði í svari sínu fram
hjá kjarna málsins, þenslunni í
ríkisbúskapnum og eyðslu lög-
gjafans en þó einkum fram-
kvæmdavaldsins langt umfram
tekjur. Það er þessi framvinda
sem leitt hefur til ofvaxinnar
lánsfjárþarfar og varhuga-
verðrar skuldasöfnunar ríkis.
Það má vel vera að svar af
þessu tagi úr munni forsætis-
ráðherra nægi þeim, sem horfa
aðeins á yfirborð orðanna, en
það er ekki háttvísi við hugs-
andi fólk.
Það er að vísu rétt hjá for-
sætisráðherra að það er ill-
skárra að fjármagna eyðslu
ríkisins umfram tekjur með inn-
lendum lánum en erlendum.
Staðreynd er hins vegar að er-
lend skuldabyrði ríkisins er
ærin. Þannig kemur fram í upp-
lýsingariti Þjóðhagsstofnunar,
„Búskapur hins opinbera
1980-1989“, að heildarskuldir
ríkisins 1988 námu 68.273
m.kr., þar af innlendar skuldir
' 28.068 m.kr. en erlendar skuld-
ir 40.205. m.kr. Vaxtagjöld
ríkisins uxu úr 1,4% af vergri
þjóðarframleiðslu 1980 í 3,3%
árið 1989 — og úr 5,4% árið
1980 í 10,6% 1989 sem hlut-
fall af heildarútgjöldum ríkis-
ins.
Skuldaboltinn hefur hlaðið
myndarlega utan á sig síðan.
Þó kastaði fyrst tólfunum við
afgreiðslu lánsfjárlaga rétt fyr-
ir þinglausnir. Þegar upp var
staðið hafði stjórnarliðið sam-
þykkt hæsta kosningavíxil
þingsögunnar. Lánsfjárlögin
heimila ríkisstjórninni að taka
allt að 25 milljarða króna —
tuttugu og fimm þúsund millj-
ónir — að láni innanlands og
utan. Það fer ekki á milli mála
hveijir eiga að axla skulda-
baggana. Það eru fólkið og fyr-
irtækin í landinu, sem eru að
vinna sig út úr efnahagskrepp-
unni með þjóðarsáttinni. Stjórn-
arliðið hefur á hinn bóginn í
engu virt þá samfélagssátt, eins
og stóraukin skattheimta,
þenslan í ríkisbúskapnum, ríkis-
sjóðshallinn og lánsfjárlögin
vitna gleggst um.
Fjármálaráðherra og aðrir
ráðherrar eru í senn höfundar,
framkvæmdastjórar og póli-
tískir ábyrgðarmenn fjárlaga,
skattalaga og lánsfjárlaga. Fyr-
ir liggur, svo hafið er yfir allan
vafa, að stjórnarstefnan í ríkis-
fjármálum hefur brugðizt í öll-
um höfuðatriðum. Það hefur
heidur ekki tekizt að búa at-
vinnuvegunum sambærileg
starfsskilyrði — sambærilega
samkeppnisstöðu — og atvinnu-
líf í grannríkjum býr við. Gjald-
þrot einstaklinga og fyrirtækja
tala sínu máli þar um, sem og
almenn lífskjör í landinu. Það
er því hætt við að ráðherrarnir
og stjórnarflokkarnir hafi ekki
erindi sem erfiði þegar þeir leita
eftir umboði almennings, sér til
handa, til að halda áfram að
deila og drottna í Stjórnarráð-
inu, eftir reglum forsjárhyggj-
unnar og hrossakaupanna,
næstu fjögur árin.
Björgvinsbeltið á markaði í rúmt ár:
Beltið hefur þeg-
ar sannað gildi sitt
- segir Björgvin Signrjónsson, hönnuður björgunartækisins
Vestmannaeyjum.
BJÖRGVINSBELTI var notað við björgnn Haralds Karls Reynisson-
ar, skipveija af Sandafelli HF, sem tók út er verið var að leggja
netin fyrir nokkru. Björgvinsbeltið er nýlegt björgunartæki, sem
ekki hefur enn verið lögskipað um borð í íslensk skip en beltin eru
þó komin um borð í nokkur skip. Margir telja að belti þetta sé eitt
besta tæki sem völ er á nú til björgunar manna úr sjó.
Björgvinsbeltið er hannað af
Eyjamanninum Björgvin Siguijóns-
syni. Björgvin hóf hönnun þess er
hann var í Stýrimannaskólanum í
Eyjum 1986 og vann síðan að þróun
þess, með margvíslegum prófunum,
í nokkur ár.
Friðrik Ásmundsson, skólastjóri
Stýrimannaskólans, og mikill
áhugamaður um öryggismál sjó-
manna, sem fylgst hefur með hönn-
un og prófunum beltisins frá upp-
hafi, segir um Björgvinsbeltið: „Eg
sagði strax í upphafi að þetta tæki
væri góð viðbót við þau björgunar-
tæki sem fyrir eru í bátunum og í
dag er þetta besta tæki sem völ er
á til að ná einstökum mönnum, sem
fara í sjóinn, um borð á ný. Beltið
er þeim kostum búið að það er auð-
velt að fara í það og svo getur
maður sem í því er auðveldlega tek-
ið annan mann í það með sér, jafn-
vel þó svo að sá sé meðvitundar-
laus. Það er létt og handhægt og
sjálfsögð viðbót öryggistækja um
borð í öll skip því alltaf má bæta
öryggið um borð án þess að það sé
á kostnað þeirra björgunartækja
sem fyrir eru.“
Nýtt tæki í stað
björgunarhringsins
Björgvin Siguijónsson, hönnuður
beltisins, hóf sjómennsku 16 ára
gamall og hefur stundað hana þau
28 ár sem liðin eru síðan. Haustið
1986 settist hann á skólabekk í
Stýrimannaskólanum í Eyjum, var
í svokölluðu réttindanámi undan-
þágumanna, og lauk þaðan skip-
stjórnarprófi 1987. Er Björgvin .var
í Stýrimannaskólanum hóf hann
hönnun björgunarbeltisins. „Hug-
myndin kviknaði reyndar mörgum
árum fyrr. Ég hafði rætt það við
bróður minn og fleiri að finna þyrfti
eitthvert tæki í stað björgunar-
hringsins, sem ekki hefur alltaf
hentað vel við björgun manna.
Menn þurfa að hafa talsverðan
kraft til að halda sér í bjarghring,
ef draga á þá um borð í skip, og
slasaðir menn eða máttfarnir geta
það bara ekki. Maður vissi til þess
að menn höfðu drukknað vegna
þess að þau björgunartæki sem til
voru dugðu ekki til að bjarga þeim,“
segir Björgvin um ástæðu þess að
hann fór að huga að hönnun beltis-
ins.
Góð samvinna við Reykjalund
„Ég gerði síðan teikningar af
þessu belti þarna um veturinn, sem
ég var í skólanum, og fékk skósmið-
inn í Eyjum til að sauma beltið fyr-
ir mig. Mér fannst þetta svo ein-
falt þegar ég var kominn með það
í hendurnar, að mér þótti ótrúlegt
að engum hefði áður hugkvæmst
þetta, en það hefur komið á daginn
að svo hefur ekki verið. Ég gerði
ýmsar prófanir hér heima á beltinu
Björgvin Sigurjónsson
í samvinnu við áhugamenn um ör-
yggismál sjómanna en að ári liðnu
fór ég og ræddi við forsvarsmenn
Reykjalundar til að athuga hvort
þeir hefðu áhuga á að koma inn í
þetta og framleiða beltið. Þeir tóku
mér mjög vel strax og eftir að þeir
tóku framleiðsluna að sér hafa þeir
gert miklar prófanir, til að finna
bestu hugsanleg efni í beltið. Þeir
voru mjög kröfuharðir og eins um
umbúðir utan um beltið og öll sam-
vinna mín við þá hefur verið með
miklum ágætum.
Þegar Reykjalundur kom inn í
þetta hjá mér var ég alveg að því
kominn að gefast upp og hætta
þessu öllu. Kerfið er ótrúlega erfitt
og ég rakst víða á veggi er ég var
Morgunblaðið/Sigurgeir
Beltið er auðvelt í notkun. Auðvelt er að hífa menn um borð því á
beltinu er gert ráð fyrir að hægt sé að húkka gilskróknum í og hífa
menn inn með spilinu.
að brasa í þessu. Ég lagði talsverða
peninga í þetta í fyrstu og held að
ég hefði hreinlega hætt að hugsa
um þetta ef þeir á Reykjalundi
hefðu ekki tekið svona vel í málið
og örvað mig til að halda baráttunni
áfram.“
Fyrstu Björgvinsbeltin voru
saumuð á Reykjalundi haustið
1989, voru það einungis fá tilrauna-
belti, sem síðan voru gerðar smá-
vægilegar breytingar á, en reyndar
hefur beltið tekið mjög litlum breyt-
ingum frá fyrstu gerð Björgvins.
Þær breytingar sem gerðar hafa
verið eru varðandi efni í beltinu og
flotmagn þess. Framleiðsla hófst
svo af alvöru í byijun árs 1990 og
hefur beltið því verið á markaði í
rúmt ár. En er það komið í mörg
skip?
Vonbrigði
„Því miður finnst mér það ekki
vera kpmið í nálægt því nógu mörg
skip. Ég held að það sé búið að
selja 300-400 belti, og hef ég orðið
fyrir svolitlum vonbrigðum með að
beltið skuli ekki hafa selst betur.
Beltið er komið í allan Eyjaflot-
ann, því konurnar í Slysavarna-
deildinni Eykyndli gáfu eitt belti í
hvern Eyjabát í fyrra. Þá er það
komið í eitthvað af bátum annars-
staðar á landinu og svo er það líka
komið í einhver millilandaskip. Þá
hafa einhveijar hafnir og lögreglu-
stöðvar fengið sér belti.
Ég er ekki í vafa um að þetta
björgunartæki á að vera í hveiju
skipi og helst tvö belti í hveiju
skipi. Á línu- og netabátum, þar
sem það gerist svo oft að menn
flækjast í færum og fara útbyrðis,
getur það skipt sköpum að hafa
tæki til að ná mönnunum fljótt um
borð.
Beltið hefur þegar sannað gildi
sitt og það oftar en einu sinni.
Tveimur mönnum sem féllu í höfn
í Englandi síðstliðið sumar var
bjargað með beltinu. Beltið var
notað til að ná um borð manni sem
fór útbyrðis af Klakki VE í vetur
og svo var þessum manni sem fór
útbyrðis af Sandafellinu bjargað um
borð með beltinu.“
Einfalt í notkun
Björgvin segir að helsti kostur
beltisins sé hversu einfalt það er í
notkun. Það sé sterkt, hefur slitþol
upp á 1.100 kíló, létt og þægilegt
í meðförum. Það sé auðveldlega
hægt að kasta því langt, þó létt sé,
og hafi tilraunir sýnt að þó kastað
sé upp í vind hafi það góða kast-
lengd. Einnig opnist beltið vel um
leið og það komi í sjóinn og því sé
auðvelt að smeygja sér í það. Þá
sé einn aðal kostur þess að menn
geti sett beltið á sig ef þeir þurfi
að fara á eftir félaga sínum í sjóinn
til að bjarga honum og hindri það
menn á engan hátt. Þvert á móti
gefi það öryggi því oft hafi menn
verið hætt komnir við að stinga sér
í sjóinn til að bjarga félögum sínum.
Ef menn fari með beltið á sér í sjó-
inn geti þeir tekið annan mann með
í það og síðan sé auðvelt að hífa
þá um borð því á beltinu sé gert
ráð fyrir að hægt sé að húkkj gils-
króknum í og hífa menn inn með
spilinu.
„Beltið er lítið að sjá en getur
gert stóra hluti. Ég hef alltaf verið
sannfærður um að það ætti eftir
að koma að gagni og var viss um
að það skilaði árangri ef reynt yrði
að nota það við björgun. Ég lít á
það sem viðbót við önnur björgunar-
tæki um borð, því allt er þetta gott
hvert með öðru. Hvort þetta getur
komið í stað bjarghringsins vil ég
ekki segja um en finnst þó ljóst að
það hefur marga kosti umfram
hann, sérstaklega við að ná mönn-
um um borð í skipin.
Þó sala beltisins hafi farið hægt
af stað þá er ég bjartsýnn á fram-
haldið. Erlendir aðilar hafa sýnt
þessu áhugá en ég veit ekki hvað
úr því verður. Beltið hefur ekki
verið lögleitt í íslensk skip en það
er viðurkennt af Siglingamálastofn-
un sem björgunartækí. Það hefur
komið einhver kippur í eftirspurn
eftir beltinu nú í kjölfar björgunar
skipveijans af Sandafellinu en mér
finnst verst að það skuli alltaf þurfa
einhver slys til að menn vakni upp
í þessum efnum,“ sagði Björgvin.
Ólýsanleg tilfinning
Nú lagði Björgvin mikinn tíma
og vinnu í hönnun og prófanir belt-
isins, auk þess sem hann kostaði
talsverðum fjármunum til í upp-
hafi. Er hann, sem hönnuður, að
verða auðugur maður á sölu þess?
„Nei, ekki ef þú átt við fjárhagsleg-
an auð. Ég eyddi í þetta geysilegum
tíma og vinnu. Hef verið í þessu
vakinn og sofinn í meira en fjögur
ár. Þetta hefur nánast átt hug minn
allan. Þá lagði ég í þetta peninga
í upphafi og ég efast um að ég eigi
eftir að hafa fyrir öllum þeim kostn-
aði á næstu árum þó að beltið selj-
ist vel. En peningar eru ekki allt
og mannslíf verða aldrei metin í
peningum. Það er ólýsanleg tilfinn-
ing að finna fyrir því að maður
hefur átt einhvern þátt í því að
mannslífi er bjargað og slíka tilfinn-
ingu fann ég þegar ég heyrði sagt
frá björgun mannsins á Sandafell-
inu. Þegar slíkar stundir koma fær
maður sína borgun fyrir erfiðið og
vel það.
Ég er forsjóninni þakklátur fyrir
að ég skyldi fá þessa hugmynd og
koma henni í framkvæmd og nú
þegar hún hefur orðið til að bjarga
mannslífum finnst mér ég vera
búinn að fá vel borgað fyrir hana
og er innilega glaður að hafa átt
þátt i að koma þessu af stað,“ sagði
Björgvin Siguijónsson að lokum.
Grímur
Þórður Harðarson yfirlæknir lyflækningadeildar Landspítalans:
Sérfræðiþjónusta utan spít-
ala þjóðhagslega hagkvæm
GREIÐSLUR frá Tryggingastofnun til sérfræðinga á ríkisspítölunum
fyrir vinnu utan spítalanna hafa vakið mikla athygli að undanförnu.
Þórður Harðarson, yfirlæknir Iyflækningadeildar Landspítalans, sagði
í samtali við Morgunblaðið að skýrsla Ríkisendurskoðunar um stjórn-
sýsluendurskoðun hjá ríkisspítölunum væri að mörgu leyti byggð á
misskilningi og fyrrnefndar greiðslur rangtúlkaðar sem og starfsemin
utan spitalanna. „í mínum huga er aðalspurningin ekki fyrst og fremst
sú hvaða laun þessir menn fá fyrir vinnuna, heldur hvort það sé þjóð-
hagslega hagkvæmara að koma henni fyrir á sjúkrahúsum. Ríkisendur-
skoðun hefði fyrst og fremst átt að spyrja sig þeirrar spurningar, en
ég tel að það sé þjóðhagslega hagkvæmt að þessi starfsemi fari fram
á grundvelli einkarekstrar."
Þórður sagði að fjölmargir læknar
hefðu engan rekstur og engar auka-
tekjur. Flestir hefðu hins vegar lítinn
einkarekstur og í rauninni væri alveg
á mörkunum að hann borgaði sig.
Hann gagnrýndi vinnubrögð Ríkis-
endurskoðunar í þessu máli og sagði
verkið ófræðilega unnið. „Það eru
teknir út nokkrir menn, ekki einu
sinni sagt hve margir, meðaltal
hæstu greiðslna reiknað út og síðan
dregnar ályktanir. Það er eins og
sagt væri að meðalhæð nokkurra
hæstu íslendinga væri tveir metrar
þannig að íslendingar væru mjög
hávaxin þjóð.“
Kostnaður úr böndum
Hann sagði að mikla uppbyggingu
þyrfti til ef sérfræðiþjónusta yrði
tekin inn á sjúkrahús. „Reynslan
sýnir að ríkinu veitist mjög erfitt að
standa í húsbyggingum án þess að
kostnaður fari úr böndunum. Heilsu-
gæslustöðvar kosta til dæmis iðulega
hátt á annað hundrað milljónir, en
aðstaða, sem hópar sérfræðinga hafa
komið upp til sérfræðivinnu í álíka
stóru húsnæði hefur kostað 25 til
70 milljónir. í ríkiskerfinu er alltaf
tilhneiging til að yfirmanna, en í
einkarekstrinum er það hagur eigan-
dans að komast af með fátt starfs-
fólk. Þannig að það að fiytja sér-
fræðiþjónustuna inn á spítalana
myndi hafa í för með sér gríðariegan
stofn- og rekstrarkostnað fyrir
ríkið.“
Rætt hefur verið um dýra þjón-
ustu hjá sérfræðingum, en Þórður
sagði hana ódýra og ódýrari en hann
þekkti til í nágrannalöndunum. Því
væri þjóðhagslega hagkvæmt að sér-
fræðingaþjónusta færi fram utan
spítalanna. Faglega séð skipti það
hins vegar ekki miklu máti, en flytt-
ist þessi þjónusta inn á spítalana
óttaðist hann að biðtími eftir sér-
fræðingum yrði margir mánuðir eins
og reynslan sýndi í Svíþjóð og sjúkl-
ingur sæi ávallt nýjan lækni í hvert
skipti, sem hann kæmi á göngudeild.
„Ef menn hafa ekki hag af því að
reka þjónustuna sem best verður hún
oft lakari eins og Austur-Evrópu-
þjóðir hafa uppgötvað."
Þórður benti á að sérfræðiþjónust-
an hefði að sumu leyti flæmst út af
spítulunum. Á Landspítalanum væri
t.d. ekki skurðstofurými fyrir minni
háttar aðgerðir eins og varðandi
sýnatökur, æðahnúta og þess háttar,
en einkaþjónustan hefði hlaupið und-
ir bagga þar sem spítalakerfið hefði
brugðist.
Eftirlit nauðsynlegt
Hann sagði ennfremur að einka-
reksturinn væri ekki yfir gagnrýni
hafinn. Hann nýttist alltof illa í sam-
bandi við kennslu og rannsóknir og
of lítið væri um það að kennarar í
læknadeild leyfðu nemendum sínum
að fylgjast með þessu starfi. Þetta
væri til vansa í þessum smærri að-
gerðum, sem erfítt væri fyrir lækna-
nema að kynnast nema með þessum
hætti.
Eins væri hugsanlegt að stofurnar
væru of opnar fyrir hveijum sem
óskaði að njóta þessarar þjónustu og
þar væri að einhveiju leyti rekin þjón-
usta sem heimilislæknar gætu vel
sinnt. Hins vegar sagðist hann ekki
vera viss um að heimilislæknaþjón-
ustan væri ódýrari, en ýmis óbein
vitneskja benti til þess að Islendingar
hefðu hagnast af þessari opnu sér-
fræðiþjónustu. „Við höfum lengst af
verið með lang hæstu tíðni krans-
æðaaðgerða allra Evrópuþjóða, sem
stafar ábyggilega að verulegu leyti
Þórður Harðarson yfirlæknir lyf-
lækningadeildar Landspítalans.
af því að íslenskir kransæðasjúkling-
ar hafa átt greiðan aðgang að sér-
fræðingum."
Miklar greiðslur til einstakra sér-
fræðinga hafa kallað fram spurning-
ar um misnotkun. Misnota sérfræð-
ingar aðstöðu sína?
„Spurningin kallar fyrst og fremst
á gott eftirlit af hálfu læknasamtak-
anna og það er mikill metnaður í
forystu læknasamtakanna að þessi
þjónusta sé vammlaus, en það má
alltaf gera betur.“
Ekki greitt fyrir alla vinnu
Þórður sagðist ekki vita dæmi
þess að sérfræðiþjónusta kæmi niður
á störfum manna á sjúkrahúsunum.
Tafla frá Ríkisendurskoðun gæfi til
kynna að vinnuálag lækna og hjúk-
runarfræðinga á íslensku sjúkrahús-
unum væri meira en á hinum Norð-
urlöndunum, en það væri í verka-
hring yfirlæknis að fylgjast með að
menn skiluðu verkefnum sínum.
Hann sagði að sérfræðingur í
100% starfi hefði leyfi til að vera á
stofu þrisvar í viku þijá tíma í senn.
Aðeins lítið brot sérfræðinga nýtti
sér þessa heimild og enginn á lyf-
lækningadeild Landspítalans, sem
hann veitir forstöðu, en þar starfa á
þriðja tug lækna. Enginn gæti tekið
að sér vinnu á stofu nema annað-
hvort utan reglulegs vinnutíma eða
í samráði við yfirmenn. Hins vegar
væri það ef til vill til bóta að fast-
setja í ráðningarsamning hvenær slík
vinna ætti að fara fram, því það
gæti vakið tortryggni ef maður, jafn-
vel í hlutastarfi, væri horfínn af
vinnustað snemma dags.
Hann vakti athygli á að vísinda-
framlag lækna væri mjög mikið á
ýmsum deildum og í nýjustu skýrslu
ríkisspítalanna fyrir árið 1989 væri
greint frá 45 fræðigreinum frá lyf-
lækningadeild Landspítalans, sem
væri 10% af spítalanum, og þær
hefðu verið 65 á síðasta ári. Læknar
stunduðu þessa vinnu á kvöldin og
um helgar því ekki væri næði til
þess á daginn og aldrei hefði verið
rukkað fyrir eftirvinnu fyrir slíkt.
Aukinn kostnaður vegna
stimpilklukku
Stimpilklukkum hefur verið komið
upp á sumum deildum ríkisspítala í
óþökk starfsmanna. Þórður sagði að
það væri kátbroslegt að sænskir
læknar hefðu barist fyrir stimpil-
klukkum á sínum spítölum, en ekki
fengið. „Eftir því sem ég veit best
tíðkast það hvergi á byggðu bóli að
fagstéttir eins og Iæknar séu látnir
nota stimpilklukku. Grundvallarlög-
málið í læknisstarfinu er alveg eins
og í starfi fréttamanns, ráðherra eða
alþingismanns. Það er spurningin um
hvort hann skilar verkefni sínu en
ekki nákvæmlega á hvaða tíma hann
gerir það. Sem yfirmaður deildar,
sem ber ábyrgð á ijárveitingu til
hennar, hef ég mestar áhyggjur af
því að stimpilklukkan mundi hafa í
för með sér aukinn kostnað vegna
þess að ég hef ekki trú á því að
menn haldi áfram að gefa vinnu sína
eins og þeir hafa gert ef slíkt kerfi
væri tekið upp. Það er eins mjög
algengt að læknar líti við kringum
kvöldmatarleytið til að huga að rann-
sóknarniðurstöðum og sjúklingum
sínum og aldrei hefur nokkrum
manni dottið í hug að skrá það, nema
viðkomandi sé á vakt. Læknum og
hjúkrunarfræðingum finnst þessi
stimpilklukkukrafa særandi, sér-
staklega þegar á það er litið að Ríkis-
endurskoðun segir að vinnuálag sé
meira hér en tíðkast í nágrannalönd-
unum.“
Hneykslaður á Rík-
isendurskoðun
Þórður sagðist vera hneykslaður á
Ríkisendurskoðun vegna þess að hún
virtist ekki taka með í reikninginn
að Landspítalinn er stofnun, þar sem
fer fram mjög þróttmikil rannsókna-
starfsemi og mjög umfangsmikil
kennsla. Hann sagði að í Bretlandi
þætti eðlilegt að kostnaður við
kennslusjúkrahús væri 20 til 25%
meiri en við venjulegan spítala, en
Ríkisendurskoðun gerði engan grein-
armun á.
Hann sagði margt fleira aðfinnslu-
vert í umræddri skýrslu. Stungið
væri upp á að þátttaka háskólans í
byggingaframkvæmdum yrði leyst
með því að fulltrúi Háskólans yrði
áheyrnarfulltrúi í stjórnarnefnd
ríkisspítalanna, en slík aðild væri
þegar fyrir hendi. Lagt væri til að
fimm daga’deildum á ríkisspítölum
yrði fjölgað. Þetta væri fagleg ábend-
ing en ekki ijárhagsleg og kæmi
fram á þeim tíma þegar menn væru
að sannfærast um að slíkar fímm
daga deildir hentuðu ekki einfaldlega
vegna þess að fimm daga sjúkdómar
væru fátíðir. Sá misskilningur kæmi
fram að hjúkrunarfræðingum hafí
flölgað stórlega þegar í raun væri
um að ræða breytingu á stöðu hjúkr-
unarnema í hjúkrunarfræðinga.
„Þetta eru dæmi af handahófí en
ýmislegt fleira mætti til nefna.“
Háskólaspítali
Þórður sagði að þegar horft væri
til sparnaðar væri affarasælast að
sameina að minnsta kosti tvo af
þremur spítölum á Reykjavíkursvæð-
inu. „Eins og ástandið er núna skipt-
ast þrjú sjúkrahús á að sinna bráða-
þjónustu í Reykjavík. Hún er dýr,
kallar á umfangsmikið vaktkerfi
lækna og annars heilbrigðisstarfs-
fólks á röntgendeildum og rann-
sóknadeildum og það væri vafalaust
heppilegra að slíkt bráðavaktkerfi
væri aðeins á tveimur stofnunum í
Reykjavík.
Svo held ég að það beri brýna
nauðsyn til þess að einhver spítal-
anna og þá væntanlega Landspítali
verði stórlega efldur sem háskóla-
spítali, sem raunveruleg miðstöð
kennslu og rannsókna í heilbrigðis-
fræðum og þá með meiri þátttöku
háskólans í stjórn Landspítalans."