Morgunblaðið - 19.06.1991, Síða 1

64 SIÐUR B
135. tbl. 79. árg.__________________________________MIÐVIKUDAGUR 19. JÚNÍ 1991________________________________Prentsmiðja Morgunblaðsins
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra eftir fund raðherra EB og EFTA:
EB fellur frá kröfu um
einhliða veiðiheimildir
Lúxemborg. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morg-unblaðsins.
„EVRÓPUBANDALAGIÐ hefur fallið frá kröfunum um einhliða
veiðiheimildir við Island fyrir aðgang að mörkuðum bandalagsins,“
sagði Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra í samtali við Morg-
unblaðið í nótt eftir að sameiginlegum fundi ráðherra Evrópubanda-
lagsins (EB) og Fríverslunarbandalags Evrópu (EFTA) lauk í Lúxem-
borg. Utanríkisráðherra sagði að þegar upp væri staðið væri hið
óvænta það að fundurinn hefði ekki farið út um þúfur en til hans
var boðað til að freista þess að höggva á hnútinn í viðræðum EB
og EFTA um Evrópska efnahagssvæðið (EES). „Endanlegt samkomu-
lag liggur ekki fyrir en það komu fram tillögur sem eru skilyrtar
og kalla á nánari útfærslu sérfræðinga,“ bætti utanríkisráðherra við.
Harðlínumeim vilja draga
úr völdum Sovétforseta
Talsmaður Gorbatsjovs segir almennar forsetakosningar á þessu ári nær útilokaðar
Af íslands hálfu sátu þeir Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkisráð-
herra og Þorsteinn Pálsson sjávar-
útvegsráðherra fundinn.-Jón Bald-
vin kvaðst í samtali við Morgun-
blaðið hafa ákveðið að sækja ekki
fund utanríkisráðherra aðildarríkja
Ráðstefnu um öryggi og samvinnu
í Evrópu (RÖSE/CSCE) sem hefst
í Berlín í dag, miðvikudag. Kvaðst
hann hafa í hyggju að halda þess
í stað heim til Islands í þeim til-
gangi að gera utanríkismálanefnd
Alþingis rækilega grein fyrir þeim
tillögum sem fyrir liggja.
Fundur ráðherra aðildarríkja
Evrópubandalagsins og EFTA,
snerist fyrst og fremst um kröfur
EB um veiðiheimildir í lögsögu
EFTA-ríkjanna gegn greiðari að-
gangi sjávarafurða að mörkuðum
þess. Þá var og tekist á um stofnun
sérstaks sjóðs á vegum EFTA-land-
anna sem ætlað er að jafna lífskjör
innan EB.
Fundur ráðherranna hófst um
miðjan dag og lauk honum skömmu
fyrir miðnætti. Fyrr um daginn
þótti ljóst að töluvert bæri í milli
en heimildarmenn töldu ástæðu til
að ætla að einhver árangur næðist
á lokuðum kvöldverðarfundi ráð-
herranna.
Talsmaður Evrópubandalagsins
(EB) lýsti því síðan yfir seint í
gærkvöldi að náðst hefði samkomu-
lag um lausn á deilu EB og EFTA
um sjávarafurðir innan Evrópska
efnahagssvæðisins (EES). Að sögn
talsmannsins er gert ráð fyrir því
að haldið verði áfram viðræðum
íslendinga og Evrópubandalagsins
innan ramma EES um hlut Islend-
inga í lausn þessari. „Haldið verður
áfram tvíhliða -og marghliða við-
ræðum Islendinga og Evrópubanda-
lagsins um þessi efni,“ sagði tals-
maðurinn. Hann kvað hugmyndir
Norðmanna um lausn á deilunni,
sem kynntar voru munnlega, gera
ráð fyrir að þau ríki EB sem hafa
veiðiheimildir við Svalbarða frá
Norðmönnum framselji þær Spán-
veijum og Portúgölum. Þar með
yrði afli þessara ríkja sameiginlega
við Svalbarða 7000 tonn. Jafnframt
væn ráð fyrir því gert að Spánveij-
ar og Portúgalir héldu óbreyttu
hlutfalli, stækkuðu fískistofnar
þessir. Að sögn talsmannsins mælir
lausnin einnig svo fyrir um að Norð-
menn láti þeim þjóðum EB sem
leggja fram veiðiheimidir sínar til
Spánar og Portúgals samsvarandi
veiðiheimildir í Norðursjó.
Samkvæmt heimildum innan
sendinefndar Spánar hjá EB ganga
tillögur EFTA um framlög í þróun-
arsjóð allt of skammt. EFTA-ríkin
munu hafa boðið að greiða sem
svaraði einum_ milljarði ECU (um
75 milljörðum ÍSK) í þróunarsjóðinn
á fimm árum og að sjóðurinn lán-
aði síðan til uppbyggingarstarfsemi
á Spáni, Grikklandi, Irlandi og í
Portúgal. EFTA-ríkin myndu skuld-
binda sig til að greiða niður hluta
af vöxtum í tíu ár eftir að sjóðurinn
hætti útlánum. Hugmyndir Evrópu-
bandalagsins hafa hins vegar geng-
ið út á að framlag EFTA ríkjanna
verði 1,4 milljarðar ECU auk þess
sem stór hluti framlaga úr sjóðnum
yrðu styrkir.
HARÐLÍNUMENN í Æðsta ráð-
inu, þingi Sovétríkjanna, veitt-
ust í gær harkalega að Mikhail
Gorbatsjov, forseta ríkisins, og
sökuðu hann um óstjórn í efna-
hagsmálum og kröfðust þess að
dregið yrði úr völdum hans. Það
var Valentín Pavlov forsætis-
ráðherra sem gaf tóninn með
ræðu í Æðsta ráðinu á mánu-
dag. Þá krafðist hann aukinna
valda til þess að geta tekist á
við efnhagsvandann í landinu.
Pavlov dró upp dökka mynd af
ástandinu í efnahagsmálum og upp-
lýsti að herferð Gorbatsjovs frá
árinu 1985 gegn áfengisneyslu
hefði kostað þjóðarbúið stórfé.
Pavlov gerði ennfremur lítið úr
efnahagsáætlun Grígoríjs Javl-
inskíjs hagfræðings sem nú er til
umfjöllunar hjá stjórnvöldum í
Moskvu og Washington. Javlinskij
naut aðstoðar hagfræðinga við
Harvard-háskóla við gerð áætlunar-
innar. Sagðist Pavlov þekkja
nokkra slíka og þeir hefðu litla
hugmynd um aðstæður í Sovétríkj-
unum og gætu því ekki orðið þar-
lendum að liði. Þingmaðurinn
Vladímir Valov tók undir orð
Pavlovs í umræðum í gær og sagði:
„Við ættum að firra forsetann þeim
völdum sem hann notar ekki.“ Aðr-
ir þingmenn kröfðust þess að full-
trúaþing Sovétríkjanna yrði kallað
saman til að Gorbatsjov gæti staðið
því reikningsskil gjörða sinna.
Karen Karagesjan, einn af blaða-
fulltrúum Gorbatsjovs, sagði í sam-
tali við Morgunblaðið í gær að
áætlun Javlinskíjs hefði hlotið já-
kvæða umfjöllun á fundi undirbún-
Jeltsín í
Washington
Borís Jeltsín, nýkjörinn forseti
Rússlands, (t.h.) kom í gærkvöldi í
heimsókn til Bandaríkjanna og tók
Bob Dole, leiðtogi repúblikana í öld-
ungadeild Bandaríkjaþings, á móti
honum á Andrews-herflugvellinum
við Washington D.C. í dag mun
Jeltsín eiga viðræður við bandaríska
þingleiðtoga og á morgun við Ge-
orge Bush Bandaríkjaforseta.
ingsnefndar fyrir gerð sambands-
sáttmála Sovétríkjanna á mánudag
en bæði Gorbatsjov og Borís Jeltsín
forseti Sovétríkjanna tóku þátt í
honum. „Þetta er 100 blaðsíðna
skjal og ekki er hægt að meta það
fyllilega fyrr en eftir ítarlega rann-
sókn,“ sagði Karagesjan og minnti
á að Pavlov hefði heldur ekki haft
tíma til að fara yfir plaggið. „Pavlov
er ekki sá fyrsti sem gagnrýnir
hugmyndir Javlinskíjs og hann
verður ekki sá síðasti en umræður
af þessu tagi eru hluti af eðlilegri
þróun slíkra kenninga.“
Fulltrúar níu Sovétlýðvelda af
fimmtán sátu fund undirbúnings-
nefndarinnar sem fjallaði um drög
að sambandssáttmála og var eink-
um ágreiningur um tilhögun skatt-
lagningar. Að sögn Karagesjans er
hugsanlegt að sambandssáttmálinn
verði undirritaður í næsta mánuði
ef umræðurnar á þingum lýðveld-
anna ganga vel. Ekki er þó ljóst
hvernig greiða á úr deilunni um
skattamálin.
Mengun umfram
hættumörk í Aþenu
Aþenu. Reuter.
AÞENUBÚAR voru hvattir til
þess í gær að dveljast sein mest
innandyra vegna mikillar loft-
mengunar.
í yfirlýsingu frá gríska umhverf-
ismálaráðuneytinu sagði, að meng-
un mældist talsvert yfir hættu-
mörkum í höfuðborginni Aþenu og
hyggilegast væri því að halda sig
innandyra. Bílstjórar voru hvattir
til þess að aka ekki inn í miðborg-
ina. Samkvæmt upplýsingum heil-
brigðisyfirvalda hafa 80 manns ver-
ið lagðir á sjúkrahús síðustu daga
vegna hjartabilana og öndunar-
örðugleika.
Sumarið 1987 dóu rúmlega 800
manns í Aþenu vegna hitabylgju
og mengunar þar í borg.