Morgunblaðið - 28.04.1992, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. APRÍL 1992
Víðtækustu verkföll
í Þýskalandi í 18 ár
Frankfurt. Reuter.
TUGIR þúsunda opinberra starfsmanna í Þýskalandi fóru í verkfall í
gær, það fyrsta í 18 ár, og olli það strax miklum vandræðum í sam-
göngu-, póst- og sorphirðunarmálum. Búist er við, að verkamenn í
málmiðnaði grípi til skæruverkfalla í vikunni og ógla er einnig í öðrum
atvinnugreinum. Ottast margir, að í uppsiglingu séu mestu vinnudeilur
í Þýskalandi frá lokum síðari heimsstyrjaldar.
Verkföllin nú taka til samgangna
innan bæja og borga, lestarferða,
póst- og sorphirðunarmála en auk
þess voru stjórnarskrifstofur víða
lokaðar og miklar truflanir á flutn-
ingum með fljótaprömmum. Komust
hundruð þúsunda manna ekki til
vinnu á réttum tíma af þessum sök-
um og þeir, sem fóru á bílnum sín-
um, lentu víða í umferðarhnútum.
Verkföll opinberra starfsmanna
geta náð til um tveggja milljóna
manna þegar þau breiðást út og
málmiðnaðarmenn og verkamenn í
vélaiðnaði, fjórar milljónir manna,
hafa hótað verkföllum verði ekki
orðið við kröfu þeirra um 9,5% kaup-
hækkun. Þá hafa prentarar, sem
fara fram á 11% launahækkun, hótað
verkföllum snemma í maí og fari
samningaviðræður við byggingar-
verkamenn út um þúfur kemur til
verkfalls hjá þeim í lok maímánaðar.
Lítil hreyfing virðist vera í samn-
ingaátt og Helmut Kohl, kanslari
Þýskalands, sagði í gær, að hvorki
airíkisstjórnin né einstakar fylkis-
stjórnir gætu boðið betur en gert
hefur verið. Kjarasamningarnir
sigldu í strand fyrr í mánuðinum
þegar ríkisstjórnin hafnaði mála-
miðlunartillögu um 5,4% kauphækk-
un og kvaðst ekki geta farið hærra
en í 4,8%. Verkalýðsfélögin kváðust
aftur á móti geta sætt sig við miðlun-
artillöguna en leggja nú aftur áherslu
á upphaflegu kröfurnar. Ekki er tal-
ið útilokað, að lausnin á deilunum
geti falist í sérstökum láglaunabót-
um.
Eignatjón í snörpum
skjálfta í Kaliforníu
Ferndale 1 Kaiiforniu. Reuter.
SNARPUR landskjálfti gekk yfir norðurhluta Kaliforníu á laugardag
og olli Ijóni sem metið er á tæpar 50 milljónir dala, 3 milljarða ISK,
auk þess sem 94 manns slösuðust.
Skjálftinn mældist 6,9 stig á
Richters-kvarða og honum fylgdu
tveir snarpir eftirskjálftar, 6 og 6,6
stig. í öðrum þeirra kviknaði eldur
sem eyðilagði stóra verslanamið-
stöð.
Yfirvöld áætla að tjón einstakl-
inga og fyrirtækja hafi verið um
27,5 milljónir dala en ríkisins um
20 milljónir, aðallega vegna
skemmda á vegum og brúm.
94 voru fluttir á sjúkrahús vegna
vegna meiðsla, þar af tugir af völd-
um eftirskjálftanna. Vart varð við
þúsundir smáskjálfta á mælum og
búist er við að eftirskjálftarnir haldi
áfram vikum saman. Skjálftarnir
ollu miklum ótta á meðal íbúanna,
enda hafa skjálftafræðingar varað
við því að hvenær sem er megi
búast við gífurlegum skjálfta á
svæðinu, upp á 7,5 stig.
Reuter
100.000 Rúmenar fagna heimkomu Mikjáls
Mikjáll, fyrrverandi Rúmeníukonungur, kom til heimalands síns um helgina og er þetta fyrsta heimsókn
hans þangað frá því rúmenskir kommúnistar sendu hann í útlegð og sviptu hann krúnunni árið 1947.
Rúmlega 100.000 manns fögnuðu honum í miðborg Búkarest með ákalli um að hann yrði aftur konungur
landsins og kröfum um afsögn Ions Iliescus forseta, sem er fyrrverandi kommúnisti. Mikjáll kvaðst vilja
flytjast til Rúmeníu _en sagði að stjórnmálaástandið í landinu þyrfti að breytast áður en hann gæti gerst
konungur að nýju. Á myndinni veifar Mikjáll til fólksins eftir páskamessu í grísk-kaþólsku rétttrúnaðar-
kirkjunni í Búkarest.
Anatolíj Karpov baö um frest
Linares. Reuter.
ANATOLÍJ Karpov, fyrrum
heimsmeistari í skák, frestaði í
gær 10. og síðustu skákinni í
einvíginu við Nigel Short frá
Bretlandi.
Nægir Short jafntefli til að
vinna og keppa til úrslita um
réttinn til að skora á Garríj
Kasparov heimsmeistara.
Short og Karpov þreyta síðustu
skákina í dag og vinni Karpov
með svörtu mönnunum verða
tefldar tvær aukaskákir.
í gær vann Jan Timman frá
Hollandi Rússann Artúr Júsúpov
í 30 leikjum og einvígi þeirra 6-4.
Teflir hann í janúar á næsta ári
við sigurvegarann í einvígi Shorts
og Karpovs um réttinn til að reyna
sig við Kasparov í Los Angeles í
ágúst á næsta ári.
Þýskaland:
Genscher boðcir afsögn eftir
18 ár sem utanríkisráðherra
Bonn, Lundunum. Reuter.
HANS-Dietrich Genscher, utanríkisráðherra Þýskalands, til-
kynnti í gær að hann hygðist segja af sér í maí. Þá hefur hann
gegnt embættinu i átján ár, lengur en nokkur annar núverandi
utanríkisráðherra í heiminum. Genscher er einn af máttarstólpun-
um í stjórn Helmuts Kohls kanslara og nýtur mikilla vinsælda á
meðal Þjóðverja.
Genscher hefur átt við hjarta-
sjúkdóm að stríða en minntist
ekki á heilsuna er hann fjallaði
um ástæður afsagnarinnar. „Ég
hef lengi haft í hyggju að segja
af mér embætti utanríkisráðherra
þegar ég hef gengt því í átján
ár,“ sagði hann. Hann varð utan-
ríkisráðherra í stjóm Helmuts
Schmidts 17. maí 1974. Áður
hafði hann verið innanríkisráð-
herra í fimm ár.
Sagður hafa tapað áttum
Genscher sagði að stefna þýsku
stjórnarinnar í utanríkismálum
væri nú orðin fullmótuð. Hann
hefur þó sætt vaxandi gagnrýni
fyrir störf sín síðustu misseri og
unnið fáa sigra frá sameiningu
þýsku ríkjanna í október 1990.
Margir telja að hann hafi átt mik-
inn þátt í því að bæta samskipti
austurs og vesturs en hann hafi
hins vegar tapað áttum þegar
kalda stríðinu lauk. „Genscher
fékk heiminn til að snúast í ára-
raðir, síðan hljóp heimurinn næst-
um yfír hann og síðan frá honum.
Ráðherrann vildi ekki sjá þetta
og langflestir kusu að þegja um
það við hann,“ sagði til að mynda
í grein sem Bild am Sonntag birti
í tilefni af 65 ára afmæli hans
nýlega.
Utanríkisráðherrann kvaðst
fyrst hafa íhugað afsögn í ársbyij-
un í fyrra 'er vonir hans um frið
í heiminum eftir endalok kalda
stríðsins brustu. Fast var lagt að
þýsku stjórninni að leggja banda-
mönnum í stríðinu fyrir botni
Persaflóa lið og knúið hefur verið
á hana um að taka þátt í friðar-
gæslu erlendis, svo sem í Júgó-
slavlu.
Genscher kvaðst hafa tjáð Kohl
í ársbyijun að hann hygðist segja
af sér í maí og rætt málið við
hann um páskana. Hann minntist
hins vegar ekki á kanslarann í
tilkynningu sinni um afsögnina
og þakkaði honum ekki fyrir sam-
starf þeirra sem hófst í október
1982. Hann vék að vaxandi van-
trú almennings á stóru flokkana
í Þýskalandi og kvaðst hafa
áhyggjur af stöðu lýðræðisins í
landinu og því hvemig „menn sem
gegna æðstu embættum ríkisins"
litu á lýðræðið. Róttækir hægri-
menn juku mjög fylgi sitt í tveim-
ur fylkjakosningum í síðasta mán-
uði með því að nýta sér óánægju
almennings með það hversu illa
stjórninni í Bonn hefur tekist að
koma böndum á kostnaðinn vegna
sameiningar þýsku ríkjanna og
draga úr straumi innflytjenda til
landsins.
Reuter
Genscher ásamt Rúslan Khasbúlatov, forseta rússneska þingsins,
en þeir eiga með sér formlega fund í dag. Genscher hefur verið
ráðherra í 23 ár, þar af í 18 ár utanríkisráðherra.
gleymdist með árunum og hann
naut vaxandi virðingar heima fyr-
ir og erlendis en hámarki náði
embættisframi hans við samein-
ingu Þýskalands, sem gerði hann
að vinsælasta stjórnmálamanni
Iandsins.
Hver tekur við?
Óvíst er hver tekur við utanrík-
isráðherraembættinu. Þýskir
embættismenn töldu að Klaus
Kinkel dómsmálaráðherra og
Irmgard Schwáter byggingamála-
ráðherra væru líklegustu eftir-
menn Genschers. Þau eru bæði
Genscher er í flokki fijálsra
demókrata og var sakaður um að
vera slægur tækifærissinni þegar
hann sleit stjórnarsamstarfinu
með Jafnaðarmannaflokki
Schmidts og myndaði stjórn með
Kohl árið 1982. Embættismenn
annarra aðildarríkja Atlantshafs-
bandalagsins töluðu með van-
þókknun um „Genscherisma", en
svo kölluðu þeir þrotlausar til-
raunir hans til að viðhalda slökun-
arstefnunni í samskiptum austurs
og vesturs og koma í veg fyrir
að bandalagið endurnýjaði kjarn-
orkuvopnabúr sín. Margt af þessu
fijálsir demókratar. Volker Rúhe,
nýskipaður vamarmálaráðherra,
hefur ekki farið leynt með að
hann sækist eftir að taka við af
Genscher, sem hann segir hafa
„setið of lengi á sófanum“. Rúhe
er hins vegar í flokki Kohls, Kristi-
legum demókrötum, og embættis-
mennirnir í Bonn sögðu að Kohl
vildi að Frjálsir demókratar héldu
embættinu. Ef Kristilegir demó-
kratar fengju það þyrfti að öllum
líkindum að stokka upp í stjórn-
inni.
Ráðherrann ætlar ekki að gefa
stjórnmálin upp á bátinn því hann
tjáði samstarfsmönnum sínum að
hann hygðist ekki láta af þing-
mennsku.
Starfsbræður í Evrópu sjá
eftir honum
Utanríkisráðherrar Evrópu-
ríkja fóru lofsamlegum orðum um
Genscher í gær og sögðu að það
yrði mikil eftirsjá eftir honum.
Joao de Deus Pinheiro, utanríkis-
ráðherra Portúgals, sagði að
Genscher væri „ef til vill niesta
táknið um hina nýju Evrópu“.
Starfsbróðir hans í Bretlandi,
Douglas Hurd, sagði að Genscher
„væri framúrskarandi Evrópuleið-
togi og einn þeirra sem stuðluðu
að endalokum kalda stríðsins“.
Helmut Kohl sagði að afsögn
Genscher myndi ekki veikja
stjórnina. „Ég tel að maður sem
hefur verið ráðherra í 23 ár og
hélt nýlega upp á 65 ára afmæli
sitt hafí fullan rétt til þess að
segja að nú sé kominn tími til að
hætta,“ sagði kanslarinn.
Genscher er ekki eini ráðherr-
ann í þýsku stjórninni sem hyggst
segja af sér því að sögn embættis-
manna í Bonn ætlar Gerda Hass-
elfeldt heilbrigðisráðherra einnig
að láta af embætti. Hún er í
Kristilega sósíalsambandinu,
systurflokki Kristilegra demó-
krata í Bæjaralandi, og þykir hafa
staðið sig illa í embættinu.