Morgunblaðið - 09.03.1993, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. MARZ 1993
37
hjálpa til við vinnu. Ég man eftir
því þegar ég var sex ára var verið
að byggja hús í Stífludal og pabbi
hafði vinnu við að flytja bygginga-
efni þangað síðasta spölinn á hest-
vögnum því bílarnir komust ekki
alla leið og var hann með fjóra eða
fimm hestvagna í þessum flutning-
um, þá var ég látinn hjálpa til.“
Árið 1971 lét Jón af formennsku í
félaginu en átti áfram sæti í trúnað-
armannaráði þess. í samningunum
1974 varð uppi óeining í stjórn og
og trúnaðarmannaráði um leiðir i
samningamálum sem leiddi til þess
að formaður félagsins sagði af sér.
Var þá kosinn sérstök saminganefnd
og var Jón valinn til formennsku í
henni, eftir að fyrsti formaður nefnd-
arinnar sagði sig úr henni. í hönd
fór sex vikna verkfall og fipaðist
Jóni aldrei stjórnin. Það var dýrmæt-
ur skóli að starfa með þeim Jóni og
Stefáni Ögmundssyni í þessari hörðu
deilu, sem félagið kom með fullri
reisn út úr þrátt fyrir nokkur innri
átök í upphafi. Við svona kringum-
stæður reynir á stéttvísi og þolgæði
og því hefðum við vart getað haft
betri foringja en Jón í þessum átök-
um. Í kjölfar þessarar deilu var svo
Jón aftur kosinn formaður félagsins,
en hann gaf þá bara kost á sér tií
setu í eitt ár.
Atvikin höguðu því þannig að árið
1980 fengum við hjónin leigt á háa-
loftinu á Hverfisgötu 21, en Jón bjó
þá þar fyrir. Konunni minni, Kicki,
sem þá var nýkomin til íslands leist
ekki meir en svo á að hefja búskap
með mér í nánast sömu íbúð og
ókunnugur maður. Við höfðum þó
ekki búið lengi í sambýli við Jón að
þau urðu perluvinir og mat hún hann
afar mikils. Oft spurði hann hafa
frétta af Kvennalistanum, ekki
minnst eftir að Kicki varð starfskona
Veru. Jón fylgdist af áhuga með
þessu starfí og bar virðingu fýrir
dugnaði og starfi kvennalista-
kvenna, þó ekki væri hann alltaf
sammála þeim leiðum sem þær vildu
fara í pólitíkinni. Meðan við bjuggum
á loftinu eignuðumst við tvo stráka
sem auðvitað létu nokkuð fyrir sér
fara þegar sá gállinn var á þeim,
ekki lét Jón það trufla sig og reynd-
ist piltunum hinn besti. Eitt sinn
þegar Jón kom heim var sá eldri
búinn að krafsa á hurðina inn til
herbergja Jóns án þess að við hefð-
um orðið þess vör. Jón spurði þá
með bros á vör hvor listamannanna
hefði verið svo hugulsamur að mynd-
skreyta hurðina og svo var lista-
mönnunum ungu boðið upp á súkku-
laði. Þann tíma og reyndar mun
lengri sem við bjuggum á loftinu
störfuðum við Jón jafnframt saman
á jarðhæð hússins. Hann sem for-
stöðumaður Lífeyrissjóðs bókagerð-
armanna og ég sem formaður Félags
bókagerðarmanna, það má því segja
að samstarf okkar og samskipti hafí
verið allmikil. Þó við værum ekki
alltaf sammála um leiðir í félagsmál-
unum bar aldrei skugga á vináttu
okkar. Þegar ég hugsa um þessa
tíma eftir á er mér ljóst hvílíkt lán
það var fyrir mig sem formann okk-
ar þá nýstofnaðs félags að geta
hvernig sem á stóð farið í smiðju til
jafngóðs og hollráðs manns og Jóns.
Þegar við hjónin fluttum af Hverfís-
götunni var það ekki sársaukalaust,
en börnin þurftu á betri útivistarað-
stöðu að halda en Hverfísgatan bauð
upp á. Jón sótti okkur heim á nýja
staðinn til að óska okkur til ham-
ingju og „blómin" sem hann hafði
með sér var heilt tré úr Miðdal. Ein
fögur ösp sem við gróðursettum við
innganginn og gáfum nafnið Evel-
ina.
Það kom oft í hlut okkar Jóns að
fylgja látnum félögum til grafar,
sem fulltrúar samtaka okkar. Það
fór ekki hjá því að „eilífðarmálin"
bæri á góma og við ræddum ræður
prestanna og mikið fór mærð þeirra
á stundum í taugarnar á Jóni.
Félagi Jón, það verður bara að
hafa það þó það fari ugglaust í taug-
arnar á þér; hér þar sem ég sit fjarri
heimaslóð og set orð á blað af því
þú ert dáinn vil ég að þú vitir að
þegar ég kveð þig er ég að kveðja
einhvern þann mætasta og besta
mann sem ég hef kynnst. Ég er
þakklátur „forsjóninni" fyrir að ég
fór að ráðum mömmu minnar og
lærði setningu og eignaðist jafn-
framt þig að félaga og vini.
Aðstandendum og vinum Jóns
sendum við fjölskyldan alúðarkveðj-
ur.
Skrifað í Svíþjóð,
Magnús Einar Sigurðsson
prentari.
Jón Ágústsson er dáinn. Við sem
vorum samstarfsmenn hans síðustu
árin vorum harmi slegnir þegar við
fréttum lát hans síðasta mánudag,
jafnvel þó við vissum að hann átti
ekki langt eftir í þeirri hetjulegu
baráttu sem hann háði við sér sterk-
ari öfl síðustu mánuðina.
Jón var nefnilega einn af þessum
mönnum sem maður getur helst
ekki hugsað sér að vera án og vildi
helst umgangast alla ævi. Við Jón
vorum nokkuð nánir samstarfsmenn
síðustu 10 starfsár hans eða svo.
Hann vann hjá lífeyrissjóðnum og
ég hjá félaginu og það var innan-
gengt á milli okkar. Oft þurftum við
að leita til hvors annars og fá upplýs-
ingar um hitt og þetta. Ég hafði
félagaskrána, en hann hafði líka
miklar upplýsingar um fólk svo þetta
var gagnkvæmt.
Ég kynntist Jóni fyrst fyrir alvöru
árið 1965. Þá var hann varaformað-
ur Hins íslenska prentarafélags.
Bókagerðarmenn höfðu þá haft sam-
flot í samningum síðan 1963. Þetta
voru óróatímar. Það var nóg að gera.
Ekkert atvinnuleysi þekktist og þau
voru löngu orðin landsfræg verkföll-
in um laugardagana. Atvinnurek-
endur voru orðnir þreyttir á þeim. í
samflotinu 1965 gerðum við góða
samninga eftir næturlangan fund
vestur í Mjóstræti. (í húsi FÍP.) Ein-
hvern tímann um nóttina kemur til-
boð frá atvinnurekendum (Baldur
Eyþórsson var formaður þeirra) um
samning, um laugardagana sem eft-
ir voru, til tíu ára. Þetta var rætt
fram og aftur og flestum þótti þetta
alltof langur tími og var tilboðinu
hafnað. I samninganefndinni voru
bara þrír frá hveiju félagi og var
Jón ekki í samninganefnd HÍP.
Stuttu seinna eftir þessa samninga
hitti ég Jón á gangi og honum var
mikið niðri fyrir og spyr hvort það
sé rétt sem hann hafí heyrt að við
höfum fengið þetta tilboð um laug-
ardagana. Ég segi það vera og
hvernig þetta hafi borið að.
Árið eftir verður Jón formaður
HÍP og nú gerðist það ótrúlega. Það
var aftur komið að samingum og
að þessu sinni voru samningafundir
í Alþingishúsinu og stjórnaði þeim
sáttasemjari Torfí Hjartarson. Við
vorum náttúrlega tilbúnir með fullt
af kröfum og sitt úr hverri áttinni,
fjögur bókagerðarmannafélög og
ekki allir samstiga. Ég get sagt með
sanni að ég var ekki að hgusa um
laugardagana á þessari stundu.
Lagði meiri áherslu á kaupið. Þetta
var ekki langur fundur hjá Torfa og
hann boðar okkur inn til sín og boð-
skapurinn var sá, að nú bjóði at-
vinnurekendur alla laugardagana
sem eftir voru og skyldi gerður
samningur um það til sex ára. Kaup-
ið átti ekkert að hækka. Þetta var
það sem við gátum fengið og ekkert
annað. Ég sá það einhvern veginn
á Jóni að hann undi vel við þetta.
Endirinn varð sá að prentarar og
bókbindarar samþykktu þennan
samning og átti hann að renna úr
í árslok 1970. Framhaldið þekkja
allir. Verkalýðshreyfíngin samdi um
40 stunda vinnuviku unna á 5 dögum
eftir nokkurt þóf í lok ársins 1970
og kom það til framkvæmda 1. jan-
úar 1971.
Ég hef oft verið að hugsa um
hvort það hafí ekki verið kveikjan
að þessu öllu saman, þegar prentar-
ar keyput orlofsjörð sína í Miðdal
1940 og þeir voru búnir að koma
sér upp fyrstu bústöðunum svona í
lok stríðsins eða þar um bil, að þá
bytjar upp úr því þörfin fyrir að
komast austur að Laugarvatni í lok
vinnuvikunnar og baráttan fyrir
laugardögunum hefst. Það voru hálf-
ir laugardagarnir í júní, júlí og ág-
úst fyrst og svo komu hinir á efir
svona smátt og smátt. Jón var einn
af þessum Laugdælingum sem undu
hag sínum best í sveitasælunni fyrir
austan og þangað fór hann oft og
einatt um helgar á meðan hann hafði
þrek til og síðasta sumar dvaldi
hann þar um nokkurn tíma.
Það er margt sem ég gæti talið
fram um ágæti okkar góða vinar,
Jóns Ágústssonar, en ég held að ég
verði að þakka honum sérstaklega
fyrir hönd okkar hinna sem eftir lif-
um hans þátt í því að stytta vinnu-
vikuna og að allir landsmenn njóta
þess nú að geta verið í fríi með fjöl-
skyldunni í tvo daga í viku í stað
eins áður.
Ég átti síðan langt og gott sam-
starf við Jón í sambandi við Lífeyr-
issjóð bókbindara, en hann var
starfsmaður hans eftir að Jón Brynj-
ólfsson lést 1976. Ég var þá formað-
ur bókbindarafélagsins og hafði
milligöngu um ráðningu Jóns og að
lífeyrissjóðir prentara og bókbindara
voru reknir undir sama þaki undir
stjórn Jóns eftir það og sameinuðust
síðan um leið og félögin 1980.
Traustari mann var ekki hægt að
hugsa sér í þessu starfí og það viss-
um við félagar hans.
Ég og kona mín Ragnheiður vilj-
um þakka Jóni samfylgdina öll þessi
ár. Hann var góður maður og gaf
okkur mikið. Aðstandendum Jóns
sendum við hugheilar samúðar-
kveðjur.
Svanur Jóhannesson.
Félagi Jón Ágúst andaðist á Borg-
arspítalanum 1. mars eftir erfið veik-
indi.
Jón hóf nám í Prentstofu JHG
hinn 1. júní 1938. Atvikin höguðu
því svo að hann var í fjórða fyrirtæk-
inu, Alþýðuprentsmiðjunni, þegar
hann lauk náminu 1. desember 1942.
Hjá Alþýðuprentsmiðjunni starfaði
hann áfram að námi loknu, allt þar
til í apríl 1954, er hann réðst sem
vélsetjari í Prentsmiðjunni Odda og
vann þar í nærfellt tvo áratugi. Það
var síðan í febrúar 1974 að Jón var
ráðinn sem starfsmaður Lífeyris-
sjóðs bókagerðarmanna og vann þar
í 15 ár eða til vors 1989. Það var
samtökum okkar mikill fengur að
hafa slíkan félaga innan okkar raða.
Hversu vel Jón var metinn sýna
m.a. þau fjölmörgu störf, er hann
var valinn til á vettvangi Hins ís-
lenzka prentarafélags og Félags
bókagerðarmanna. Hann sat í fast-
eignanefnd Hins íslenzka prentara-
félags 1944-64, formaður nefndar-
innar frá 1958-64. í skemmtinefnd
1949-51. í orlofsheimilisnefnd frá
upphafí árs 1955, formaður nefnd-
arinnar frá 1958-64 og aftur frá
1970. Fyrsti meðstjórnandi Hins ís-
lenzka prentarafélags 1956-64.
Varaformaður 1965-66, formaður
Hins íslenzka prentarafélags
1966-71 og aftur 1974-1975. í
trúnaðarmannaráði frá 1969-1980.
í bókasafnsnefnd frá 1971. Heiðurs-
félagi HÍP 4. apríl 1972. Var einn
af stofnendum prentnemafélagsins í
Reykjavík 1941 og varaformaður í
fyrstu stjóm þess. Heiðurfélagi
Prentnemafélagsins 14. desember
1965. Sem betur fór gaf Jón kost á
sér til setur í trúnaðarráði Félags
bókagerðamanna frá stofnun þess
og sat þar allt til ársins 1985. Það
er engum blöðum um það að fletta,
að það var Félagi bókagerðarmanna
sérstakt lán að hafa mann með því-
líka reynslu og þekkingu í mikilvæg-
um störfum fyrir félagið. Frá því
fyrst var farið að ræða möguleika á
sameiningu hinna þriggja félaga
bókagerðarmanna, Bókbindarafé-
lags Islands, Grafíska sveinafélags-
ins og Hins íslenzka prentarafélags,
varð Jón strax sérstakur hvatamað-
ur þess að svo mætti verða og lagði
sig mjög fram um að fá farsæla
lausn í því máli. Það var öllum ljóst,
er um sameiningarmálin fjölluðu, að
mjög viðkvæmt yrði að gefa eftir
nafn Hins íslenzka prentarafélags,
elsta stéttarfélags landsins, en segja
má að það hafí ekkert velkst fyrir
Jóni. Hann gerði sér auðvitað grein
fyrir því, að þótt nafn okkar sam-
taka breyttist hefði það eitt og sér
ekkert að segja varðandi samfellda
sögu prentiðnaðarfólks og að sjálf-
sögðu myndum við teija okkar sögu
frá formlegum stofndegi elsta fé-
lagsins. Hjá honum réð sem fyrr það
álit að sameinuð verðum við sterk-
ari og náum frekari árangri í bar-
áttu okkar fyrir bættum hag verka-
fólks.
Eftir að Jón lét af störfum fyrir
Lífeyrissjóðinn mætti hann sem fyrr
á alla félagsfundi í Félagi bókagerð-
armanna. Þar lagði hann ævinlega
öllum þeim málum lið, sem hann
taldi félagsheildinni fyrir bestu. Síð-
asti fundur, sem Jón sat með okkur,
var félagsfundur 14. október sl. þar
sem aðalmálið var: Á Félag bóka-
gerðarmanna að sækja um aðild að
ASÍ eða á það að standa utan þess?
Þar hélt þessi glöggi hugsjónamaður
góða brýningarræðu og sagði m.a.:
„Ég kom á þennan fund til að hlýða
á rök fyrir því að óska ekki aðildar
að ASÍ sem og rök fyrir því að óska
aðildar að ASI. í þau tvö skipti sem
hjá FBM hefur farið fram atkvæða-
greiðsla um aðildarumsókn að ASÍ
hef ég að sjálfsögðu greitt atkvæði
með því og mun gera það við kom-
andi atkvæðagreiðslu, vegna þess
að ég tel að það sé nauðsynlegt fyr-
ir verkalýðsfélag, hvað sem það heit-
ir og hversu fjölmennt sem það er,
að það skipi sér í raðir heildarsam-
takanna. Ég skora á fundarmenn
sem hér eru að beita sér fyrir sam-
þykkt aðildar á sínum vinnustöð-
um.“ Ekki varð Jóni, frekar en mörg-
um öðrum félögum, að þessari ósk.
Mér fannst það lýsa Jóni ákaflega

vel hvernig hann brást við veikindum
sínum. Hinar gömlu og fullgildu
hugsjónir jafnaðar og réttsýni í ís-
lensku samfélagi voru honum efst í
huga til hinstu stundar sem og nauð-
syn þess að verkalýðshreyfíngin
mætti í órofa samstöðu við kjör sem
engan veginn dygðu til. Með öllum
tiltækum ráðum yrði að koma mál-
um svo fyrir að verkafólk hefði
trygga afkomu, bæði efnahags- og
félagslega, annað væri engan veginn
sæmandi í íslensku samfélagi. í
mörg ár átti Jón heimili sitt hér á
Hverfísgötu 21. Það var ekki fyrr
en veikindi hans voru orðin svo al-
varleg að hann átti orðið erfítt með
stigana upp í risið og yfír höfuð að
annast sig sjálfur að hann fluttist
árið 1991 til dóttur sinnar, tengda-
sonar og bamabarna í Langagerðið.
Margoft kom Jón við hér á skrif-
stofu Félags bókagerðarmanna eftir
að hann flutti. Þá var jafnan setið
yfír kaffibolla og rætt um verkalýðs-
málin, misréttið og pólitíkina og
töluðu menn ævinlega hreint út og
sögðu sína meiningu umbúðalaust.
Auðvitað vom skiptar skoðanir um
ýmis mál og það var allt í lagi og
þannig átti það að vera.
Ég tel á engan hallað þó fullyrt
sé að Jón Ágústsson hafi verið einn
okkar allar mikilsvirtasti og hæfasti
forystumaður. Öll hans störf fyrir
Hið íslenzka prentarafélag og Félag
bókagerðarmanna vann hann af alúð
og samviskusemi með hagsmuni
heildarinnar að leiðarljósi.
Fyrir öll hin ágætu störf er Jón
vann fyrir samtök bókagerðarmanna
og þar með um leið íslenska verka-
lýðshreyfingu þökkum við nú og
sendum bömum hans og öðmm að-
standendum samúðarkveðjur.
Þórir Guðjónsson.
Fleiri minningargreinar um
Jón Kristinn Ágústsson bíða
birtingar og munu birtast á
næstu dögum.
HEIMILISIÐNAÐARSKOLINN
Laufásvegi 2 - simi 17800
Dúkaprjón
i
Kennari: Ragna Þórhallsdóttir.
17. mars-21. apríl. Miðvikudaga kl. 19.30-22.30. -J.
Skráning fer fram á skrifstofu skólans mánudaga dá
-fimmtudaga kl. 14-16 í síma 17800. r
. ■ K * — ■ __' _ ■ _' _ | _ • _ ■ _ - J
ÁLFABAKKA12, SÍMI 72400