Morgunblaðið - 09.03.1993, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. MARZ 1993
Minning
Svanborg Ólöf
Matthíasdóttir
Fædd 6. október 1913
Dáin 1. mars 1993
í dag kveðjum við hinstu kveðju
Svanborgu Matthíasdóttur, sem lést
hinn 1. mars síðastliðinn eftir langa
og erfíða sjúkralegu. Hún hefði lík-
lega notið þess fallega marsveðurs,
sem var þennan dag, ef henni hefði
enst heilsa og kraftur, en þar var
komið að leiðarlokum.
Svana, eins og við kölluðum
hana, var fædd hinn 6. október
1913 að Kaldrananesi við Bjarnar-
fjörð á Ströndum og var því á áttug-
asta aldursári er hún lést. Hún var
dóttir hjónanna Matthíasar Helga-
sonar og Margrétar Þorsteinsdóttur
er bjuggu að Kaldrananesi eða að
Nesi eins og bærinn var oft nefndur
meðal sveitunga þeirra.
Rétt eftir seinni stríðsárin flutt-
ust Svana og maður hennar Stefán
Jónsson múrari ásamt syni þeirra
og foreldrum Svönu til Reykjavíkur
eins og svo margir úr afskekktum
sveitum landsins. Þau settust að
við Langholtsveginn í Reykjavík þar
sem Stefán og bróðir hans Ármann
Jónsson trésmiður byggðu fyrst
húsið við Langholtsveg 20 en síðan
húsið við hliðina sem fékk númer
14. Þama bjó fjölskyldan svo næstu
tuttugu árin eða þar til Svana og
Stefán byggðu sér hús í Hraunbæ
27 J>ar sem þau hafa búið síðan.
Árin á Langholtsveginum voru
viðburðarík, ekki síst fyrir undirrit-
aðan, sem kom inn í líf þeirra er
foreldrar mínir bjuggu um tíma hjá
þeim Svönu og Stefáni. Þetta var
á árum stórfjölskyldunnar þegar
ungir og aldnir bjuggu saman og
alltaf var einhver heima við og ekki
spillti umhverfíð fyrir þar sem stutt
var í falleg óspillt svæði, sem engum
ógnuðu. Þau tóku miklu ástfóstri
við mig sem bam, sem ég hef og
notið æ síðan.
Svana fylgdist vel með öllu sínu
fólki og lét sig velferð þess miklu
skipta, ekki síst systkinabama, sem
alltaf áttu gott athvarf hjá henni,
ef á þurfti að halda. Hún sinnti þó
ekkfbara mannrækt, heldur var öll
ræktun og uppbygging henni að
skapi. Henni tókst mjög vel að gera
umhverfí sitt vistlegt og aðlaðandi,
hvort heldur þar var um að ræða
garðræktina eða skapa fallegt
heimili fyrir fjölskyldu sína. Áhuga-
mál átti hún mörg, hafði mikinn
áhuga á allri menntun og menningu
í víðasta skilningi, en hafði eins og
margir af hennar kynslóð, ekki
tækifæri sjálf til að afla sér mikillar
skólamenntunar, sem hún þó þráði
mjög. Hún hvatti ávallt alla, sem
áttu möguleika til að ganga
menntaveginn. Hún tók alla tíð
þátt í ýmsum félagstörfum, m.a.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinimir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Þó að útlendingar taki ástfóstri
við það iand, sem þeir setjast að í,
koma þær stundir þegar ókunnug-
leiki orsakar heimþrá eða eirðar-
leysi.
safnaðarstafí við kirkjurnar í
heimahverfi sínu.
Svana og Stefán eignuðust einn
son, Halldór, sem býr í Reykjavík
og kjördótturina Ásdísi 'sem býr í
Grundarfírði. Barnabömin eru þrjú
og barnabarnabörnin fjögur, þar af
eitt sem ber nafn langafa síns. Þeg-
ar komið er að leiðarlokum og horft
er yfír farinn veg viljum við systkin-
in og móðir okkar þakka Svönu
fyrir samfylgdina gegnum lífíð og
vottum nánustu ættingjum innilega
samúð okkar á þessum erfíða tíma.
Einar Matthíasson.
Mér er ljúft að minnast Svan-
borgar, sem kvödd verður hinstu
kveðju í dag, þriðjudaginn 9. mars.
Friður er aldrei jafn dýrmætur og
kærkominn og er ævidagur er að
kvöldi kominn að loknu löngu og
ströngu dagsverki. Eftir þrautir er
loksins komið að leiðarlokum þessa
lífs. Þegar kallið kom var það henni
kærkomin hvíld.
Svanborg, sem alltaf var kölluð
Svana, fæddist 6. október 1913 að
Kaldrananesi í Kaldrananeshreppi
í Strandasýslu. Foreldrar hennar
vom hjónin Matthías Helgason og
Margrét Þorsteinsdóttir.
16. september árið 1933 giftist
Svana ágætis heiðursmanni, Stef-
áni Eyjólfí Jónssyni, sem í dag kveð-
ur kæran lífsförunaut. Þau áttu
einn son, Halldór, sem kvæntur er
Hjálmfríði Þórðardóttur, og eina
kjördóttur, Ásdísi Björk, sem gift
er Sigurði Péturssyni og eru þau
búsett í Grundarfírðj. Dætur Ásdís-
ar eru Margét og Svanhildur, sem
dvalið hafa mikið hjá Svönu og
Stefáni í Hraunbæ 27. Margrét á
einn son, Stefán Frey, en hann var
Stefáni afa sínum mikill gleðigjafí.
Það var alltaf gaman að koma í
heimsókn til Svönu og Stefáns. Þau
voru einstaklega gestrisin. Heimili
þeirra var öllum opið og voru þau
öllum góð. Margar góðar minningar
eru í huga mér frá heimsóknum til
þeirra hjóna, sérstaklega er þau
bjuggu á Langholtsveginum.
Svana var ein af þessum dag-
farsprúðu manneskjum, sem vann
sín störf af skyldurækni og trú-
mennsku. Svana átti mikla þolin-
mæði og bar tilfínningar sínar ekki
á borð. Hún var ávallt tilbúin að
hlusta á aðra og rétta hjálparhönd.
Síðustu tvö árin dvaldist Svana
í Hátúni 10B, en hún missti skyndi-
lega heilsuna. Starfsfólk og læknar
í Hátúni á deild 4 eiga sérstakar
þakkir skildar fyrir frábæra umönn-
un.
Margrét, systir mín, fór reglulega
til Svönu og fylgdist af alúð og
tryggð með heilsu hennar og sýndi
Við tvær, sem komum frá öðrum
heimshlutum, nutum hlýju og ást-
úðar þegar dóttir Jóhönnu, Vikt-
oría, bauð okkur að dveljast á heim-
ili þeirra um jól og á öðrum hátíðis-
dögum. Við vorum ávallt velkomn-
ar. Við lærðum að halda íslensk jól
á heimili Jóhönnu og oft lauk að-
fangadagskveldi með því að Páll
söng fyrir okkur gamlar rímur. '
Þegar önnur okkar átti við heilsu-
brest að stríða bauð Jóhanna henni
að dveljast á heimil sínu þar til
fullri heilsu var náð. Ekkert virtist
vera of mikil fyrirhöfn. Nafn Jó-
hönnu Kristjánsdóttur verður ef til
vill ekki skráð á spjöld sögunnar,
en heimurinn varð vissulega betri
af veru hennar hér.
Judith og Patricia.
henni sérstaka umhyggju. Hún
kveður Svönu í dag með virðingu
og söknuði.
Móðir mín, Kristín Magnúsdóttir,
kveður kæra uppeldissystur, en
ávallt var kært og innilegt samband
á milli þeirra.
Eg og systkini mín kveðjum
kæra heiðurskonu, sem gengin er
til hvíldar að loknum löngum starfs-
degi.
Eg bið algóðan Guð að hún megi
njóta ástar og friðar. Guð gefí fjöl-
skyldu hennar styrk á erfíðri stund.
Guðbjörg Matthíasdóttir.
Hann er undarlegur þessi tími
sem hverfur hjá í þungum föllum.
Kynslóðir koma og fara og við sem
stöndum í dag mitt í önninni áttum
okkur skyndilega á því að fólkið
sem næst hefur staðið og sterkast
hefur mótað líf og framvindu er
að hverfa af vettvangi. Svanborg
Matthíasdóttir, föðursystir okkar,
er ein slík, en hún andaðist í
Reykjavík 1. mars sl.
Svana frænka var hún í okkar
huga, ákveðinn þyngdarpunktur í
tilverunni og heimilið henar á
Langholtsvegi 14 og síðar að
Hraunbæ 27 var ekki aðeins
áfangastaður og gististaður með
gestrisni og hlýju heldur eins konar
viðmiðun um það sem gott er og
fallegt, eitthvað sem er traust og
öruggt og alltaf mátti vitja í blíðu
og stríðu daganna. Svana og
Stebbi, Halli og Dísa, afí og amma;
þetta var fólkið sem við heimsóttum
og nutum samvista við æskuárin
öll og alla daga síðan. Það eru
dýrar minningar sem við eigum frá
þeim fundum, gagnlegar og góðar
og verða alltaf gull í sjóði minning-
anna.
Svana frænka var glæsileg og
falleg kona, með reisn í fasi, snyrti-
leg og smekkleg í allri framgöngu.
Hún var skarpgreind, vel lesin og
víða heima. Vísast var það arfur
úr föðurhúsum að leggja sig eftir
þjóðlegum fróðleik, ættum fólks og
framgangi en stundum virtist
Svana kunna svör við öllum þeim
spurningum sem bar á góma um
slík efni. Hún var ræðin og
skemmtileg, kankvís og spaugsöm
ef svo bar undir en undir niðri var
hún þó hugsandi manneskja sem
þekkti lífíð af alvöru þess. Hún var
mikil tilfínningakona, en dul á allt
slíkt og bar ekki á torg. Svana var
hjartahlý og gefandi kona, trygg-
lynd og raungóð.
Eitt var það í fari Svönu frænku
sem ungum ólátabelgjum reyndist
gagnlegt og lærdómsríkt en það
var hversu ákveðin hún var og föst
fyrir þætti henni nokkru skipta.
Þá var erfítt að hagga sannfæringu
hennar og enginn komst upp með
neitt múður. Hún sagði til vamms
eins og góður vinur en aldrei gekk
henni þó annað til en umhyggja
og kærleikur og óskir um allt það
besta ungum frændum til handa.
Þegar árin færðust yfir og ungir
menn náðu settum mörkum á lífs-
leiðinni þá var það mikils virði að
fínna gleði Svönu og hvatningu til
frekari átaka. Það er líka mikið
þakkarefni við þessi skil að mega
minnast þess hve vel hún reyndist
þegar veikindi og raunir urðu fyrir
á lífsveginum, þá var gott að fínna
skjól hjá þessari traustu og raun-
góðu konu.
Svana er horfín veraldlegum
sjónum. í garðinum hennar í
Hraunbænum fer vorið senn að
sigra veturinn, lífíð að sigra dauð-
ann. Reynirinn stóri við stofu-
gluggann að laufgast, laukarnir að
stinga upp kollinum, grasið að
teygja sig upp úr snjófölinu. Stebbi
vinur okkar fer að huga að því að
setja niður kartöflur og hlú að þess-
um fagra reit sem þau hafa skapað
sér og sínum til yndis og gleði.
Minning um góða konu lifír í hug-
um ástvina allar ókomnar stundir.
Minning sem yljar og bætir og sef-
ar sorg og söknuð. Minning sem
varpar birtu á lífsveg afkomenda
hennar um ókomin ár.
Halldór og Jón.
í dag verður til moldar borin
elskuleg amma okkar, Svanborg
Ó. MattHíasdóttir, fædd á Kaldr-
ananesi í Strandasýslu 6. október
1913.
Hraunbær 27, hjá afa og ömmu,
hefur verið okkar annað heimili.
Við systurnar eigum sérstaklega
góðar minningar um ömmu sem
var okkur svo góð frá því að við
munum eftir okkur. Hún lét sér
einkar annt um hagi okkar og
gætti_ okkar sem sjáaldurs auga
síns. I minningunni verður hún allt-
af sem hin mikla móðir og verndari.
Við fundum hjá henni styrk og
öryggi sem ekki er of mikið af í
hverfulum heimi. Skarð hennar
verður ekki fyllt, en minningin lifír
og við þökkum styrka handleiðslu
hennar, umhyggju og ást. Vertu
kært kvödd og Guði falin.
Margrét Huld og
Svanhildur Rós.
Milli lífs og hels,
ljóss og myrkurs,
fálmar allt dauðlegt
að dyrum guðs.
(Matth. Joch.)
Mér flaug í hug þetta erindi er
ég frétti lát Svanborgar, frænku
minnar. Andlát hennar kom þó
ekki á óvart, því að hún hafði leg-
ið sjúk í nær tvö og hálft ár, eftir
að hún fékk heilablæðingu í nóvem-
ber 1990. í fyrstu lá hún á Land-
spítalanum, en síðar í Hátúni 10
með dvínandi meðvitund þar til
yfir lauk síðdegis hinn 1. mars sl.
í sjúkdómslegu sinni naut hún
frábærrar umönnunar hjúkrunar-
fólks og nærveru ástvina sinna.
Andlát náins ættingja og vinar
snertir mann ávallt djúpt, enda
þótt vitað sé að hver stundin geti
orðið hin síðasta.
Svanborg Ólöf, eins og hún hét
fullu nafni, fæddist á Kaldrananesi
í Strandasýslu 6. október 1913,
dóttir hjónanna Matthíasar Helga-
sonar og Margrétar Þorsteinsdótt-
ur. Svana, eins og hún var nefnd
meðal ættingja og vina, var yngsta
barn foreldra sinna. Eldri voru
Þorsteinn, kennari og skólastjóri,
og Halldór, sem lést aðeins 17 ára
að aldri, mikill efnismaður og varð
harmdauði foreldrum sínum og
ættingjum. Fóstursystur átti
Svana, Kristínu Magnúsdóttur,
jafnöldru sína, en Kristín hafði ung
misst föður sinn, og Sigurveigu
Jónsdóttur er tekin var til fósturs
frá barnmörgu heimili. Ólust þessar
stúlkur upp hjá foreldrum Svönu
fram á fullorðinsár. Nutu þær sama
atlætis og væru þær böm þeirra
hjóna. Jafnan var kært með systk-
inahópnum þótt leiðir skildu.
Á uppvaxtarárum Svönu var fjöl-
mennt á Kaldrananesi. Þar var þrí-
býli og var heimili foreldra hennar
rómað fyrir myndarskap og gest-
risni. Bar þar margt til, gjörvileiki
húsbændanna í sjón og raun og
forysta í félagsmálum og sveitar-
stjóm. Matthías faðir hennar var
oddviti og hreppstjóri sveitar sinnar
um áratuga skeið. Á Kaldrananesi
var samkomustaður sveitarinnar
og þar var rekinn umfangsmikill
búskapur til sjós og lands, því að
þar eru hlunnindi svo sem selveiði
og æðarvarp. Margir áttu erindi
að Kaldrananesi auk þess sem stað-
urinn var í þjóðbraut að þeirrar
tíðar samgönguháttum.
í þessu umhverfí ólst Svana upp
við ástúð foreldra sinna, bræðra
og fóstursystra svo og móðurafa
og ömmu, Þorsteins og Svanborg-
ar, sem voru þar á heimilinu meðan
bæði lifðu.
Uppeldi á slíku menningarheim-
ili, þar sem góðvild og samheldni
fjölskyldunnar ríkir, er mikilvægt
veganesti út í lífið, þegar fyrir
hendi eru góðar gáfur og mann-
kostir, en þá eiginleika átti Svana
í ríkum mæli.
Kennslu fyrir fermingu naut
Svana að mestu hjá föður sínum,
enda barnafræðsla af opinberri
hálfu fátækleg út um sveitir um
þær mundir. Síðan var hún einn
vetur í Kvennaskólanum í Reykja-
vík.
Ung að árum, tæplega tvítug,
giftist hún hinn 16. september,
1933 Stefáni E. Jónssyni, íþrótta-
kennara, f. 1. september 1906, frá
Gróustöðum í Geiradal, miklum
ágætismanni, er lifír konu sína
aldraður og nokkuð farinn að
heilsu.
Ungu hjónin hófu búskap sama
ár í sambýli við foreldra Svönu og
bjuggu þar til ársins 1945 er þau
fluttust til Reykjavíkur. Þau keyptu
sér íbúð á Langholtsvegi 14, en
síðar byggðu þau sér myndarlegt
raðhús í Hraunbæ 27.
Þegar til Reykjavíkur kom
stundaði Stefán byggingarvinnu og
nam múraraiðn og vann sem
múrarameistari meðan starfsorka
entist.
Svanborg og Stefán eignuðust
tvö böm: Halldór, f. 15. desember
1934, og Ásdísi Björk, f. 13. júní
1954.
Halldór er bókbindari og er
kvæntur Hjálmfríði Þórðardóttur,
skrifstofum., f. 24. febrúar 1936.
Ásdís Björk er húsmóðir og gæslu-
kona á barnaleikvelli, búsett í
Gmndarfirði. Hún er gift Sigurði
Péturssyni sjómanni. Dætur Asdís-
ar em Margrét Huld og Svanhildur
Rós. Sonur Halldórs fyrir hjóna-
band, með Sigríði Samúelsdóttur,
er Stefán Svanberg, tæknifræðing-
ur, kona hans er Anna Bima Jens-
dóttir, hjúkrunarforstjóri. Þau eiga
þtjú börn.
Húsmóðurstörfín urðu meginvið-
fangsefni Svanborgar eins og títt
var á þeirri tíð, enda jafnan fjöl-
mennu heimili að stjórna, fyrst á
Kaldrananesi þar sem saman fór
myndarbúskapur og gestrisni og
þegar til Reykjavíkur kom stóð hús
þeirra opið ættingjum og vinum.
Foreldrar Svanborgar fluttust
með þeim til Reykjavíkur og dvöld-
ust hjá þeim að vetrinum fyrstu
árin, en síðan allt árið frá 1951
þar til þau létust, Margrét 1961
og Matthías 1966.
Þau gömlu hjónin nutu góðrar
aðhlynningar hjá dóttur og tengda-
syni, enda þurftu þau þess með þar
sem sjóndepra og blinda hijáði þau
síðustu árin. Dvölin þar var þeim
kær, enda vandfundin dóttir líkari
föðúr sínum að ljúfmennsku og
hlýju í allri umgengni. Og það voru
fleiri er nutu hlýju heimilisins,
barnabörnin og bróðurbörnin áttu
þar ávallt skjól þegar á þurfti að
halda.
Það gafst því ekki mikill tími til
vinnu utan heimilis né til félags-
starfa á fyrstu árunum hér syðra.
En þó stundaði Svanborg verslun-
arstörf um skeið og um árabil starf-
aði hún í stúkunni Einingu, enda
bindindissemi áhugamál hennar.
Þau Svanborg og Stefán höfðu
búið sér fagurt heimili í Hraunbæ
27 og bar þar allt vott um hagleik
og smekkvísi þeirra beggja, sama
hvort litið var utanhúss eða innan.
Þau áttu sér fallegan garð og gróð-
urhús þar sem hlúð var að blóm-
plöntum og öðrum gróðri. Allt þetta
gladdi augu gesta, en mest um
vert var þó að fínna þá hlýju er
mætti manni í hvert sinn er komið
var á heimili þeirra. Þar vorum við
hjónin jafnan gestir á merkisdögum
fjölskyldu þeirra og oftar. Ljúfar
minningar um þær samverustundir
munu ylja okkur um ókomin ár.
Blessuð sé minning Svanborgar,
frænku minnar. Eftirlifandi eigin-
manni hennar, börnum þeirra og
barnabörnum vottum við innilega
samúð._
Olafur H. Kristjánsson.
Jóhanna Krisijáns-
dóttir - Minning